NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OtSWARÖ EN WONSERADEEL
aan onze Abonné’s
No. 4.
Vieren Twintigste Jaargang.
1885.
JDe liberale TTnie_
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DONDERDAG 22 JANÜA RIJ.
s
VOOR
ft
WONSERADEEL.
1
i
den
jaar
ADVERTENTIEPRIJS: 50Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
DA DADCDADADADADCDADADA^
I
V-’
van
als vroeger drukken
dit aan
Courant g
FIRMA B. CUPERUS Az.
Een liberale Unie is goed, nuttig zelfs, doch
niet ter bestrijding der kerkdijken, die zullen
elkander onderling ’t zij vroeger of later wel af
maken. Die Unie behoeft alleen in haar vaan
del te schrijven, dat zij beoogt om de draag
kracht der belastingen te brengen waar die be
hoort. Het volk moet zien, ondervinden dat
waarheid en gerechtigheid door hen worden ge
handhaafd. In bestrijding licht de kracht der li
beralen niet, maar in den vooruitgang, in het recht
maken der kromme paden op belastinggebied.
Vele andere kwestiën lossen zich dan van zelve
op. Het thans geschokte vertrouwen op de libe
rale beginselen keert dan weer terug. Bij hen
moet alle zelfzucht, eigenbelang, die nu zooveel
regeeren, verdwijnen. Een beter hart voor bur
gers en minderen moet op den voorgrond treden.
Wij houden ons overtuigd dat dan alleen kan
blijken, dat 7/a van Nederland liberaal is.
11. Adv.bl.
Volgens ons, liberalen, is het gesloten verbond
een onzedelijk verbond, alleen op wereldsch gebied
ABONNEMENTSPRIJS 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
om macht te hebben, om te heerschen, gesloten.
Onderlinge liefde, vrede, eensgezindheid en ver
draagzaamheid is er de grondtoon niet van. Het
verbond is een zeer zwak menschelijk werk, door
groote tromberoerders bijeengebracht, die, zoo-
dra ze ’t onderling oneens zijn weer elk zijns weegs
zullen gaan. Welnu, wat bekommeren we ons
dan Het zal, als zijnde uit de menschen, ver
broken worden. Is daar nu een Unie voor noo-
dig om zoo’n zwak menschenwerk tegen te gaan?
Of vertrouwen de liberalen hun eigen beginselen
niet meer
Bestrijding der kerkelijke partijen is een doel
loos werk. Als deze partijen een tijdlang samen
hebben gegaan, worden ze van zelf wel verza
digd van elkander en lossen zich dan van zelf
op. Tot zekere hoogte zijn ze het slechts eens.
In het keeren der liberalen, die uit ontevreden
heid gedeeltelijk met hen samenwerken, bestaat
hunne kracht. Hoe zouden ook zulke heterogene
bestanddeelen vereenigd kunnen zijn Hoe zou
den ze iets groots tot stand kunnen brengen? Ja,
de school kunnen ze fnuiken, veel nadeel toe
brengen, doch een latere tijd zal hen alsdan
brandmerken en schandvlekken en wij vertrou
wen, dat onder de tegenpartij vele oprechte, no
bele mannen zijn, die er niet op gesteld zijn den
naam te dragen van medegewerkt te hebben om
het openbaar lager onderwijs, dat altijd, bij de
ontwikkeldsten zulk een goeden klank heeft ge
had en nog heeft, te sloopen. Dat zullen velen,
om hun naams wil niet mee onderstaan.
rein, hemelsch, de politiek vaak zeer onheilig
waarnaar
„Mijn Ko-
Op de lijn Doornik-Brussel heeft Zaterdag
ochtend om 9 uur bij het station Bierghes een
ernstig onheil plaats gevonden. De sneltrein
reed met volle vaart, toen de wielband van een
wiel van den vierden waggon sprong, met het
gevolg dat deze uit de rails sloeg. Door den
schok brak de koppeling met het voorste gedeelte
van den trein, hetwelk doorstoomde, terwijl de
achterste wagens in, op en door elkander schoven
en geheel vernield werden. De machinist, die
het ongeluk bemerkte, stopte onmiddellijk, en het
personeel van den trein en van het station spoedde
zich naar de plaats van het onheil om de onge
lukkige slachtoffers hulp te verleenen. Een
vreeselijk schouwspel leverde de ruïne van wagens
op, te midden van de sneeuw die door het bloed
der gewonden hier en daar rood geverfd was.
