NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOtSWAW WMSmMÏIu
1
1
1884.
Drie en Twintigste Jaargang.
No. 9.
r
BEKENDMAKING.
VOOR
MARIA LICHTMIS.’
BUITENLAND.
BINNENLAND.
BEKENDMAKING.
DONDERDAG 28 FEBRUARIJ.
2»
wichten dit jaar zal worden gevaceerd
10%—12
Er is
10—12
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
1— 2
2— 5
1—3
3—4
3-4
3—4
3—4
23
23
23
23
23
10- 11
11— 12
9—12
9—12
9—12
9—12
9—12
9—12
20
20
20
20
20
20
20
n.m.
1-4%
1-4%
1-4%
1-4%
1-4%
1-4%
1-4%
1— 2
2- 3%
3%-4
n.m.
1—5
1—5
ENGELAND.
Sir Charles Dilke, voorzitter van het Lager
huis, deelde mede, dat de Regeering hare ziens
wijze in zake de bezetting van Merw aan de
Russische Regeering heeft medegedeeld.
Verder zeide hij, dat de bevolking van Afgha
nistan zeer vriendschappelijk gezind is jegens
Engeland, dat er in geslaagd is, om er een ster
ken en onafhankelijken voorpost van te maken.
Dilke heeft zijn ontslag genomen als voorzitter
van ’t Lagerhuis.
Gladstone drukte zijn leedwezen hierover uit.
Er is een votum van dankbetuiging en een
adres aan de Koningin aangeboden, met ver
zoek dat het H. M. moge behagen den heer
Dilke een schitterend bewijs van hare gunst te
verleenen.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Wonseradeel brengen bij deze ter kennis van de
ingezetenen, dat door hen naar aanleiding van
het bepaalde in art. 81 der wet van 17 Augus
tus 1878 (Staatsblad no. 127) is opgemaakt en
in de Secretarie ter lezing gelegd een staat van
de in de gemeente aanwezige kinderen van boven
de zes tot beneden de twaalf jaren, welke niet
gevonden worden op de door de hoofden der
scholen ingezonden lijsten van op 1° January
dezes jaars schoolgaande kinderen.
Ouders of verzorgers van op dien staat voor
komende kinderen verkrijgen, volgens de slot
bepaling van het aangehaald wetsartikel, geene
ondersteuning, geneeskundige hulp uitgezonderd,
van wege de gemeente, tenzij zij aantoonen, dat
hunne kinderen ten onregte daarop gebragt zijn
of het niet schoolgaan van deze aan hen niet te
wijten is.
Witmarsum, 23 Februarij 1884.
De Burgemeester,
C. W. C. T. VISSER Fzn.
De Secretaris,
E. JANSEN.
openbaar gemaakt, hetgeen zeker niet had be
lmoren te geschieden, en ofschoon de heer Sargent
aan die openbaarmaking in het minst geen schuld
had, wordt hem sedert dien tijd door de Regee-
ringspers, in meer of mindere termen verweten,
dat hij volkomen onbekend is met alle diplo
matieke gewoonten.
Erger nog maakte het een conservatief orgaan,
het Deutsches Tageblatt, dat den heer Sargent
openlijk deelneming ten laste legt aan spoorweg-
speculatiën van verdacht allooi, en beweert, dat
hij een partijman in plaats van een diplomaat is,
terwijl een officieuse correspondentie in de Mün-
chener Allgemeine Zeitung verzekert, dat de
Amerikaansche gezant al zijne wetenschap om
trent de Duitsche politiek ontleent aan de mede-
deelingen van enkele Engelsch-sprekende liberale
vertegenwoordigers.
Is op zich zelf reeds het terugzenden van den
veel besproken brief een feit, dat op de verhou
ding tusschen Duitschland en de Republiek der
Vereenigde Staten een zeer betreurenswaardigen
invloed kan hebben, de zaak wordt er niet beter
op, wanneer de geheele officieuse pers, klaarblij
kelijk aan een wachtwoord gehoorzaam, tegen
den gezant der Republiek te velde trekt. Men
kan hier niet denken aan onbekendheid met di
plomatieke gewoonten, maar slechts aan eene
opzettelijke schending van deze vormen. Wenscht
de Regeering uit Washington een anderen ver
tegenwoordiger te ontvangen, dan staan haar ge
noeg wegen open om dit verlangen kenbaar te
maken, zonder dat zij tot een courantenoorlog
hare toevlucht behoeft te nemen.
