NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
«tSWABB EN WQNSEBAOEEE
K
No. 48.
Drie en Twintigste Jaargang.
1884.
VOOR
B IT E N L AN D.
BINNENLAND.
DONDERDAG 27 NOVEMBER.
I
ft
GELD.
Jtii
vinden.
L. v. d. H.
1
I
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Zij, die zich wenschen
te abonneren met 1 Janua-
- ri
r.
- -
s
ABONNEMENTSPRIJS 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
rij 1885, op deze courant met Raads-
verslagen Bolsward en Wonseradeel,
ontvangen de nog verschijnende num
mers gratis.
De candidatuur van den heer van Alphen
te Almelo wordt door de Nieuwe IJsselbode ge
noemd „de uitkomst van een gemeenschappelijk
overleg, waarbij politieke wijsheid heeft voorge
zeten, en zooals het behoort, politieke kansre
kening het hoogste woord heeft gevoerd.”
De N. R. Ct. bevat thans een verklaring,
waarin dat overleg heeft bestaan. Het dateert
reeds van de laatste herstemming. Toen moet
overeengekomen zijn, dat de anti-revolutionairen,
die over ongeveer twee honderd stemmen te be
schikken hebben, alle voor van Berckel zouden
opkomen, onder voorwaarde dat hij te Delft ge
kozen, voor dat district zitting zou nemen, en
dat voor de nieuwe vrije stemming, die dan te
Almelo noodig werd, de katholieken den heer
van Alphen zouden steunen.
Amsterdam wenscht haar asch- en vuilnis
belten buiten den nieuwen aanbouw, naar de ge
meente Sloten te verplaatsen. Daartoe is een
terrein aangekocht. De Regeering heeft nu de
hartstocht; zeer weinigen gebruiken u om
den armen broeder wel te doen en vreugde en
geluk in de hutten der ellende te stichten. Ge
lukkig maakt uw bezit geen enkelen ster-
v e 1 i n g en in de hand van velen zijt ge niet
beter bewaard, dan het scherpe mes in de hand
des kinds.
Wie u echter geheel moet missen, is ten eenen-
male ongelukkig, indien hij zich niet bevindt op
een onbewoond eiland, waar gij, hooggeprezen
geld, in uw eigenlijk en erbarmelijk niets terug
zinkt, want daar wordt gij volkomen nutteloos.
In de bevolkte wereld zijt gij wel is waar de
alles beheerschende en bezielende Nero, de alles
in beweging brengende drijfveer. Gij jaagt de
schepen over de oceaan naar verre werelddeelen,
gij knoopt de verst van elkander gelegene zaken
aaneenom u werden oorlogen begonnen, slagen
geleverd, omwentelingen verwekt. Om u ver
moordt de mensch den mensch, om u worden
grondbeginselen vergeten en aangenomenom u
de hechtste familie- en vriendschapsbanden ver
broken om u laat de trotsche prima-donna hare
toonen hoorenom u waagt zelfs de koorddan
ser zijn leven, om u kwelt zich de arme dag en
nacht, en om uw verlies grijpt de ellendige spe
ler naar kogel en strop.
Moge u prijzen die u bezit cn versmaden die
u moet ontberen, geen van beide is regt ge
handeld. Gelukkig is slechts hij die juist zoo
veel van u bezit om eerlijk door de wereld te
komen, geenen bloedzuigenden woekeraar
in handen te vallen, en zich aan geene vernede
ringen te moeten blootstellen.
Voor den verkwister is geldgebrek steeds
een heilzaam werkende artsenij, daar hij door
den overvloed maar al te dikwerf tot schande
lijken overmoed wordt verleid, ofschoon deze
overvloed een algemeen bekend, voortreffelijk
surrogaat van wijsheid en verstand oplevert.
Moge ieder toch zooveel van het geslagen me
taal het zijne noemen, als hij redelijker wijze
noodig heeft, in sommige gevallen nog een wei
nig meer en in alle gevallen om nog wat mee
te deelen zoo zal hij nimmer in verlegenheid
geraken.
noodige onteigening van een gedeelte der langs
de Kostverlorenvaart gelegen kade, polder-eigen-
dom, voorgedragen.
