NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOESWARO EN WONSERADEEI.
VOOR
BUITENLAND.
1
BINNENLAND.
16 NOV. 1784-16 NOV. 1884.
HERDENKING
DONDERDAG 20 NOVEMBER.
1884.
X
Het
T/
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Bolsward, 19 Nov. 1884. Heden avond ver
gadert alhier de Gemeenteraad, om de volgende
punten te behandelen
1. Verzoek van heeren Voogden van het
Weeshuis om goed te keuren eene wijziging van
bet reglement van dat gesticht.
2. Verzoek van den heer Directeur van het
post- en telegraafkantoor qq. om het kantoor te
vergrooten, met voorstel van Burgem. en Weth.
3. Adres van J. Bijlsma en de wed. E. Hem-
penius tot ontheffing der restante som van f100
pacht der veemarktgelden over 1882.
4. Behandeling van het adres van bewoners
buiten de Sneekerpoort om eene bestrating, met
voorstel van Burgem. en Weth.
5. Behandeling van het voorstel van Burgem.
en Weth. tot verkoop van gemeente-eigendommen.
6. Voorstel van Burgem. en Weth. tot het
restaureeren van vijf landkaarten.
7. Aanbieding van voorstel en plan tot ver-
grooting der Stadswaag.
8. Aanbieding van voorstel en plan tot afgra
ving van het nog bestaande gedeelte Stadswal en
tot demping van de daarnevens gelegen Stadsgracht.
’s Gravenhage, 17 Nov. De Vereenigde Zit
ting van de beide Kamers der Staten-Generaal
is hedenmiddag om 1 uur door Z. M. den Ko-
ning met de volgende Troonrede geopend
„Mijne Heeren!
is Mij hoogst aangenaam de Vertegen-
tueele herkiezing veertien dagen later.
De leden van de beide Kamers, die niet
verhinderd waren, zijn Maandagochtend te half-
tien uur door Z. M. den Koning ter beëediging
ontvangen. Allen waren in „costuum”, de mili
taire leden van land- en zeemacht in de uniform
aan hunnen rang verbonden. Alleen dr. Schaep-
man was niet in „costuum”, maar in het zwart
gekleed.
De Koning was bij de opening der zitting in
admiraals-uniform en werd op den weg van en
naar het paleis op verschillende punten levendig
toegejuicht. In zijn gevolg reden te paard de
generaals van den Heijden en Pel. De menigte
was niet zoo talrijk als gewoonlijk.
vloed en de medewerking onzer maatschappij
tot stand gekomen. Altijd was zij de baanbreek-
ster, de wegbereidster voor zooveel dat tot heil
des volks moest strekken. Het berhalingsonder-
wijs, waarvan het volk ’t belang nog veel te
weinig beseft, men heeft ’t aan haar te danken.
Soms vestigde zij haar blik ook op de behoeften
van meer gegoede standen en drong zoo b.v.
met nadruk aan op [de oprichting van hoogere
burgerscholen voor meisjes, maar dat waren uit
zonderingen en daarvoor stelde zij haar geld
middelen niet beschikbaar. Haar hoofddoel was
en isbevordering der belangen van de minder
bedeelden. De volksspaarbank, kunnen wij zeg
gen, is door haar in het aanzijn geroepen. Hier
en daar, gelijk in onze stad, mogen bijzondere
personen, belangeloos daaraan haar zorgen wijden,
de postspaarbank moge nu in een werkelijke be
hoefte voorzien, bescheidenlij k moge zich onze maat
schappij langzamerhand kunnen terug trekken,
ieder onpartijdige zal erkennen, dat zij den stoot
gegeven heeft en de talrijke spaarbanken van
onze departementen, die sints vele j aren bestaan,
zjjn daarvoor het onweersprekelijk bewijs. Onze
eigene bloeiende volkszangschool, die zich zoo
zeer verheugt in de genegenheid der burgerij,
wat is zij anders dan eene instelling onzer maat
schappij, die belang stelt in al wat liefelijk klinkt
en welluidt Hoeveel degelijke en aangename
lektuur hebben de bibliotheeken voor ouderen
en jongeren, onder het volk verspreid en nauwe
lijks opent zich een nieuwe weg om ontwik
keling te bevorderen of onze maatschappij is ge
reed om te steunen, te helpen, gelijk ter dezer stede
bij het onderwijs in handenarbeid. Dat wj ook
onze gezellige „Nutsavonden” hebben, waar de
leden der departementen met hunne dames bij
eenkomen, waar voordrachten in onrijm en rijm,
ons nu eens ernstig stemmen en dan weer tot
gulle vroolijkheid opwekken, is van algemeene
bekendheid. Toch zijn deze, van hoeveel betee-
kenis zij mogen wezen, nooit meer dan nevendoel.
