NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWARD WONSERADEEL
ONS WEESHUIS.
a
No. 9.
Een en Twintigste Jaargang.
1882.
VOOR
DONDERDAG 2 MAART.
4
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
$xxxxx)ocxxxxxx^
Er zijn voorzeker weinig steden van zoo
kleinen omvang als Bolsward, die zich ver
heugen kunnen in zoovele liefdadige in
stellingen. In de 15de en 16de Eeuw voor
al moet hier een geslacht geleefd hebben
van zeer vermogende niet alleen, maar ook
van zeer liefdadige burgers. Uit dien tijd
althans dagteekenen de meeste schenkin
gen en stichtingen. Van eenige weldoe
ners dier dagen zijn de namen bekend en
verdienen met eere genoemd te worden.
Zoo van de Wijbenga’s, Houckema’s, Het-
tema’s en Heerema’s, van Hendrik Nannes,
Catrijn Epes, Nanne Reyns en zijne wedu
we Hid, Hero Jelbeths dochter, welke laat
ste het Weeshuis gesticht heeft, naar luid
lUlkEXBHAkKG.
Nationale Militie.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van WONSERADEEL
brengen bij deze ter kennis van de Gees
telijken en bedienaren van de Godsdienst
bij' de erkende kerkgenootschappen en van
de Studenten in de Godgeleerdheid, dat zij
hunne aanvragen om ontheffing van de wer
kelijke dienst, vermeld in art. 127 der wet,
alsmede de bewijsstukken bedoeld in artt.
69 en 70 van het Koninklijk besluit van 8
Mei 1862 (Staatsblad No. 46) tusschen den
20e Maart en le April bij den Burgemees
ter dezer gemeente moeten indienen.
Witmarsum, den le Maart 1882.
Burgemeester en Wethouders voornoemd:
L. BRITZEL.
De Secretaris,
E. JANSEN.
Kennisgeving.
De COMMISSARIS des KONINGS in
de provincie Friesland
Gelet op het besluit van Gedeputeerde
Staten der provincie, van den 16 February
1882, No. 14, le afdeeling B zoomede op
art. 11 der wet van den 13 Junij 1857,
(Staatsblad No. 87);
Brengt ter kennis van de belanghebbenden
dat de kooieenden in deze provincie, voor
het jaar 1882door den kooiman moeten
worden opgesloten of gehokt van Zaturdag
den 1 April tot Maandag den 1 Mei en
van Zaturdag den 15 July tot Dingsdag
den 15 Augustus.
En zal deze op de gebruikelijke wijze
worden afgekondigd en aangeplakt.
Leeuwarden, den 20 February 1882.
De Commissaris des Konings voornoemd
VAN HARINXMA THOE SLOOTEN.
BEKENDMAKING.
BURGEMEESTER en WETHOTTDEPS
van WONSERADEEL, brengen bij deze
ter voldoening aan het bepaalde in art. 5
der wet van 28 Junij 1881 (Staatsblad No.
97), ter openbare kennisdat een verzoek
schrift is ingekomen van LOLLE SLIP
PENS te Burgwerd, om met ingang van
12 Mei 1882 vergunning tot verkoop van
Sterken Drank in het kleinin de
benedenkamer van het huis te Burgwerd
plaatselijk geteekend No. 23.
Witmarsum, den 24 February 1882.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
L. BRITZEL.
De Secretaris,
E. JANSEN.
KENNISGEVING.
Nationale Militie.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van de Gemeente WONSERADEEL;
gevolg gevende aan art. 150 der wet op
de Nationale Militie van den 19den Augus
tus 1861 (Staatsblad No. 72) noodigen bij
deze de lotelingen der Nationale Militie
van deze gemeente uitom wanneer zij
verlangen bij de Zeemilitie te dienen, zich
daartoe voor den Isten April bij hen aan
te melden.