De Standaard somt zes redenen op, waarom
de heer Schimmelpenninck van der Oye niet de
anti-revolutionaire candidaat voor Gorkum moet
zijn. De vermakelijkste van alle is wel deze,
dat de heer van der Oye juist de man is om be
schikbaar te worden gehouden voor een twijfel
achtig district. Ook wil De Standaard hem niet
aanbevelen, ter wille van de vrijheid der kiesver-
eenigingen, waarvoor zij zich bijzonder in de bres
stelt
Eenige ingezetenen van Amsterdam, begaan
met den zooveel besproken nood der arbeidende
klasse, hebben zich vereenigd tot eene commissie.
De commissie gaat uit van de onderstelling,
dat de tegenwoordige nood der arbeidende klasse
ontstaan is door gebrek aan opgegeven werk.
Zij wil daarom trachten door werkverschaffing
leniging aan te brengen.
Om tot dat doel te geraken, zal zij, bij ge-
noegzamen steun, alle werklieden, die door boven
genoemde oorzaak werkeloos zijn, uitnoodigen
tot vervaardigen van een voorwerp van niet te
grooten om vang en uitmuntende door bruikbaar
heid of sierlijkheid.
Die voorwerpen wenscht zij dan van de werk
lieden te koopen en weder tegen den kostenden
prijs aan particulieren, winkeliers of magazijn-
houders te verkoopen.
De visscherij te Paesens en Moddergat, die
door de verschrikkelijke zeeramp van een paar
jaren geleden zoo goed als vernietigd was, be
gint zich, dank zij de krachtige hulp van zoo
vele menschlievende landgenooten, van lieverlede
weder te herstellen. Telde de vloot voor de
ramp 22 schepen, thans is zij reeds tot een ge
tal van 14 geklommen.
De heer 8. Posthuma heeft voor de benoe
ming tot directeur van het kranzinnigengesticht
te Franeker bedankt.
Tengevolge van een rukwind is Vrijdag te
Leeuwarden op de Tweebaksmarkt het gouden
oorijzer van een dienstbode in het water gewaaid.
Alle moeiten om het op te visschen zijn tot nog
toe vruchteloos geweest.
Verleden week hadden te Havelte groote
ongeregeldheden plaats. Eenige jongelieden, die
met hunne meisjes van de Meppelsche kermis,
de zoogenaamde Allerheiligen-Donderdag, terug
keerden, geraakten in een herberg te Havelte in
twist over een meisje. De ruzie liep zoo hoog,
dat de twistenden elkander, bij gebrek aan an
dere scherpe werktuigen, met jeneverglaasjes
sneden. Hierdoor werd een van hen, zekere
J. D. uit Uffelte, zoodanig in het aangezicht
verwond, dat geneeskundige hulp moest worden
ingeroepen.
Van een en ander is procesverbaal opgemaakt.
Een der hoofdprijzen van de Amsterdamsche
wereldtentoonstelling is getrokken door een in
woonster van Knik, iemand afkomstig uit Gouda.
De Nieuwe Goudasche Ct. deelt het volgende mede
omtrent de manier, waarop de winster door de
heeren, die met het afgeven der prijzen zijn be
last, is behandeld.
In gezelschap van een kenner wendde zij zich
naar het gebouw, waarin de prijzen gedeponeerd
zijn en werd om te beginnen gebracht voor een
servies (de prijs bestaat uit een servies van vijf
tienhonderd stuks kristallen voorwerpen met zil
ver gemonteerd en opgegeven tot een waarde van
25000 francs), dat door den zaakkundige geoor
deeld werd de werkelijke prijs niet te kunnen
zijn. Ook een tweede stel dat aangeboden werd,
kon niet als zoodanig aangemerkt worden, waarna
eindelijk het werkelijke servies werd aangeboden.
De heeren, die druk in het Fransch en daarna
in het Engelsch conserveerden, boden nu f 3000
voor het lot aan, waarin door de belanghebbende
geen genoegen werd genomen. Nu begon men
uit een ander vaatje te tappen en onderzocht het
lot met eene loup, waarop de verklaring volgde,
dat het lot niet echt was, daar het echte nommer
zich te Parijs bevond. Veel praten hielp niet en
de eigenaar van het lot wendde zich dus tot de
politie, welke met de toedracht der zaak werd in
kennis gesteld, terwijl het lot bij haar werd ge
deponeerd.
Te Wageningen eischt eene politie-verorde-
ning dat alle slijters en herbergiers die „ver
gunning” hebben, een lichtje moeten plaatsen
boven de deur aan de straat.
Sommigen komen die bepaling getrouw na
wel geleek soms hun lichtje op een „gloeienden
spijker”, maar toch zij voldeden aan de ver
ordening.