Per telegraaf werd geneeskundige hulp ontboden,
die betrekkelijk spoedig, ook per extra trein uit
Enghein en Ath, ter plaatse was. Het aantal
gewonden bedraagt 14, van welke een drietal
geen hoop op levensbehoud meer liet. De mate-
riale schade wordt op omstreeks 50,000 fr. geschat.
Van Brussel kwam een trein spoor weg werkers,
die in twee uren tijds den weg weder vrij
maakten.
Het gerucht, dat te Brussel de vermoede
lijke moordenaar van den politieraad Rumpff zou
zijn opgespoord, is niet bewaarheid. Wèl intus-
schen is daar een persoon gearresteerd, omtrent
wiens bedoelingen men in ’t onzekere verkeert.
Aan het station te Antwerpen vervoegde zich
een man, wiens uiterlijk met het signalement,
dat is rondgezonden, overeenkwam. Hij vroeg
een kaart voor Rouaan 3e klassedoch toen men
hem zeide, dat er geen wagens van die klasse
waren voor Rouaan, vroeg hij er een voor een
stad in den omtrek. Op de herhaalde opmerking,
dat er geen dienst van 3e klasse was voor Frank
rijk, vroeg hij verwonderd, of Rouaan dan in
Frankrijk lag? Welzeker, was’t antwoord.
Geef dan maar een kaart voor Valenciennes.
Maar Valenciennes ligt ook in Frankrijk. Geef
dan maar een kaart voor Brussel. De handelwijs
van den reiziger wekte de aandachtde trein
vertrok, doch bij het afstappen te Brussel werd
de vreemdeling, op telegrafisch bericht, aange
houden. Te Brussel verklaarde hij Bernard te
heeten en een broeder te hebben, die aan de
Dokken te Antwerpen woonde. Op bericht van
Brussel heeft men te Antwerpen geen Bernard
gevonden, niet wetende of deze een voornaam
of een geslachtsnaam was. Per telegraaf zijn
verdere inlichtingen uit Brussel gevraagd, maar
het moet gebleken zijn, dat de zich noemende
Bernard niets met den moord te Franfort heeft
uit te staan.
Te Verviers en in den omtrek heeft het in
de laatste dagen zóó gesneeuwd, dat dezer dagen
op sommige plaatsen de sneeuw een meter hoog
lag. Alle gemeenschap was afgebrokende
postkar tusschen Eupen en Malmedy bleef on
derweg in de sneeuw steken. De sneeuwvlokken
vielen zóó dicht en waren zóó groot, dat men
elkander op 5 pas afstands niet zien kon.
De Engelsche gedaehtenlezer Bishop is
Woensdag 11. door een jury tot 10.000 p. st.
schadevergoeding veroordeeld, wegens het schrij
ven van een lasterlijk pamflet tegen de heeren
Maskelyne en Labouchere, die gepoogd hadden
hem van bedrog te overtuigen.
In de wapenfabriek te Saint-Étienne (Frank
rijk) worden thans proeven genomen met een
door den heer Picard, neef van den generaal van
dien naam, uitgevonden nieuw geweer, dat in
twee tempo’s geladen wordt en waarmede men
30 maal in twee minuten kan schieten.
In Engeland heeft weder een dynamiet-aan-
slag plaats gehad. Van het stadje Warminster
in Wiltshire heeft men beproefd, Woensdagavond
het raadhuis in de lucht te doen vliegen.
De ontploffing, door eene helsche machine ver
oorzaakt, verbrijzelde al de vensters van het ge
bouw en van de naburige huizen, maar richtte
verder geen schade aan.
In de Kamer van afgevaardigden heeft de
minister van buitenlandsche zaken officieel aan-
gekondigd, dat de Spaansche maatschappij voor
onderzoekingen onlangs bezit genomen heeft van
Afrikaansch grondgebied ten noorden van Sene-
gambie en van de golf van Guinea.
Het comité voor het nationale geschenk,
dat aan Bismarck bij zijn 70sten geboortedag
(1 April) zal worden aangeboden, bestaat alleen
uit nationaal-liberalen en conservatieven. Het
plan is geheel voortgekomen uit den stroom van
adressen, die van de zijde dier partijen naar Ber
lijn vloeide. Eenige bekende financiers te Ber
lijn zorgen voor de inzameling.
Vereen-Staten. De senaat van Washington
heeft besloten generaal Grant te pensioneeren
met den rang en bezoldiging van opperbevelheb
ber; en wel met 49 tegen 9 stemmen. Neemt
de Kamer het ontwerp ook aan, dan zal Grant
dus jaarlijks 13,500 dollars krijgen. Hij heeft
thans 15.000 dollars jaarlijks van een fonds, dat
zijn vrienden lang geleden reeds voor hem bij
eenbrachten.