Witmarsum, den le Maart 1882.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
L. BRITZEL.
De Secretaris,
E. JANSEN.
IHlkli'IHltknU
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van WONSERADEEL, brengen bij deze
ter kennis van de ingezetenendat door
hen naar aanleiding van het bepaalde in
art. 81 der wet van 17 Augustus 1878
(Staatsblad No. 127) is opgemaakt en in
de Secretarie ter lezing gelegdeen staat
van de in de gemeente aanwezige kinde
ren van boven de zes tot beneden de twaalf
jarenwelke niet gevonden worden op de
door de hoofden der scholen ingezonden
lijsten van op 1 January dezes jaars school
gaande kinderen.
Ouders of verzorgers van op dien staat
voorkomende kinderen verkrijgen, volgens
de slotbepaling van het aangehaald wets
artikel geene ondersteuninggeneeskun
dige hulp uitgezonderdvan wege de ge
meente tenzij zij aantoonendat hunne
kinderen ten onregte daarop gebragt zijn
of het niet schoolgaan van deze aan hen
niet te wijten is.
Witmarsum 27 February 1882.
De Burgemeester,
L. BRITZEL.
De Secretaris,
E. JANSEN.
bekendmaking.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van WONSERADEEL, hangen ter ken
nis van de ingezetenenjdat het door hen
opgemaakte primitief-kohier van belasting
op het houden van honden over 1882, in
de Secretarie van de gemeente voor ieder
ter inzage zal liggen van 28 February tot
en met 8 Maart e.kiederén werkdag van
’s voorm. 9 tot ’s nam. 1 uuren dat ge
durende dien termijn tégen de op het ko
hier voorkomende aanslagen bij hun colle-
gie bezwaren kunnen worden ingediend.
Witmarsum, den 25 February 1882.
De Burgemeester,
L. BRITZEL.
De Secretaris,
E. JANSEN.
KENNISGEVING-.
Nationale Militie.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van de Gemeente WONSERADEEL;
voldoende aan art. 87 der wet op de Na
tionale Militie van den 19den Augustus
1861 (Staatsblad No. 72), brengen door de
ze ter kennis der belanghebbenden, dat de
eerste zitting van den Militieraad voor
deze gemeente zal worden gehouden te
Bolsward, op Woensdag den 22 Maart
1882 des voormiddags ten 10 urein wel
ke zitting uitspraak zal worden gedaan om
trent
1. De verschenen vrijwilligers voor de
militie
2. de lotelingendie redenen van vrij
stelling hebben ingediend;
3. de lotelingenin de artt. 55 en 56
bedoeld;
4. alle overige lotelingen.
Zullende voor dien Raad alleen behoe
ven te verschijnen
1. Zij, die zich als vrijwilliger voor de
Militie hebben aangeboden;
2. de lotelingendie vrijstelling verlan
gen wegens ziekelijke gesteldheid of ge
breken, of gemis van de gevorderde lengte.
Witmarsum, den 1 Maart 1882.
De Secretaris,
E JANSEN.
der overlevering den 25ste November 1553,
terwijl Nanne Reyns reeds bij zijn leven
in 1542 voor die stichting eenig land moet
bestemd en geschonken hebben. Op ver
schillende wijze deden zij wel. Onderschei-
denen gaven landerijen, uit welker opbreng
sten jongelingen uit hunne geslachten, meest
na een vergelijkend examen, moeten opge
leid worden aan eene hoogeschool. De
inkomsten dier Leenen of Studiebeurzen
zijn in verloop van tijd zóó gestegendat
thans negen jongelingen opgeleid worden
aan verschillende inrichtingen van onderwijs.
Anderen, maar hun namen zijn mij niet be
kend, stichten in 1474 het St. Anthony-Gast-
huis, waarmee toen een kerk of kapel ver
bonden w-asdie door een Kardinaal na
mens Paus Paulus II is ingewijd. Het nut
en de zegen dier stichting, welke nu twee
afdeelingen heeft’, voor zoovele ouden van
dagen, is algemeen bekend. Weer anderen
gaven een deel hunner bezittingen voor de
armen, die tot geen bepaalde gezindte be
lmoren of verwaarloosd zijn en wat goed
beheer, in verband met zeer vermeerderde
inkomsten vermag, blijkt uitwendig uit het
keurig nette hoekgebouw met zijn poort
en 13 ramen aan de kerkstraatzijde, inwen
dig uit de doelmatige vertrekken en ruime
zalen, de nette kamers waar enkele ge
winnen pn zich zelf wonen en vooral uit de
vele gelukkigen, nie naar eene unsrenvuuv
voeding en verpleging genieten.