EGYPTE.
„Niet vóór Zondag zal de expeditie te Soeakim
gereed zijn om tot ontzet van Tokar op te kun
nen rukken”.
Zoo luiden de telegrammen nu, en daar Tokar
genoegzaam van levensmiddelen was voorzien
zou men dan vroeg genoeg komen om de bezet
ting te verlossen.
Maar vóór de Zondag kwam, had Tokar zich
overgegeven
Waarom
Muiterij onder de bezetting en de bevelhebber
die allen moed en alle geestkracht mist, om als
een Tewfik-Bey, de held van Sinkat, op te tre
den, moest toegeven aan den wil der Egyptische
officieren, die de Engelschen haten, meer dan ze
het de Arabieren en negers van Soedan doen.
Wat zal de Engelsche expeditie nu doen
Terugkeeren
Men veronderstelt dit.
FRANKRIJK.
De Fransche Ministerraad heeft ernstige be
raadslagingen gehouden over de begrooting van
1885.
Tirard stelt zich, door het nauwkeurig innen
der belastingen een winst voor van 50 millioen
franks.
Is dan die 50 millioen in vorige jaren door de
vingers gegleden
Die vraag was niet onnatuurlijk.
Neenmaar met naauwkeurig innen werd be
doeld, dat het toezicht op de brandewijnstokei'
wat scherper zou zijn. Deze hebben een zeker
privilegie waarvan misbruik gemaakt wordt om
alcohol-belasting te ontduiken.
Het wetsvoorstel tot wederinvoering van de
echtscheiding wordt, zooals het thans gewijzigd
is, in een bespottelijk licht gesteld. Zoo b.v. zegt
de Bepublique radicale dat het kan saamgevat
worden in deze twee artikelen„Art. 1. De
echtscheiding, in beginsel, is weder ingevoerd.
Art. 2. Feitelijk zal zij nooit toegepast worden.”
DUITSCHLAND.
Zoowel de Duitsche als de buitenlandsche
bladen blijven zich bezig houden met de veel
besproken quaestie van den brief van rouwbe
klag, door het Representantenhuis van Washing
ton naar aanleiding van Lasker’s dood verzonden.
Meer en meer krijgt de zaak een persoonlijk
karakterde bladen, die de verdediging van
den Rijkskanselier op zich nemen talrijk zijn
zjj niet beijveren zich om aan te toonen, dat
vijandschap tusschen den heer von Bismarck en
den Amerikaanschen gezant te Berlijn, den heer
Sargent, de oorzaak is van de spanning, die op
dit oogenblik tusschen de Unie en de Duitsche
Regeering bestaat, en zij blijven niet in gebreke,
om de schuld uitsluitend op den heer Sargent
te werpen.
De Amerikaansche gezant heeft zich den toorn
van von Bismarck op den hals gehaald, door in
eene dépêche aan zijne Regeering over de zoo
genaamde hygiënische maatregelen der Duitsche
Regeering ten opzichte van den invoer van Ame-
rikaansch varkensvleesch, deze maatregelen rond
weg het uitvloeisel te noemen van eene protec-
I tionistische agrarische politiek. Deze dépêche is
Maria Lichtmis, het eerste feest na Christus’
geboorte aan de Moeder Gods gewijd, (Maria’s
reinigingdies pacificationis Sanctae Mariae)
werd als heilige dag ingesteld in 544. Paus
Sergius voegde er in 701 de inzegening der was
kaarsen bij, en daardoor kreeg het feest den
naam van Maria Lichtmis, en wel omdat op
dien dag vóór de mis eene processie wordt ge
houden, waarbij allen, die er aan deelnemen,
kaarsen van was of aangestoken gewijde kaar
sen dragen, als zoo vele zinnebeelden van de
verlichting der heidenen door het ware licht.
Maar juist die laatste instelling toont, dat de
oorsprong van het feest in het heidendom wor
telt.