Hét hoofddoel is om voor het volk ten zegen te
zijn en daarvoor worden dan ook de bijdragen
der leden grootendeels besteed.
Zoo staat dan onze maatschappij, na haar hon
derdjarig bestaan nog altijd daar als een instel
ling van groote beteekenis. Zij telt 332 depar
tementen met 17000 leden, die jaarlijks f 85000,
bijeenbrengen voor velerlei nuttige doeleinden.
Zij kiest als zoodanig geen partij in den strijd
onzer dagen op godsdienstig en staatkundig ge
bied. Wij herinneren ons met blijdschap dat de
twisting, die in den beginne bestond tusschen
patriotten en prinsgezinden spoedig voor eensge
zindheid plaats maakte, hoe de tegenstand eerst
geboden door vele predikanten van de Neder-
landsche hervormde kerk weldra veranderde
in krachtige medewerking, hoe een katholiek
priester, Petrus Schouten, pastoor te Oegst-
geest, de schrijver bleek te zijn van het best
gekeurde antwoord op de eerste prijsvraag
die uitgeschreven werd en hoe jarenlang dui-
zende mannen van allerlei richting met ons
medewerkten. Ik acht het een treurig ver
schijnsel dat in den laatsten tijd, calvinisten en
katholieken, bijna allen, vrijwillig of gedwongen,
hun lidmaatschap hebben opgezegd of niet meer
toetreden. In naam van de vroomheid wordt de
vloek der verdeeldheid gebracht ook hier waar
gezegende samenwerking zou kunnen zijn. Wij
zetten de deur wijd open, wij sluiten niemand
uit, wij erkennen dat wij onze gebreken hebben,
maar zijn ons bewust dat wij een goed doel na
jagen en vragen met vrijmoedigheid om den steun
van allen, die het welmeenen met ons volk.
Met welgevallen zien wij terug op den feest
avond die achter ons ligt. De koorzangen waren
treffend schoon menig hartig en hartelijk en
ernstig woord werd gesprokeneen uitstekende
geest bezielde de vergadering en met ’t oog op
de nieuwe eeuw die wij ingetreden zijn, zeggen
wij met de woorden van een der liederen, die
gezongen werden
Wij werken op den grondslag voort
Door Nieuwenhuis gelegd,
Die taak is nog niet half volbracht,
Hij eischt ons hart en onze kracht
En tweedracht, die den arbeid stoort,
Haar wordt een plaats ontzegd.
M. E. van der MEULEN.
rij 1885,
verslagen
ontvangen de
mers gratis.
telegraphie last not least op de kosten
van het onderwijs. Voor dit laatste departement
zou de bezuiniging niet minder dan 5,662,000
francs bedragen. Dat dit slechts geschieden kan
ten koste van het gehalte van het onderwijs, kan
door niemand, die met de bepalingen der nieuwe
Belgische schoolwet bekend is, betwijfeld worden.
Den Temps wordt uit Brussel gemeld, dat
op 16 November, den verjaardag des Konings,
er eene groote menigte om de Sainte-Gudule
verzameld was, tijdens het Te-Deum er gehou
den werd. De Koning woont nooit dezen dienst
bijde Koningin en de graaf van Vlaanderen
werden bij het verlaten der kerk met opmerke
lijke stilte ontvangen.
Ook wordt gemeld, dat koning Leopold het
met zijne ministers oneens zou zijn betreffende
het ontwerp der reserve van het actief leger, het
ministerie zou nog willen wachten met het voor
stellen dezer wet aan de Kamers.
Frankrijk. De Tonkin-commissie in de
Fransche Kamer blijft zich van mededeelingen
onthouden. Een correspondent schrijft, dat men
er in de couloirs van spreekt, een goede belooning
uit te loven voor wie de rapporteurs weet aan
te wijzen. Figaro vraagt„Ohé, Leroy 1 Heeft
men Leroy gezien en beweert dat Ferry hem
ergens opgesloten houdt om te verhinderen dat
iemand hem te spreken krijgt.
