NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
HSWMB 8M W0HSERAD8EI.
J
ïk
1
1884.
Drie en Twintigste Jaargang.
No. 10.
VOOR
BUITENLAND.
BINNENLAND.
AMBACHTSSCHOOL
w Tw
f
.e>
ontslag als
i
r
ncncncncncncncncnc ncncdcncncdcncxi'x:^
DONDERDAG 6 MAART.
'*XXXXXXAXXXXXXXXXXX$;
volge verkreeg zij een echtscheiding van den bier
brouwer, in de meening, dat dit haar vrij
maakte van Breitigan, besloot zij den vierden
echtgenoot te aanvaarden.
Breitigan evenwel scheen niet met dezen staat
van zaken ingenomen, en laat het aan den rechter
over te verklaren, aan wien ze nu eigenlijk toe
behoort.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
In een klooster te Serirane bij Marseille heeft
een tuimansknecht, uit wraak omdat hij zijn ont
slag gekregen had, in den tuin van het klooster
zes revolverschoten gelost op de priores en een
der nonneneerstgenoemde bleef op de plaats
dood, de andere werd zwaar gewond.
Tilly Whitty, een vrouw van ongeveer 30
jaar stond dezer dagen te Chicago terecht we
gens bigamie, waarvan ze door één van hare
drie levende echtgenooten beschuldigd was.
Zij verklaarde den vreemden toestand, waarin
zij zich bevond, op de volgende wijze. Haar
eerste echtgenoot was spoedig na het huwelijk
overleden.
Kort nadat zijn graf gesloten was, ontmoette
zij een bierbrouwer, die haar bekoorde en naar
het altaar leidde.
Hij vergat op zekeren tijd, invoerrechten te
betalen, en het gevolg was, dat men hem in de
staatsgevangenis bracht. Zijne echtgenoote, die
dacht in haar volle recht te zijn, huwde in den
tusschentijd een zekere Breitigan, waarmede ze
samenleefde, tot iemand haar mededeelde, dat
haar laatste huwelijk onwettig was. Dientenge-
De Duitsche bladen bevatten het verhaal van
twee roekelooze weddenschappen die beiden een
zeer noodlottig einde namen.
Te Meyenburg stierf 23 Febr. in de kracht
zijns levens een smid, die gewed had kilo
tabak en T5 sigaren te zullenopeten. Hij
deed het en spoelde het onsmakelijk kostje door
met 17 glazen bier, doch was ook spoedig daarna
een lijk. De politie heeft een gerechtelijk onder
zoek doen instellen.
De tweede weddenschap werd aangegaan tus-
schen een Weener kellner en een bezoeker der
restauratie, waar eerstgenoemde diende. De
kellner wedde dat hij een geheele week lang
wakker zou blijven wat de ander niet ge-
looven wilde. Hij beloofde hem dus 25 gul
den en de betaling van al wat hij in die nach
ten verteerde, als hij zijn weddenschap won.
Er werden verschillende koffiehuizen en uit-
spanningsplaatsen aangewezen, waar de kellner
zich overdag, ’s avonds en ’s nachts bevinden
zou en vier jongelieden, die bij afwisseling
„dienst” deden, waren met de controle belast. Na
de vier eerste etmalen gevoelde Kowendl
aldus heete de slapenlooze die van zeer ster
ke constitutie was, zich buitengewoon afgemat en
kon hij nog slechts ter nauwernood op zijn bee-
nen staan. Op den avond van den vijfden dag
nam hij een koud bad en bezocht daarna een
gemaskerd bal. Den ochtend van den zesden
dag bracht hij in de open lucht door, onophou
delijk sterke koffie drinkend. Koffie en koud
water waren trouwens de eenige dranken, die
hij in die dagen gebruikte. Toen de kellner den
zevenden dag van zijn „vriend” de beloofde f 25
ontving, daar men hem de nog overblijvende
uren grootmoedig kwijt schold, zocht de half-
doode Kowendl zijn bed op, doch nu bleek het
dat de ongelukkige niet meer slapen kon. Hij
kreeg een hevige koorts, die weldra in een levens
gevaarlijken typhus ontaardde.
De Vereeniging ter bevordering van „Handel
en Nijverheid” te Bolsward verricht zeker een
goed werk, wanneer zij de oprichting van eene
ambachtsschool tracht voor te bereiden voor onze
stad.
