NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
■0I.SWARB EN. WONSBRADEBt
1
I
1
1884.
Drie en Twintigste Jaargang.
No. 30.
VOOR
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DONDERDAG 24 JULIJ.
w r
DE 20*‘e EEUW.
zoo
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
-. f
nl
Frankrijk. De Minister van Oorlog heeft
ambtshalve den Graaf van Parijs van de lijst der
officieren van het territoriale leger geschrapt, op
grond van volbrachten diensttijd.
Hierdoor wordt de indiening van een wetsont
werp door den heer Camille Pelletan, strekken
de, om den Graaf van Parijs als luitenant-kolo-
nel van dat leger te ontslaan, onnoodig.
Het genomen besluit is geheel overeenkomstig
de wet, die bepaalt, dat officieren, niet tot het
actieve leger behoorende, na 4üjarigen dienst
kunnen ontslagen worden, en bedoelde titularis
behoorde tot deze categorie van officieren.
Engeland. De financieele commissie der
conferentie heeft het voorsiel van de Fransche
vertegenwoordigers onderzocht en van hare be
vinding der Regeering kennis gegeven.
Zooals men weet, zijn de meeste der financieele
adviseurs op de zijde van Frankrijk, zoodat, in
dien de Engelsche Regeering blijft bij haar voor
stel, de uitslag der conferentie zeer onzeker zal zijn.
Al de financieele adviseurs en de gezanten zel-
ven ondersteunen het voorstel om de grondbelas
ting en dus het bedrag der rente niet te ver
minderen.
Maar welke instruction zullen de gezanten van
hunne Kabinetten ontvangen, wanneer ter confe
rentie toch een besluit op Engelands voorstellen
moet vallen?
Hiervan zal alles afhangen.
De heer Childers schijnt niet ongeneigd tot eene
schikking daarentegen is niet te verwachten dat
Sir Everlyn Baring iets van zijne voorstellen zal
intrekken en Lord Granville's houding doet ook
denken, dat deze zal volharden bij ’t voorstel tot
rente-verlaging.
Belgie. J.l. Maandag werd in de St. Gudule-
kerk te Brussel een Te Deum gezongen ter viering
van den verjaardag der troonsbeklimming van
Leopold I, die den 21sten Juli 1831 den eed op
de grondwet aflegde.
Sedert 1879 werd die plechtige kerkdienst ge
regeld bijgewoond door de openbare machten,
autoriteiten enz., maar verleden j aar was dit niet
het geval, wegens een kwestie tusschen kerk en
staat over schoolwet en afbreking der diploma
tieke betrekkingen met den Paus.
Nu echter ontvingen deze rechstcolleges eene
uitnoodiging om de kerkelijke plechtigheid bij te
wonen en het hof van Cassatie zal dan ook heden
in ambtsgewaad er bij tegenwoordig zijn.
Egypte. In Engeland houdt men zich on
ledig met de regeling der Egyptische huishouding,
eene huishouding, die hoe langer zoo meer in de
war raakt.
En mocht men al trachten, den ellendigen toe
stand zoo veel mogelijk te verbloemen, waarheid
is het, dat, hoe de berichten ook mogen uiteen-
loopen, men verzekerd kan zijn, dat het er zeer
hachelijk uitziet.
De Madhi schrijft brieven op brieven aan zijne
geloofsgenooten om hen tegen den Khedive en
den Sultan op te ruien en hen tot de overtuiging
te brengen dat alles wat hij doet uitsluitend in
het belang van den Islam is. Oorlog tegen de
ongeloovigen, onder deze verstaat hij ook de
muzelmannen, welke als zoodanig niet door hem
erkend worden, predikt hij in de heftigste
taal. Met betrekking tot Khartoem en generaal
Gordon bestaat dezelfde onzekerheid. De jongste
tijdingen zijn vervat in een brief van den Weener
correspondent van de Times. Hij meldt, op ge
zag van een brief uit Caïro d.d.4 Julij, geschreven
door een Katholieken zendeling, dat Khartoem
werkelijk in de laatste dagen van Mei door de
rebellen is bemachtigd geworden. Diezelfde brief
bevat eenige bijzonderheden aangaande den moord
waarvan de stad Berber bij hare capitulatie het
tooneel is geweest. De aanzienlij kste muzelman
nen, van wier invloed de Mahdi het meest te
duchten had, werden op de gruwelijkste wijze
van het leven beroofd. De door Hussein-pacha,
gouverneur van Berber, aangenomen voorwaar
den der capitulatie werden door de rebellen niet
nagekomen.
