NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
8OLSWAHB WONSERA0JEJEI.
5
II
I
kl
J
u
tl
I
J
1882.
No. 28.
Een en Twintigste Jaargang.
t
DONDERDAG 13 JULIJ.
VOOR
BUITENDAM».
lil
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
«I
!-
ri
n
i
1
|l
id
na
hij
ich
tr
its
>n
Ie
r
naren werklieden en bedienden den ze
gen der Zondagsrust te doen ervaren.
M. E. van der MEULEN.
vel tot Arabi-pacha gerigt door zijn Suze-
rein Abdul-Hamidmaar de pacha heeft
geen lust aan dit uitstapje naar Konstanti-
nopel.
Hij heeft nu bepaald geweigerd naar de
turksche hoofdstad te vertrekken, maar de
redenendie zijne weigering moeten goed
makenvinden niet het minste geloof.
In de heenreis zelve heeft hij geen be
zwaar maar aan de zekerheiddat hij zal
terugkeeren gelooft hij niet.
Voor de securiteit blijft hij daarom maar
te huis.
om zich wat
te verzetteneen wandelrid deedis een
revolver-schot gelost.
Hij bleef ongedeerd, en toen men den man,
’t was een Montenegrijn, vroeg -waarom hij
Z.H. wilde doodschietenantwoordde hij
zeer bedaard: „ik heb mij vergist en meen
de op Arabi-Bey te mikken.”
’t Kan wel waar wezen maar in zulke
dingen is wat meer voorzigtigheid toch hoogst
wenschelük.
’t Vergis kon uitgekomen zijn als de on
derkoning goed en wel dood was
Caïro en Alexandrie zijn, om den ande
ren onderhevig aan paniek.
Van de eene plaats telegrafeert men da
gelijks naar de andere en zelden wat goeds
en dan verkeert de bevolking in angst.
Zoo telegrafeerde de fransche zaakge
lastigde te Alexandrie aan den franschen
consul te Caïro: „een bombardement is op
handen. Breng het archief in veiligheid.
Vergemakkelijk het vertrek der franschen,
die er ten uwent nog zijn en denk voor u
zelven om een goed heenkomen.”
Die depêche werd aangeplakt en zie, weer
eene paniek.
De elfde gelooven wij.
De turksche president-minister blies den
aftogtof welligt naauwkeuriger gezegd
de sultan, die ook in benaauwdheid begint
te komen, liet dien blazen.
Eene groote gebeurtenis is het niet, want
de groote heer zegt: Allah is groot en groot
ben ik na hem.
Z. M. regeert alleen.
De forten van Allexandrië aan de zee
zijde zijn vijf in getaldrie bestrijken de
groote haven en door twee wordt de noor-
derhaven verdedigd. Twee van de eerst-
bedoelden, en wel Gabbari en Mex, wer
den gewapend onder het oog der Europee-
sche admiraalsen het planten van nieuw
geschut op die forten heeft den toorn van
lord Seymour opgewekt. Intusschen staat
de kracht van de Egyptische kanonnen ver
re beneden die van het geschut op de Eu-
ropeesche eskaders. De kanonnen van Arabi,
waaronder sommigen zonder affuit, hebben
een dragt van 3000 meterof 5000 meter
minder dan de kanonnen der pantsersche-
pen, 43 op de engelsche en 28 op de fran
sche. Aan boord van de engelsche en fran
sche schepen bevinden zich 5240 man (3800
en 1440). Egypte heeft ook een vloot
twee oude houten fregatten, een adviesjagt,
een wachtschip te Port-Saïd en dertien trans
portschepen. Indien een der Parijsche
correspondenten van de Köln Ztg. goed is
ingelicht, dan heeft admiraal Conrad in last
gekregen de haven van Alexandrië te ver
laten, als de engelschen de forten beschieten.
De fransche vloot, door de andere europee-
sche schepen gevolgd, zal dan naar Port-
Saïd gaan om het Suez-kanaal te beschermen.
„Kom even over!” dat was eerst een
vriendelijk verzoek en werd daarna een be-
der Zondagsrust, Dr. Hofstede de Groot,
haalt in de toespraak, door hem in de eer
ste vergadering gehouden, merkwaardige
proeven aan, van welke enkele hier een
plaats mogen vinden.