Een dergelijk voorbeeld van stilzwijgendheid
der Regeering werd Donderdag aan het licht
gebracht naar aanleiding der Madagascar-enquête.
De heer de Lanessan deelde in de Kamer mede,
dat de commissie zich van hare taak ontslagen
achtte, aangezien de Minister Ferry geweigerd
had haar eenige mededeeling te verstrekken.
Het heldere koude weder heeft reeds een ge
ringe afneming in het aantal cholera-gevallen te
Parijs ten gevolge gehad indien het mocht aan
houden, hoopt men de ziekte tot de wijken, waar
zij thans woedt, te bepalen.
De hospitalen, voor de cholera in gereedheid
gebracht, kunnen 2000 zieken tegelijk opnemen.
Aan het bed van iederen zieke in de hospitalen
is een bericht geplaatst, den toestand van zijn
gezin vermeldende, zoodat men ook de indirecte
slachtoffers der ziekte kan bij staan.
De westelijke helft van Parijs bleef tot heden
geheel vrij.
Onder de geneeswijzen, die in de verschillende
hospitalen in praktijk gebracht worden, behooren
in het hospitaal Tenon en Saint-Louis injectiën
van ether onder de spierenin het hospitaal
Saint-Antoine injectiën van kunstmatig serum
(gedefibrineerd bloed welke ook reeds in het
hospitaal Pharo te Marseille beproefd waren.
In het hospitaal Saint-Louis werkt een reus
achtig toestel, door den heer Lallier uitgedacht,
tot het verbranden van al wat van de cholera-
lijders afkomstig is. Het bestaat uit twee haarden
boven elkaar, waartusschen eene ijzeren kuip met
de smetstoffen, zoodat al de dampen, die aan de
kokende massa ontsnappen, door den brandenden
haard moeten gaan, alsvorens de buitenlucht te
bereiken.
De sterfgevallen der laatste dagen waren, vol
gens den prefectZondag 69, Maandag 98, Dins
dag 89, Woensdag 86; Donderdag 75, Vrijdag 56,
Zaterdag 45.
De Temps verneemt dat er Vrijdag jl. 187
cholera-gevallen te Londen voorgekomen zouden
zijn.
Heel geloofwaardig is dit bericht niet.
Het stedelijk bestuur te Berlijn heeft, met
het oog op het heerschen der cholera te Parijs,
besloten een credriet van 150.00Ü mark aan te
vragen ten behoeve van eenige op te richten in
richtingen tot ontsmetting.
Belgie. De Belgische minister Beernaert
heeft aan de vertegenwoordiging een voorloopig
overzicht van de begroeting voor 1885 overge
legd. Daaruit blijktdat de ontvangsten op
319,561,190 francs zijn geraamd en de uitgaven
op 319,355.185 francs, zoodat een batig saldo van
ruim 200,000 francs zou overblijven. De regee
ring heeft zich genoodzaakt gezien, de raming
voor enkele posten van ontvangst veel lager te
stellen, dan in het vorige jaar. Voor de op
brengst van het gedistilleerd bedraagt dit ver
schil ongeveer vier en een half millioen, voor de
registratierechten 800,000 francs, voor de staats
spoorwegen 1,800,000 francs en in het geheel bij
na zeven millioen francs. Om de begroeting te
doen sluiten, moest er dus heel wat worden be
zuinigd, en wel op den dienst der staatsschuld,
op de uitgaven voor spoorwegen, posterijen en
Honderdjarig bestaan der Maatschappij
tot Nut van ’t Algemeen.
Ieder die in de laatste dagen en weken de
dagbladen heeft ingezien, zal opgemerkt hebben,
dat in tal van plaatsen in heel ons vaderland,
op verschillende dagen, de herdenking heeft
plaats gehad van het honderdjarig bestaan, der
maatschappij tot Nut van ’t Algemeen. Reeds
den 12den en 13den Augustus dezes jaars had
dit plaats gehad op luisterrijke wijze in de al
gemeene vergadering te Amsterdam gehouden.
Dit laatste was zeer passend omdat toen afge
vaardigden uit heel het land daar samenkomen.
