NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OI.SWAR& EN WKSWA»m
De Staat bezittel1 van grond.
Een Artikel met vraagteekens.
No. 13.
Vier en Twintigste Jaargang.
1885.
VOOR
BINNENLAND.
BUITENLAND
DONDERDAG 26 MAART.
B
dat
afhankelijkheid
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Gt. per regel. Overigens naar plaatsruimte
deze De staat als zoodanig bezit niets, dan
wat de burgers opbrengen. Moeten wij dan be
ginnen al die millioenen, als belasting te betalen?
En we zouden geen belasting meer betalen. Ja,
kan Ploeger zeggeneerst dat offer nog en
dan
Goed, hoe dan ook, de Staat is grondbezitter
geworden, heel het Vaderland behoort hem. Nu
worden geen belastingen meer betaald. Het le
ger van ambtenaren wordt afgeschaft. Maar wie
houdt toezicht op het land, wie maakt bepalin
gen omtrent de pachtsommen, omtrent bemesting,
omtrent waterafvoer enz. enz. Wie int de
pachtsommen, wie vervolgt de wanbetalers ’t
Wil mij voorkomen, dat in de plaats van het af
gedankte leger van ambtenaren, een nieuw leger
zal moeten worden opgeroepen.
Laat ons aannemen, dat in het toekomstig
Eldorado, ook dit ten algemeenen genoege is
geregeld. Wij gaan aan het pachten en wel
„levenslang tegen vaste pacht.” Die pacht mag
wel heel laag zijn, want anders, vrees ik, zullen
de pachters niet komen. Maar kan dan de Staat
bestaan? Zal die pachtsom voor heel het Va
derland tegelijk bepaald worden, of zullen tel
kens weer andere pachten worden vastgesteld,
als hoeven open komen, in verband met de prij
zen van granen, boter, kaas, vee enz? Waar
is de waarborg dat in dezen altijd de billijkheid
zal worden in acht genomen Wie zal de heide
ontginnen Geen particulier, want de vrucht
daarvan is toch eerst voor het nageslacht, dat
het land niet meer erven kan. De Staat dan
Maar de Staat zal niet eens ambtenaren hebben;
zal hij dan nu zelfs planter worden en zaaien
gaan
Ook in den toekomenden gelukstaat zullen de
burgers moeten wonen. De huissteden echter en
erven zijn in het bezit van den Staat gekomen.
Deze blijven „ten eeuwige dage aan erfpacht on
derworpen.” Maar welk onderscheid is er tus-
schen die erfpacht en de tegenwoordige grond
belasting
Vele vragen rijzen nog voor mijn geest, ik
schrijf die echter nog niet neer. Als ’t eerst
goed duidelijk is, hoe de Staat bezitter wordt
van heel den Vaderlandschen grond, hoe hij ’t
dan stellen zal zonder een leger van ambtenaren
en hoe wij den grond, althans in tijdelijk bezit
zullen krijgen, waarop onze woning staat en dien
welken men bebouwen of beweiden zal, dan zal
’t wel blijken, dat ook andere vragen voldoende
zullen kunnen beantwoord worden.
M. E. van der MEULEN.
ters het huis van een arbeider in brand. De
man had gewerkt voor een pachter, die een hoeve
had gehuurd, waarvan de vorige boer wegens
wanbetaling was uitgezet. Een bloedig gevecht
had Dinsdagnacht plaats in een spoortrein op de
lijn naar Cork. Vier passagiers, die door de
feesten ter eere van St. Patrick waarschijnlijk
in een hoog benevelde stemming waren geraakt,
begonnen een vechtpartij, die hiermede eindigde,
dat twee hunner uit de wagen vielen of gewor
pen werden. Men vond hunne door messteken
verminkte lijken op de rails. De beide anderen
zijn in arrest.
