ADVERTEKTIEBLAD.
NIEUWS- EN
1872.
Elfde Jaargang.
No. 15.
DONDERDAG 11 April.
BUITENLAND.
Bolswardsche Courant
I.
I.
i|
Von Bismarck
t
het eiland senor
gekropen
l
i
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Gents per 3 maanden.
Franco per post 95 Gents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Gents van 1—7 regels.
Vervolgens 10 Gent per regel. Overigens
naar plaatsruimte.
Men leest in de Tijd
«München is in opschudding over een nieuw-pro-
testantsche (oud-catholieke) begrafenis. Angelo
Knorr, een der hoofdmannen van den liberalen en
nieuw-protestantschen gemeenteraad is gestorven
zonder kerkelijke bediening, en zijne bloedverwan
ten en vrienden hebben hem door professor Frie
drich laten begraven. Toen de kist in de groeve
werd neergelaten, viel zij met een ontzaggelijk ge
raas van de touwen in den kuil, en scheurde open,
zoodat het lijk zigtbaar werd, en men genoodzaakt
was het baarkleed over het graf te werpen. Alle
aanwezigen waren zigtbaar ontsteld, en de gebeur
tenis maakte op professor Friedrich zulk een indruk,
dat hij niet in staat was eene geregelde grafrede
uit te spreken; elk woord, dat hij uitbragt, getuigde
van innerlijke beroering.”
Gelijk de Tijd hier te landezoo levert de Fi
garo ïn Frankrijk soms onweerlegbare bewijzen
voor de waarheden die liet blad verkondigt. Nu
bewijst het fransche nieuwsblad dat de rampen
die Frankrijk trollen niet te wijten zijn aan de
slechte legerorganisatie of de onbekwaamheid der
bevelhebbersmaar aan de gedragslijn van
Frankrijk tegenover„Rome. Immersop den dag
zelven niet den vorigen of den volgenden maar
op denzelfden dag dat de fransche troepen Rome
verlietenwerd de eerste nederlaag geleden bij
Weissenburg en verloren de Franschen juist het
zelfde aantal manschappen als dien dag de eeuwi
ge stad ontruimden. Den 4 September 1870 den
dag van den val van Napoleons dynastie was1 de
tiende verjaardag van den 4 September I860,
toen Napoleon 111meer bevreesd voor de bom
men van een tweeden Orsini dan van den Hemel,
een aanslag smeedde met Gavourom de eenheid
van Italië tot stand te brengen en het pausdom
omver te werpen. Den dag, waarop de Italianen
vóór Rome verschenen kwamen de Pruissen vóór
Parijs, en de volkomen bezetting van de beide
steden had gelijktijdig plaats.
Wie door zulke bewijzen niet overtuigd is, dat
de Figaro gelijk heeftwordt het nooit.
Te Gratz in Stiermarken stond dezer dagen
zekere Anna Moser teregt wegens manslag. De om
standigheden van het door haar gepleegde misdrijf
zijn niet alledaagsch. Op den 26en October van
het vorige jaar was de zestigjarige Frans Bücher
te Eichberg district Eibiswaldbij afwezigheid
der huisgenooten volgens gewoonte in den bak
oven gekropen om zijn middagslaapje te doen.
De gade van den gouverneur aan het hoofd, wei
gerden allen vastbesloten hare echtgenooten te ver
laten. Zij drukten hare kinderen aan het hart en
verklaarden dat zij liever wilden omkomen dan
alleen gered te worden. Men moest geweld gebrui
ken om haar in de booten te brengen.
De voortdurende aardschuddingen doen vreezen,
dat de dampen onder den grond geen uitweg heb
ben kunnen vinden door een der vele vulkanen
die men in deze streken vindt.
Te Patras, in Griekenland, werd onlangs de eerste
steen gelegd van eene protestantsche kerk. Be
halve door de protestantsche gemeente werd de
plegtigheid ook bijgewoond door vele grieksche
christenen. De grieksche geestelijkheid der stad
was uitgenoodigd om er bij tegenwoordig te zijn
zij bleef ook niet achterwege en de heer Grillos, aarts
bisschop, legde, na de gewone gebeden te hebben ge
daan, den eersten steen. Deze daad maakte een gun
stiger! indruk op alle aanwezigen. De bisschop beval
tevens de kerk aan in de bescherming van den
heiligen Andreas, die, volgens de overlevering te
Patras den marteldood stierf. Het doet waarlijk
goed, zoo'n blijk van godsdienstige verdraagzaam
heid te vernemen in dagen waarin voorbeelden
van het tegendeel zoo menigvuldig zijn.
Op de Philippijnsche eilanden heeft eene vreese
lijke aardbeviug plaats gehad. Een ooggetuige geeft
daarvan het volgende verhaal.
Cotte-Coa de hoofdstad van het eiland Minda
nao is verdwenen door de schokken eener aard-
schudding. Den 25sten Maart tegen 6 ure des
avonds was het nog eene vrolijke, fraaije stad,
welker inwoners rustig wandelden langs de oevers
der bekoorlijke rivier, waaraan zij gebouwd is; ten
<j ure 20 minuten was de stad slechts een puinhoop.