Zoo schreef Palmerston, die tot in Imo
gen ouderdom onvermoeid werkzaam bleef,
„zijn frischheid van geest toe aan de Zondags
rust die hij altijd in acht had genomen” en
de tegenwoordige hoogbejaarde Gladstone,
president-ministerverzekert even stellig
„ik werk op Zondag nooit”, terwijl zijn
ambtgenoot John Bright, in eene rede over
de Zondagsrust zeide „Het karakter en
de vastheid van ons volk evenzeer als de
vooruitgang der natiën, hangen, meen ik,
voor een goed deel af van de wijze, waar
op de rustdag, die bij uitstek voor de be
hoeften der menschheid berekend schijnt,
wordt gebruikt”. De groote geschiedschrij
ver Macaubay zeide, als lid van het Engel
sche parlement, over dit onderwerp: „Of
schoon wij reeds eeuwen lang, één dag van
de zeven onze rust hebben genomen, staat
het vast, dat wij er niet armer door zijn
integendeel, wij zijn er rijker door gewor
den. Die dag van rust is geen verloren
dag. Als de arbeid is gestaakt, als de kar
stil staat in de loods, als de Beurs in een
doodsch zwijgen is gedompeld, als de rook
der schoorsteenen niet langer opstijgt in de
luchtdan wordt er een werk volbracht,
dat even belangrijk is voor den rijkdom
van het landals al het overige wat er
plaats heeft op de allerdrukste dagen der
week. De menschdie voortreffelijkste
van alle machines herstelt en vernieuwt
zijne krachten, terwijl hij rust van den ar
beid en des Maandags keert hij naar zijn
werk terug met helderder geest, met nieu
wen lust en met geheel verjongde krachten”.
Wilt gij een paar voorbeelden uit den
arbeiderstandwaardoor op treffende wij
ze bovenstaande getuigenissen van geleer
den en staatslieden worden bevestigd, laat
ik dan nog ’t volgende mogen aanhalen.
In 1872 vereenigde zich een drietal werk
lieden te Chenée in Belgietot het drij
ven eener glasblazerij voor eigen rekening
Bij ondervinding kenden zij den vloek van
den Zondagarbeidzij besloten dien af te
schaffen. Dit ging niet zonder stoffelijk
nadeelhunne vroegere patroons evenals
alle glasfabrikanten in wijden omtrek, hiel
den aan de oude gewoonte vast; daar werd
de oven nooit kouddaar ging het werk
ongestoord voortaltijd voort. Maar na
eenigen tijd, bleekdat de arbeiders in de
nieuwe fabriekdie Zondagsrust in acht
namen, met meer opgewektheid, met meer
krachtmet meer ijver ook, hun moeilijke
dagtaak volbrachten. De mededinging, die
eerst onmogelijk scheenwas wél vol te
houden. En toen kort daarna eene daling
in de glasprijzen aan de omliggende fabrie
ken groote schade veroorzaakte en hen
zelfs dwong den arbeid te stakenkonden
de H.H. Amiable en Co. hunne zaken voort
zetten niet alleenmaar kwam hunne
fabriek in steeds grooteren bloei.
In papierfabrieken heeft men dezelfde
ondervinding opgedaan. Deze werdentot
voor weinige jaren, tot die inrichtingen ge
rekend voor welke staking van de werk
zaamheden op den Zondag eenvoudig eene
onmogelijkheid was. Een enkele fabrikant
in Normandië beproefde evenwel zijn werk
volk de Zondagsrust te laten en de zaak
ging er even goed om. Anderen in 't zui
den van Frankrijk volgden. Weldra werd
op eene groote vergadering van papierfabrie-
kanten te Neurenberg door de 124 aanwe
zigen besloten aan den Zondagsarbeid een
einde te maken.
Het bovenstaande zij voldoende om de
aandacht der lezers van dit blad op de
vereeniging te vestigen waarover ik schreef
en de zaak die zij voorstaat, Mochten ve
len zich gedrongen gevoelenzich bij haar
aan te sluiten en zoodoendeook do’or on
ze medewerking, eene volksovertuiging zich
meer en meer vestigen, die niet anders dan
heilzaam werken kan en die voor de regee-
ringvoor maatschappijen, voor fabriekan
ten voor alle werkgevers een aansporing
wordeom zooveel mogelijk hun ambte-
Een heftige polemiek is ontstaan tusschen
de ultramontaansche Germania en von Bis-
marck’s orgaande Nordd. Allg. Zeitung.