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
Bols ward. Vooral door te groote onbekend
heid met de uitnemende werking van het Neder-
landsche Zendelinggenootschap, op godsdienstig
en maatschappelijk gebied en op het gebied van
onderwijs en beschaving, welke door alle des
kundigen erkend wordt, is in de laatste jaren de
deelneming des volks te veel verminderd. De
behoeften vermeerderden, de inkomsten werden
al kleiner en kleiner. In verschillende plaatsen
zijn in de laatste weken pogingen aangewend,
om meer belangstelling voor deze zaak te wek
ken. Ook ter dezer stede hebben eenige meis
jes zich vereenigd tot dit doel. Zij hebben zich
gewend tot een aantal burgers en de voldoening
gesmaakt, dat zij ruim f 100,aan jaarlijksche
bijdragen hebben verkregen en f 20,95 aan gif
ten. Vooral ook bij minvermogenden hebben
zij ruimen steun ondervonden. Dit vermeerderd
bedrag, gevoegd bij ’t geen eenige meer vermo-
genden reeds sints jaren bijdroegen, maakt dat
onze stad op niet geheel on waardige wijze hare
plichten vervult tegenover het oudste onzer ge
nootschappen op het gebied der zending.
Bolsward. Het verzegelde pakket dat in de
vorige week bij de Tweede Kamer der Staten-
Generaal werd ingediend, inhoudende de ont
werpen voor grondwetsherziening, is geopend, de
inhoud is gedrukt en nu publiek eigendom ge
worden.
Voor ’t oogenblik merken wij op, dat art. 194,
betreffende het onderwijs, onveranderd is gelaten,
omdat het volgens de regeering, juist opgevat,
voldoende ruimte van beweging aan den gewonen
wetgever laat. Voorts dat één enkele grond
wettige grondslag van het kiesrecht wordt vast
gesteld, de huurwaarde der woning (boven- en
onderhuizen en ook appartementen die afzon
derlijk bewoond worden.) Als minimum van
huurwaarde stelt zij voor f 50.in het jaar
voor de ongestoffeerde woning of circa f 1.
per week.
De regeering raamt dat er alzoo ongeveer 6
pCt. der bevolking, dus aanvankelijk 252,000
kiezers zullen zijn, en dat niemand of zeer
weinigen, die nu het kiesrecht bezitten, het
zullen verliezen, velen daarentegen het zullen
verkrijgen De Tweede Kamer zal bestaan uit
een vast in de Grondwet bepaald aantal leden
en wel 100 „die gekozen worden in kiesdistric
ten.” Deze woorden zijn uitdrukkelijk opgenomen,
om te voorkomen eene verkiezing van alle leden
door alle kiezers (scrutin de liste), welk stelsel
der regeering in hooge mate bedenkelijk toe
schijnt. De Eerste Kamer zal bestaan uit een
vast aantal leden van 50. Onveranderd blijft
het voorschrift, dat deze leden uit de hoogst
aangeslagenen worden gekozen, doch om de
keuze van geschikte leden gemakkelijker te
maken, is de verhouding der hoogstaangeslagenen
tot de bevolking gebracht tot 1 op 2000 (thans
was het 1 op 3000.) De aftreding van de leden
der Tweede Kamer bij helften wordt afgeschaft,
als nadeelig en verlammend. De leden worden
voor 4 jaren gekozen, treden allen tegelijk af en
zijn dadelijk herkiesbaar.
Aan de gezindheden en hare leeraars blijven
alle uitkeeringen verzekerd, maar een soort van
aanspraak op nieuwe uitkeeringen vervalt en
wordt daaromtrent geheele vrijheid gelaten.
De Haagsche kroniekschrijver der N. Gron.
Crt. beweert, dat door de nieuw ingekomen kies
tabel de liberalen vermoedelijk vijf, de anti-libe-
ralen vermoedelijk drie leden zullen winnen en
dan is de Kamer weder „om”, ook al wordt
in ’s Hage in plaats van mr. Wintgens, die, naar
hij hoort, voor goed afscheid nam, niet de ver
moedelijke liberale kandidaat (men noemt jhr.
van Karnebeek, wijl de heer Sluyter zou bedan-
den) maar weder een anti-liberaal, jhr. van Sij-
pesteijn of baron Schimmelpenninck van der Oye,
gekozen.
