NIEUWS- EN
ADVERTENTIEBLAD.
No. 43.
Elfde Jaargang.
1872
DONDERDAG 24 October.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Bolswardsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS 50 Cents van *1—7 regels.
Vervolgens 10 Cent per regel. Overigens
naar plaatsruimte.
Koning Philips II van Spanjevan wie de Ne
derlanders niet veel goeds weten te vertellen, erfde
van zijn vader met een groot rijk ook een oorlog
met Frankrijk. In 1558 stond zijn leger bij St.
Quentin tegenover het franscheer werd slag ge
leverd. Philips liet het vechten aan zijne troepen
overhij bleef te Madrid en bad voor hen ja
hij deed de geloftedat hij ter eere van den H.
Laurens een klooster zou stichten, wanneer Spanje
op Frankrijk zegevierde. Het beleid en de dap
perheid van den nederlandschen graaf van Egmond
bezorgden Philips eene beslissende overwinning.
En de koning, die voor Egmonds diensten een zoo
slecht geheugen had en dien trouwen dienaar la
ter aan Alva’s wraakzucht prijs gaf, vergat de be
lofte aan den heilige niet. Het klooster werd ge
sticht. In 1563 werd het, bij het vlek Escurial
naar het ontwerp van Bramante begonnen en in
1581 voltooid. Het kreeg den vorm van een roos
ter omdat het gewijd was aan Laurens die op
een rooster werd gebraden. Van donker gekleurd
graniet opgetrokken werd liet voor een deel inge-
rigt tot paleis voor het koninklijk hof, dat er bij
tusschenpoozen zich ophield. Het vormt een vier
hoek van 740 voet lang en 580 voet breed, met
7 torens, 15 poorten en 1110 vensters, terwijl
17 kruisgangen tot een verbazend groot aantal
vertrekken den toegang verleenen. De hoofdkerk
is een prachtig gebouw, heeft 48 altaren, 2 orgels
en is versierd met kunstwerken van beroemde
meesters. Onder hel hoogaltaar bevindt zich een kost
bare kapel, de begraafplaats der koninklijke familie.
Men daalt er in af langs marmeren trappen de
vloer der kapel bestaat uit jaspis en marmerhet
gewelf is van brons. Het prachtige oratorium be
vat een grootmet diamanten versierd kruis en
in het midden staat een kandelaar van massief
goud langs de wanden vindt men 26 nissen met
tomben van zwart marmer, die ten deele over
blijfselen van koningen bevattenten deele nog
ledig zijn. Voorts bevat het Escuriaal (aldus heet
het gebouw) eene kostbare boekerij, die door Phi
lips H werd aangelegd en door zijne opvolgers ver
meerderd.
Het Escuriaal is onlangs door een brand geteis
terd t herstel van het vernielde zal ongeveer
500,000 moeten kosten. De kunstschatten zijn
voor ’t meerendeel behouden. Daaronder bchooren
de levensgroote portretten van Karel V, Philips II,
Philips III en Karel IIde vijf overheerlijke mar
meren tafels in de boekerij een groote globe vol
gens het stelsel van Ptolomeus en ook het be
roemde gouden handschrift Codice Aureoeen
boek, nu 8 eeuwen oud en bestaande uit 168 vel
len perkamentwaarop, in letters uit bladgoud
gesneden de vier evangeliën de brieven van St.
Hieronymus en de canons van Eusebius te lezen
staan.
Dat al die kostbare voorwerpen gespaard ble
ven en geen enkel van de 14.661 boeken en hand
schriften verloren ging, is uitsluitend te danken
aan den moed en de hulpvaardigheid der bewo
ners van het vlek Escurial. Mannen, vrouwen en
kinderen, allen kwamen aangesneld zoodra de brand
klok luidde en hielpen de boeken bergen, of droe
gen met emmers en kannen water naar boven.
Opmerkelijk is hetdat die meestal eenvoudige
lieden zoo ijverig grepen naar de schatten van
kunst en wetenschap en zich niet bekommerden
om de eens hooggeschatte reliquien. Om geen
dier oude beenderen en verdorde ledematen werd
gedacht, zelfs niet om het stuk van het echte kruis,
de twee doornen uit Jezus kroon, de brokken van
den pilaar waaraan Hij gebonden stond, het koord
waarmede Hij gegeeseld werdhet latje van de
kribbe, waarin Hij gelegen heeftden indruk van
zijn voet op het oogenblik dat Hij ten hemel voer,
alle welke dingen gezegd worden in het leticario
aanwezig te zijn. In de dagen van Philips II zou
zeker al tandere in den steek gelaten zijn, zoo
lang niet de 7422 reliquien in veiligheid waren
gebragt. De tijden veranderen, de omstandigheden
en de menschen ook.
Te Utrecht werd eene vergadering gehouden door
de daar wonende leden die met een korte toe
spraak en gebed geopend werdwaarna de tot
voorloopigen secretaris benoemden heer R. Husen
een gedeelte van Efeze 6 voorlas, ‘t Is te hopen,
dat tot dat gedeelte niet heeft behoord vers 14
want de vermaning«staat danuwe lenden om
gord hebbende met de waarheid”, wordt reeds nu
door leden van ’t verbond jammerlijk in den wind
geslagen.
