ADVERTENTIEBLAD.
NIEUWS- EN
Twaalfde Jaargang.
No. 21.
r-
1873.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DONDERDAG 22 Mei.
9
E-
J.
I
r
k
it
9
e
I-
S-
s-
1
n-
t
Bolswardsche Courant
Da eigenaars
3.
r
r
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cents van 1—7 regels.
Vervolgens 10 Cent per regel. Overigens
naar plaatsruimte.
in
ïa
r
e
1
J.
th
in
e-
n
'g
er
n
;n
lo
2
e
k
i
i
r
1
;n
et
er
'g
ar
i-
jr-
S*
g*
m.
)r-
g*
n.
werden. In de kelders van het grijze gebouw
glinstert en fonkelt het aan alle kanten terwijl
zoowel de deftige ambtenaar als de dappere offi
cier, zoowel de ligtzinnige zwendelaar als de so-
liede handelaar behooren tot de groote schare
die gedrukt gaat onder ’t gevoel van eigen of eens
anderen schuld.
van ’t regeringsontwerp en het te verwerpen zou
niet zonder gevaar zijn. Door een einde te maken
aan de wereldlijke magt van den paus heeft Italië
aan de zaak van den vooruitgang een belangrijke
dienst bewezen; Iaat nu het votum van ’t parlement
geen nadeel berokkenen aan de belangen der natie
en aan de zaak der algemeene beschaving.”
Of de heeren ook zoo dachten als de minister
is ons nog niet gebleken.
De paus, die den 13 dezer den ouderdom van
81 jaar bereikte, begint aan de zwakheden des
ouderdoms meer en meer te lijden. Omtrent zijne
gezondheid liepen onrustbarende geruchten en zelfs
zij die ’tin hun belang achten,"dat de paus nog
blijft leven, spraken die geruchten niet tegen. De
ziekte, waaraan de anders nog krachtige grijsaard
sinds eenigen tijd lijdt, wint langzaam maar zeker
veld, en de gevoelloosheid in de onderste ledematen
wordt steeds' erger. De paus staat laat op en wordt
dan in een groolen stoel gezet, dien hij eerst 's avonds
weder verlaatals hij te bed gebragt wordt bij
■ontvangt weinig bezoek en is zeer afgemat en
treurig. De artsen zijn altijd in zijne nabijheid
en hebben aan kardinaal Antonelli te kennen ge
seven. dat het iederen dag kan afloopen. Op het
vaticaan is men op alles volkomen voorbereid.
Belangstellend werd reeds sedert geruimen tijd
gevraagd: wie zal den pauselijken stoel na Pius be
zitten." De gespannen toestand tusschen kerk en
staat in meer dan een der rijken van Europa maakt
liet tot geen onverschillige zaak, van welken geest
de kerkvorst te Rome is.
Bolsward is teleurgesteld geworden. Dat het
bezoek van Z. M. hier niet van langen duur zou
zijn, daarop was gerekend, maar een zóó kort
vertoef en zoo tot eene enkele plaats beperkt, het
wekte bij allen een gevoel van onvoldaanheid.
Niets was gespaard om den met ingenomenheid
verwachten, Imogen Gast, om den Vorst, voor wien
ook het friesche hart kloptop waardige wijze te
ontvangen. Het verlangen, om koning Willem III
in hun midden te hebben, werd bij Bolswards in
gezetenen nog versterktdoor wat ze lazen in de
dagbladen omtrent H. D. bezoek aan andere plaatsen.
Geen huis dan ook zoo klein, of er wapperde reeds
in den vroegen morgen van den vreugdedag de
driekeurhier en daar waren de gevels versierd
met groen en bloemen en stonden er heilwenschen
uitgedrukt voor Z M. Van gemeente-wege waren
eerebogen geplaatst, die het feestelijk aanzien der
stad verhoogden en van geestdrift getuigden.