Algemeen wordt erkend, dat het ambachts-
onderwijs veel te wenschen overlaat en dat daaraan
dan ook moet worden toegeschreven, dat in hun
vak bekwame werklieden meer en meer schaarsch
worden.
Dr. J. Zaaijer Az. te Leeuwarden geeft in een
artikel „ambachtsscholen” voorkomende in de
January aflevering van 1880, van het tijdschrift
„<Ze Economistals reden daarvoor op o. a. de op
heffing van het gildenwezen, dat wel is waar
streed met de nieuwe denkbeelden van vrijheid
van beroepsuitoefening, doch ook de waarborgen
deed verloren gaan, die deze instelling verschafte
aan eene degelijke opleiding der handwerksleer-
lingen. De patroon is nu niet meer gehouden
den leerling grondig in zijn handwerk op te
leiden en de leerling is vrij om bij den patroon
te blijven. Doch de vaste band, die vroeger
bestond, werd met de opheffing van het gilde-
wezen verbroken, daarvoor werd niets in de
plaats gesteld, zoodat thans vrij algemeen de
toestand isde patroon los van den leerling en
de leerling los van den patroon. Elk belang is
hierdoor geëindigd; de ijver des meesters om den
leerling op te leiden is vervallen omdat een ander
de vruchten er van plukken zal, zoodra de leer
jongen meent bij een ander een paar centen meer
te kunnen verdienen. De leerling wordt nu in
den eersten tijd meer gebezigd voor boodschappen
en huiselijke dienstenhij wordt krullenjongen
of blaasbalgtrekker en leert later iets van de
knechts, van wie hij het een en ander afziet.
Vakopleiding mist hij, hij wordt meer eene ma
chine dan een denkend werkman. Alles te zamen
wettigt de uitspraak, dat de opleiding der aan
staande handwerkslieden zeer gebrekkig is, ver
klaart het onmiskenbare verval van het hand
werk en is voor een deel oorzaak van den achter
uitgang van den handwerksstand
In onderscheidene landen heeft de staat wette
lijke voorschriften gemaakt, waardoor de verhou
ding tusschen patroon en leerling wordt geregeld.
In sommige kantons in Zwitserland bestaan wet
telijke bepalingen, volgens welke de meester die
een leerjongen zal opleiden, voldoende technische
bekwaamheid moet hebbende leercontracten
schriftelijk moeten worden aangegaan en een
proeftijd is vastgesteld binnen welken het contract
mag worden opgezegd. In Duitschland bestaan
bepalingen daaromtrent. Oostenrijk heeft zelfs
scholen voor hout- en ivoorsnijden, draaien enz.
In Frankrijk, speciaal te Parijs bestaan verplich
tingen aangaande de opleiding enz.
Hier te lande wordt het ook ingezien hoe nuttig,
ja zelfs hoe noodzakelijk het is, om verbetering
in de opleiding van den ambachtsman te brengen.
Al de ambachtsscholen hier hebben echter
hun ontstaan te danken aan het particulier
initiatief.
Het doel dat de verschillende ambachtsscholen
beoogen is, in beginsel hetzelfde, opleiding van
jongelieden tot bekwame ambachtslieden is en
blijft het hoofddoel, ja het eenige doel.
Men is overtuigd dat alleen doelmatig theo
retisch en practisch onderwijs den werkman voor
uit kan brengen en besloot daarom tot de op
richting der bestaande ambachtsscholen.
De Maatschappij voor den werkenden stand,
afdeelingen der Maatschappijen tot bevordering
ADVERTENTIEPRIJS: 50Cts. vanl7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
BOLSWARD.
Van wege de Afdeeling van den Protestan
tenbond alhier is door vele leden der Ned. Herv.
Gemeente onderstaand adres geteekend, met het
doel om dit naar de Synode op te zenden, nadat
eerst ook aan de andere lidmaten dier gemeente
de gelegenheid zal aangeboden zijn, om door
hunne onderteekening een bewijs van instem
ming te geven
De ondergeteekenden, lidmaten der Ned. Herv.