Het ultramontaansche hoofdorgaan heeft de
duitsche regeering beschuldigd van het op
leggen van de straf van Tantalus aan de
catholieke kerkdaar zij geen uitvoering
geeft aan de nieuwe-poliliek-kerkelijke wet,
houdende afschaffing van eenige bepalingen
der Meiwetten. In het antwoord, door het
offieiëele blad hierop gegeven, wordt betoogd
dat de rijkssubsidieaan de geestelijkheid
weder toegekend, het accrediteeren van een
gezant bij het Vaticaan en de vrijstelling
van de staats-examina aan de seminaristen
verleend, genoegzaam bewijzen den goeden
wil der regeering. Wil de romeinsche curie
werkelijk den vrede, dan moet zij, volgens
de Nordd. Allg. Zeitung hiervan op ande
re wijze doen blijken dan door „theatrale
ontboezemingen gelijk zij tot dusverre ge
daan heeft. Thans is het aan de curie voor
stellen te doen; de regeering verwacht ze.
Maar wat de begenadiging van mgr.. Mel
cher en mgr. Ledochoviski betreft, nooit
zal een minister aan den koning (van Pruis-
sen) voorstellen aan de van hun ambt ont
zette Aartsbisschoppen van Keulen en van
Posen gratie te verleenen.
De dood heeft een Rusdie eens door
zijne oorlogzuchtige taal het politieke Eu
ropa in beroering bragthet zwijgen op
gelegd.
Skobeleff, de generaal die oorlog tegen
Duitschland predikte stierf tengevolge van
eene beroerte.
Voor hem die er meer van weten wil,
voegen wij er bij dat de beroerte werd
veroorzaakt door te sterken aandrang van
het bloed in de aderen van het regterbeen
waardoor eene breuk ontstond van de vena
femoralis.
Wie zou de „hooggeplaatste” zijn wiens
naam gevonden werd onder de revolution-
naire proclamatie door de russische politie
in beslag geromen
Niet onduidelijk wordt te kennen gege
ven dat welligt bedoeld wordt grootvorst
Nicolaas Constantinowitsch broeder van
Czaar Alexander II en dus oom van den
regeerenden Czaar. De vader van dezen
grootvorstgrootvorst Konstantijn heeft
onlangs ontslag genomen als admiraal der
vlooten dit ontslag werd uitgelegd als
ware hij in ongenade gevallen.
Het voorstel van Gladstone om in de
toepassing der dwangwet voor Ierland geene
nachtelijke huiszoeking door de politie toe
te latentenzij de zekerheid bestond dat
een geheim genootschap vergadering hield,
is, gelijk wij reeds gemeld hebben,verworpen.
De meerderheid wilde, dat de politie ook
bij nacht de bevoegdheid zou hebben welke
haar bij dag is toegekend en de mededee-
ling van Gladstone dat hij in dezen ge
houden was door eene belofte aan de Ieren,
baatte niet.
Alzoo Gladstone leed eene nederlaag
en gaat niet heen.
De conservatieve partij was dadelijk ge
reed om naar de verlaten portefeuilles te
grijpen en is nu zeer teleurgesteld.
„Uw geestdriftja opgewondenheid
roept een liberaal blad de behoudslieden
toe is die van eene hen over één kui
kentje
De Parnellieten hadden het ministerie die
nederlaag kunnen besparen maar zij ver
lieten het lagerhuis vóór de stemming.
„Dat was wordt tegen hen gezegd
Een schrede voorwaarts in
de goede richting.