Een enkele, de heer H. J. P., bleef echter
steeds weigeren, voorgevende dat zijn winkel, al
was het ook niet boven de voordeur, voldoende
verlicht is.
Circa 90 proces-verbalen werden tegen den heer
P. opgemaakt, die steeds onwillig bleef voor de
vermaningen der politie.
De kantonrechter te Wageningen heeft nu in
deze ook uitspraak gedaan en den heer P. vrij
gesproken. Met belangstelling werd deze uit
spraak verbeid en een gevolg er van zal zeker
zijn, dat eerlang ook bij de andere houders van
vergunning de bespottelijke „nachtlichtjes” zul
len verdwijnen.
Duitschland. In het geheele Duitsche Rijk
zullen van wege de Regeering werk- of infor-
matie-bureau’s voor patroons en werklieden wor
den opgericht. Het hoofdbestuur van het cen
traal verbond van Duitsche industrieelen is uit-
genoodigd dienaangaande advies uit te brengen.
De Minister van Koophandel zegt, dat belang
hebbenden in verschillende takken van nijverheid
eene officieele regeling verlangen, waardoor
werkgevers altoos zouden weten, waar zij de noo
dige werklieden kunnen verkrijgen, en de werk
lieden zouden kunnen vernemen, waar zij arbeid
kunnen vinden. Hiertoe werd voorgesteld, van
Regeeringswege zulke informatiebureau’s op te
richten, die maar dat zegt de Minister na
tuurlijk niet de werklieden direct afhankelijk
van de Regeering zouden maken.
De Duitsche Rijksdag heeft met 261 van de
333 stemmen den heer von Wedell-Piesdorff der
conservatieve partij tot zijn voorzitter gekozen.
De heeren Frankenstein van de centrum-partij
en Hoffmann der liberale werden bij acclamatie
tot onder-voorzitters herkozen.
Frankrijk. De volgende bijzonderheden
worden vermeld omtrent de botsing van den
sneltrein tusschen Parijs en Weenen. op het tra
ject Stuttgart-FrankfortDe trein kwam tenge
volge van een verkeerden wisselstand in de na
bijheid van Bietingheim bij Stuttgart in botsing
met een paar rangeerende goederenwagens, waar
door twee postwagens van den personentrein
derailleerden. Door den schok viel een der
petroleumlampen naar omlaag en de brandende
petroleum verspreidde zich zoo snel, vooral over
den grond, dat de vier in den wagen zijnde
postbeambten nog slechts door het in allerijl
stukslaan der ramen hun leven konden redden.
Een hunner werd daarbij tamelijk ernstig ge
kwetst. Verdere persoonlijke rampen kwamen
er niet bij voor, doch al wat de postwagens be
vatten, ongeveer 600 gewone en 90 aangetee-
kende pakketten, zijn geheel verbrand. In de
laatsten bevonden zich groote sommen geld, in
goud, zilver of papier, en vele gouden en andere
sieraden, producten der beroemde Wurtemberg-
sche goudindustrie. De schade is nog niet nauw
keurig bekend, doch wordt op ongeveer twee
millioen mark geschat. De geheele mail voor
Noord-Duitschland ging verloren en daarbij de
geheele oplaag der laatste aflevering van „Ueber
Land und Meer” en van andere periodieke wer
ken.
De Fransche Regeering heeft van generaal
Brière d’Isle een officieel bericht omtrent het ge
vecht op 19 dezer te Duoc ontvangen. De Zwartvlag
gen versterkt door Chineesche troepen uit Yunnan,
hadden eenige verschansingen bezet, uit welke
zij achtereenvolgens verdreven werden. De vij
and vluchtte noordwaarts en westwaarts. De
kanonneerboot Revolver werd op 16 dezer door
de Chineezen aangevallen. Zij had twee dooden
en drie gekwetsten, doch het gevecht eindigde
met de nederlaag der Chineezen. Generaal Brière
verzekert dat de vijand de vallei van Songkai
heeft ontruimd.
Van andere punten aan de grens viel er geen
nieuws te melden.
Eene dépêche uit Hanoi aan het agentschap
Havas zegt, dat de Franschen in ’t geheel 10
man aan dooden, onder welke een luitenant, en
25 man aan gekwetsten verloren.
Admiraal Courbet bericht, dat een detache
ment zijner troepen, sterk 400 man, de Chineesche
werken op den weg van Kelong naar Tamsoeï
heeft vernield.