Op den hoek van den Gravenstraat en gedemp-
ten Voorburgwal te Amsterdam werd Zaterdag
te 12 uren precies een sigarenwinkel geopend,
welks eigenaar had bekend gemaakt, dat de
eerste tien peronen, .die voor een dubbeltje of
meer sigaren bij hem kochten, een kistje met 100
sigaren cadeau zouden ontvangen. Gelijk te
wachten was, stonden er reeds te 11 uren hon
derden te wachten. De politie moest in vrij aan
zienlijken getale de orde handhaven. Daar speelt
het op den Damtoren 12 uur, en denkt de schare
binnen te dringen, doch heel leuk wordt zij door
de politie tegen gehouden, die allereerst zelf van
het snufje profiteerde en daarna aan een paar
personen met fantasie-hoeden toegang verleende,
die dan ook triomfantelijk met een kistje sigaren
uit den winkel terug kwamen.
De Duitsche Keizer heeft Zondag zijn ver
jaardag in den huiselijken kring gevierd. Eene
lichte verkoudheid belette hem, andere felicita-
tie-bezoeken dan die van zijne talrijke familie
leden en de vreemde vorstelijke personen te
ontvangen.
De Prins van Wales had Zaterdag een lang
durig onderhoud met Bismarck. Omtrent de
reden van de verbeterde stemming tusschen
Engeland en Duitschland beweert men, dat graaf
Herbert Bismarck te Londen het bewijs heeft
geleverd, dat Duitschland door Rusland uitge-
noodigd was, zijne plannen aangaande Afghani
stan te steunen zonder zich om Engeland te
bekommeren, wat Duitschland heeft geweigerd.
Deze mededeeling verdient alleszins bevestiging.
De Rhein. Kurier beweert, dat te Frankfurt
a/M. van wege de militaire overheid en de politie
uitgebreide maatregelen van voorzorg zijn ge
nomen, om anarchistische aanslagen, die tegen
Zondag beraamd heetten, tegen te gaan.
Onder verdenking van landverraad moeten te
Wilhelmshafen een herbergier en zijn zoon zijn
gearresteerd. Zij zouden plannen der maritieme
havenwerken in verband met de verdediging aan
agenten der Fransche Regeering hebben geleverd.
Uit Berlijn wordt aan de A. R. Ct. gemeld,
dat groote Duitsche firma’s te Antwerpen eene
agitatie op het touw hebben gezet, om bij den
Duitschen Rijkskanselier te bewerken, dat Ant
werpen gekozen worde als de buitenlandsche
haven, die door de gesubsideerde Duitsche stoom-
booten zal worden aangedaan.
De keizer heeft dr. Stephan, postmeester ge
neraal, tot den adelstand verheven.
De Fransche Senaat heeft zich niet ge
waagd aan een conflict met de Kamer van Afge
vaardigden. Hij heeft al de door de Kamer in
de begrooting behouden wijzigingen goedgekeurd,
zoodat deze thans definitief is aangenomen.
De Kamer heeft Zaterdag zonder discussie art.
1 van het wetsontwerp tot wijziging der kieswet
aangenomen en zich alzoo vereenigd met het
beginsel der verkiezing volgens groote kiesdis-
trikten.
De koning van België heeft, bij gelegen
heid dat hij den Brusselschen gemeenteraad, ter
overhandiging van het adres betreffende de Con
go, in audiëntie ontving, de hoop uitgesproken,
dat Brussel de zetel zal blijven van den nieuwen
Staat. Hij zal van Belgie geen enkel offer vra
gen; de nieuwe Staat heeft in zichzelven vol
doende hulpbronnen. De Koning hoopte, dat
Belgie van deze gelegenheid tot het openen van
nieuwe débouchés gebruik zal maken. Een Bel
gisch burger, die aan het werk van de Congo
zjjne medewerking verleent, zal zijne nationaliteit
niet verliezen.
De onlusten in de Borinage namen in de laat-
ste dagen weder een dreigender karakter aan.
