NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
Bwsw^ao wonseradeee
1882.
Een en Twintigste Jaargang.
No. 13.
VOOR
p DONDERDAG 30 MAART.
wier dienst de arbeid
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
LEVENSVERZEKERING
PENSIOENVERZEKERING.
Op verzoek plaatsen wij het volgende als
Hoofdartikel
In het maandschrift de Economist, onder
redactie van mr. J. L. de Bruin Kops, lid
van de Tweede Kamer der Staten Gene
raal, (Jan. 1882, bl. 64) wordt gezegd:
De BURGEMEESTER en
WETHOUDERS van WON-
BT—SERA DEEL doen te weten
dat door den raad dier gemeente in zijne
vergadering van 11 Maart 1882 is vastge
steld de volgende verordening
VERORDENING, houdende verbods
bepalingen omtrent den veld- en tuin
ar beid van kinderen beneden de 12
jaren in de gemeente Wonseradeel.
Art. 1. Het is verboden, veld- of tuin-
arbeid te doen verrigten door kinderen be
neden den ouderdom van 12 jaren, die niet
getrouw de school bezoeken.
Art. 2. Aansprakelijk en strafbaar we
gens overtreding van art. 1 zijn de ouders
en voogden der kinderen of degenendie
met het toezigt op de kinderen belast zijn,
indien de arbeid met hunne voorkennis ver-
rigt wordt.
Wordt de arbeid buiten hunne voorken
nis verrigtdan zijn zij aansprakelijk en
strafbaar in wier dienst de arbeid ver
rigt wordt.
Art. 3. Overtreding van art. 1 wordt
gestraft met geldboete van 1,— 10,—
en gevangenisstraf van 1 tot 3 dagente
zamen of afzonderlijk.
Art. 4. Deze verordening treedt in wer
king op den leu April 1882.
Zijnde deze verordening aan de Gedepu
teerde Staten van Friesland volgens hun
berigt van 16 Maart 1882 no. 22 in af
schrift medegedeeld.
En is hiervan afkondiging geschied, waar-
het behoort den 25e Maart 1882.
De Burgemeester en Wethouders voornoemd:
L. BRITZEL.
De Secretaris,
E. JANSEN.
overlaten. Hij vraagtwaaraan die lauw
heid die onverschilligheidbij zoo tastba
ren invloed van hoogere plichtsbetrachting
op eigen welvaart, toe te schrijven? En
zijn antwoord isIn de eerste plaats aan
gebrek aan ontwikkeling. Velen begrijpen
nietdat de arbeid van den werkmandie
op den toebereiden akker de oogst inza
melt van invloed is op het cijfer der pre
mie dat de toewijding van het ambachts-
personeelwiens taak het isden geregel-
den ganghet mechanisme der fabriekte
waarborgen, de eind uitkomsten beheerscht;
dat het inzicht in de bewerking eene mate
van ontwikkeling vereischtdie nog aan
menigeen ontbreekt. Maar bovendien eischt
het premiestelsel van de arbeiders het bre
ken met eene traditie, die diep ingeworteld
is bij de arbeiderswereld in ’t algemeen, te
diep, dan dat zij in weinige jaren zou kun
nen worden uitgeroeidte diep bij werk
lieden van zekeren leeftijd zonder ontwik
keling om door alle prikkels van eigenbe
lang te kunnen worden overwonnen. De
werkman is er te zeer aan gewend te leven
zonder illusiën voor de toekomsthij heeft
als kind in zijn ouderlijk huis grootvader
in een hoekje van den haard het genade
brood zien eten en dit op zijne beurt aan
vader of moeder toebedeeldin het voor
uitzicht zelf eenmaal van zijne kinderen
af te hangen, tenzij vóór dien tijd de dood
of het diakoniehuis zich over hem ontfermt.
Sinds zijne jeugd is hij gewoon geraakt aan
het denkbeelddat een werkman voor zij
nen arbeid een loon ontvangtnauwelijks
toereikende voor de vervulling van de drin
gendste dagelijksche behoeften. Doet hij
zijn werk goed, zoo ziet hij zijnen meester
het voordeel genietenvolbrengt hij het
slecht, deze lijdt ook het nadeel. Waartoe
zou hij zich uitslooven Vooruitkomen in
de wereld kan een werkman toch niet. In
dien hij maar oppast niet zoo slecht en zoo
weinig te werkendat hij wordt wegge
jaagd, dan is zijn toestand, zooals een werk
man die mag verwachten en kan eischen.