Voegen wij hierbij een bericht van dr. Schwein-
furth, de bekende reiziger in de binnenlanden van
Afrika, dat wel is waar eenigzins raadselachtig
is, maar desniettemin veel stof tot denken geeft,
dan is men wel geneigd te gelooven, dat alle roos
kleurige berichten, welke van tijd tot tijd door de
Engelsche Regeering worden medegedeeld, moeten
wat meer eerbiedigde. Ook zou een weinig min
der hoogheid en wat meer bescheidenheid niet
kwaad staan.
Over „de heerschappij van het bijgeloof” waar
aan nu nog maar een paar bladzijden worden
gewijd, zal ik nog alleen zeggen, dat ik, in tegen
stelling met Ozona, die „het bijgeloof den echten
broeder van ’t geloof” noemt, van meening ben,
dat men daarvoor zou moeten lezen den onechten
broeder, omdat het juist daar ontstaat, waar men
den waren oorsprong en aard des geloofs niet
kent.
Ten slotte hoop ik dat „De 20ste Eeuw” van
de 19de het onzuivere Hollandsch niet zal blijven
overnemen, gelijk in deze afl. al te veel geschiedt.
M. E. van der MEULEN.
beschouwd worden als te zijn berichten, die meer
den wenschelijken dan den werkelijken toestand
bevatten.
Dr. Schweinfurth toch telegrafeert
„Gij vergeet Gordon, wiens lot binnen een paar
weken zal zijn bezegeld. Het is te elfder ure.
„Te midden der partij-kreten wordt op de bede
om hulp van uwen edelsten burger geen acht ge
slagen.
„De vreeselijkheden, die over het lijden in Khar
toem worden bericht, zijn voorbeeldeloos.
„Hopeloos in den steek gelaten, verdedigt hij
wanhopig zijn huis tegen eene steeds aangroei
ende menigte.
„Doe in dit beslissend oogenblik een beroep
op de geheele natie.”
Is het wonder dat de Pall Mall Gazette, die
dit bericht uit Berlijn ontving, zich haastte, om
eene nadere verklaring te krijgen van dit vrij
onbegrijpelijke telegram Haar telegram bleef
echter onbeantwoord.
De laatste berichten omtrent Gordon zijn over
gebracht door Arabische pelgrims, die den 2Isten
Juni Khartoem zouden hebben verlaten. Zij be
weerden, dat generaal Gordon gezond was en den
vjjand door voortdurende uitvallen in ontzag
hield. Doch zulke berichten zijn niet zeer be
trouwbaar, en dr. Schweinfurth heeft vele be
trekkingen in Soedan. Het is dus zeer wel mo
gelijk, dat hij omtrent den stand van zaken beter
is ingelicht, maar in dit geval zou een eenigszins
uitvoeriger en minder raadselachtig telegram
zeker meer doeltreffend zijn geweest.
De Hertogin-weduwe van Albany, zuster
van H. M. Koningin Emma der Nederlanden,
is Zaterdagavond op het kasteel Claremont be
vallen van een zoon. Koningin Victoria en
Prinses Beatrix waren op Claremont tijdens de
bevalling.
Bolsward. Zondag 1.1. had het geannon
ceerde concert plaats van het muziekcorps der
d.d. schutterij alhier, alleen toegankelijk voor de
leden der schutterij-muziekvereeniging en de leden
der Sociëteit „de Doele”. Liet het zich ’s voor-
middags aanzien, als zou bet concert door de
vele regenbuien niet in den tuin kunnen plaats
hebben, 's namiddags werd het weder prachtig.
Velen maakten dan ook met hunne dames van de
zeldzame gelegenheid gebruik, alhier eens muziek
in den tuin te kunnen hooren. De fraaie socie-
teitstuin met zijn kolossalen kastanjeboom en doel
matige koepels leent zich geheel voor zomér-
concerten. Zij die gevoelden, dat de grond wel
wat vochtige koude op gaf, wandelden onder het
spelen der muziek door de breede tuinpaden.
Is het een fraai gezicht zoovele burgers en bur
geressen bij prachtig weder te zamen te zien, is
het voor velen bepaald eene ontspanning en uit
spanning, het muziekcorps komt daarvoor allen
lof toe, want het is met dezen societeitstuin zoo
gesteldgeen muziek, ook geen bezoek.
Vraagt men nu, was de uitvoering dan
mooi, dan is hierop ons antwoordZij was zoo
als men van zulk een jeugdig corps kan ver
wachten, met de wetenschap dat even als bij de
muziekvereeniging Bolsward, de zangvereeniging
„Melodia”, de rederijkerskamers „Gysbert Japicx”
en „Unitas”, ook het schutterij muziekcorps veelal
stukken wil uitvoeren, die zijne krachten te boven
gaan, en omdat dit een algemeen gebrek is,
mogen we het alleen daarover niet hard vallen.
