NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWARD WSBUWÏÏ.
Bekendmaking.
1882.
DONDERDAG 24 AUGUSTUS.
No. 34. EenenTwintigsteJaargang.
VOOR
ft
ji
fj
*1
Burgerlijke Stand.
zal
Oilicieele Advertentie».
1
k
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden,
Franco per post 95 Cents.
I
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 CL per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ook pas begonnen en er zijn nog vijf Too-
neelvoorstellingen in aantogt, waarvan he
den de eerste.
Ook opende het Café Chantantonder
directie van Cantor en van Gijzelende rij
van feesten, in de Sociëteit „Amicitia” te
geven. De zaal was behoorlijk bezet en
de eerste indruk bevredigend. De voorge
nomen illuminatie in den tuin kon door het
gure weder niet doorgaan.
CORRESPONDENTIE.
Door de vele Advertentiën zijn wij ge
noodzaakt het Buitenland en vele Bin-
nenlandsche Berigten achterwege te laten
De Uitgever.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van BOLS WARD;
Gelet op art. 203 der gemeentewet
Brengen ter kennis van de ingezetenen
dat de begroot! ng van de In
komsten en Uitgaven der ge
meente voor de dienst van 1883 met
de noodige bescheiden aan den Gemeente
raad is aangeboden en alsnu op de Secre
tarie der gemeente voor een ieder ter lezing
is nedergelegd van af iionderdag
den JS-i dezer tot en met Woens
dag den September e. k. ie-
deren werkdag van ’s voormiddags 9 tot
’s namiddags 1 uur en aldaar in afschrift
tegen betaling der kosten verkrijgbaar is
gesteld.
Bolsward, den 23 Augustus 1882.
Burgemeester en Wethouders van Bolsward
M. A. JENTINK.
De Secrelaris,
K. II. LAAGLAND.
BOLSWARD, 23 Augustus.
Eergisteren had alhier de gewone jaar-
lijksche Paardenmarkt plaatsals bijna
altijd vergezeld van regen en windmaar
thans wat extra. In vergelijking van an
dere jaren waren er weinig paarden aan-
gebragt, pl.m. 100 stuks; de handel was
nog al levendig.
Dien dag werd ookzooals sedert jaren,
de kermis in het Roodhert geopend met
eene Billardpartijwaarvan onder de vele
medespelers overwinnaars werden: R. Hee-
ringa van Schettensprijs R. Ketelaar de
le premie en H. Schuurmans de 2e premie.
Gisteren had de geannonceerde Harddra
verij plaats het slechte weder was oorzaak
dat er weinig belangstellenden waren op
gekomen. Van de 12 mededingende paar
den behaalde het paard van H. van Haren
van Amsterdam, pikeur P. Koek, den prjjs,
en dat van H. Bierling van Hoornschedük,
pikeur B. van der Molen de premie. Het
feest werd opgeluisterd door Harmonie-mu-
ziek uit Leeuwarden. Ruim 6 uur was
het eerst afgeloopen en kwamen de weinige
wandelaars verkleumd van koude in de stad
terugenkelen klagende over gebrek van
vergunningsregt in het land. De prijsuit-
aeeïing was natuurlijk ook niet druk be
zocht en liep ten ruim 8 uur af; andere
genoegens wachten nu aan velen.
In de Sociëteit „de Doele” gaf het strijk
orkest onder directie van den heer J. Stoetz
uit Leeuwarden, Concert. Over de uitvoe
ring was maar ééne stem, van lof. Ruimte
ontbreekt ons in bijzonderheden te treden
maar de stilte die er heerschte onder de
uitvoering der meeste stukkenhet bi-
seren van een paar nummers en het applaus
na ieder nummer, bewees genoeg aller in
genomenheid, jammer, dat er niet meer
van profiteerden. Het geannonceerde Bal
na afloop van het Concertwas daardoor
ook weinig bezocht. Doch de kermis is
In het Evangelisatie lokaal werd het
programma geopend met de feestrede van
den WEd. Zeer gel. Heer Ds. Wagenaar
van Wons. Een talrijk publiek heeft ook
van deze gelegenheid gebruik gemaakt.
Voor Billardliefhebbers was er bij H.
Engwerda gelegenheid tot prijsspelen, waar
van de uitslag wasdat R. Heeringa van
Schettens den prijs, M. Adema, van Bols
ward de 1ste premie, en H van der Schuit
van Bolsward de 2de premie behaalde.