Geen belangstelling schenkende aan den
onbelangrijken arbeid, noch belangstelling
ondervindende van den belangzuchtigen ar-
beidgever; aan beiden enkel gehecht door de
vrees voor broodsgebrekis hij van beiden
even los. Heden hierom morgen elders
zonder veerkrachtzonder toewijding een
minimum arbeid in ruil te geven voor de
vervulling van een minimum behoeften.
Lauw onze landaard is niet hartstochte
lijk ook in zijne natuurlijke vijandschap
tot den patroonstijgt de stille tegenstand
slechts zelden tot uitbarstende verbittering.
Arbeid adeltde arbeid van heden het
kapitaal van morgen arbeid het middel
om morgen moreel en materieel hooger te
staan dan heden, verheffende denkbeel
den maar waaraan de ziel van menigeen
ten eenenmale vreemd blijft.
Heeft die toestand eenigen tijd geduurd;
is het gezinelk jaar toenemendesteeds
meer aan de inkomsten ontgroeid en daar
door het leven telkens onbehagelijker ge
wordendan is met 40, 50 jaar de „fut”
er uit, alle energie ingeslapen, om met alle
prikkelstelsels van de wereld niet weer te
ontwaken.
Ziedaarzegt de heer Marken de type
van den nederlandschen werkman, van den
fabriekarbeider in het bijzonder, den man,
die geen ambacht geleerd heeft, den „los
sen sjouwer,” den man, die „van alles kan,”
de type van de soort van werklieden, zoo
als die zich meerendeels aan zijne fabriek
aanmelden. Een type met uitzonderingen
zoo ge wiltmaar in vergelijking van de
massa toch slechts uitzonderingen.
Niet zelden echter ook gebeurt hetdat
iemand aan personendie lang bij hem in
dienst waren, een goeden ouden dag wil
verzekeren. Het overlijden van den patroon
zou kunnen belettendat aan dit plan uit
voering werd gegeven. Hebben zij dan zelf
medegewerkt tot het sluiten eener pensi-
oenverzekering dan blijft de mogelijkheid
der uitvoering bestaan.
Kan een bediende niet zelf zooveel bij
brengen dan is ’t in belang van den pa
troon hem te helpen overeenkomstig de
winst, die hij van zijne onderneming bekomt
en de dienstendie hij geniet.
Den bediendedie jaren trouw gewerkt
heeft, wil toch de patroon gaarne hulp ver-
leenen tot bevordering van zijn maatschap
pelijk geluk, waardoor hij een genoegelijken
ouderdom kan hebben en zijne kinderen mis
schien kunnen worden gesteund om op den
maatschappelijken ladder een sport hooger
te klimmen.
Een jongflink werkman gevoelt zich ta
melijk onafhankelijk van zijn patroon; hij
kan overal terecht. Maar de man, wiens
haren beginnen te grijzen, is aan de genade
van zijn meester overgegeven. Hoeveel hoo
ger, moreel en maatschappelijk, zou die man
staan, als de arbeid van jonge jaren door
een pensioen-verzekering hem het recht had
geschonken, zich vrij en onafhankelijk te
blijven gevoelen ook bij het neigen van den
avond des levens. Helpt men den man,
die toontdat hij belang stelt in de zaken,
dan zal hij den dienst niet willekeurig ver
laten maar aan zijn patroon gehecht blij
ven en zeer zeker niet dan in overleg met
dezen veranderen, in geen geval anders dan
om redenen van lotsverbetering, waartoe
hij ten allen tijde gerechtigd is.
Wie niet gehecht zijnzijn hoogstens
middelmatige krachten, die mogelijk onder
den invloed van de goeden beter worden
maar waarschijnlijk vroeg of laat hunne
plaats ruimen voor rekrutendie op hunne
beurt of den stam der waarschijnlijke blij
vers komen vergrooten of ook weer verdwij
nen.
Die in dienst wil blijven wordt echter
niet gebondendoordat hij bij vertrek de
vruchten van zijn afgeloopen diensttijd ver
liest hij bhjve uit volkomen vrije bewe
ging, daar bij overtuigd isnergens beter
en voordeeliger terecht te kunnen komen.