Zuid-Amerika. Volgens een telegram uit
Panama breidde de opstand in Columbia zich
over vijf Staten uit. De opstandelingen houden
Barranquilla bezet en veroverden Carthagena,
dat hun echter weder werd ontnomen.
Het zal den lezers niet onbekend zijn, dat een
heer uit Arnhem het denkbeeld heeft uitgespro
ken om al de liberale kiesvereenigingen in den
Lande tot eene liberale Unie te vereenigen.
Reeds hebben een viertal groote vereenigingen
zich laten hooren, nl. twee te Amsterdam, één
te ’s Gravenhage en één te Rotterdam, die ge
roepen schijnen te zijn om bedoelde Unie tot
stand te brengen. Al dadelijk betuigen wij onze
instemming met zoodanig verbond. Wat klinkt
schooner dan éénheid. Eendracht maakt macht.
Toch kunnen wij niet zeggen te dweepen met
de wijze, waarop men tot die eenheid wil komen.
Men zal zich vereenigen tot bestrijding der ker
kelijke partijen. Wij vinden dat gevaarlijk en
verkeerd. Zoodra men begint met de bestrijding
dier partijen, wijkt men af van Staatkundig ge
bied. Al zoeken ook de tegenstanders ons op
het gebied der kerk te brengen, de liberaal mag
zich op dat terrein niet begeven. Bovendien
hoeveel duizenden in den Lande zijn kerkelijk,
doch tevens liberaal, soms vrij wat liberaler dan
vele onkerkelijke liberalen. De politiek is op
verboden terrein verzeild geraakt en thans is
het de groote stuurmanskunst, haar uit dat ver
keerde vaarwater weer terug te brengen. Maar
nog meer. Wij brengen hier in herinnering een
klein versje, dat wel naar waarheid zal zijn ge
steld
De godsdienst haat de politiek,
Proeft hij er van dan wordt hij ziek.
Allen die den godsdienst in de politiek men
gen zijn gevaarlijke wezens. De godsdienst is
en aardsch. Het verheven voorbeeld,
we ons allen moeten vormen, zeide
ninkrijk is niet van deze wereld.”
Willen de liberalen zich vereenigen en wij
willen gaarne met onze zwakke krachten hen
daarin steunen dan is de bestrijding van kerke
lijke partijen onzes inziens geheel ongeschikt om
daartoe te geraken. De liberale partij moet
eene liberale richting nemen. Zij kan hare
kracht vinden in dit ééne punt nl. de belastingen.
Wij zouden met volle vertrouwen wel durven
zeggenZoek eerst de draagkracht der belas
tingen daar te brengen waar ze behooren en al
het andere komt van zelf. Als de belastingen
goed geregeld worden dan komt de gerechtig
heid weer op den troon, dan worden de volks-
wenschen vervuld. Het is liberaal dat elk tot
instandhouding van het groote geheel bijdraagt
naar zijn draagvermogen is en nu is het bekend,
dat er rijke couponknippers zijn in de groote
steden des Lands, die bijna niets tot de belas
tingen bijdragen, ten minste niet zooveel als een
zwaar arbeidersgezin, dat met moeite door den
tijd komt en dat is eene zaak, die velen en terecht
bezwaart. Men moet de dingen maar zoo noe
men als ze zijn. Is het nu vreemd, dat met deze
wetenschap, velen zich afwenden van het libe
ralisme
bare lagere school te Kimswerd. Dat dorp, zoo
goed als geheel door vrijzinnige Protestanten be
woond, met een vrijzinnigen predikant enz., hecht
zich met Friesche koppigheid aan zijne openbare
school. Het is het eenige dorp van onze zeer
uitgestrekte gemeente, waar geene bijzondere
school gevonden wordt, en waar zij nooit door
iemand is of zal worden begeerd. Nu heeft men
voor de 120 a 130 schoolgaande kinderen eerst
na lang tegenspartelen een gebouw van drie lo
kalen gesticht. De heer Hingst, lid van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal, gaf den
grond finaal ten geschenke. Goed, het gebouw
is er gekomen. Maar thans is het klaar en
blijkt het veel te klein te wezen. De banken
kunnen er niet behoorlijk in, en plaats voor de
kachels schiet er niet over. Bovendien, het eerst
zeer onlangs gedane voorstel tot oproeping van
sollicitanten voor de betrekking van onderwij
zeres in het derde lokaal, is in de laatste