Oudtijds werd namelijk op den 2n Februari
evenwel niet overal op dien dag maar naar
gelang van klimaat of streek, ook op den 22n
Februari (St. Peter) het eerste hoofd-lente-
feest of liever zomerfeest want de Germanen
kenden, toen de lentefeesten ontstonden, slechts
twee jaargetijden, winter en zomer gevierd,
een feest dat daarna den naam aannam van
Lichtmissen of Lichtmesz. Het woord Missen
beteekent steeds een hoofdfeestdag, omdat in
de plaats van de vroegere offers de christelijke
missen traden. Eerst later werd op eiken zon- en
feestdag in elke kerk de mis gelezen. In Februari
werd bij de ontwakende vruchtbaarheid der aarde
de Aarde-moeder, Haertaook naar gelang van
streek of volksstam, Bechtla-Hulda, Holle, Lieve
Vrouw, of eenvoudig Fru of Vrouw genoemd,
godsdienstig vereerd. Nog zegt de landman
in de maand Februari oudtijds Harnung,
Hormaned, Sparkel geheeten, „regeert het wijf”.
Bertha, Hertha of de Lieve Vrouw, had vooral
de vrouwelijke werkzaamheden, den vlasbouw
en de vlasbereiding, zoo ook de spinnerijen onder
hare hoede. De zoogenaamde spinavonden, Spin-
stuben hadden dan ook meestal in Februari
plaats. Op Hertha’s feestdag werden talrijke
lichten aangestoken en, zoo het schijnt, werden
bij gelegenheid van deze feestviering maskerades
danspartijen en drinkgelagen gehouden. De vroeg
ste bisschoppen ijverden althans tegen die dui-
velsche dansen en het branden van waslichten.
Maar tevergeefs -het volk liet zich dat gelief
koosd gebruik niet ontrooven. De kerk eindigde
ook hier met het over te nemen en er eene
christelijke beteekenis aan te geven.
De waskaarsen speelden niet slechts op Licht
mis, maar ook bij andere Germaansche feesten
eene hoofdrol, zooals uit de latere Christelijke
verbodsbepalingen is op te maken. Bij alle in
stellingen van godsdienstigen aard moesten kaar
sen branden, en vuren flikkeren. Geen gods
dienstoefening mocht zonder vuur gehouden wor
den zelfs den stervenden gaf en geeft nog het
oud geloovige gebruik de gewijde brandende
waskaars in de hand. In de heilige eiken wer
den kaarsen gestoken en op de kruiswegen moes
ten op zekere dagen ook kaarsen branden. Deze
lichten gaven het aanzijn aan vele bijgeloovige
gebruiken' en volksoverleveringen, die ook na
de invoering van het Christendom vooral op
het platteland stand hielden. Zoo wijdde de
kerk op Lichtmis waskaarsen, die later tegen
het onweder en tooverij werden aangestoken, en
ze werden den stervenden in handen gegeven,
om de booze geesten te verjagen. Ieder bracht
zijn kaars in de kerk mee, en na de inwijding
trok de gemeente met aangestoken kaarsen,
Maria liederen zingend, rondom de kerk. Bleef
bij dien omtocht ook maar ééne kaars branden,
dan was dit een voorteeken van een goed bijen-'
jaar.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
Gemeente Wonseradeel
Brengen bij deze ter kennis van belangheb
benden
le. dat voor den herijk der Maten en Ge-
Te Tjerkwerd in de Naai- en Breischool.
uren
n.m.
Over ’t algemeen werd de 2e Februari als
een zeer gewichtige dag beschouwd, om het we
der en den oogst te voorspellen.
Is dien dag het weder schoon en helder, dan
zal het een goed jaar zijn. Valt er evenwel regen
of sneeuw, dan zullen de levensmiddelen duur
wezenis er mist, dan zijn epidemiën te ver
wachten is er wind, dan bestaat er vrees voor
oproer en oorlog. Zal het dus goed gedijen,
dan moeten de vrouwen op Lichtmis in den zon
neschijn dansen.
Op Lichtmis zoo meent het volksgeloof
begint de leeuwerik te zingenzoo veel dagen
hij voor vrouwenlichtmis zingt zoo veel dagen
zingt hij daarna.