Daar de Koning later arriveerde dan eersten
vroeger dan vervolgens bepaald was, was voor ve
len de komst onverwacht. Het klokgelui riep ze
uit hunne woningen en zij haastten zich om te
genwoordig te zijn bij de aankomst van Z. M.
aan het stadshuis. Omringd en gevolgd door eene
talrijke schare, verschenen daar de beide rijtuigen,
en onder ’t gejuich der menigte werd er de Koning
door Burgemeester en Wethouder ontvangen en
binnengeleid.
Niet lang bleef Z. M. in de raadzaal bij den
gemeenteraad vertoefde vervolgens een wijle op
het bordes en groette de scharenam afscheid
van den Burgemeester en plaatste zich weder in ’t
rijtuig. Nu naar de kerk zoo meende de me
nigte. Want er was gewag gemaakt van 'sKonings
verlangen om de kerk te bezien en de weg der
waarts” was feestelijk getooid. De Kerkstraat was
gevuld met menschen die daar den Koning van
aangezigt tot aangezigt hoopten te. zien de wee-
zen wachtten voor’t weeshuis kerkvoogden bij de
kerk, de organist voor’t klavieren, tot aller
leedwezen hoorden ze aldra: »De Koning heeft de
stad reeds verlaten
De eigenaars van de Helton-kolenmynen hebben
besloten, de bewerking hunner mijnen door werk
tuigen in plaats van door mijnwerkers te doen ver-
rigten; ze hebben dan geen werkstaking te vreezen.
Verschillende werktuigen zijn beproefd en als’t best
geschikt dat van de heeren Baird gekozen. Deze
machine werkt reeds meer dan een jaar in de ko
lenmijnen van Gartsherrie waar zij de aandacht
van vele bezoekers heeft getrokken. Zij kan in 8
uur 350 voet kool hakken en levert dus eene pro
ductie van 70 a 75 ton, waarvoor anders 40 mijn
werkers noodig zijn, terwijl het door 3, hoogstens
4 man wordt bestuurd. De negen hakkers worden
door kettingen in beweging gebragt en het geheele
werktuig beweegt zich regelmatig voort. De kracht
wordt geleverd door zamengeperste lucht, die door
geslagen ijzeren pijpen wordt aangevoerd.
In het italiaansche parlement werd gesproken
■over de kloosterwet. De bevolking van Rome
wenschte een woordje mee te zeggen; zij verlangde,
■dat onmiddellyke opheffing van alle geestelijke cor
poration op touw zou worden gezet. Een 5000 lal
personen trok op naar het Quirinaal om den koning
bekend te maken met den volkswensch: opheffing
der inrigtingen, waar de generaals van verschillende
orden resideren. «Weg met de corporatien!” werd
«r geroepen en ook: «Weg met de ministers!” ter
wijl' van enkelen gehoord werd: «Leve de republiek!”
De politie was niet bij magte de massa tot heen
gaan te bewegen; de blanke wapens werden getrok
ken een karabiniertwee agenten van politie en
een burger gewond en een paar dozijn belhamels
gearresteerd.
De minister van buitenlandsche zaken heeft in
het parlement een hartelijk woord gesproken om
het standpunt, waarop de regering zich met be
trekking tot de kloosterwet plaatst, te verdedigen.
Hij zeide o. a. »Dc nationale beweging heeft het
wereldlijk gezag van den paus omver geworpen
maar zijn geestelijk gezag ongeschonden gelaten.
De paus is geen individu, dat persoonlijk optreedt;
hij is eene autoriteitdie handelen moet met en
door de instellingen en ligchamen, welke deel heb
ben aan het algemeen bestuur der katholieke kerk.
