NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OLSWARD 8N WefifSSSAÖSEl
1
r
Drie en Twintigste Jaargang.
1884.
BEKENDMAKING.
I
No. 16.
VOOR
BINNENLAND.
DONDERDAG 17 APRIL.
BUI TENLAND.
ik
voor huiselijk
t
8
t
l
a
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
d
r
y
3
it
n
et
!D
it
»e
d
ee
80
oo
tr
ue
ik
er
den op heldere wijze ook
Des Houx, directeur van het Journal de Rome,
aan den Gaulois heeft hij den „carcero duro” ver
laten en „geniet” thans eene zachtere gevangen
schap. Hij dankt dit aan de Fransche pers, die
zich voor hem geïnteresseerd heeft. Tevens
zou in den Nederlandsche journalistenkring het
denkbeeld overwogen worden om stappen in de
zelfde richting te doen, hetgeen nu overbodig is
geworden.
Een zendeling der lersche dynamiet-partij is
te Birkenhead gearresteerd. Hij noemde zich
Demain, maar moet Daly heeten; hij was in het
bezit van drie bommen en verscheidene flesschen,
die nitroglycerine moeten bevat hebben.
Hij woonde sinds zes maanden te Birmingham,
maar werd al dien tijd nauwkeurig nagegaan
door de geheime politie, die wel vreesde, dat zij
met een gevaarlijken Ier te doen had. Woens
dag vertrok Daly naar Birkenhaed. Detectives
volgden en arresteerden hem.
Blijkens eene mededeeling van den journalist
De Belgische pers wenscht ingelicht te worden
of de etiquette tegenover Duitsche vorsten ge
biedend voorschreef, dat de Koning en de Graaf
van Vlaanderen zich, toen zij den uit Engeland
terugkeerenden Duitschen Kroonprins hunne op
wachting maakten, moesten gekleed zijn in Prui
sisch uniform met de pickelhaube. Dit vertoon
en eerebewijs schijnt den Belgen wel al te buiten
sporig te zijn voorgekomen.
Burgemeester en Wethouders van
Wonseradeel brengen, ter voldoe
ning aan het bepaalde in art. 5
der wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad no. 97),
ter algemeene kennis, dat bij hun college is in
gekomen een adres van RIENKJEN FRANZES
HOITINGA wed. Rients Doekles IJntema te
Pingjüm, houdende verzoek om vergunning tot
verkoop van sterken drank in het klein in het
pand te Pingjüm, plaatselijk gekwoteerd no. 109.
Witmarsum, 10 April 1884.
De Burgemeester,
C. W. C. T. VISSER Fzn.
De Secretaris,
E. JANSEN.
SPOEDEISCHENDE VERGADERING
van den Raad der gemeente Bolsward,
den 12 April 1884, ’s avonds 7 uur.
Tegenwoordig waren 9 leden. Afwezig de
heeren Brandsma en Eisma.
De heer Binkes, oudste Wethouder, opent de
vergadering.
De Secretaris leest de notulen van de vorige
vergadering die worden goedgekeurd.
1. Mededeeling van het overlijden van den
Burgemeester.
De Voorzitter. Ik heb mij verplicht gevoeld,
Wat de gevolgen kunnen zijn van
gebrek aan algemeene kennis.
Voor enkele jaren heerschten er leven en vroo-
lijkheid in het land. De boeren hadden goede
oogsten en bedongen hooge prijzen voor hunne
producten. Landbouwers, die hunne landerijen
vele jaren hadden bezeten, waren door aankoop
of erfenis-bedeeling niet hoog bezwaard zij ge
noten welvaart. Als natuurlijk gevolg stegen de
gronden in waarde, en daardoor ontstond een
verwoestend volksidee. Boeren, die eene zuivere
overwinst besomden van bijv, f1500.jaarlijks,
veroorloofden zich niet zelden eene vertering van
f2000.—, en meenden werkelijk, dat zij toch nog
vooruitgingen.
Als men betoogde, dat zulks niet zoo was,
verwezen ze met volle overtuiging naar de rijzing
van de waarde hunner landerijen, en schijnbaar
hadden ze gelijkalthans voor dat oogenblik.