Aan den 2en Februari was sedert de oudste
tijden nog eene bijzonderheid verbonden. Op
dien dag vertrekken namelijk in onderscheiden
streken van Duitschland en België, en ook van
ons vaderland, vooral op het platteland de dienst
boden, om zich in andere diensten te begeven
of te gaan trouwen. Voor de boerenknechts
was daarvoor hier en daar de 22e Februari de
aangewezen dag. Die verwisseling gaf oudtijds
en ook nog een veertig jaren geleden aanleiding
tot menig vreugdebedrijf. De viool ging dan in
de herberg en er werd lustig gedanst en ge
sprongen. Ook werden op Lichtmis in vele
huisgezinnen wafels gebakkenvan daar het
spreekwoord in Vlaanderen „Onze Lieve vrouw
roert de pan!”
Voor
Tjerkwerd,
Parrega,
Exmorra,
Allingawier
Hieslum,
Greonterp,
Dedgum,
Te Makkum
Voor
Makkum,
Te Witmarsum in het
Voor
Witmarsum,
Arum,
Hartwerd,
Hichtum,
Schettens,
Longerhouw,
Olde- en Ugocl.
Lollum,
Schraard,
Pingjum,
Te Harlingen
Voor
Kimswerd, Woensd.
ten hunne voorwerpen
tot den -■-
schonden en in den toestand, waarin zij den eer-
J
dat de onjuist bevonden gewichten tegen
sluit vastgesteld tarief, ten bate van’s Rijks kas,
door den IJker worden gejusteerd
5e. dat alleen behoorlijk schoon- en droog ge
maakte maten en gewichten zullen worden on
derzocht
6e. dat de gewichten beneden het gram (mil-
ligram-gewichten) alleen aan de vaste IJkkan-
toren kunnen worden geverifieerd
7e. dat belanghebbenden bij de terugontvangst
hunner voorwerpen nauwkeurig dienen toe te
zien of deze de wettige merken dragen, daar
later een beroep op verzuimen, die bij den herijk
mochten zijn begaan, niet zal ontslaan van rechts
vervolging
8e. dat de IJkplichtigen, die van de voor
hen gestelde vacatie geen gebruik hebben ge
maakt, hunne maten en gewichten ter herijking
kunnen aanbieden aan het IJkkantoor, aan de
Oosterkade te Leeuwarden, op Dingsdag en Vrij
dag van 9 tot 1 uur.
Witmarsum, 20 Februarij 1884.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
C. W. C. T. VISSER Fzn.
De Secretaris,
E. JANSEN.
Dinsdag 18 Maart
Woensd. 19
Donderd. 20
55
55
55
55
75
55*
55
Woensd. 23
Burgwerd, Donderdag 24
24
24
24
30
dat verkoopers van nieuwe maten en gewich-
Het dienstpersoneel, waarvoor die dag bijzon
der bestemd was, schijnt zich in den goeden
ouden tijd zoozeer aan luidruchtige vermaken
overgegeven en zoo weelderig gedragen te hebben
dat Maria Lichtmis doorging als de eeredag
voor verkwisters en lichtzinnige menschen, die
men dan ook om die reden met den naam van
„lichtmissen” bestempelde.
De le Februari gold oudtijds ook als de dag
waarop landpachten eindigden of begonnen, en
de pachtpenningen werden betaald, waartoe ech
ter later de le Mei werd aangewezen. Op het
platteland, worden de groote tuinen, gelegen bij
woningen die met 1 Mei worden betrokken, nog
steeds met 2 Februari aanvaard; op dien dag
toch ontwaakt de aarde uit haren winterslaap
en begint het sneeuwklokje te bloeien, dat de
lente inleidt{Zondagsblad.)
BOLSWARD.
De voorstelling Zondagavond jl. gegeven door de
Rederijkerskamer „Unitas” in de Sociëteit Ami-
citia was zeer druk bezocht. Zeker wel een be
wijs, dat de vorige optreding van genoemde kamer
goed had voldaan, en de verwachting van deze
opvoering gunstig was. Welnu niemand werd dan
ook teleurgesteld, ook nu weder toonde de kamer
met ijver en lust te hebben gerepeteerd, alle 3
opgevoerde stukken liepen flink van stapel en
verschaften veel genoegen.