Een strooibiljet werd de wereld ingezonden
waarvan de Standaard zegt«Het Anti-Schoolwet-
verbond heeft dezer dagen het derde duizendtal
verspreid van een strooibiljetwaarin op bevatte-
lijken populairen toon hét doel van het verbond
en de aard zijner werkzaamheden worden uiteen
gezet. Het is een welgeslaagde poging om ook
dat deel van het publiek, dat geen kennis neemt
van dagbladartikelen en geen meetings bezoekt
bekend te maken met den strijd tegen de school
wet van ’57.”
Uit dit strooibiljet nu verneemt men dat anti
tegen beteekent en het verbond dus een verbond
tegen de wet is. Dat moesten de niet-dagbladlezers
eerst weten. En dan volgen er zinnen als deze
«Sedert 1857 heeft de staat zich het onderwijs
aangetrokken en overal openbare scholen opgerigt
uit de openbare kas dat wil zeggen van het
geld der burgerij. Op die scholen moet een on
derwijs gegeven worden dat niemand ergert of
krenkt in zijne geloofsovertuiging. Tevens zijn
aan het hoofd dier openbare scholen zeer vele man
nen geplaatst als onderwijzers, die het christendom
verachten en hun kennis te luchten hangen door
de waarheid des Evangelies te bespotten/
Als het Anti-Sehoolwetverbond door christendom
gedreven wordt om het onkundig publiek op be-
vattelijken populairen toon zulke ergerlijke en kren
kende lastertaal aan huis te bezorgen dan maakt
het zijn christendom wel zeer verachtelijk.
Verder: «Als de onderwijzer een volslagen on-
geloovige is, mag men zijne kinderen niet toever
trouwen aan de allergevaarlijkste leiding van dien
ongelukkige, die hen voor den tijd en voor de
eeuwigheid ongelukkig zou maken. Als de onder
wijzer modern is, druppelt de invloed van zijn
modernen godsdienst dag aan dag, langzaam maar
zeker in de ziel van uw kind en voert die ten
verderve. Heeft hij eerbied voor de waarheid, dan
moet hij nog om Roomschen en Joden zwijgen
over Christus en van de verzoening in zijn bloed.”
Dit is voor menschen die nooit een dagblad
lezen en geen meetings bezoeken, zeker niet extra
bevattelijk, maar toch voldoende om hen den in
druk te bezorgen, dat de openbare scholen uiterst
gevaarlijke inrigtingen zijn, die dan bovendien nog
«onderhouden worden uit de algemeene kas!
ons geld wordt gebruikt om onchristelijke scholen
te stichten en onchristelijk onderwijs te geven.”
De verspreiders van ’t strooibiljet rekenen er ze
ker op, dat de eenvoudigen in den lande, die zelfs
in onzen tijd geen dagbladen lezen ook de wet
niet kennen, waar tegen ze ten strijde worden ge
roepen. Die wet beveelt, dat het onderwijs christe
lijk moet zijn maar de wet wil geen lasterend
christendom, van daar ook zeker, dat de schrijver
van 't strooibiljet een anti-schoolwctman is.
Volgens berigt is ook Bolsward reeds gezegend
Weer kwamen onrustbarende tijdingen uitSpanje.
Te Madrid kwam den 11 dezer een telegram, dat
te Ferrol, een havenstad in ’t N. W. van Spanje
een opstand was uitgebroken in’t arsenaal en dat
de leus der opstandelingen was: «Leve de federale
republiek!” Uit nadere berigten bleek, dat 1000
a 1500 opstandelingen werden aangevoerd door
zekeren Bojas een gedeserteerd carlist en zekeren
Montejo, die wegens slecht gedrag uit de zeedienst
was ontslagert. Aan den opstand werd deelgeno
men door het personeel van het arsenaal en van
de marinewacht, vermeerderd met een deel van de
bevolking het garnizoen echter bleef getrouw en
hield de citadel en alle wachtposten in de stad
bezet, terwijl het oorlogschip Majarredoop de
reede voor anker liggendeaan de opstandelingen
den weg aan de zeezijde versperde. Nog andere
maatregelen werden genomen zoodal de muiters
geheel werden ingesloten. Het arsenaalwaarop
zij de roode vlag plaatsten is het grootste van
Spanje en een van de grootste van Europa het
is verbonden met een timmerwerf en omvat ver
scheidene dokken en magazijnen alles te zamen
beslaat eene oppervlakte van ongeveer tien hecta
res. Door de levensmiddelen naar het eigenlijke
arsenaal over te brengen, voorzagen de opstande
lingen zich van ruimen proviandvoorraadterwijl
ze ook overvloed van wapens hadden.
Den 17 zou een aanval op het arsenaal gedaan
worden. De opstandelingen wachtten dien niet af,
maar verspreidden zich nog vóór de dag aan brak.
Gebruik makende van de duisternis en den storm,
vlugtten velen in de kanonneerbooten in de rigting
van Cayon. Anderen ontweken over Terrolhet
vuur der troepen trotserende. De troepen rukten
het arsenaal binnen en maakten 300 man krijgs
gevangen zoodat die bui eerst weer is uitgewoed.
Elk zijn smaak en vrijheid om volgens zijn be
ginsel te spreken en te handelen. Maar eerlijk
duurt het langst en oneerlijk verkregen goed gedijt
niet. Dat moesten zij bedenken, die zeggen, zich
bezwaard te gevoelen door de schoolwet en zich
gaan vereenigen tot een Anti-Schoolwetverbond.