Ook heden wordt er eene gelijke wed
strijd gehouden in het „Hof van Holland”,
waarvoor een 60tal spelers zijn ingeschreven.
Nog 2 Billardpartijen zijn gedurende de
Kermis in het verschiet; aanleiding dus
genoeg tot ernstige studiedie niet ver
hinderd wordt door veel bezienswaardigs
buiten het genoemdedaar de Kermis dit
jaar al zeer sober bedeeld is.
MARKTBERIGTEN.
Boter te SNEEK den 22 Aug. le keur
f45,50 a f 51.50, 2e soort f 36,00,f
40,00 3e soort fAanvoer 1146 I 4 41 I
8 vaten. VEREENIGING: le keur
f51,00 a f52,50. 2e keur f50,00 a f 51,00
3e keur f 49 a f 49.50 4e keur f 00,00 a
f 00.00.
Nagelkaas f 26 f 33,00. Kanterkaas
f28,00 a f31,50. Aanvoer 39718 kilo.
heid en trouw. Het huisgezin is ’t hart
van den staat. Ook in dit opzicht geldt
het, dat vandaar uit zijn „de uitgangen
des levens”. En voorts mogen alle onder
wijzers en godsdienstleeraars nog wel eens
met aandacht luisteren naar de wijze woor
den voor 80 jaren reeds gesproken, door
den heer de Haan, Aartspriester van Fries
land „Zal evenwel de afgekeerdheid en
verbittering eens eindigen, willen wij eens
ware eendragt, vriendschap en liefde tusschen
de verschillende kerkgenootschappen heer-
schen zien, dan is, mijns gedachte, noodzake
lijk, dat de schoolmeesters zich van het on
derwijs in het leerstellige van de bijzondere
kerkgenootschappen onthoudenwaarvan
ik alleen uitzonderewanneer men van de
braafheid en bekwaamheid van den onder
wijzer overtuigd isen hij maar kinderen
van een en hetzelfde genootschap heeft
zonder dat hooren dezen te vroegdat zij
in godsdienst verschillen, de eene doet den
andere verwijtingenvele schoolmeesters
maken er geen werk van om dit te belet
ten. Het is nu wel kinderwerk, maar in-
tusschen groeijen zij opzij verwijderen
zich hoe langer hoe meerder, de wrok ves
tigt zich in het harten hunne godsdienst
is dikwijls niets anders dan een verkeerde
ijverdie door den geest van den godsdienst,
de christelijke liefde weersproken en ver
foeid wordt.” (3)
Met opzet onthoud ik mij van beschou
wingen over de vermeerdering der faillisse
menten, zij zouden in dit artikel niet op
haar plaats zijn.
M. E. van der MEULEN.
AANTAL VEROORDEELINGEN DOOR
DE KANTONRECHTERS UITGE
SPROKEN, EN AANTAL UIT
GESPROKEN FAILLIET
VERKLARINGEN IN
NEDERLAND, IN
HET TIENJA
RIG TIJD
VAK VAN 1871—1880.
Zooals aan de meeste lezers bekend
zijnlevert het Nieuws van den Dag sints
een aantal maanden een „Graphische Sta
tistiek” d. i. door lijnen in plaats van
door cijfers wordt aangegeven de vooruit
gang of achteruitgang, gedurende een zekere
reeks van jarenvan allerleiop het ge
bied van het maatschappelijk leven, van
handel en nijverheid, als anderzints. In
het 2de blad van 14 Augustus j.l. vinden
wij eene vergelijkende opgave van het aan
tal veroordeelingen door de kantongerech
ten en het aantal faillietverklaringen in ons
land gedurende de laatste tien jaren. Daar
onder schrijft het Nieuws: „Of het toene
mend aantal scholen alleen voldoende is om
de orde in de maatschappij te verbeteren,
zou men gaan betwijfelen, als men ziet hoe
ontzachlijk de kleine wetsovertredingen toe
nemen in 1871 telde men nog slechts één
veroordeelde op elke 138 zielen, in 1880
was dit reeds geklommen tot één op elke
98 zielen. Zoodoende wordt het ook. onze
beurt spoedig. De faillissementen namen
mede ongelooflijk toe; van 269 in 1871 tot
623 in 1880. Deze cijfers mogen wel eens
onder de oogen van het publiek komen.”