Zij geloofden niet aan een terugslag, die als mo
gelijk werd voorgesteld, en leefden onbezonnen
in verhoogde weelde voort. Het waren niet de
boeren alleen, die zich aan misrekening schuldig
maaktenkapitalisten en hypotheek-banken deden
hartelijk mede. De naweeën, ontsproten uit te
hoog opgevoerde hypothecaire voorschotten, lig
gen velen nog sterk in het geheugen.
Daar het voor landbouwers zeer gemakkelijk
viel geld te krijgen, ontstond er eene manie on
der de boeren, om nieuwe gebouwen op te rich
ten. en timmerman, smid, verwer en andere
handwerkslieden kwamen tot welvaart. Bakkers
en slagers, schoenmakers en kuipers en andere
burgers kregen ook een deel van den valschen
bloei, gebaseerd op het volksideeh e t land
klimt steeds in innerlijke waarde.
De landbouwer, toch paarden houdende voor zijn
landbouwbedrijf, practiseerde er niet bijzonder
zwaar over, om ook een goed rijtuig aan te
schaffenvelen rekenden zich te goed om per
soonlijk te werken eene soort wedstrijd ontspon
zich om zich de sierlijkste wagens en koetspaar
den aan te schaffennet voldoende opzicht over
het dienend personeel, dat ook het slechte voor
beeld hunner verterende meesters volgde, begon
zelfs te ontbreken, en daardoor rezen de exploi-
tatie-kosten in ongekende verhouding.
De boerinnen veronachtzaamden, hetzij meer,
hetzij minder, den melkkelder, terwijl er velen
De vervanging van de „jans” door jonge meis
jes in de koffijhuizen is in de laatste jaren zoo
toegenomen in Frankrijk, dat verschillende ge
meentebesturen zich daar te lande de zaak heb
ben aangetrokken, en maatregelen genomen heb
ben om de daaruit voortvloeiende nadeelige ge
volgen vermeerdering van drankmisbruik en
toeneming der onzedelijkheid te beteugelen.
Zoo heeft kortelings de burgemeester van Tou
louse bepaald, dat in de koffijhuizen dezer stad
geen andere meisjes, dan die, behoorende tot de
familie van den koffij huishouder, tot het bedie
nen der bezoekers toegelaten mogen worden, en
de burgemeester van Rijssel heeft bepaald, dat
in die stad geene minderjarige meisjes tot het
verrichten voor dezen dienst aangenomen mogen
worden, en in geen geval in één café meer dan
2 vrouwen in het buffet mogen dienst doen.
Deze moeten tenminste den leeftijd van 23 jaar
bereikt hebben en mogen in geen geval naast de
bezoekers plaats nemen en van deze ververschin-
gen aannemen, zooals in tal van andere café ’s
in Fransche steden, maar ook te Weenen, Lon
den enz. thans meer en meer algemeen wordt.
De meisjes tot dat doel in de Fransche café 's
gebezigd, dragen daar den niet onaardigen naam
van „Inviteuses”.
waren, die in hoofdzaak de room voor huiselijk
gebruik of voor partijtjes bestemden, in stee dat
deze tot boter werd gekarnd.
Rijk leven doet rijk verterenaankomende
dochters moesten zich vertoonenkwamen op
kostscholen om voor dame te worden opgeleid,
of reden niet zelden mede naar de steden, waar
zjj de mode leerden volgen. Zij, de dochters van
rijke grondbezitters, waarom zouden zij voor
hare stedelijke zusters onderdoen, in datgene wat
tot verheffing van schoonheid werd gerekend
Wat kwam het er op aan, of er wat meer of
wat minder voor het toilet werd besteed Het
grondbezit steeg immers in waarde, en dit was
zoo zeker dat men zelfs slapende dacht rijk te
moeten worden.
De galante broeders konden niet afsteken bij
hunne fijn gekleede zusters en nichten. Zij kwamen
in zwart laken, met cilinder hoed en den geur
van fijne sigaren genietende, visites brengen. De
heer in het zwart van heden kon morgen geen
ruw werk op de boederij verrichten, en de ver
veling leidde tot veel verkeer op den weg in de
boven genoemde elegante rijtuigen.
De verteringen overtroffen veeltijds die van de
stedelijke burgerij, waarop niet weinig trotsch
werd neergezien.