De Fransche Regeering heeft de beslissing
omtrent het vaststellen van het cijfer, waarmede
het invoerrecht op buitenlandsch vee zal worden
verhoogd, verdaagd.
Te Parijs heeft eene bijeenkomst plaats
gehad van werklieden, die geen werk kunnen
vinden. Men schatte het aantal opgekomenen
op 5000. Na eenige zeer heftige redevoeringen
is besloten, eene monstermeeting in de open
lucht te houden, op eene nader te bepalen plaats.
Bij het uiteengaan der vergadering werden
eenige opgewonden werklieden handgemeen met
de politie, die 30 hunner arresteerden.
Spanje. De Madridsche studenten hebbe^i
den nieuwen rector der hoogeschool uitgefloten.
Dientengevolge is de Spaansche Regeering over
gegaan tot het sluiten dier inrichting. De mani
festation op straat zijn door de studenten voort
gezet en de politie heeft met de blanke sabel de
orde moeten herstellen.
Vijf dagbladen worden vervolgd wegens arti
kelen, die zij over de ongeregeldheden hebben
gegeven.
Denemarken. In Denemarken waar het
Ministerie niet in overeenstemming is met de
meerderheid der volksvertegenwoordiging, is de
Tweede Kamer overgegaan tot werkstaking. L.l.
Woensdag heeft zij met 68 tegen 13 stemmen
besloten, geen voorstel der Regeering meer in
behandeling te nemen zoolang het Ministerie-
Estrup bestaat. Toen nu den volgenden dag het
Regeeringsontwerp der werkliedenverzekering
aan de orde kwam, werd dit stuk dan ook ter
zijde gelegd, en nadat de Minister-president
Estrup hier tegen had geprotesteerd, werd de
vergadering door den voorzitter tot nadere bij-
eenroeping gesloten.
Het spreekt van zelf, dat men in eene niet
geringe spanning het antwoord te gemoet ziet op
de vraagwat nu Zal de kamer voor de zesde
maal worden ontbonden, of zal de Koning een
ander Ministerie benoemen Intusschen valt er
niet aan te twijfelen, dat wanneer ër alweder
nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven, de
oppositiepartij in dezelfde, zoo niet weder in eene
hoogere mate zal zegevieren. De benoeming van
een nieuw Ministerie uit dezelfde partij als het
tegenwoordige zou niets baten, ja zelfs een zoo
veel te heftiger strijd uitlokken. Eene wijziging
in het Kabinet en een daarop gegrond compro
mis met de Kamer schijnt ook al onmogeljjk.
Een Ministerie uit de linkerzijde zou het eenige
middel zijn om weder een regelmatigen parlemen
tairen toestand te verkrijgen. Maar op zulk een
Ministerie bestaat er nog geen vooruitzicht.
Een strijd tusschen het Zwitsersche Kanton
naal Bestuur van Tessin en het Gem.-bestuur van
Lugano heeft een komisch naspel verkregen.
Het Kantonnaal Bestuur heeft toegegeven aan
een eisch der Bondsregeering, om niet slechts
eene gedane inbeslagneming van gemeentelijk
eigendom in te trekken, maar ook den daarop
gevolgden verkoop te vernietigen en den koop
prijs terug te betalen. Doch wat is nu het ge
val Het stuk grond is in openbare veiling
voor 3100 francs verkocht aan een ingezetene,
die nu weigert, het door hem gekochte voor dien
prijs terug te geven en daarvoor niet minder
dan 25.000 francs eischt. Hij is een bekwaam
advocaat, die wel weet hoever hij kan gaan, en
daar hij onmogelijk tot de teruggave kan worden
gedwongen, laat het zich aanzien, dat het Kan
tonnaal Bestuur in alle geval een aardig som
metje zal moeten bijpassen.
O, geld, almagtig geld, hoe zijt ge toch even
zoo begeerlijk als verafschuwenswaardig, even
zaligend als verdervend 1 Met verrukking noe
men millioenen uwen naam, en even zoo velen
verwenschen u tot in den afgrond der hel.