Kerk wenden zich tot Uwe vergadering met het
dringend verzoek, de voorloopig aangenomen wij
ziging van Art. 27, Reglement op het Examen
en Art. 19, Regl. op het Godsdienstonderwijs,
waarbij de vroegere onderteekeningsformule voor
predikanten en godsdienstonderwijzers wordt her
steld, niet te arresteeren, maar te handhaven de
formule, in 1882 tot wet verheven.
Zij achten die terugkeer tot de oude formule
volstrekt geen onschuldige zaak. Integendeel, zij
is de eerste schrede op een heilloozen weg. Zy
wil nu reeds Predikanten en Godsdienstonderwij
zers doen bukken onder het gezag eener belijdenis,
die te veel of te weinig geeft en eerlang bedreigt zij
onze vrijheid, als Christenen en Protestanten. Wij
Protesteren tegen eiken dwang, die van een Synode
uitgaat en wij doen dat met denzelfden ernst en
op dezelfde gronden, als de kalvinisten het deden
toen in het midden der 16de eeuw, de strijd werd
gestreden voor en tegen de Augsburgsche Geloofs
belijdenis. Wij verklaren ons met Jan van Mar-
nix „kalvinist, omdat wij ons aan geen belijde
nis willen hechten, maar aan de leer van het
Evangelie.” Wij waarschuwen, gelijk Beza het
deed in zijn tijd, „tegen het drijven der Luther-
schen, omdat zij hunne confessie gingen stellen
in de plaats van het Evangelie,” nu tegen het
drijven dergenen, die hetzelfde gaan doen in
onze dagen. Wij beroepen ons op Calvijn, in
den tijd toen hij nog ijverde tegen allen confes-
siedwang en den moed had, om in zijn strijd
met Caroli van Lausanne, die hem de oude
symbolen wilde laten teekenen, te zeggen „Ik
heb het geloof gezworen aan den éénen God, en
niet het geloof aan Athanasius”. I. e. w. wij
willen eene belijdenis, maar eene belijdenis der
gemeente, waarin predikers en lidmaten hun eigen
geloof belijden. Wij zeggen met Zwingli: „Wan
neer men de gemeente vrijlaat in de verkondi
ging van Gods woord, dan zal God haar niet
verlaten.”
MAKKUM 1 Maart.
Gedurende de maand February j.l. zijn door
het Rijks-telegraafkantoor alhier verzonden 125,
ontvangen 121, totaal 246 telegrammen.
der bouwkunst, tot bevordering van Fabriek
en Hand werksnij verheid in Nederland, der
Mij. tot Nut van ’t Algemeen, zoo ook Wees
huizen, Gasthuizen, Spaarbanken en particulieren
werkten het denkbeeld tot het in ’t leven roepen
van ambachtsscholen uit of stelden kapitalen be
schikbaar. Van de Gemeenten en Provinciën
werden subsidien verstrekt. Maatregelen worden
overal beraamd en toezegging tot medewerking
kwam van eenige invloedrijke ingezetenen. In
alle plaatsen werden een groot aantal personen
bereid gevonden, zich als medeoprichters aan te
sluiten en aan medewerking van stadgenooten
ontbrak het nergens. De voldoening werd dan
ook gesmaakt, dat ruim werd ingeschreven voor
kosten van oprichting en voor instandhouding
der scholen beide. De vereenigingen werden als
rechtspersonen erkend en vele hebben gewone
leden, eereleden en begunstigers.
Gewone leden betalen eene jaarlijksche contri
butie van f 5.
Eereleden worden benoemd door de Algemeene
vergadering.. Als begunstigers worden aange
merkt zij, die eene som van minstens f 100 aan
de vereeniging ten geschenke geven.
Enkele hebben eene bepaling, dat eene jaar
lijksche bijdrage a f 15 recht geeft als protector
een leerling te plaatsen. De cursussen zijn overal
3jarig. De leerlingen zijn jongelieden van 12—15
a 16 jaren. Een vereischte is, dat zij bewijzen
overleggen van vlug te kunnen lezen, schrijven
en rekenen en zich verplichten, dat zij de lessen
geregeld zullen bijwonen. Die zich door een trouw
schoolbezoek, goed gedrag en aanmerkelijke vor
deringen hebben onderscheiden, ontvangen getuig
schriften, prijzen ter aanmoediging en toepasse
lijke geschenken, zooals gereedschappen enz.
Het aantal leerlingen is algemeen toegenomen.