Maar vooral rust ons oog met welge
vallen op het vriendelijk gebouwboven
welks dubbele deuren staat geschreven
„Weeshuis 1865”, zijnde het jaar, waarin
dit voorgedeelte des gebouws is verrezen
in de plaats van het nederige huisdat
velen zich nog wel zullen {herinneren. En
hoeveel is er sedert nog afgebroken en
herbouwdaleer die volgreeks van eet- en
slaapzalenvan woon- en ziekendroog-
en badkamersvan leer,- naai- en gyraas-
tiekscholen voltooid waren waardoor men
nu meer dan een uur van noode heeft, om
vluchtig alles te doorloopen en te bezien,
Er is heel wat veranderd sints deze stich
ting bestemd werd voor „12 schamele wee
zen” en op gezette tijden in de Hervormde
Kerk gecollecteerd moest worden. De waar
de der bezittingen is zoodanig vermeerderd
en de inkomsten zijn zoozeer toegenomen
dat nu het vijfvoud der weezenwaarop
oorspronkelijk gerekend was, op onbekrom
pen wijze kan worden onderhouden en tot
allerlei ambachten of betrekkingen opge
leid al is het ook dat de zeer gewenschte
daling in de huurprijzende bron van in
komsten in de laatste jaren wat minder
mild doet vloeien. Zijn gast- en armen
huis stichtingen, waar de liefde haar vrien
delijk licht op den levensavond laat val
len van meer- en onvermogendende lee
nen verlichten de zorgen van menig oude
renpaar en openen het uitzicht op een eer
volle betrekking voor tal van jongelingen
die ijver aan aanleg paren, het weeshuis
ontsluit zijn deur voor de ouderlooze kin
deren van armen en minvermogenden, beide
brengen zegen en troost in den morgen
des levens en stellen zich ten doel dege
lijke burgers voor de maatschappij te vor
men. Vooral het weeshuis is toteengroote
zegen sints meer dan drie eeuwen geweest.
Hoevele ongelukkige, ouderlooze kinderen
zijn daar liefderijk opgenomen en verpleegd,
hoevele verarmdeverwaarloosdeslecht
gevoede zijn daar of door der voogden
zorg eldersgered van langzame wegkwij-
ning of misschien vroegtijdigen dood. Hoe
zeer bewijst de voortdurende uitmuntende
gezondheidstoestand van bijna alle inwo-
nendendat er eene gezonde voeding en
geregelde verzorging zijn terwijl verschil
lende ambachtsliedendienstbodeneen
enkele onderwijzer het bewijs leverendat
door de voogden niets gespaard wordt wat
noodig isvoor de vorming en opvoeding
der weezen aan hunne zorgen toevertrouwd.
Toch gaat er ook over dit, als over alle
weeshuizen in de laatste jaren een scherp
en in vele opzichten afkeurend oordeel. Een
aantal mannen en vrouwen hebben zich
verklaard, vooral tegen de zeer groote
weeshuizen waar honderde kinderen bijeen
zijn in ééne woningen dit voorzeker in
alle opzichten terecht, omdat wij hier staan,
niet tegenover weeshuizenmaar weezen-
fcasernes. poch in den grond der zaak zijn
zij in beginsel tegen alle weeshuizenook
van den omvang als het onze en achten
ze te verdedigenhoogstens als een nood
zakelijk kwaad. Zy gaan uit van de over
tuiging dat de weezenuit het gezin im
mers voortgekomenook weer in gezinnen
moeten worden opgenomen enopgevoed. Is
er behoefte aan tijdelijke verpleging onder
bijzonder toezicht of gebrek aan gezinnen
ter plaatsing, dan kan men de weezen voor
een beperkten tijd in eene daartoe opzet
telijk ingerichte woning plaatsen, doch dan
heet dit ook geen wees- maar doorgangs
huis. Tot dit doel heeft eene, sints eenige
jaren opgerichte vereeniging, het landgoed
„Zandbergen” bij Amersfoort aangekocht
en onder het bestuur van den heer M. W.