In N°. 455 van 15 Maart jl. van het „Friesch
Volksblad", schrijft Piet Ploeger een brief aan
Jan de Zaaiernaar aanleiding van ’t geen hij
vroeger schreef„Zoolang de grond het eigen
dom is van particulieren, die er mede kunnen
handelen zooals zij verkiezen, zoolang is de oor
zaak van de ellende niet weggenomen.” Hij
voegt er nu aan toe: „Particulier grondbezit is
tegennatuurlijk en onrechtvaardig. Al wat tegen
natuurlijk is, geschiedt niet straffeloos, en al
wat onrechtvaardig is, kan op den duur niet
stand houden.”
Jan de Zaaier had geschreven: „Ons land
heet bij de dichters het plekjen gronds, ontwoe
kerd aan de baren, en nu dunkt mij, dat zij
die zulks gedaan hebben, toch wel eenig recht
op den grond kunnen laten gelden”. „Juist”,
herneemt de „Ploeger”, dat dunkt mij ook. Maar
dan ons volk in zijn geheel, onze maatschap,
onze staat en niemand anders. De staat dan,
bestuurd door de zuivere vertegenwoordiging van
het geheele volk, die alleen heeft recht op den
grond”. En dan gaat hij voort en schildert in
korte trekken, den heilstaat der toekomst, alzoo
„Zien wij eens hoe het zou wezen, bij aldien de
Staat terug kreeg wat hem rechtens toekomt.
Allereerst zou de waarde van den grond vrij
wat gedaald zijn, omdat de speculatieve waarde
vervallende, slechts productieve waarde zou over
blijven. In aanmerking genomen den aard en
de kwaliteit der landerijen, zou de pachtwaarde
kunnen worden vastgesteld en had ieder ingeze
tene het recht onder zekere bepaling levenslang
tegen vaste pacht een deel te huren. Hoe meer
hij dat verbeterde, des te meer voordeel zou hij
er van trekken en bij versterf konden zijne er
ven, behalve het door hem oververdiende, een
vast gedeelte van de vermeerderde innerlijke
waarde ontvangen. Eerst de volgende huurder
zou meer pacht moeten geven in evenredigheid
van de vermeerderde innerlijke waarde.
Gebouwde eigendommen zouden ten eeuwigen
dage aan erfpacht onderworpen blijven, omdat
zij op staatseigendom zijn opgericht. Wie wer
ken kan en werken wil, zou gewaarborgd zijn
voor zijne stoffelijke behoeften. Belastingen wa
ren onnoodig geworden, een leger ambtenaren
kon worden afgedankt en zou nuttigen arbeid
gaan verrichten. Elk zou zich bevlijtigen, het
opgespaarde geld productief te doen worden door
doelmatige werktuigen aan te schaffen, fabrie
ken op te richten, handel te drijven”, enz. enz.
Wie zou niet watertanden naar de vervulling
van zulk een ideaal? Wie niet willen mee
werken tot de bereiking er van Welk een pa
radijs Iedere arbeidzame gewaarborgd voor
zijne stoffelijke behoeften. De strijd om ’t leven
geëindigd, althans wat ’t pijnlijke betreft. Geen
belastingen meerGeen personeel, geen grond
belasting, geen hoofdelijke omslag, geen zeedijken
aanslag, alles weg. Een leger ambtenaren afge
danktof allen onder dat leger begrepen zijn,
is niet geheel duidelijk, maar toch het leger
is weg.
En als gevolg daarvan, verwacht de Z., dat
„de zedelijkheid zal toenemen, kunsten en weten
schappen meer zullen worden bevorderd en be
oefend Het gevoel van zelfstandigheid, van on
afhankelijkheid, van eigenwaarde zal den mensch
verheffen boven het zinnelijke en zijnen geest
eene ongekende vlucht doen nemen.”
Verlustigen wij ons over de vooruitzichten,
om eenmaal te zullen wonen in dat land der be
lofte en banen wij daartoe een iegelijk naar zijn
vermogen den weg. Wat mij betreft, ik wil dat
doen door het stellen van eenige vragen. Er is
namelijk een en ander wat mij nog niet helder
is en dat is niet te verwonderen, omdat het ver
schil van het heden, met zijn in mijn oog on
vermijdelijke smarten, zoo ontzachhjk groot is,
met die zonnige toekomst vol licht en vreugd,
vol werk en kunst en deugd.