gemeenteraadszitting aangehouden. Zoo staat
onze nieuwe school nu reeds sedert enkele
weken kant en klaar, doch ongebruikt, en wie
weet voor hoe lang. Dezer dagen vond men op
de deur het volgende opschrift, waarvan de taai
en stijlfouten duidelijk doen zien, uit welk deel
der bevolking het is voortgekomen„De school
van Kimswerd is ’t aftreksel van de raad van
Wonseradeel, tot groot ongeluk van de jeugd, die
de lessen nog ontvangen moeten maar kinders,
leert in vlijt, vergeet nooit het jaar van de kin
derschool, en wordt geen aap [en] lieve jeugd
zoo ons raad aan de groene taofel van Wonse
radeel heeft. Hip hiep hoera 1”
Het is natuurlijk moeilijk te beslissen, in hoe
verre dit bepaalde feit aan den invloed van den
genoemden predikant te wijten is. In elk geval
zou het misschien niet ongepast wezen, hem, die
zich blijkbaar met alles bemoeit, eens voor te
houden, wat de geschiedschrijver J. Wagenaar,
(wiens naam in acht letters gelijkt op den zijnen)
in deel Elf van zijne Geschiedenis des Vaderlands
verhaalt van dien Amsterdamschen heerschzuch-
tigen predikant Smout, dié het, gelijk hij zich
uitdrukte, „zoo grof maakte.” En ook wat Von
del eens dichtte met toespeling op dienzelfden
heer Smout
„Maer ’t is vergeefs gepreekt, geroepen en
gekreten,
Gewaerschout en gedreyght door teeckens en
Profeten
De boosheyd kanckert insy heelt door
Smout noch Salf.
Men knielt voor valsche Goón, men huppelt
om het kalf.”
Vondel zegt dit van het ware „volk Gods” in
de dagen van Mozes. Zien wij onder dat zelfde
volk heden ten dage niet vrij wel hetzelfde ge
beuren
N. li. Ct.
Het is ongeveer twee jaren geleden sedert
brutale, maar niet handige, dieven trachtten op
het kantoor der firma B. O. J. Lievegoed in
de Haarlemmer Houttuinen te Amsterdam de
brandkast open te breken. De sterke kast weer
stond hun pogen, en zij moesten zich toen ver
genoegen met hetgeen de lessenaar opleverde.
Jl. Vrijdagnacht echter hebben dezelfde of
andere vrijmoedige lieden in hetzelfde kantoor
een stout stuk begaan. Zij hebben de geheele
brandkast, die ongeveer 700 kilogram woog, na
dat zij zich aan de achterzijde van het kantoor
toegang hadden verschaft, medegenomen en op
een handkar geladen, waarna zij met hun vracht
naar den Ypolder reden en op een halfuur af
stands van de stad hun werk begonnen. Zij
hakten eerst de buitendeur open, daarna een
tweede en eindelijk de .derde afsluiting van de
kast. Toen was het loon van den arbeid be
schikbaar f 160, benevens eenige papieren, die
slechts voor den heer Lievegoed van waarde
waren, als huurcedullen, contracten, vergunnin
gen en akten van anderen aard.
Het werk was gedaan, en de arbeiders wier
pen de brandkast met de boeken in het water,
zoodat het schrift der boeken bijna onleesbaar
is geworden.
Bij de zich op verschillend gebied bewegende
industrie van de firma Lievegoed is dit een
groot ongerief.
De dieven hebben ter verkwikking een flesch
augurkjes geledigd, die zij op het kantoor von
den. Misschien geeft dit der politie een draad
in handen.
Bij dezen omvangrijken en langdurigen ar
beid immers voor de dieven, die om de zwa
re kast te tillen, zeker zes in getal moeten zijn
geweest, hun doel bereikten, moesten zij twee
deuren open maken bij dezen arbeid zijn zij,
naar men mededeelt, door de politie niet ge
stoord.
De Ned. Drankwet verhaalt, dat te Rotter
dam boven een koffiehuis staat: geen Vergunning.
Het woord vergunning staat dus boven de deur,
maar vergunning is blijkbaar voor hem, die nauw
keurig toeziet, niet verleend.
De berichtgever vraagt of het schenken van
sterken drank in dat koffiehuis strafbaar is?
Het komt ons voor, dat daaromtrent geen
twijfel kan bestaanmaar de ontduiking is slim
bedacht.
Bij den op Vrijdag en Zaterdag te Leeu
warden gehouden billardwedstrijd is de prijs van
f200 gewonnen door R. Bierling te Groningen.