Ook ik acht dit zeer wenschelijk, want
zoowel die klimmende cijfers, als die steeds
grooter wordende zwarte lijnen zijn treurig
welsprekend.
Het moge verblijdend zijn, dat de zware
misdrijven in aantal zijn afgenomen, (1) het
feit dat de kleine wetsovertredingen in zoo
verbazende mate toenemen, geeft stof tot
ernstig nadenken, al mag men ook hierbij
vooral niet voorbij zien, dat tal van over
tredingen nu gestraft worden, die vroeger
of niet strafbaar waren, of in elk geval
niet gestraft werden. Hoe strenger de po
litie waakt, hoe veiliger het wordt op onze
straten en wegen, des te meer veroordeelin
gen, terwijl het getal misdrijven daarbij
niet toe maar afneemt. Een paar voor
beelden. Velen zullen met mij, bedelen een
misdrijf noemenin Limburg werd het,
vroeger althans, geoorloofd geacht en het
aalmoezen geven een deugd. Een bede-
laarszwerm verdeelde geregeld zijn week
over verschillende dorpen. Meerssen, eene
mijner vroegere woonplaatsen was Donder
dags aan de beurt. Van des morgens om
streeks 8 uur tot in den namiddag bezocht
een honderdtal mannen en vrouwen onze
woning, al biddende het „Onze Vader” en
„Wees gegroet Maria”. Ieder moest-geven,
althans ’t was zeer gewaagd om zich tegen
dat heirleger te verzetten. Onlangs werd
mij verzekerd, dat ’t nog zoo is. Ik hoop
echter dat dit niet waar moge zijn. Welnu
in dat geval zullen een aantal veroordee
lingen hebben plaats gehad en toch zal de
zedelijke toestand verbeterd zijn. Als tweede
voorbeeld wijs ik slechts met een enkel
woord op de invoering der nieuwe drank
wet. Terwijl ontegenzeggelijk het gebruik
van sterken drank daarna en daardoor is
afgenomen, de openbare dronkenschap is
verminderd, bij verschillende gelegenheden,
lotingenfeestelijkheden enz. veel meer
orde heerscht, gelijk deze week ook in onze
stad moge blijken, zal de statistiek later
vrij zeker meer veroordeelingen moeten aan
geven, bij een nochtans stijgen in dit op
zicht van het zedelijk peil onzer natie. In
verband daarmede schrijft dan ook het
N. v. d. D. van 21 Aug., als het nog even
op het groot getal veroordeelingen bij de
kantongerechten terugkomt, „en toch gaat
het in Nederland bijzonder ordelijk toe.”
Naar mijn oordeel had het moeten schrij
ven: Juist daardoor gaat het in Neder
land bijzonder ordelijk toe.
Hoe waar dit echter moge wezentoch
blijft het ontzachlijk aantal kleine wetsover
tredingen een schande voor het Nederland-
sche volk. Zij bestaan blijkbaar, anders
konden zij niet gestraft worden. Aan wie
nu de schuld Aan de liberalen in ’t al
gemeen en aan de schoolwet in ’t bijzon
der zoo hooren wij zegevierend uitroepen.
De godsdienstlooze school vooral is de eerste
en voornaamste oorzaak. Sedert ’57 en ’78
snelt Nederland het verderf tegemoet. Maar
weer moet ik vragen Was het dan vroe
ger betertoen de kerk de Protestantsche
en Katholieke beideonbetwist den schep-
ter zwaaiden, ook in de school? Was het
beter toen volgens een officieel regeerings-
verslag van 1802: „de onderwijzers of boe
renknapen waren die een weinig konden
lozen en schrijven, en des zomers met han
denarbeid den kost moesten verdienenof
verloopene handwerksliedenof oude huis
bedienden öf andere dergelijke personen
terwijl zijdie werkelijk eenige geschikt
heid voor hun werkkring bezatenzoo ui
terst karig bezoldigd werdendat zij hun
bestaan voor ’t grootste gedeelte in eenige
nering of bedrijf moesten zoeken” Was
het beter in die dagen, toen de Aartspries
ter J. van Engelen te Maarsen er op moest
wijzen, „hoe de Zondag, die voor het leer
stellig onderwijs anders, bij de Roomschen
te platten landede meest geschikte dag
is vrij algemeen door arbeiders, ambachts
lieden en neringdoendenals een gewone
werkdag werd beschouwd, tot groot nadeel
tevens der godsdienstige opleiding en vor
ming der jeugdzonder dat alle vertogen
der kerk hiertegen iets konden baten”? (2)
’t Is niet te ontkennendat in de laatste
jaren de invloed der confessionelen en ka
tholieken het getal hunner scholen ont
zachlijk zjn toegenomen. Zij maken de
werkelijke meerderheid uit van de natie
zoo lezen wij telkens. Welnu, kan men
bewijzendat het grootste getal veroor
deelingen komt ten. laste van de liberale
minderheid? Me dunkt ’t ware beter, als
men eindigde met dat roemen in zich zel-
ven en dat schimpen op anderen. Laat
ons erkennendat de schuld ligt bij ons
allenbij ouders vooralbij godsdienst
leeraars onderwijzers bij een iegelijk die
invloed kan oefenen op zijn volk en wie
kan dat niet ’t Geldt zoogenaamde kleine
wetsovertredingen. In ons oog zijn ze groot.