De Staat dan moet bezitter worden van den
grond, van heel het Vaderland. Particulieren,
kerken, gemeenten, instellingen van liefdadigheid,
allen moeten afstand doen van hun grondbezit.
Hoe zal dat geschieden Ploeger schrijft
„de staat krijgt terug wat hem rechtens toe
komt.” Is daarmee wellicht het antwoord gege
ven op mijn vraag? Maar wanneer is de staat
eigenaar geweest van heel ons vaderland, zoodat
hij, op grond dat hij weleer door de burgers
beroofd is, nu zijn eigendom terugneemt? Dat
is mij geheel onbekend. De tegenwoordige
grondbezitters zijn echter in elk geval door den
staat als wettige eigenaars erkend en worden als
zoodanig gehandhaafd in hun bezit. Hoe zal
dat bezit aan den staat overgaan Door roof
Zal de volksvertegenwoordiging een wet maken,
waarbij alle grondbezitters ontzet worden van hun
bezittingen Maar dat kan toch niet. Zal men
zeggengij die een of meer schepen bezit of ef
fecten of voorwerpen van kunst moogt ze be
houden, maar die land bezit verliest grond en
koopsom beide. Neen, ik begrijp, dat Ploeger
c. s. zullen zeggen wij willen gelijke rechten.
Als wij ten algemeenen nutte onteigenen gaan,
dan bieden wij een billijke schadevergoeding aan.
Zoo wordt het recht gehandhaafd, ik erken het.
Maar dan rijst een andere vraag. Het land
wordt naar billijkheid, volgens de waarde die
het heeft tijdens de onteigening, geschat en zal
blijken een kapitaal te vertegenwoordigen van
eenige honderde millioenen. Van waar komen
Te Wasmes zijn 1800 brooden ontvangen, als
geschenk van de Gentsche socialisten; te Patu-
reges een waggon aardappelen uit Duitschland.
Te Frameries zijn een zestigtal werklieden door
de werkstakers uit Sars-la-Bruyère verhinderd
hun werk te doen. De gendarmerie heeft den
aanval trachten af te slaan, maar zou het onder
spit gedolven hebben, als niet de troepen haar
te hulp gekomen waren, Deze veegden het ter
rein schoon en verhinderden het plunderen der
woningen, waarmede de werkstakers reeds be
gonnen waren. Eene deputatie, bij den burg
meester van Frameries toegelaten, verzocht hem,
eene, al was het slechts geringe, verhooging van
loon te beloven. De burgemeester antwoordde
dat, uithoofde der crisis, zelfs de geringste ver
hooging van loon onmogelijk was en dat slechts,
met opofferingen van de zijde der eigenaars, het
werk werd voortgezet.
Dat, gelijk te Brussel verteld werd, ook te
Wasmes eene bloedige botsing tusschen de troe
pen en de grévisten zou hebben plaats gehad,
wordt niet bevestigd.
Luidens het rapport van generaal Graham
hebben de Engelschen in de jongste schermutse
lingen met de Arabieren in Soedan een verlies
van 21 dooden en 42 gekwetsten geleden. Vol
gens de particuliere berichten moest dat verlies
veel meer bedragen en zijn de Arabieren terug
geworpen, maar moet hun terugtrekken niet be
schouwd worden als een gedwongen maar een
geheel vrijwillige aftocht, overeenkomstig hunne
taktiek van even snel verdwijnen als verschijnen
op het slagveld. De fanatieke Arabier strijdt
met eene doodsverachting en een ongebreidelden
heldenmoed, met waaghalzerij, maar heeft daarbij
vooral op ’t oog zijn vijand te treffen. Of die
vijand al na zulk een aanval op dezelfde plek
terugkeert als waarvan hij uittoog, is den Ara
bier vrijwel onverschillig. Als hij den vijandin
zijne stelling aanvalt, om aan zijn moordlust bot
te vieren, dan stelt hij zich niet in de eerste
plaats tot taak, den vijand uit diens stelling te
verjagen de woestijn is groot genoeg als slechts
de Engelschen de schuilplaatsen der Arabieren
ongerept laten.