Eene vreeselijke aardbeving, kortstondig maar
zoo ontzaggelijk als op de Philippijnsche eilanden
nooit was gekend, heeft in eene enkele minuut
verwoestwat in vele jaren was gesticht. Het
onderaardse!) geruiseb, dat aan de verwoesting voor
afging het kraken der honderden huizen en ker
ken, die insloriten, het vreeselijke schouwspel dat
de grond golfde als de baren der zee en open
spleet en het besef dat men niet kon vlugten
vervulden de inwoners met schrik en ontzetting.
Het land rondom de stad was het eerste toevlugts-
oord der ongelukkiger!.
Intusschen viel de regen bij strooraen neder
gepaard met een onweder, dat vele menschen zou
hebben gedood zonder den moed van het garni
zoen, dat, na de zieken uit het ineengestorte hos
pitaal te hebben geholpen, in twintig minuten tijds
tenten bad opgeslagen waarin de soldaten met
de burgers hun toevlugt zochten. De nacht werd
met angst doorgebragt; bij elke trilling, het natuur
lijk gevolg der aardbeving, nam de verwarring in
het kamp, die toch reeds zeer groot was, nog toe
door de vrees dat de berg, waartegen de stad ge
bouwd is, in een vulkaan veranderen zou, zooalsop
een naburig eiland voor weinige maanden onder
dezelfde omstandigheden had plaats gehad.
Tegen middernacht hield de regen op; toen zag
men een hartverscheurend tafereel. Het geheele
volk trok in lange rijen voort over de puinhoopen;
mannen, vrouwen, kinderen Europeanen inboor
lingen, officieren, soldaten, meesters en knechts in
bonte mengeling dooreen.
Den volgenden dag heersclite er een digte nevel,
waardoor het zoo donker was, dat men elkaar bij
de> hand moest houden om te zamen te blijven.
Die mist deed nieuwe ongelukken vreezen, en in
derdaad begon ten zeven ure in den morgen de
aarde op nieuw te bewegen als werd zij door de
hand van een reus beroerd de schokken waren
nog erger dan den vorigen dag. Het tooneel was
hartroerend de ruïnen schudden de laatste mu
ren, die overeind waren gebleven, stortten zamen
en het jammertooneel steeg ten top door de angst
kreten en weeklagten der ongelukkigën. De aard
beving herhaalde zich tot zes malen toe. Toen
werd men beducht dat de grond zich zou openen,
en de bemanning der twee kanonneerbooten die
de rivier niet hadden willen verlaten, ondanks het
groote gevaar waaraan zij waren blootgesteld, bood
aan zooveel menschen aan boord te nemen als
er geborgen konden worden.
De brigadier-gouverneur van
Fernandes van Cordova, wilde beginnen met de vrou
wen in veiligheid te brengen, maar toen openbaarde
zich het moedig karakter der spaansche vrouwen.
Wie in Pruissen prediker of geestelijke was
was tegelijk ook schoolopziener. Dat is met de
nieuwe wet op ’t schooltoezigt opgehouden wel
kan de regering die kerkelijke personen als school
opzieners benoemen, maar dat ambt is geen kerke
lijk ambt meer. Dat staat de orthodox-protestan-
ten evenmin aan als de roomschkatholieke gees
telijken. Die beeren kunnen maar niet tot het
begrip komen, dat godsdienst niets te maken heeft
met menschelijk gezag en dat godsdienstleer en
dienst van God niet bet zelfde is. In een der bla
den van de orthodox protestanten, die Wacht, leest
men, «dat genoemde wet een werk des duivels is,
en dat de regering in hare zucht om de roomsche
kerk te vervolgen, welke slechts een in staat van
ontbinding verkeerend lijk is, gelijktijdig den zede-
lijken en godsdienstigen geest der protestantsche
bevolkingen vernietigt.” ’t Moet toch wel een
zwakke geest zijn, die te niet gaat, als de dominé’s
niet tevens schoolopzieners zijn. Von Bismarck
moet het vooral ontgelden. Die Wacht verwijt
hem zijne kortzinnigheid en verklaartdat God
hem gezonden heeft om goed te doen maar ook
om te kastijden, 'tls treurig, dat juist de vromen
zoo nu en dan eene kastijding noodig hebben
werden ze er maar wijzer door! Was de onverdraag
zaamheid in ’t godsdienstige bij hen wat minder
groot, deze kastijding zou waarschijnlijk zijn uit
gebleven. Toen von Bismarck de duivelsche wet
verdedigde, maakte hij gebruik van papieren, die
de onvaderlandslievende woelingen der ultramonta-
nen moesten bewijzen verontwaardiging over de
ultramontanen bewoog de orthodoxen om te stem
men vóór de wet.
Von Bismarck handelde in dit geval listig, niet
edel. Om genoemde papieren in handen te krij
gen, deed hij het voorkomen alsof er een jezuïtisch
komplot bestond. Een oud pauselijk zouaaf werd
gevangen genomen, een rijk klooster te Posen door
de politie onderzocht en beslag gelegd op wat bij
tot 'zijn doel noodig had. De wet werd aangeno
men zijn doel was bereikt en de onschuldige
figurant herkreeg zijne vrijheid wegens gebrek aan
bewijs. Van de onwettige huiszoeking werd niet
gesproken en het klooster kreeg zijne papieren
niet terug.
Dat is pruissische vrijheid, dat de politiek van
von Bismarck. Maar dat zoodanige politiek moge
lijk is bewijst dat het pruissische volk met zijn
kerkelijke schoolopzieners nog weinig zelfstandig is
géworden en dat onverdraagzaamheid een slechte
raadsvrouw is.