En ook in de vrijheid van den meester
om iemand te ontslaan wordt deze niet
belemmerd door de overweging van mede
lijden de regeling van hulp waarborgt op
billijke wijze de onafhankelijkheid van
werkman en patroon beide.
Het plichtsgevoel van eiken werkman in
eene zaak is voor den patroon, van ’t hoog
ste gewicht. Plichtverzuim zelfs van één
enkelen, kan onherstelbaar verlies tengevol
ge hebben. Plichtbesef uit liefde tot den
arbeid en den arbeidgever bestaat, maar is
schaars gezaaidhet is niet te verwachten
daar, waar door den arbeidgever het streven
niet wordt erkend de arbeid niet gewaar
deerd veraangenaamd en beloond. Een
plichtbesef tegenover zich zei ven en zijn ge
zin dat wortelt in de zucht naar verbete
ring en verzekering van het bestaanis ook
zelden aanwezig, als het niet geprikkeld
wordt door tastbare voordeelenaan de
verhoogde inspanning verbonden.
Het welbegrepen eigen belang van het
kapitaal zoowel als het zedelijk plichtgevoel
om den moedeloozen arbeider tot den kring
der veerkrachtige bezitters op te leiden en
in een welgezinden vriend te veranderen
vraagt de hulp ter verzekering van de toe
komst. Daardoor wordt een zegen verspreid
waarin allen deelenen de strijd van belan
gen tusschen kapitaalarbeid en verstan
delijke meerderheid praktisch opgelost met
tevredestelling van alle partijen.
Het doel van den heer Eisma was, het
nuttige en noodige van het aangaan eener
verzekering, in eene soliede Bank, zooals
de Rotteidamsche is, aan velen duidelijk
te maken en de genegenheid daartoe bij
hen op te wekken. Hij heeft dat doel niet
kunnen bereiken, daar slechts weinigen wa
ren komen hooren 1 In mij werd de over
tuiging omtrent het belang der zaak ver
sterkt, vooral ook, omdat de voorwaarden
zoo aannemelijk gesteld zijn, omdat de
Bank den weg aanwijst langs welken men
of zich zelven helpen kan, of geholpen kan
worden door steun van anderen, die van
dien steun wederkeerig zoowel voordeel als
genoegen ondervinden. Dat men dan ook
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens lOOt. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
BEKENDMAKING.
De BURGEMEESTER van WONSE
RADEEL brengtter voldoening aan het
bepaalde in art. 41 der gemeentewetter
algemeene kennisdat door hem op Zatur-
dag den 1 April 1882 des voormiddags
om 11 uur, in het gemeentehuis te Wit-
marsum, vergadering van den gemeenteraad
is belegd, ten einde te beraadslagen en be
sluiten over de hieronder vermelde punten.
Witmarsum26 Maart 1882.
De Burgemeester voornoemd
L. BRITZEL.
1. Notulen der vorige vergadering.
2. Rapport betreffende de regeling van
het onderhoud van wegen enz.
3. Verzoek van den lijninspecteur van
den rijkstelegraaf tot het plaatsen van palen
op gemeentewegen.
4. Benoeming van een Gemeenteontvan
ger.
5. Voorstel van Burgemeester en Wet
houders tot verhooging der bezoldiging van
de onderwijzers en onderwijzeressen.
6. Benoeming eener Commissie tot on
derzoek van de armvoogdijrekeningen.
7. Voorstel van Burgemeester en Wet
houders tot wijziging van de instructie van
den Secretaris.
8. Missive van het armbestuur van Fer-
woude c.a.verzoekende wijziging der be
groeting en verhooging der subsidie over
1882.
9. Verzoek van F. J. de Jong te Wit
marsum om vrijstelling van de betaling van
hondenbelasting.
10. Reclame van K. S. Dijkstra te Kims-
werd tegen de kiezerslijsten.
„Deze nieuwe tarieven zijn door de Ned.
Lev. Bank speciaal samengesteld met het
oog op de deelneming van werklieden ter
pensioenverzekering Eene bestudeering
dier tarieven wordt ten zeerste aanbevolen.
De voorwaarden voor terugbetaling der ge
storte gelden, bij staking van verdere deel
neming, ingevolge overlijden als anderszins,
zijn zeer aannemelijk te achten. De tarie
ven zijn zelfs lager dan die der engelsche
Regeering.