Scheltema, vroeger predikant bij de Re-
montrantsche gemeente te Dokkumen
zijne echtgenoote, worden daar, in dat zeer
gezonde oordeenige weezen tijdelijk ver
pleegd. In beginsel en in het afgetrokkene
is dit stelsel van weezenverpleging zeker
uitstekend; Als men immer gereed heeft
een voldoend aantal gezinnenwaar de
A.yajlvhetjqvendig
zijn een liefdevolle moedereen trouwe
leidsmanwaar de weezen met de kinde
ren des gezins als broeders en zusters ver-
keerenvoorzeker dan heeft men een toe
stand die voor alle kinderen een geluk
kige vergoeding en voor velen een wer
kelijke winst is.
Doch al geloof ik gaarne, dat menig kin
derloos echtpaar of meer dan een vader en
moeder, met kinderen gezegend, geheel zon
der vergoeding of voor een matig kostgeld,
zich wil belasten met de zorg voor een of
meer weezentoch heeft de ervaring nu
reeds geleerd dat het uiterst moeilijk is
zelfs voor een beperkt aantal kinderen zul
ke gezinnen te vindenterwijl het voor
honderde en duizende weezen onmogelijk
blijken zal. Wel zal men er van die zijde
nooit toe komen om gelijk hier en daar
voor korten tijd nog geschiedde en mis
schien nog een enkele maal plaats heeft
de weezen uit te besteden aan den minst-
biedende, maar toch weet ik dat men nu
reeds verplicht isweezen te plaatsen in
streken en bij menschenwaar men zulke
kinderen gaarne heeft, maar toch meer ge
dreven wordt door hoop op ’t kostgeld en
de te bewijzen dienstendan door zuivere
liefde. Ik neem aandat de weezen ’t in
zulke gezinnen evengoed zullen hebben, als
de eigen kinderenmaar zijn ’t boerenar
beiders, ambachtslieden, wevers, menschen
die in nieuw ontgonnen streken, een nede
rige woning met een plek grond hebben
waar ze een koe en geit bv. houdendan
zullen de weezen, dit neem ik aan, met de
eigen kinderen getrouw de school bezoeken,
nu en dan wat veldarbeid verrichten, maar
een meer zorgvuldige opvoeding, dan zulke
ouders aan hun eigen kinderen geven, kan
voor de verpleegden niet worden geeischt.
Toch verklaar ik mij niet tegen het begin
sel. Laat men zooveel mogelijk zoeken
naar liefdevolle gezinnen, liefst uit den min
of meer gegoeden burgerstand, die in of bij
de kom van steden of dorpen wonen, waar
dus de kinderen gelegenheid vinden, om op
verschillende manieren onderwezen te wor
den en is men zoo gelukkig deze in groo-
ter of kleiner aantal te vindenik zal dit
grootelijks toejuichen. Doch men worde
niet eenzijdig, men zij uiterst omzichtig in
de keuze der gezinnen en erkenne het vele
goededat verbonden is met de opvoeding
van weezen in gestichten van niet tegroo-
ten om vang en met degelijk toezicht. Ik
beweer volstrekt nier, dat in ons Weeshuis
alles volmaakt ismaar hoevele gezinnen
zijn er, waaraan ook groote gebreken kle
ven. Doch waar, gelijk hier, de voogden
met de uiterste nauwgezetheid alles regelen
en bestieren, waar zij, wat de kleeding en
zooveel noodig de huishouding betreft, met
BOLSWARDSCHE COURANT
O
X
q
Rnriromopstor on