En verklaarbaar is het dat vele departementen
den herdenkingsdag in verband brachten met
plaatselijke toestanden. Andere echter en daar
toe behoort ook dat onzer stad begrepen dat men
de herdenking moest vieren op den jaardag zel-
ven. Alzoo is ook geschied. Aan den avond
van den 16den dezer vereenigden zich bijna alle
leden van het Departement, alhier sints 84 jaren
gevestigd, in de keurig versierde zalen der
Sociëteit „de Doele” en vierden daar een waar
dig feest, waarvan de gezelligheid niet weinig
werd verhoogd door de tegenwoordigheid van
een groot aantal dames.
Met recht zong een koor van dames en heeren,
onder leiding van den heer B. de Vries, der
schare een welkom tegen, in deze woorden
De jubeldag is aangebroken
Van ’t bond, door Nieuwenhuis gesticht,
De toorts, in kleinen kring ontstoken,
Heeft gansch de Maatschappij verlicht.
Het woord werd daad, de schepping macht,
De plant een eik, in volle kracht.
Aan d’ avond van een eeuw genaderd,
Herdenken wij den heil’gen stond,
Toen ’t zestal, in Edam vergaderd,
Aan ’t heil der menschheid zich verbond
De kluisters van den geest verbrak,
En ’t machtwoord „licht voor allen” sprak.
Daarom, opgegaan ten feest!
’t Geldt de glorié van den geest
En zijn macht.
Prijst en roemt, vereend van zin,
Wat door reine menschenmin,
Is tot stand gebracht.
Met recht mag de lOOjarige maatschappij haar
eeuwfeest vieren, met dankbaarheid terugzien op
’t geen door haar in dit lange tijdperk voor het
Nederlandsche volk is tot stand gebracht.
Zij is ontstaan uit „een teeder medelijden”
dat velen gevoelden en waaraan enkelen uit
drukking gaven, met de onkunde en zedeloos
heid die heerschten onder het volk. „Dit bewoog
eenigen om met ernst een middel uit te denken,
door hetwelk (gepaard met den zegen des Aller-
hoogsten en de ondersteuning onzer brave en
edelmoedige landgenooten) deze onkunde en ze
deloosheid of ten deele zou kunnen weggenomen,
of ten minste verbeterd, en kennis en deugd aan
gekweekt worden”. Zoo stond geschreven in
eene circulaire die tegen het einde van 1784 in
de republiek der Vereenigde Nederlanden werd
verspreid, om toetreding te vragen tot een ge
nootschap, dat de verbetering van het burger- en
schoolwezen beoogde. Den 16den November van
dat jaar was het genootschap opgericht te Edam
door Jan Nieuwenhuyzen, doopsgezind predikant
te Monnickendam, in wiens vrome ziel het denk
beeld ’t eerst gerezen waszijn zoon Martinus,
later geneesheer te Edam, toen nog student, die
als secretaris optrad J. A. Hoekstra, doopsgezind
leeraar te EdamJan Roos, opziender van ’s
lands zegelJ. L. Loggen, luthersch predikant
te Monnickendam en H. Bakker.
Later is de zetel van het bestuur naar Am
sterdam verplaatst, de naam van het genootschap
is veranderd in dien, welken het tot heden draagt,
maar met gerustheid kunnen wij zeggen, dat de
maatschappij heel de eeuwlang is getrouw geble
ven aan haar oorspronkelijk plan, dat zij haar
roeping nooit heeft uit het oog verloren. Volks
onderwijs, volksontwikkeling, volksbeschaving,
volksveredeling, dat alles stond en staat in haar
banier geschreven. Daaraan heeft zij hart en
geest gewijd, daarvoor heeft zij schatten veil
gehad. Voor het lager onderwijs, het kosteloos
onderwijs der armen vooral, heeft zij immer met
alle kracht geijverd. Dat dit onderwijs thans zoo
algemeen is, zoo aan de behoeften van de breede
schare van minvermogenden voldoet, wij mogen
zeggen, dat heeft de natie te danken aan het
„Nut”, ja, heel de wet van 1806 is onder den in-
ADVERTENTIEPRIJS: 50Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
woordigers van het Nederlandsche volk weder
om Mijnen troon vergaderd te zien. Nadat ter
oorzake van de wijziging van één artikel der
Grondwet de ontbinding der beide Kamers van
de Staten-Generaal noodig was geworden, hebben
zoo spoedig mogelijk de verkiezingen voor de
nieuwe Kamers plaats gehad. Bij die hande
ling werd eene groote mate van belangstelling
waargenomen, maar tevens kenmerkte zij zich
door de zeer ordelijke uitvoering van de rechten
der kiezers.