De le premie viel ten deel aan R. Kuipers te
Akkrum de 2e aan T. Bijlsma te Bolsward en
het cadeau aan R. Koopmans te Franeker.
Wonseradeel, 17 Jan. In de heden ge
houden vergadering van den Gemeenteraad zijn
benoemd tot leden van de commissie voor de
strafverordeningen, de heeren Ledeboer en H.
de Jong en tot onderwijzer aan de school te
Witmarsum R. Westra te Noordbroek.
Voorts is besloten
1. Bij wijze van proef, ten dienste van de
school te Kimswerd een kagchel aan te schaffen,
waarmede twee vertrekken kunnen worden ver
warmd.
2. Het schoolgebouw en de onderwijzerswo-
ning te Wons bij gesloten briefjes te verhuren.
3. Den pachttermijn van het heffen van reg-
ten aan de waag te Makkum met één jaar te
verlengen.
4. Den pachter van de dorpsreiniging te Par-
raga en Gaast voor het resterend gedeelte van
den pachttermijn van de helft van den pacht
prijs ontheffing te verleenen.
5. In handen van eene commissie te stellen
een voorstel van Burg, en Weth. tot het vast
stellen van eenige bepalingen op het onderwijs
in de nuttige handwerken. (Tot leden dezer com
missie zijn benoemd de heeren Scheepsma, Rein-
sma en Kool).
6. De verordening voor de openbare lagere
scholen in dier voege te wijzigen, data. de
toelating tot de scholen op den eersten dag van
het kwartaal wordt gesteld b. voor de leerlin
gen uit Hichtum de school te Burgwerd, uit
Longerhouw die te Exmorra, uit Schraard die
te Witmarsum, uit Engwier die te Makkum en
uit Wons de scholen te Cornwerd, Makkum,
Witmarsum of Zurich worden aangewezen.
7. Goed te keuren de suppletoire begrooting
van de commissie van beheer van den kunstweg
BolswardHarlingen en aan die commissie over
1884 eene suppletoire subsidie van f 400 toe te
kennen.
8. Niet-ontvankehjk te verklaren eene reclame
van S. R. van der Meer te Gaast tegen zijn aan
slag in den hoofdehjken omslag.
9. Aan den onderwijer I). Brouwer te Mak
kum voor de waarneming der betrekking van
hoofd der school te Gaast eene gratificatie van
f 30 toe te kennen.
10. Aan J. Mensonides te Burgwerd voor het
opwinden van het uurwerk en het luiden der
klok eene vergoeding van f 12 aan te bieden.
11. Vast te stellen het bestek voor de uitdie
ping van de havengeul in zee te Makkum.
Wonseradeel, 20 January. „Onzen tweeden
burgemeester”, zooals wij hem in de wandeling
noemden, zijn wij kwijt. Eenige weken geleden
heeft hij in den Zondagmorgendienst want
Z. Eerw. „neemt er de betrekking van predikant
bij waar” bekend gemaakt, dat hij eene be
roeping ontvangen had naar H., en hij verzocht
met hem mede te bidden tot God, of het Gods
wil was, dat bij die beroeping zou opvolgen of
niet. Des namiddags kon hij mededeelen, dat
hij besloten had heen te gaan. In particuliere
gesprekken en zelfs openlijk in het Friesche
Volksblad heeft men toen wel beweerd, dat het
aannemen van het beroep te H. zelf reeds was
afgekondigd op het eigen uur, waarop de beroe-
pene tehuis de zijnen uitnoodigde om zich met
hem te vereenigen in het gebedmaar de waar
heid daarvan blijve in het midden.
Hoe de anti-revolutionaire meerderheid in den
gemeenteraad het nu wel maken zal Zij plach
ten vóór elke vergadering in de pastorie bijeen
te komen, en men heeft opgemerkt dat sommigen,
die wellicht niet te best meer onthouden kunnen,
geholpen werden, door achter de punten der
agenda voor de gemeenteraadszitting met pot
lood „ja” of „neen” te schrijven.
Een treffend meesterstuk van beleid en een
staaltje van liefde voor het onderwijs is laatste
lijk geweest het bouwen van een nieuwe open-
Ingevolge eene overeenkomst met
heer P. de JONG, zullen we dit
het
öfficieële Raadsverslag
de Gemeente Wonseradeel even
en uitgeven, en
de Abonné’s op de Bolsw.
r a t i s verstrekken.
6
IN
Bolswardsche Courant,