Zooals het bij iedere uitvoering eener liefhebberij-
vereeniging gaat, zijn er te hooren en te zien
bepaald goede en bepaald slechte oogenblikken.
Het wel genietbare duurt evenwel uren, en wat
wil men dan meer. Dit is zeker ook de totaal
indruk geweest van het gegeven concert. Het
corps heeft onder leiding van zijn wakkeren
kapelmeester ten beste gegeven wat hij vermogt;
het zal zien, dat wanneer het dezen zomer nog
eens in den societeitstuin een uitvoering wil geven,
dit door talrijke bezoekers zal worden gewaar
deerd. Harmoniemuziek (waarop door deskun
digen nog zooveel wordt aangemerkt) in de vrije
natuur uitgevoerd, wekt ieder op, het is of
de tuin er fraaier door wordt en de natuur
de muziek opneemt als een hulde haar toege
bracht en hare bezoekers uitnoodigt hierin te
deelen, en zoo was het Zondagmiddag een aan
gename uitspanning.
Witmarsum, 19 Julij. De Gemeenteraad
kwam heden buitengewoon bijeen, naar aanleiding
van eene oproeping van den Raad van State tot
het inzenden van nadere memoriën en bewijs
stukken in zake het beroep van de beslissing van
Gedeputeerde Staten tot niet goedkeuring van
het Raadsbesluit tot opheffing van de school te
Hichtum. Het gevolg geven aan die oproeping
was, meende men, afhankelijk van de vraag; of
Gedeputeerde Staten thans ook andere bezwaren
hadden te berde gebragt dan het in de resolutie
tot niet-goedkeuring opgenomene, dat n.l. het
schoolgebouw te Burgwerd geen plaats voor de
kinderen uit Hichtum aanbiedt. Dat bezwaar was
in het adres van den Koning reeds voldoende
weêrlegd. Indien Gedeputeerde Staten nu niet
een ander standpunt hadden ingenomen, dan was
het inzenden van bewijsstukken overbodig. In
het tegenovergesteld geval zou het dienstig zijn,
tegen de nadere bedenkingen van Gedeputeerde
Staten op te komen. Men oordeelde het alzoo
noodig, zich per telegram te vergewissen, of er
andere stukken waren ingediend, en zoo ja, iemand
af te vaardigen, om van de stukken kennis te
nemen. Hiertoe werd de gemeente-secretaris aan
gewezen.
Intusschen zal nu reeds aan den Raad van
State worden medegedeeld
1. dat het huurcontract door de eigenares van
het schoolgebouw te Hichtum, de kerkvoogdij,
is opgezegd en dus een schoolgebouw moet worden
gesticht, indien de goedkeuring aan het besluit
onthouden blijft
2. dat indien de leerlingen uit Hichtum te
Burgwerd ter school moeten gaan, deze dan op
lange na niet zulk een grooten afstand zullen
hebben af te leggen als wel bij andere scholen
in de gemeente het geval is.
Voorts werd nog behandeld het rapport over
het voorstel van den heer burgemeester tot ver
mindering van het getal armbesturen. Dat rap
port strekte om de zaak te stellen in handen
van eene commissie van drie raadsleden en drie
armvoogden, met opdragt om te onderzoeken, het
voor- en nadeelige der vermindering van het ge
tal armbesturen en van de weder-invoering der
afzonderlijke huishouding zoover de wet dat toe
laat.
Dit voorstel werd met 8 tegen 4 stemmen ver
worpen.
Tengevolge daarvan zal het plan van den heer
burgemeester in de volgende vergadering zonder
nader onderzoek behandeld worden.
Reeds vroeger is gemeld, dat Z. K. H. de
Prins van Oranje geen uiterste-wilsbeschikkingen
heeft nagelatenalleen zijn er enkele aanwijzin
gen gevonden van jaren herwaarts, die toonen,
dat de Prins toen voornemens was een testament
te maken. Verder zijn aan de hooge erfgenamen
eenige mededeelingen gedaan van vroeger door
den Prins geuite wenschen, die ongetwijfeld zul
len worden vervuld.