Laat iedere moeder haar heerlijken invloed
aanwendenom haar kinderen afschuw in
te prentenjuist voor kleine zonden. Elke
vader zij in huis vooraleen sprekend
voorbeeld van blij moedigen ernsteerlij k-
BEKENBMAKIJTG--
De BURGEMEESTER van WONSE
RADEEL brengtter voldoening aan het
bepaalde in art. 41 der gemeentewetter
algemeene kennisdat door hem op Zatur-
dag den 26 Aug. 1882 des voormiddags
om 11 uur, in het gemeentehuis te Wit-
marsum, vergadering van den gemeenteraad
is belegd, ten einde te beraadslagen en be
sluiten over de hieronder vermelde punten.
Witmarsum19 Aug. 1882.
De Burgemeester voornoemd
L. BRITZEL.
1. Notulen der vorige vergadering.
2. Voorstel van burgemeester en wet
houders naar aanleiding van het verzoek
van ingezetenen van Parraga om aldaar het
tonnenstelsel in te voeren.
3. Idem tot aankoop van de onderwij-
zerswoning c.a. te Witmarsum.
4. Reclames tegen aanslagen in den
hoofdelijken omslag.
5. Advies van burgemeester en wethou
ders inzake de overname van het telegraaf
kantoor te Makkum ten bate en laste van
de gemeente.
6. Aanbieding van de gemeente-, dorps-
en arm voogdij begrootingen, voor 1883.
i|f
18.
22SE
-.twcV.
4
f»
BOLSW ARÖSCHE COURANT
j
(3) S. B. bl 17 en
2) Zie Jhr. Mr. M. J Schuurbecque Boeije: De open
bare school of de school niet den Bijbel? bl 9 en 19.
1) In het N. v. d. Dag. van 21 Aug. wordt ver
meld, dat de veroordeelingen bij de gerechtshoven ver
minderd zijn van 1 op 5963 in 1872 tot 1 op 8498 in
1879. Die bij de Arrondissementsrechtbanken zijn ech
ter vermeerderd van 1 op 338 in 1871 tot l op 288 in
1880
BOLSWARD, van 16 tot en met 22 Augustus. Ge
boren: Sophia d. v. Bernardus van Manen en Ike
Iluiteina. Ids Wisse Jan, z. v. Fetze Boersma en Dout-
sen Postma. Hendrik, z. v Ijsbrand Galema en Eli
sabeth Johanna Kramer. Overleden: Elisabeth, 7
mnd. d. v. Tjalling Ferwerda en Christina Lammertsma.
WONSERADEEL, van 14 tot en met 20 Augustus
Geboren: Jetske, d v. Jacob Rusticus en Gerkje.
Wijngaarden te Witmarsum, Grietje, d. v. Wiebe
Kroontje en Geertje Rusticus, te Exmorra Tjipkje, d.
v Jan Kuiken eu Durkje Broersma, te Arum Herke,
z. v. Jan de Boer en Roelofke Roedema, te Kimswerd.
Douwe, z. v. Jorrit Jorritsma en Akke Buma, te Tjerk-
werd. Hans, z v. Ale Gerlofsma en Froukje de Groot,
te Arum. Wapke, d. v. Meindert Boorsma en Antje
Westra, te Burgwerd. Klaas, z. v. Sible Buwalda en
Elizabeth Westra. te Kimswerd, Overleden: Okke
Koelmans 1 mnd. te Makkum. Henderina Plantinga
1 mnd. te Westhem (wooupl. Parraga