Waar plaatsruimte onvoldoende voor practisch
onderwijs is, worden de leerlingen bij bazen ge
plaatst.
Waar leergeld bepaald is, bedraagt dit meest
f 5, te Doetichem f 6 per jaar.
Te Doetichem, eene plaats van 3000 zielen, is
de school aanvankelijk begonnen met 10 leer
lingen, doch zijn thans reeds ruim 75 leerlingen,
waarop 50 betalenden, de overigen (geheel on-
vermogenden) gaan gratis. Eene commissie uit
de vereeniging „Handel en Nijverheid” alhier
heeft persoonlijk een onderzoek ingesteld naar
die school en kwam met de overtuiging terug,
dat, zoo ergens, te dezer stede een dergelijke
school van groot nut zal zijn, terwijl de resul
taten te Doetichem zeer bevredigend zijn, daar
de meeste leerlingen goede patroons en over ’t
algemeen goede werklieden worden. Zij ontving
bovendien schriftehjke en mondelinge mededee-
lingen van H.H. Bestuurders van verschillende
andere ambachtsscholen, getuigende van het nut
tige en goede van deze scholen met aansporing,
om, zij het ook op kleine schaal, hier ter stede
zoodanige school op te richten.
Het onderwijs wordt vrij algemeen gegeven in
rekenen, algebra, meetkunde.
Rechtlijnig, bouwkundig, ornament- en hand-
teekenen.
Boetseeren, timmeren, smeden en draaien.
Het verwen en het onderricht in de kennis der
verfstoffen en de bereiding daarvan, zoomede van
de bouwmaterialen verdient zeker aanbeveling.
Op grond van' de ondervinding, elders opge
daan, kan men zich bepalen tot die vakken, welke
betrekking hebben op hout- en metaalbewerking
en het huisschilderen.
Voor wien het vreemd klinkt, dat juist deze
vakken ^uitgekozen worden en waarom niet de
gelegenheid geopend wordt voor alle of ten minste
de meeste vakken der industrie, zij het hier ge
zegd, dat juist deze vakken theoretische kennis
vereischenvoor deze vakken is alles noodig.
Voor de overige ambachten is theoretisch onder
wijs minder noodig en zijn de leerjongens meer
op de winkels met den baas zelven werkzaam,
waardoor het aanleeren van het vak meer regel
matig plaats heeft.
Naar het oordeel van eene nieuwe commissie
van 5 leden der Vereeniging „Handel en Nij
verheid”, zal hier eene ambachtsschool op te
richten zijn met een dadelijke uitgaaf van p. m.
f 500 en eene jaarlijksche uitgaaf vanp. m. f750
en zullen zeker particulieren, de Gemeente, het
Gasthuis, het Weeshuis, het Armhuis, het R. K.
Armbestuur, de Diaconie der H. G. evenals de
Vereeniging „Handel en Nijverheid” zelve willen
bijdragen tot de verwezenlijking daarvan. Zij
zullen de hulp willen beschouwen als een rente-
gevende vrucht van hun vermogen om de volks
welvaart door eigen kracht te verhoogen en de
werkkracht en werkvaardigheid in eene evenredige
verhouding te brengen tot vooruitgang en loon
naar verdienste. De commissie meent, dat Bols
ward bij het welgelukken der school niet alleen
een leerplaats voor eigen ingezetenen zou ver
schaffen, maar spoedig ook voor jongelieden uit
den naastbijzijnden omtrek, voornamelijk Wonse-
radeel plaats zou geven, van wie èn voor de school
èn voor de stad stoffelijke voordeelen zouden
voortvloeijen. Zij gaf te kennen hebben andere
steden hunne hoogere scholen, of inrichtingen
met de behoefte van de plaats overeenkomende,
als Harlingen zijne zeevaartkundige school, of spe-
VERG ADERING van den Raad der
Gemeente Wonseradeel op Zaterdag
8 Maart 1884, ’s voorm. 10 uur.
Punten van behandeling
1. Verzoek van A. Ploegsma om
onderwijzer aan de school te Arum.
2. Missive van de commissie van beheer van
den kunstweg BolswardHarlingen, betreffende
de verbreeding van den weg bij den ingang van
Witmarsum.
3. Voorstel van burgemeester en wethouders
op het adres van kerkvoogden te Burgwerd, in
zake de overname van den toren.