Z. M. de Koning heeft persoonlijk, naar men
verneemt, volledige afstand gedaan van alle rech
ten op de nalatenschap van zijn zoon, en zulks
ten behoeve van H. K. H. Prinses Wilhelmina,
medeërfgename van den Prins. De thesaurier des
Konings, de heer W. C. baron Snouckaert van
Schauburg, is door Z. M. belast met het over
nemen van de nalatenschap. Daarmede is reeds
de vorige week een begin gemaakt. Na zorgvul
dige inventarisatie door de heeren kolonel Hojel
en majoor Beijerman, bijgestaan door den heer
W. J. D. van Dijk, secretaris der hofhouding
van den overleden Prins, en ten overstaan van
den notaris des Konings, den heer Ligtenberg,
met getuigen, en schatter, zijn het paleis van den
vorigen Kroonprins met alles, wat zich daar be
vindt, en de stallen van den overleden Vorst aan
den zaakgelastigde van Z. M. overgegeven.
In de eerste dagen van deze week zal het
zelfde ten aanzien van het paleis van Prins
Alexander met den rijken inhoud geschieden.
Van het op verscheiden millioenen geschat
vermogen van den Prins, grootendeels in in
schrijvingen op het Grootboek en in buitenland-
sche fondsen belegd, is een staat opgemaakt en
bereids aan den thesaurier ter hand gesteld.
Binnen weinige dagen zal dus de geheele over
dracht kunnen eindigen. Omtrent het personeel
van den overleden Vorst zijn nog geen definitieve
beschikkingen genomen, wel omtrent de roerende
goederen. Deze zullen, behalve enkele familie
stukken en reliquieën en met uitzondering van
de prachtige collectie diamanten van wijlen Ko
ningin Sophia, ten overstaan van den notaris Lig
tenberg worden verkocht.
Men is terstond begonnen met de Gothische
zaal voor dit doel in gereedheid te brengen. In
het begin van Augustus zal de verkooping wor
den aangekondigd.
In de zaak van de Nieuwe Rotterdamsche
Schouw burg vereeniging en den heer van Zuylen
heeft zich weder eene kleine wending voorge
daan. De heer van Zuylen is bereid als acteur
niet als directeur zich aan te sluiten. In
dat geval wenscht men dat de afgetreden com
missarissen weder optreden. Binnen weinige
dagen zal dit beslist worden.
Zondag kwamen te Utrecht de leden van den
Velocipèdistenbond bijeen. Uit een twintigtal
gemeenten in verschillende deelen des lands namen
zij met hunne velocipédes deel aan de verschillende
tochten door de stad en in den omtrek. Het getal
rijders bedroeg ongeveer 90. De feestmaaltijd had
plaats op Buitenlust. De Bond telt thans 350
leden.
De commissie uit Gedeputeerde Staten van
Friesland, belast met het beheer van het door
wijlen dr. L. A. Buma, van Makkum, vermaakt
legaat ten dienste der landbouwkunde, heeft
de volgende prijsvraag uitgeschreven „Moet het
landbouwbedrijf in Nederland verbetering onder
gaan, en welke, om aan de concurrentie van
het buitenland, meer bepaald van Amerika, het
hoofd te kunnen bieden?” Voor het beste ant
woord wordt f500 uitgeloofd en voor de bevor
dering van een volksuitgaaf van het bekroond
wordende antwoord wordt f 300 beschikbaar ge-
De eerste Aflevering is verschenen van „De
20ste Eeuw”, wel te verstaan van een tijdschrift
dat dien naam draagt en de Uitgever, de Heer
I). S. Slotbooin te Beverwijk heeft dan ook de
wijsheid gehad, om op het titelblad geen jaartal
te doen drukken, want daardoor behoort het tijd
schrift aan elke eeuw en is aan geen jaarcijfer
gebonden. Eene vrouw, Mevrouw Quarlès, is
redactrice en medewerkers zijn Dr. H. Hartogh
Heys van Zouteveen, 1. A. de Bergh en andere
vrijzinnige denkers.
Daar er nog 16 jaren van deze eeuw moeten
verloopen en voorts een gansche eeuw beschik
baar is, is het zeer verklaarbaar, dat de redac
trice haar taak|<ruim opvat. Zij deelt ons dan
ook haar plan op de volgende wijze mee
„Dit periodiek geschrift heeft hoofdzakelijk ten
doel vrij te doen denken te strijden, om zoo
te zeggen, tegen alle paper ij op religieus, weten
schappelijk en sociaal gebied.