„Bij vergelijking met het engelsche tarief
blijkt b. v., dat voor eene deelneming op
30 jarigen leeftijd voor een pensioen van
f 120, op 60 jarigen leeftijd te beginnen, te
Rotterdam zal gevorderd worden c. a. 28
cents per week, terwijl de overeenkomende
engelsche premie, naar wij zagen, eenige
centen hooger is. Onderzoeken wij nu, wat
men te Rotterdam zal moeten betalen, wan
neer men reeds op 18 jarigen leeftijd begint,
dan treft het inderdaad, hoe men zich dan,
door eene betaling van f 1,44 per maand,
op 60 jarigen leeftijd een jaarlijksch pensi
oen van f 300 kan verzekeren. Dat is A
forfait, n. 1 met afstand der premie voor
goed. Wil men, dat bij voorafgaand over
lijden -de betaalde premiën aan zijne erven
terugkomen, dan betaalt men (volgens ta
rief E, dat ons een bijzonder doelmatig
tarief schijnt te zijn) met 18 jaar beginnen
de (voor f 300 pensioen op 60 jarigen leef
tijd) f 1,89 per maand.”
Nog is in de Economist medegedeeld, dat
het contract met den heer J. C. Marken Jr.,
directeur der Ned. Gist en spiritusfa
briek te Delft, met de Bank te Rotterdam
voor de verzekering zijner werklieden en
beambten gesloten, op die premiën berust.
Uit het ontwerptarief voor het Algemeen
Ned. Pensioenfonds blijkt dat iemand, voor
wien van zijn 21ste jaar afwekelijks ge
regeld 1 j van zijn loon gestort wordt, op
60 jarigen leeftijd een pensioen kan genie
ten ongeveer gelijk aan het loon dat hij
verdiende. B. v., verdiende hij f 6 per week,
en stort hij wekelijks 42 centsdan kan
hij op 60 jarigen leeftijd bekomenzoolang
hij nog leeft f300 ’sjaars. Stort hij op 31
jarigen leeftijd zoodanige som dan wordt
het een jaarlijksch pensioen van f 300 op
65 jarigen leeftijd. Stort hij op 40 jarigen
leeftijd wekelijks 96 centsdan kan hij op
60 jarigen leeftijd nog een pensioen halen
van f200, zoolang hij blijft leven.
Stellen wij denzelfden leeftijd, dan blijkt,
dat iemand van 21 jaar bij de Rott. Bank
maandelijks behoeft te storten f 1,71 d. i.
wekelijks 41lt cent voor f 300 pensioen
op zijn 60ste jaar; gelijke som op zijn 31ste
jaar voor gelijk pensioen op zijn 65ste jaar
en kan hij met eene wekelijksche storting
van f 1,08,op 40 jarigen leeftijd te begin
nen, op zijn 60ste jaar nog f200 jaarlijksch
pensioen bekomen.
Met een geringe verhooging kan met te
ruggaaf van de betaalde premiën bij over
lijden vóór het tijdstip van het begin der
pensioenbetalingeen voordeelige verzeke
ring getroffen worden. Stel b. v. iemand
oud 25 jaar, betaalt maandelijks f 1,65 of
wekelijks 41 cents voor een pensioen hij
zijn 65ste jaar. Bereikt hij dien leeftijd
dan ontvangt hij jaarlijks f300; komt hij
vóór dien tijd te stervendan ontvangen
zijne erven de betaalde premiën terug.
Deze bepalingen maken de voorwaarden
der Rott. Bank zeer aannemelijkterwijl
het nemen eener verzekering in deze Bank
dit voor heeft, dat men dit terstond kan doen
en dus het sparen al dadelijk begint.
De heer Marken, bovengenoemd, stelde
voor en heeft tot stand gebrachtdat de
Vennootschap, waarvan hij directeur is, de
werklieden helpt, naarmate de zaken het
gedoogen. Bij zijne aanbeveling stond het
beginsel van verzorging der werklieden en
ambtenaren voorop in verhouding tot hun
ne diensteh en tot de winst der zaak. Hij
zegt dat aan de ondernemingwaarvan hij
het hoofd is, helaas! nog velen worden aan
getroffen die ja gaarne de voordeelen
der premie willen genieten, maar de groo-
tere inspanning liever aan hun buurman
BOLSII UtDSCIIE COURANT
F