Zij ontwenden zich het werk en leerden het
verteren aan.
De barre ontknooping, de teruggang van de
waarde der landerijen werd bevorderd, door dat
de behoeften waren toegenomen, de arbeid ver
minderd en de exploitatie van het bedrijf hooger
cijfer eischte, terwijl de landbouwproducten op
de goedkoope en vruchtbare landerijen in Ame
rika verbouwd, en naar Europa verkocht, de
graanprijzen hier deden dalen. Van lieverlede
kwamen boerderijen te koopdaar het kapitaal
voor andere doeleinden was verbruikt, ontbraken
koopers, en de tijd kwam, dat de hypothecaire
schuld niet meer was verzekerd. Meer werd ten
verkoop aangeslagen en steeds verminderden de
liefhebbers. Er zoude, en er moest bezuinigd
wordensmid en timmerman en manufacturier
gevoelden den teruggang van het maatschappelijk
verkeer op treurige wijze.
Wat zal genezing brengen? Het is vooreerst
nog niet te overzien.
Wat een hulpmiddel kan zijn
Onze jongelingen en jonge mannen dienen het
voorbeeld van hunne ouders en grootouders te
volgenzij moeten trachten zich goedkoop land
aan te schaffenzij moeten het zoeken, waar het
te vinden is.
Dat het aankomende boerengeslacht zich zijner
aloude voorvaderen waardig toone; dat het onder-
zoekingsreizen organiseere, om door eigen aan
schouwing die deelen der aarde op te nemen,
waar welvaart en rijkdom is te verwerven door
een koen besluit.
Als wij aansporen tot persoonlijk onderzoek,
van voor zoo velen onbekende wereld-oorden,
en daartoe speciaal onze jongelingschap uitnoo-
digen, dan is dit een zeer neutraal standpunt en
als een boerenzoon als boer in Amerika wil
reizen, dan is de financiëele kwestie van geringe
beteekenis. Een jong man, die werken wil en
werken kan, is in staat, zoo hij 8 maanden wil
opofferen, tot vermeerdering van zijne algemeene
kennis, nog met overgewonnen geld aan den
ouderlijken haard terug te keeren. Ook de hand-
werkstand heeft hulp noodig welaan, ook deze
lever zijn contingent voor onderzoekings-reizen.
De Fransche Regeering heeft bevolen den Bel
gischen mijnwerker Fauvian het Land uit te doen
zetten. Wegens beleediging van een gendarme
is deze volksmenner, die te Anzin en Denain op
roer stookte, tot acht dagen gevangenisstraf ver
oordeeld.
De spanning duurt onder de mijnwerkers te
Anzin voort, ofschoon er in de laatste dagen geen
bepaalde ongeregeldheden plaats grepen. Wèl
worden er op verschillende plaatsen volksverga
deringen gehouden, waar het niet aan opruiende
redevoeringen ontbreekt. Een soldaat, die eene
werklieden vergadering te Denain bij woonde, is
tot veertien dagen gevangenisstraf veroordeeld.
De Regeering gaat de manifestatiën der anar
chisten zooveel mogelijk tegen. Zoo is ook de
verspreiding in Frankrijk van het te Genève ver
schijnende blad Exploision verboden.
De beroemde scheikundige Jean Baptiste Du-
man is te Cannes overleden. Hij was in 1800
te Alais, dep. Gard, geboren en wijdde zich reeds
op zeer jeugdigen leeftijd aan de scheikunde. Aan
de polytechnische school, het Athénée en de Sor
bonne is hij werkzaam geweest. Hij was lid der
Fransche Academie, grootkruis van het Legioen
van Eer, en van 31 October 050 tot 9 Jannari
1851 Minister van Koophandel en Landbouw.
Napoleon III verhief hem tot senator. De vruch
ten van zijn wetenschappelijk onderzoek heeft hij
in verscheidene geschriften openbaar gemaakt.
Zijn hoofdwerk is „Traité de chimie appliqué
aux arts.”
Uit Antanarivo is bericht ontvangen, dat het
Gouvernement op Madagascar de Fransche vre
desvoorstellen heeft ontvangen, en dat Frankrijk
bereid schijnt om tegen geldelijke vergoeding af
te zien van zijn eischen op grondgebied.