Het zal questions brülantes (brandende vraag
stukken) behandelen, sociale quaesties en socia
lisme, verouderde toestanden, instellingen en
inrichtingen. De zoogenaamde vrouwen-quaesties,
emancipatie, prostitutie, huwelijk, vrije liefde,
onderzoek vaderschap etc. Het zal in zijn arti
kelen strijden voor de rechten van al wat onder
drukt en misbruikt wordt, en propaganda trach
ten te maken voor het, ten onzent nog zoo
vreemde, vegetarisme (bestrijding en afschaffing
van het eten van vleesch), waarin wij met Ri
chard Wagner en een aantal andere, edel en
vrij denkende voorstanders van dat beginsel, en
wetenschappelijke autoriteiten, voor de menschheid
zooveel heil zien. Het zal strijden tegen het
bijgeloof en het barbarisme in al zijn openbarin
gen tegen de vivisectie, de vaccinatie, tegen
jagen, slachten en zoo menig geijkt kwaad. De
invloed van kerk en schouwburg zal worden
overwogen, en gewezen zal worden op achterlijk
heid in ontwikkeling van hart. Christelijke en
maatschappelijke huichelarij en zwendelarij zal
worden gegeeseld. Gedachten over opvoeding
zullen ten beste worden gegeven, ideeën, aanwij
zingen en terechtwijzingen over een en ander, en
nu en dan kleine verhalen, die geacht worden
mede den vooruitgang bevorderlijk te kunnen
zijn.
Daar veel moet worden gewraakt, zal het ons
(de redactie verwacht dit met reden) niet aan
tegenstanders ontbrekendoch (hiermede troost
zij zich)
Terechtde Redactie aanvaardt een reuzentaak,
wat zal zij zich storen aan de nietige aanmer
kingen van eenige dwergen Zij vat haar taak
dan ook aanstonds breed op. Behalve „Een klein
verhaal", „Een en ander" en Gedachten-mozaïek"
waarin veel goeds voorkomt, behandelt zij in
deze 1ste aflevering en wel in 39 bladzijden
„De heerschappij van het bijgeloof", Vegetarisme",
„Vivisectie" (ontleedkundige proeven op levende
dieren) „Vaccine-zwendelarij", „Kwakzalverij",
„Lijkverbranding", „Spiritisme", „Het geheim der
guillotine", „Het Antisemitisme" en „de Vrouw".
Natuurlijk beweert zij niet dit alles aanstonds
grondig te behandelen en af te handelen, maar
toch zij staat in menig opzicht op een beslist
standpunt en geeft eenige krasse uitspraken ten
beste.
Zoo blijkt het dat vleeschetende menschen en
roofdieren tamelijk wel op ééne lijn staan en dat
het wel een bewijs is èn voor der menschen
„wolvenaard” èn dat hij „aan denken niet ge
woon is”, dat hij nog steeds zich overgeeft aan
het eten van „bloedige vleeschkost” „het nuttigen
van lijken" het drinken van „vleeschnat” (alias
lijkennat”).
In een artikel van Timon over vivisectie, waarin
hij met recht de overdrijving en het moedwillige
dierenmartelen geeseit, komt hij tot de volgende
verklaring„Liever duizend menschenlevens
verloren dan éen dier gefolterd” en spreekt deze
stelling uit„Een enkel dier martelen, zelfs met
het oogmerk voor het hoogste nut, is gedachte
loos en gewetenloos een gruwel, ja, een misdaad
begaan. Hoewel hij dit ook afkeurt, wijst hij
toch op het leerrijke, dat men vroeger, b. v. aan
de medische faculteit te Montpellier, misdadigers
leverde om proeven op te nemen en dat men hier
althans kan wijzen op de tegenstelling van „schul
dige menschen" tegenover „onschuldige dieren".
S. leidt een opstel over Vaccine-zwendelarij"
in, onder het motto „Geen wetenschap is zoo vol
drogredenen, misslagen en dwalingen als de me
dische”. Hij spreekt er de volgende stellingen
in uit: „Door het inenten teelt men de pokken
voort”, „De gansche vaccine-verordening berust
op medisch bijgeloof en zwendelarij” en uit den
wensch, dat „de vaccine-dwang worde vervangen
door een vaccme-verbod."
Wie kan er tegen hebben, dat deze stemmen
uit „De 20ste Eeuw” zich reeds in de 19de doen
hooren, toch hoop ik dat het met de boudheid
in het spreken, niet in klimmende mate op deze
wijze vooruit zal gaan. Misschien wordt alles
later met deugdelijke bewijzen gestaafd, maar
ook dan zou het wenschelijk zijn, dat men de
zedelijke bedoelingen van geneeskundigen e. a.
I
llffl
s,
f
1
f
-
Bolswardsche Courant.
„Au kleinen Dingen muss man sich nieht stossen,
Wenn man zu grossen Dingen auf dem Wege ist.”