In No. 49 van 1881 dezer Courant schreef
ik een artikel over „De Zondagsrust”, naar
aanleiding der negen overdreven stellingen
van Dr. M. te Utrecht en der oproeping
van Dr. C. P. Hofstede de Groot te Gro
ningen aan allen van wat stand of richting,
van wat kerk of genootschap, om hem ee-
nig bewijs te zenden van instemming met
zijn voorstel om in het voorjaar van ’82
eene vereeniging op te richten, tot bevor
dering van „de Zondagsrust”. De wenschen
van Dr. M. o. a. „Bepaald verbod van
dienst op alle post en telegraafkantoren
verbod van vervoer aan alle openbare en
bijzondere middelen van vervoerverbod
van verkoop ook van geringe eetwaren
verbod van vuur zelfs, anders dan om ver
trekken te verwarmen” enz., dit alles is
onuitvoerbaar, maar aan de oproeping van
den Heer de Groot is door zeer velen in
den lande gevolg gegeven en opden28sten
April jl. is te Utrecht kunnen gehouden
worden De eerste algemeene vergadering
der Nederlandsche vereeniging tot bevorde
ring van Zondagsrust. Wel was ’t te ver
wachten, dat zij die in bepaalde richting
ook tevens voor Zondagsheiliging willen
ijveren, zich niet zouden willen vereenigen
met de beginselen dezer vereeniging, die
allereerst wil „bewerken dat de Zondag
voor zoovelen mogelijk een rustdag kan
zijn”, terwijl zij de zorg voor heiliging van
dien dag, op zich zelve zeer wenschelijk,
wil overgelaten hebben aan bijzondere per
sonen en kringen, toch is ’t een verblijdend
verschijnsel dat mannen van allerlei stand
en richting, op staatkundig en godsdienstig
gebied, zich vereenigd hebben om gezamen
lijk te ijveren voor dit gewichtig volksbe
lang. Dit blijkt al dadelijk uit de zamen-
stelling van het hoofdbestuur, dat bestaat
uit de volgende personen Dr. C. P. Hof
stede de Groot, Hoogleeraar te Groningen
S. H. Buijtendijk. Pred. te Ysselstein, on
dervoorzitter, J. R. Steinmetz, Majoor v. d
Prov. Staf te ’s Gravenhage, Penningmees
ter, P. M. Keller van Hoorn, Pred. te Dord
recht, Jhr. Mr. M. J. Schuurbecque Boeye,
Pres, der Reehtb. te Zierikzee en H. P.
Schim van der Loeff, Pred. te Gouda, Se
cretaris. De vereeniging wil het onbereik
bare niet, zij heeft het doel dat zij zich
voorstelt en de middelen om het te berei
ken in de weinige volgende artikelen za-
mengevat
Egypte kost Europa geld.
Heeft Engeland reeds millioenen uitge
geven voor oorlogstoerustingen ook de
fransche regeering vroeg van de kamer on
geveer 4 millioen om daarmede de voor-
zorgmaatregelen te betalen, waartoe Frank
rijk door Arabi-Bey c.s. gedwongen werd.
Die maatregelen bestaan in het zeewaar-
dig en bombardeervaardig maken van eeni
ge oorlogschepen terwijl een gedeelte der
vloot, voor zes maanden op voet van wape
ning moet worden gebragt.
Arabi-Bey heeft den arbeid aan de ves
tingwerken van Alexandrie doen staken, en
de engelsche admiraaldie verstaanbaar
der spreekt dan de conferentie heeren en
van wien men gelooftdat bij doen zou
wat hij dreigdeliet de lontwaarmee
Janmaat aan ’t kanon stond, weer opbergen.
Tot hoe lang
Jawie weet dat, maar zeker is het dat
hij nog meer te vragen heeft.
Op den onderkoning die
Art. 1.
De Nederlandsche vereeniging tot bevor
dering van Zondagsrust stelt zich ten doel.
a. de volksovertuiging te versterken aan
gaande het hoogbelang van Zondagsrust
voor ieder in het bijzonder, voor het huis
gezin en voor de maatschappij.
b. te bewerken, dat de Zondag voor zoo
velen mogelijk een rustdag kan zijn.
Art. 2.
De vereeniging tracht haar doel te be
reiken door
a. het uitgeven van geschriften
b. het doen houden van voordrachten
c. alle andere wettige middelen, die aan
haar doel bevorderlijk kunnen zijn.
Art. 4.
Leden der vereeniging zijn allen, man
nen en vrouwen, die tot bovenstaand doel
willen medewerken, en zich verbinden tot
een jaarlijksche contributie van minstens
50 cts.
Men ziet de eischen zijn bescheiden, de
contributie is niet te hoog. Ook uit de stad
onzer inwoning is reeds een drietal burgers
toegetreden en ik twijfel niet of meerderen
zullen volgen, want al mogen ook hier des
Zondags fabrieken en werkplaatsen geslo
ten zijn en zeer velen daardoor hun Zon
dagsrust genieten kunnen, toch zijn ook
hier eenigen daarvan verstoken en is het
van algemeene bekendheid, dat in ons va
derland duizenden zijn, die de heerlijke ver-
frissching van de Zondagsrust al te vaak
moeten missen én daardoor in hun eigen
gezin bijna vreemdelingen zijn.
Vraagt men naar de gunstige gevolgen
ROLSWARDSCHE COURANT
3
i
3
t
t
jh
m
3d
er
m
ft.