4. Idem tot verhooging der bezoldiging van
den brugdraaier te Witmarsum.
5. Commissoriaal rapport over de schoolaan-
gelegenheden te Hichtum.
6- Voorstel van burgemeester en wethouders
tot wijziging van de instructie voor den Gemeen-
te-ontvanger.
7. Resolutie van Gedeputeerde Staten betref
fende de verordening op de heffing van het ver
gunningsrecht tot verkoop van sterken drank.
8. Plan en bestek voor de stichting van een
schoolgebouw te Ki mswerd.
Witmarsum, den 1 Maart 1884.
De Burgemeester,
C. W. C. T. VISSER Fzn.
cialiteiten, die met eere een vak of ambt ver
tegenwoordigen, zeker heeft in Bolsward een
ambachtsschool wel recht op bestaan.
Het Bestuur met de Commissie der Vereeni
ging zal spoedig nader op deze zaak terugkomen.
Moge dit artikel medewerken om hen den weg
te banen voor de uitvoering van het beoogde doel.
C. W. EISMA.
ENGELAND.
De dynamiet-aanslagen hebben de rust in
Londen niet weinig verstoord.
Geloofde men eerst nog aan een toeval, de
herhaalde gevallen der ontdekking van dynamiet
en helsche machines in de voornaamste stations,
neemt allen twijfel weg en zijn een duidelijk
bewijs van kwaadwilligheid.
Men houdt het er voor, dat de Amerikaansche
Ieren hier de schuldigen zijn.
Deze veronderstelling is volstrekt niet van
grond ontbloot.
In Amerika werken de dynamiet-moordenaars
niet geheim, maar geheel in het openbaar.
’t Wordt aangemoedigd
Ja Amerika heeft zelfs een orgaan ten gun
ste der dynamiet-aanslagen.
Met naam en toenaam komen in dit blad de
Irish World de namen voor van hen, die
geld zenden aan personen, die een aanslag wil
len wagende begunstigers van het moordenaars-
bond geven hunne adressen op. Zij beloven
meer geld, indien Engelschen gedood'en huizen
in Londen vernield zijn door dynamiet!
Een juichtoon wordt door ovengenoemd blad
aangeheven over de aanslagen te Londen en het
spoort tot voortzetting daarvan aan, totdat Ier
land zal vrijgemaakt zijn.
De Engelsche Regeering zal een diplomatieke
Nota tot het Kabinet te Washington richten over
de moordaanslagen in Londen met dynamiet,
welke aanslagen in Amerika werden voorbereid.
De heer Gladstone heeft bij de indiening van
zijn wetsontwerp voor het kiesrecht in het Par
lement twee uur achtereen gesproken tot toe
lichting.
Zijne rede leverde het bewijs van onverzwakte
geestkracht en helderheid van hoofd, niettegen
staande zijn hoogen ouderdom.
Zijn wetsvoorstel heeft een goeden indruk ge
maakt, vooral de lersche party is er zeer tevre
den mede.
N.-AMERIKA.
Uit Philadelphia wordt aan de Times geseind,
dat het Congres de wet tot beteugeling der vee
ziekte heeft aangenomen. Er zal o. a. een bu
reau worden ingesteld voor het keuren van vee.
De commissie voor buitenlandsche aangelegen
heden heeft geadviseerd tot aanneming van het
ontwerp, waarbij de emigratie van Chineezen
wordt verboden.
De commissie van de Pacific-spoorwegen is
voor confiscatie van de land grant der Northern
Pacific, ten westen van Bismarck (Dakota), om
dat dit gedeelte van den spoorweg niet binnen
den bepaalden tijd is voltooid.
ITALIË.
De Senaat heeft een door den heer Serva
voorgestelde motie aangenomen, houdende be
tuiging van de diepe erkentelijkheid der Itali-
aansche natie aan de volken en de souvereinen,
voor de hulp zoo vrijwillig en edelmoedig aan
de slachtoffers der ramp van Ischia verleend.
Deze motie was ondersteund door den heer Co-
racciola, namens de commissie die giften inza
melde, en door den heer Genale, minister van
openbare werken, namens de Regeering. Beiden
verklaarden dat in den geschonken bijstand ook
een bewijs van sympathie voor den jeugdigen
Staat merkbaar is.
MMK
Bolswardsche Courant
0-0