Ook het bal; hetwelk op de uitvoering volgde,
was recht amicaal, werden dames niet door
heeren gevraagd, dan zag men twee dames
zamen dansen. Konden enkele heeren geen dames
vinden om mede te dansen, en die toch de beenen
niet rustig konden houden, geen nood, toch dansen,
twee heeren te zamen in een woord, het was
recht vrolijk en liep tot ieders genoegen af.
ARUM, 25 Februarij.
’t Is algemeen bekend, dat onze kerk zwaar
is te bespreken. Waren er vroeger reeds mid
delen aangewend zulks bleek vruchteloos, ’t
Was daarom dat H.H. Kerkvoogden en Notabe
len besloten hierover eens een geluidkundige te
hooren. Gisteren woonde dan, met dat doel de
Heer Levèbre uit den Haag, eene specialiteit op
dat gebied, de beide godsdienstoefeningen bij. Naar
zijn aanwijs zal nu ’t een en ander in ’t kerkge
bouw en aan ’t spreekgestoelte veranderd worden,
in de hoop dat alsdan dat kwaad zal zijn verholpen.
Bij den verkoop der vastigheden van den Heer
de Rapper is de herberg voor f 9960 toe gewezen
aan J. J. Meijer alhierde timmeraffaire met
daarvoor staande heerenhuizinge benevens afzon
derlijke werkmanswoning aan S. Buwalda alhier
voor slechts f2116.
Het geheele blok nieuwe woningen, twaalf in
getal waaronder een goed ingerichte winkel werd
gekocht door onderscheidene liefhebbers voor
een gezamenlijk bedrag van f3257.
Meijer is nu bezitter der beide „Arumer Leeu
wen” (de gouden- en de gekroonde leeuw.)
Moge ’t hem welgaan met deze nieuwe on
derneming -
Te Broek in Waterland was in 1883 geen enkel
kind boven de zes en beneden de twaalf jaar,
dat geen schoolonderwijs ontving. In de twee
buitenwijken, Zuiderwoude en Uitdam, waren
er echter vier, die de scholen niet bezochten.
In den loop der vorige week werden in de
gemeente Oud-Beierland geen gevallen van pok
ken aangegeven. De pokken-lijders, die nog onder
behandeling waren, zijn allen hersteld.
In twee huizen, waar de pokken geheerscht
hadden, en waarvan de bewoners voortdurend
geweigerd hebben die te laten ontsmetten, is dat
thans geschied op last van den adjunct-inspecteur
van het Geneeskundig Staatstoezicht, die Vrijdag
een bezoek aan die gemeente bracht.
Een tweede knecht van den landbouwer L.
v. d. S. te Westmaas, 17 jaar oud, maakte van
de afwezigheid van zijn boer gebruik om de staar
ten van de paarden en de pluimen der koeien
staarten af te snijden. Na verhoor bekende deze
persoon spoedig. Een gedeelte van het gestolen
haar werd nog bij een opkooper gevonden en in
beslag genomen.
Gemeentehuis.
v.m.
Dinsdag 22 April 1012
W-23
D=C X D=C DCXiDCAC
v.m.
Maandag 17 Maart 910%
17
17
17
17
17
17
in de Hoofdwacht.
v.m.
l%-4%
aan het begin der zitting
herijk moeten aanbieden en wel onge-
en in d j
sten IJK hebben ondergaan
3e. dat dit jaar al de maten en gewichten aan
den herijk moeten worden onderworpen
4e. dat de onjuist bevonden gewichten tegen
dadelijke betaling volgens een bij Koninklijk be
door den IJker worden gejusteerd
™J>
ichten zullen worden
r
Bolswardsche Courant
A
55
77
n
v
57
77
77
55
5?
55
75
■<741
55
W ons,
Cornwerd,
Eng wier,
Piaam,
Idsegahuizum
Zurich,
Gaast,
Ferwoude,
2e.
'-*-*• 11VUUVU UllUCi^dilU j
dat dit jaar al de maten en gewichten aan
57
55
55
55
55
55
55
55
55
55
55
55
5?
55
55
55
55
55
5?
55
75
75
4- l-x L. t 1 1