Wij hadden dus te onderzoeken of eenige der in
stellingen en corporatien waarover hel wetsontwerp
handelen moest, werkelijk met den pauselijken stoel
in betrekking stonden als organen van het alge
meen bestuur der kerk. Die vraag hebben wij
ons ter beantwoording gesteld, en wij hebben be
vonden, dat de generalen in een onmiddellijk ver
band staan tot het pausdom. Wij stichten geen
generalaten evenmin als wij ze vernielen willen
wij honden ze eenvoudig in stand. Wij moeten
onze beloften nakomen. Door het behoud der ge
neralaten wordt geen de minste inbreuk gemaakt
op de opheffing der kloosters vermits zij alleen
in stand gehouden worden als noodzakelijke organen
van het bestuur der katholieke kerk, zonder welke
de paus zijne verpligtingen als baar geestelijk op
perhoofd niet zou kunnen vervullen. De clericale
partij is in 't geheel niet voldaan met dit gedeelte
In Weenen heeft men reden om te weenen.
Tengevolge van onophoudelijke stortregens staat
de tentoonstelling onder water. Op 't plein heeft
zich een groot moddermeer gevormd en in de
rotonde lekt’t water aan alle kanten door, zoodat
men evenveel parapluies ziet als bezoekers in hooge,
walerdigle laarzen. Bovendien is de toegangsprijs
tol de tentoonstelling zoo hoog, dat het getal be
zoekers klein is en wel zal blijven. Toch is de ten
toonstelling oorzaak dat de prijzen van alle le
vensbehoeften belangrijk verhoogd zijn tot onge
rief niet alleen van de vreemde bezoekers maar
evenzeer van de ingezetenen.
Maar het meest droevige verschijnsel is de beurs
crisis. Een ongewoon snelle daling van den koers
der effecten heeft er velen ongelukkig gemaakt.
Een aantal personen, die geen beursmannen zijn
en zich ook ter beurze het spel tot geen beroep
hadden gemaakt, hebben mede bij de talrijke fail
lissementen zwaar geleden. Vele zeer vele par
ticulieren ambtenaren, kleinhandelaars enz., heb
ben al hun fortuin bij sommigen de vrucht van
jaren arbeid verloren. Geen wonder derhalve
dat men hier en daar tooneelen van wanhoop zag.
Op den Schottenring bij het hotel «de France"
stond een reeds bejaard man welgekleed maar
blootshoofds en met verwilderd gelaattegen de
barrière te leunen en riepzonder zich om de
nieuwsgierige omstanders te bekreunen: «twee hon
derd duizend gulden te hebben gehad en nu met
vrouw en kinderen gebrek te moeten lijden I” Er
volgden meer dergelijke uitroepingen, tot eindelijk
eenige voorbijgangers den ongelukkige wegbragten.
In eenige huisgezinnen wachtte men te vergeefs
op den vader, den broeder of den echtgenoot, die
vermoedelijk in wanhoop ronddwaalde. Een beun
haas die alles had verloren was wanhopig het
huis uilgeloopen. Zijne jeugdige vrouw, die ge
hoord had dat hij bij het beursgebouw gezien
was kwam daarheen en eischte dringend te wor
den toegelaten. Na lang wachten, tengevolge van
de onbeschrijfelijke verwarring die er heerschte
hoorde zij dat men haren echtgenoot van hare
komst had verwittigd. Een oogenblik later kwam
bij voor den dag en nu stelde de vrouw hem een
couvert vol banknoten ter hand. Zij had al hare
kostbaarheden en andere voorwerpen van waarde
in allen haast verkocht en bij de opbrengst den
spaarpot der kinderen gevoegd om haren man
in staat te stellen nog een laatsten coup
te wagen. Uit het Donau-kanaal werd een brie-
ventasch en later de eigenaar uit het water ge
haald een jongman die zich uit wanhoop over
zijn verlies had verdronken. Er worden nog meer
gevallen verhaald, waaruit blijkt welk een gedach
ten schok de crisis in allerlei kringen heeft te
weeg gebragt. En er heerschte ter beurze tegen
sommige personen zulk eene verbittering, dat men
hier en daar in het gebouw zelfs handgemeen is
geweest.
Bij de bank van leening weet men geen raad
met al de juweelen en sieraden die er gebragt