Geld roept de christelijke jood, zoowel als de
joodsche christen. Geld! roept de gevierde kun
stenaar evenals de verachte karreman. Geld
roepen de kinderen op den Nieuwjaarsdag bij
al hunne wenschen. Geldde struikroover met
overgehaalde pistool. Geldroepen uit éénen
mond schrijver en uitgever, drukker, zetter, pa-
pierfabriekant, boekbinder, en de koopman in
misdruk. Geld roept de arts geaccompagneerd
door den apotheker, den lijkbezorger en dood
graver. Geldde maitresse met den modehan-
delaar, de juwelier, den kleermaker, den doctor
en hospitaalmeestergeldde brandschattende
veldheer in ’s vijands landgeldroept de stu
dent, de professor, de rector, de pedel, de op
passer geldde tooneelbureaulist en de jongen
in de koffijkamer; geld! de ambtenaar, bij het
einde van zijn tractementskwartaalgeld, de
huisvrouw bij de inspectie van keuken en kel
der geld de lachende erfgenaam in rouwgewaad;
geld de diaken met zijn staartzakje in de kerk;
geldis de zegekreet van den millionair; geld
roept met zuchten en stenen de bekommerde
huisvader in den wintergeldroept de lieve
gerechtigheid met haar kategorischen imperatief
op den achtergrond; geld de uitgehongerde bede
laar. Geld maar wie onder de zon roept
uwen naam niet uit, o geld Zelfs van achter
de schijnbare onbaatzuchtigheid kijkt altijd en
eeuwig de holle hand uitWie erkent niet
uwe opperheerschappij en wat hebben we niet
al aan u te danken, geld, heerlijk geld
Gij producten der kunst, gij gedrukte ontboe
zemingen van het vernuft, van luim en satyre,
gij leesbibliotheeken, gij openlijke gedenkteeke-
nen en praalgebouwen, gij alles verhelderende
gasverlichting, gij zwaarlijvige, geleerde en on
geleerde werken, gij elegante jaarboekjes en gij
honderdduizend dingen, wier namen gemakkelijk
de papierruimte van eenen geheelen jaargang der
Staatscourant zouden vullen. Waar waart gij
Als nooit geboren embryones zoudt ge sluime
ren in den eeuwigen nacht der idieën, had niet
de almagtige bekoorlijkheid des gelds u in het
aanzijn geroepen.
En voor welke gedaanteverwisselingen, liefe
lijk geld zijt ge niet geschiktHoezeer veran
dert ge toch in de handen van den gelukkigen
sterveling, die uwe waarde zoo zeer op prijs
weet te stellen, dat hij al het andere, ook de
deugd, daar boven vergeet te schatten, zijne
eigene waarde uitgezonderd.
Uit bijeengeschraapte, morsige centen, worden
vijfjes, blanke guldens, schitterende goudstukken
en eindelijk zelfs papiertjes, landgoederen en
adelbrieven.
En hoe vreeselijk wreekt gij u dikwijls aan
degenen, die de deugden en maatschappelijke
betrekkingen hooger schatten dan u en u zelfs
durven minachten.
De staatspapieren worden vice versa tot
wisselagenten en worden riiksdaalders, guldens,
dubbeltjes, centende centen eindelijk tot het
groote niets waaruit de wereld geschapen is,
tot het resultaat van hooggewichtige beraadsla
gingen, tot het einde van alle aardsche dingen
Hoezeer gij, vriendelijk geld, des menschen hart
somwijlen verblijdt, toch behoort ge tot het rijk
der duisternis en zijt ge van eene demonische
natuur.
Uit diepe, donkere groeven wordt de grondstof
voor u, door den bleeken bergwerker aan de
kobolden en gnomen ontnomen die haar onder
zweet en moeite het daglicht doet aanschouwen.
Gezuiverd en gelouterd door de magt des vuurs
en na tallooze slagen en drukken, verkrijgt ge
eindelijk onder hamer en stempel uwe ronde ge
daante, alvermogend goud, begint ge uwen omloop
uit den eenen zak in den anderen en bereidt hier
en daar voor korten tijd lust en vreugde, meest
al echter schade en verderf, en niet zelden ver
twijfeling, want zoo willen het uwe onderaard-
sche peten, de gnomen en kobolden.
Gij zijt trotsch en duldt hoegenaamd geen
minachting, en op een geduchte wijze weet ge
hem te kastijden, die u niet eert, maar met hoon
bejegent. Desniettemin is het een merkwaardig
verschijnsel, dat velen u vervloeken, en toch zoo
vurig begeeren, u verwenschen, en toch wederom
voor u, als voor hunnen afgod, aanbiddend ne-
derknielen.
De een beschouwt u als een middel, de andere
als doelvelen ook als sleutel tot amb
ten en waardigheden, tot de genoegens des levens
en bevrediging van menigen dollen
sa
Bolswardsche Courant,
l