Dit bericht van Engelsche zijde klinkt niet
zeer waarschijnlijk.
De geruchten omtrent de wedervoering van
den Pruisischen Raad van State, als eene soort
van politieke Bijraad van de Kroon, houden aan.
Uit Berlijn wordt aan de Köln. Zgt. geschreven
dat het gerucht beweert, dat het plan zijne ver
wezenlijking reeds zeer nabij is. De samenstel
ling zou intusschen veel verschillen van vroeger.
Bismarck zou in de eerste plaats personen willen
zien benoemd tot leden van dezen Bijraad, die
geen bureaucratische opleiding hebben genoten.
De correspondent van de K. Z. kan noch het een
noch het ander bevestigen. Hij beschouwt het
gerucht als een gevolg van het gevoel, dat er
eene crisis in de lucht zit.
Ondanks het scherpe toezicht der politie op
het doen en laten der socialisten is er verleden
week eene socialistische vergadering in de open
lucht gehouden, ongeveer 200 personen uit Elber
feld en Barmen waren bijeen en er hebben geregel
de discussiën plaats gehad, onder anderen over
de aanstaande verkiezingen voor den Rijksdag.
Dat er een strenge geheimhouding omtrent de
bijeenkomst was in acht genomen, blijkt uit het
feit dat er geen politie is geweest, en de werk
zaamheden tot tegen den avond geregeld zijn
voortgezet.
Te Erfurt heeft de openbare autoriteit ten op
zichte der socialistenwet eene vergissing begaan.
De Regeerings-president aldaar had namelijk de
schoenmakers-vereeniging voortaan verboden ver
klaard, op grond dat zij werkzaam was ter be
vordering van: 1°. invoering van een normalen
werkdag, en 2°. verhooging van loonen. Deze
toepassing der wet verwekte natuurlijk groot op
zien. Thans is echter de zaak weder in orde
gekomen door eene officieele mededeeling, inhou
dende: dat bij nadere informatie en overweging
het verbod is ingetrokken.
Een dergelijk geval heeft plaats gehad te Ber
lijn. Aldaar had een commissaris van politie op
grond der socialistenwet eene werklieden verga
dering doen uiteengaan, omdat een der sprekers
een zinsnede had aangehaald uit het werk van
dr. Engel over de waarde van den mensch. De
vereeniging heeft zich daarover bij den president
van politie beklaagd en hierop schriftelijk ten
antwoord ontvangen, dat er werkelijk eene on
juiste toepassing der wet heeft plaats gehad.
Hoe het overigens gesteld is met de verhou
ding tusschen de politie en de socialisten, kan
ook worden opgemaakt uit eene aanschrijving
door den president van politie te Berlijn gericht
tot de hoofden der politieke politie aldaar. In
die aanschrijving wordt er op gewezen, dat de
ambtenaren van die afdeeling in den laatsten tijd
herhaaldelijk blootstonden aan de hatelijkste aan
vallen en verdachtmakingen door sommige spre
kers in den Rijksdag, en ten gevolge daarvan
ook in de socialistische en met de partij bevriende
pers. Deze beschimpingen jegens alleszins ach-
teuswaardige en getrouwe ambtenaren, die in
burgerlijke kleeding dienst doen, gaat gepaard
met eene volledige miskenning van hun officieel
ambt, door hen aan te duiden onder de collec
tieve benaming van „geheime politie.” Wegens
Enn Amerikaansch blad, The Industrial News,
gaf eenigen tijd geleden een vergelijkend over
zicht van de vijf ondeugden en hare gevolgen
absinth drinken, opium schuiven, opium eten,
morphine drinken en morphine inspuiten. Zijde
lings werd hierbij opgenomen het rooken van
cigaretten. De zelfmoord van een jonge, schoone
en beschaafde vrouw, de echtgenoote van een
Amerikaansch geneesheer, geeft bovengenoemd
blad aanleiding om op zijn treurig onderwerp
terug te komen. Eerst een paar jaar geleden
was de dame begonnen, zich over te geven aan
het drinken van morphine; en niettegenstaande
alle moeiten door de familieverwanten aangewend
was zij er spoedig de slaaf van geworden. Na
korten tijd was het drinken voor Haar niet langer
voldoende en nam zij haar toevlucht tot inspui
ting onder de huid. Bij een post mortem onder
zoek werd haar lichaam overdekt bevonden met
litteekens. Toen zij zich eindelijk door chloro
form van het leven beroofde, had zij al haar
juweelen en kleederen verpand of verkocht.