In particuliere berichten wordt gezegd dat de
Arabieren bij den aanval op 20 dezer op de stel
ling te Hasjien 3 a 4000 man sterk waren. Zij
spreidden de grootste dapperheid en roekeloosheid
ten toon, en bewogen zich met wonderbare snel
heid, verschijnend en verdwijnend met ontzettend
vlugge sprongen. Het voornaamste voorval van
den dag was de terugtocht der in verwarring ge
raakte Bengaalsche lansiers. Terwijl zij de Ara
bieren nazaten, keerden deze eensklaps om, de
lansiers geraakten daardoor in verwarring en
verschrikten, zoodat zij moesten teruggaan, waar
bij zij groote verliezen leden, en slechts door de
kloeke houding der garde werden gered. De Ara
bieren volgden bij dezen aanval eene nieuwe tak
tiek in kleine afdeelingen, van vijftig personen,
vielen zij aan tegen de ruiterij evenwel beproef
den zij hun oude taktiek, gingen op den grond
liggen en sneden de paarden in de pooten, wan
neer deze in hunne nabijheid kwamen. Den21sten
verwachtte men geen gevecht, maar wel den
22sten. De verliezen, door de Arabieren geleden,
worden op 600 man geschat.
Volgens de Londensche Observer worden
tusschen Frankrijk en China onderhandelingen
gevoerd over het onverwijld staken der vijande
lijkheden, teneinde de vredesvoorwaarden te kun
nen stellen en er over te beraadslagen.
De voorstellen tot het heffen van invoer
rechten op graan in Zweden en Noorwegen zijn
door den Rijksdag verworpen in de Eerste Ka
mer met 72 tegen 52, in de Tweede Kamer met
114 tegen 93 stemmen.
In een fabrieksplaats bij Zurich is dezer
dagen een blondlokkig jongeling in hechtenis
genomen, die zich voor „doctor in de medicijnen”
uitgaf en de gelukkige bruidegom was geworden
van een vermogende dorpsschoone. Een gerech
telijk onderzoek had aan het licht gebracht dat
onze doctor medicinae een meisje was. In
haar koffer vond men revolvers en dolken, be
nevens 900 francs aan contanten. Haar pas
luidde op den naam van Franz Hönih uit Bo-
hemen en in vertrouwen had zij haar huisheer
medegedeeld dat zij een zoon van hoogen huize,
eigenlijk een prinsenkind was, die zijn werkelij-
ken naam niet bekend mocht maken, maar die
eens een groot fortuin zou erven. De huisheer
had alles geloofd en zijn gast in de gelegenheid
gesteld ruime verteringen te maken en fijnen
wijn te drinken, wat zeer in den smaak van
den jongen dokter viel.
In Ierland werd ditmaal de St. Patricksdag
onder veel tumult en uitspattingen van allerlei
aard gevierd. Te Dublin trok het gepeupel, dat
op de hand der nationalisten is, met muziek
korpsen en vlaggen door de straten en liet het
niet aan „hoerah’s” en „leve de Mahdi” ontbre
ken. Nog veel meer geweld maakte men te
Londonderry. Om de feesten te besluiten werden
daar kort na middernacht twee luide ontploffin
gen gehoord, waardoor de voorkant van een
huis vernield werd. In het graafschap Westh-
meath hielden Moonlightbenden extra stroop
tochten. Een van die benden drong in het huis
van een ontvanger der pachtgelden, niet ver van
Ballymahou, en dwong den man een duren eed
te zweren, dat hij voor zijn post zou bedanken.
Daarop vuurden de vermomde kerels schoten
boven zijn hoofd af en namen de vlucht. Niet
ver van Askeaton (Limerick) staken Moonligh-
Bolswardsclie Courant
F®