Ik koester het vertrouwen dat, dank zij de
ijverige samenwerking der gekozen afgevaardig
den met Mijne Regeering,’s Lands belangen geen
schade zullen lijden door de onvermijdelijke stoor
nis, die de gewone parlementaire arbeid heeft
ondergaan.
In de eerste plaats wordt u het voorstel onder
worpen, om de in de onlangs gesloten zitting
aangenomen verandering der Grondwet te be
krachtigen. Daarna zal de verzekering van den
dienst van het volgende jaar voor Nederland en
Oost- en West-Indië, aanspraak op uwe zorgen
maken.
Vele van de onderwerpen van wetgeving, die
in deze zitting zullen worden overwogen, zijn
U reeds bekend, of althans in uwe vorige bijeen
komst aangekondigd. Zij zullen nog met enkele
worden vermeerderd, waaronder een voorstel van
wet, door de Grondwet voorgeschreven, tot re
geling der voogdij van Mijne beminde Dochter.
Onder aanroeping van Gods cnmisbaren zegen
op Mijne en Uwe werkzaamheden, verklaar Ik
deze buitengewone zitting der Staten-Generaal te
zijn geopend.”
Een heer liet j.l. Vrijdagavond in het post
kantoor te Amsterdam zijn portefeuille op de
tafel liggen, die daar staat ten gerieve der be
zoekers. Zij was verdwenen, toen hij eenige
oogenblikken daarna naar zijn eigendom zag.
De politie is van de zaak onderricht.
Te Amsterdam zijn een paar politie-agenten
ontslagen, omdat zij een inbraak hadden ver
zonnen, teneinde voor het aanbrengen daarbij
elk drie gulden te ontvangen.
De eigenlijke uitvinder van de misdaad was
een persoon, die pas uit de gevangenis was ont
slagen en verlangde daar weder terug te keeren.
Deze gebeurtenis pleit zeker tegen de agenten,
nog meer tegen den gewaanden inbreker, die te
lui is om te werken, maar allermeest tegen het
moderne strafstelsel of althans de moderne in
richting der gevangenissen, waar men het zoo
aangenaam heeft, dat men zelfs zijne vrijheid
ten offer brengt om daarin te worden opgenomen.
Naar aanleiding van den nieuwen diefstal
door een bankiersbediende ten nadeele van zijn
patroon gepleegd, deelt het Handelsblad eene
Engelsche gewoonte mede, die voor onze geld
mannen een goede wenk mag worden beschouwd.
Op de kantoren in Engeland krijgen de be
dienden, meest op een onverwacht tijdstip, onge
vraagd een paar weken vacantie. Het gevolg
hiervan is, dat een ander hun taak moet ver
richten en daardoor inzage krijgt in de boeken,
door hun afwezigen collega bewerkt. Oneerlijk
heden kunnen hierdoor aan het licht komen. In
elk geval is het eene controle. Blijkbaar hebben
de bankiers er het voordeel van ondervonden,
anders zouden zij evenmin als hunne Nederland
sche vakgenooten, hunnen bedienden vacanties
opdringen.
Geestig karakteriseert de Spectator den uit
slag der verkiezingen door eene plaat, waarop
de heeren Wintgens, Rutgers, Schimmelpenninck,
Oorver Hooft, Keuchenius en Fabius geknield
liggen en den zegen ontvangen van een geeste
lijke en een predikant. Het onderschrift luidt
Wie maar de geestlijkheid laat zorgen
En op haar hoopt in ’t bangst gevaar,
Is bij haar veilig en geborgen,
Dien redt zij godlijk, wonderbaar.
Onder den titel „Broederschap van antirevo
lutionairen en Katholieken bij de stembus,” schrijft
de Spectator
Twee die woest elkaar verfoeien
Zaten saam in vreê te broeien,
Want zij broeiden op één ei,
’t Stinkend ei der Klerezij.
Twisten stoken kan het best
Wat gebroeid is uit dit nest.
De verkiezing van een lid der Tweede
Kamer in het district Almelo daar de heer
van Berckel zitting neemt voor het district Delft
is bepaald op Vrijdag 28 November. Even-
Zij, die zich wenschen
te abonneren met 1 Janua-
op deze courant met Raads-
Bolsward en Wonseradeel,
nog verschijnende num-
Bolswardsche Courant
L
o
VAN HET
I.