Wanneer men zoo iets leest, zegt de Industri
al News, dan verlangt men vurig naar een wet,
die den opium-invoer uit China in de Vereenigdo
Staten zou verbieden.
BOLSWARD, 15 April 1884.
De stad onzer inwoning heeft dezer dagen
twee burgers verloren van beteekenis, het
hoofd eener school en het hoofd der ge
meente. De Heer FOKKENS ontsliep, na
een langdurige, slepende ziekte, enkele da
gen nadat zijn eervol ontslag was ingegaan,
na 19jarigen arbeid ter dezer stede; de Heer
JENTINK stierf plotseling, schijnbaar sterk
en gezond en had bijna 13 jaren alhier zijne
betrekking bekleed. De eerste had een
helder hoofd, was onder zijne ambtgenooten
bekend en geacht als een uitstekend wis
kundige, had de gave om zijne denkbeel-
voor kinderen te
ontwikkelen en wie zijn onderwijs met ijver
volgden, hebben veel van hem kunnen loe
ren. De diepe stilte, die heerschte bij de
zeer groote schare welke tegenwoordig was,
toen het lijk van den tweeden werd graf
waarts gebracht en in de groeve neergela
ten, bewees dat men al den ernst besefte
van dit droevige sterven. Alle burgers der
stad zullen erkennen, dat onder zijn bestuur
en vaak ook op zijn aansporing, veel goeds
is tot stand gebracht en hij immer er naar
streefde, om met belangstelling en ijver de
belangen onzer gemeente te behartigen.
In Texas worden de misdadigers, die het wa
gen uit de gevangenissen te ontsnappen, met be
hulp van bloedhonden opgevangen. Deze dieren
doen dat zoo goed en zijn zoo gevreesd, dat
slechts zelden een gevangene zich door de vlucht
tracht te redden.
De bloedhonden worden op deze jacht afge
richt. Een ooggetuige verhaalt daaromtrent het
volgende: Gevangenbewaarders, hondendrijvers
en toeschouwers begeven zich naar het vrije veld.
Een tuchthuisboef wordt gehaald en hem wordt
een halve Engelsche mijl op de honden voorge
geven. De hond volgt huilend het spoor, zoodra
hij aangehitst wordt. Hoe de boef ook door
plotseling zijwegen in te slaan den honden het
spoor bijster zoekt te maken, de dieren komen,
huilend en met den kop op den grond, hem
steeds weer op de hielen. De boef trachtte een
boom te beklimmen, maar achtte zich daar niet
veilig; nu kroop hij in een kar en ging onder
dekkleeden liggen. De honden bleven eerst bij
den boom stilstaan, maar vervolgden ras hun
weg. Zij bereikten den wagen, liepen er om
heen, en sprongen er eindelijk op: de boef was
gevangen. De honden pakten, hoe hij zich ook
met de dekkleeden verweerde, hem bij de broek
vast en lieten niet los, vóór de gevangenbewaar
der den vluchteling had overgenomen.
de algemeene bewoordingen waarin die schimp
wordt geuit, alsook wegens de grondwettige vrij
heid van spreken in den Rijksdag, is de presi
dent van politie tot zijn diep leedwezen buiten
staat om de bescherming van het strafwetboek
voor die beambten in te roepen. Hij meent der
halve, van deze gelegenheid gebruik te moeten
maken om hun zijne bijzondere tevredenheid over
hunne houding en dienstijver aan den dag te leg
gen, en gelast den politieraad, dit ter kennis te
brengen van de commissarissen, wachtmeesters
en agenten der politieke politie, en hen aan te
moedigen om op dien weg voort te gaan, zonder
zich over zulke hatelijkheden en ophitsingen te be
kommeren.
Bolswardsche Courant
1
L
■p
r
9
8
•s
S-
d-
»j
t:
i.
