NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
oeswaro wwmmi
De Martha-stichting.
No. 49.
I
Vier en Twintigste'Jaargang.
1885.
VOOR
DONDERDAG 3 DECEMBER.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DONDERDAG 3 DECEMBER,
E
geheele of gedeeltelijke
,g
y
De
«IfrltTear..
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
r-
i
$KXXXXXXXXXXXXXXXXX$
bevoegdheid te geven om
vrijstelling te verleenen.
Dat er reeds een wapenstilstand zou zijn
gesloten tusschen de Bulgaren en Serviërs is ge
bleken onjuist te zijn. Te Belgrado laat men het
zelfs voorkomen als zou de positie iets in ’t voor
deel van Servië zijn veranderd. Waarom? Om
dat een gerucht spreekt van het innemen van
Widdin door der Serviërs Omdat Koning Milan
naar Nisch is gegaan
De eenige reden voor Servië’s nieuwe hoop
zou kunnen gelegen zijn in den steun, dien Oosten
rijk verleende. Oostenrijk moet reeds zijne troe
pen in de Herzegowina hebben saamgetrokken,
terwijl drie regimenten infanterie in Bosnië een
militair cordon zullen vormen.
Het is te hopen, dat Vorst Alexander wijs
genoeg zal zijn, zich tevreden te stellen met zijn
bewonderenswaardig succes. Hij is te Pirot en
kan daar zeer gunstige vredesvoorwaarden voor
schrijven. De Mogendheden zullen niet kunnen
beletten dat hij met eer en voordeel uit dezen
hem onrechtvaardig aangedanen oorlog huiswaarts
keertook niet al is Rusland nog zoo zeer te
leurgesteld en al wordt de conferentie te Kon-
stantinopel het niet eens. Engeland en Rus
land zijn meer dan ooit in deze queastie lijnrecht
tegenover elkaar geraakt.
Te Nisch zal Koning Milan waarschijnlijk niet
zeer vriendelijk worden ontvangen. De geheele
stad is opgevuld met zieken en gewonden. Er
heerscht angst, verergerd door de lafhartigheid
van vele soldaten, die zich zelven wondden, om
zich van het oorlogsveld te kunnen verwijderen.
Zulk een demoralisatie heeft even grooten invloed
ten kwade, als de heldhaftigheid van het Bul-
gaarsche leger ten goede in zijn omgeving.
Madrid. 30 Nov. Eene legerbende is in de
provincie Lerida verschenenmaar weldra uit
eengedreven door de boeren.
revolutie. En meent iemand dat dit liefdebetoon
zich slechts openbaart bij ééne richting en wel
meer bepaald bij de Protestantsch-rechtzinnige.
Ik ontken niet wat daar geschiedt, maar merk
alleen van de laatste weken even op, dat de
vrijzinnige jonkvrouw Snoïick te Enkhuizen aan
legaten schonk een kapitaal groot f 278.000, dat
het hoofdbestuur van den Protestantenbond een
legaat ontving van eene dame evenzeer, groot
f 10,000 en dat verleden week aan waarde in
effecten geschonken werd f 6000, voor godsdienst
onderwijs, vanwege dien bond te geven in Har
derwijk. Zoo is er een edele naijver en be
denke een iegelijk dat roemen niet oorbaar is.
M. E. van der MEULEN.
Bij al het godgeleerd geharrewar, bij al het
staatkundig gekibbel, bij al het gekrakeel binnen-
en buitenshuis, bij al het geschreeuw van de
Nieuwenhuisens en Fortuyns Wie zijn de dieven;
wie zijn de moordenaars gaat de liefde in
stilte haar weg. Miss Mulock moge geluk hebben
in haar „leekepreek”, dat er vaak ondoordacht,
uit gemakzucht, onverstandig, uit hoogmoed enz.
enz. wordt gegeven. Zij zal moeten en ook
willen erkennen, dat er zeer dikwerf en op ieder
gebied en door menschen van allerlei richting,
op de meest edele wijze wordt gegeven, door
zeer en weinig vermogenden. Ik ben dag aan
dag verbaasd over de groote en kleine sommen,
die onophoudelijk worden beschikbaar gesteld
voor de beste doeleinden. Het weldoen is een
teeken des tijds. Ik zal niet graag kwaad spreken
van den „goeden ouden tijd”, maar die zou
willen ontkennen, dat onze tijd zich bijzonder
onderscheidt, door het opsporen van allerlei
middelen, om armoede te voorkomen, om de
zonde te bestrijden, om kranken en gebrekkigen
te genezen, om nooden en ellenden te lenigen,
dien verdenk ik dat hij een bril draagt met zwart
gekleurde glazen. Alle materialisme en lichtzin
en verdorvenheid ten spijt, gaat de Engel der
liefde dagelijks rond en toont aan, dat in duizende
menschenharten, nog heel wat anders woont, dan
alleenlijk geneigdheid tot alle kwaad. Ik ben
verzekerd dat in deze zelfde week, niet alleen
duizende geestigheden, aardigheden, losse grappen,
ter gelegenheid dat de groote Sint over onze
schoorsteenen rijdt, zullen worden verzonnen en
geuit of ten uitvoer gebracht, maar dat in menig
gezin een weldadige rechterhand iets zal doen
of geven, zóó dat de linker ’t niet eenmaal merkt.
In deze week wordt hier ter stede weer een
poging gedaan, om voor het tegenwoordige en
het toekomende, aan menschen, die in najaar en
winter weinig of geen werk hebben, een nuttig
en niet onvoordeelig handwerk te loeren, een of
meer. En zoo gaat het voort, nu hier dan daar,
in spijt van alle mopperaars, van alle betweters.
Naast mij ligt een blaadje, getiteldVerslag
der ontvangen liefdegaven voor de „Martha-
stichting” te Alfen a/d Rijn van 8 Augustus
tot 7 November 1885.
Met alle vertrouwen zou ik aan mijne lezers
durven vragenkent gij deze stichting, zelfs
wel bij name Zietdaar nu weer een inrichting,
die stil haar weg gaat en zeer zegenrijk werkt,
maar die ook al weer een bewijs is, voor’t geen
ik boven schreef, dat er werkelijk behoefte is
om wel te doen, in de dagen, die wij doorleven.
Weet gij, hoe zij ontstond en wat zij beoogt?
De tegenwoordige directeur, de heer G. I. van
Apeldoorn, schrijft in een voorwoord met recht:
„Ongedacht, ongezocht onstond zij”. In October
nam. van 1882 nam zekere heer Smit te Alfen
a/d Rijn, nu overleden, drie ongelukkige kinderen
in zijne woning op. Zij waren verwaarloosd,
verlaten. Hij en zijn vrouw voeden ze op. Ze had
den daarvoor geen geld. Ze vroegen en kregen. Zij
ontmoetten meer kinderen, lichamelijk en zedelijk
diep ongelukkig. Ze hadden kunnen zeggen, even
als gij en ik, wij voelen ons niet geroepen om onzen
tijd, onze rust op te offeren, aan een in zooveel
opzichten onverkwikkelijk werk. Maar dat heb
ben ze gelukkig niet gezegd. En zoo is er
in enkele jaren een stichting ontstaan, die bij
het toogenomen aantal kinderen, behoefte kreeg
aan een tweede gebouw. Nauwelijks was dit
bekend, of een onbekende gaf daarvoor de kapitale
som van f 17000, terwijl bovendien geschonken
werd aan kleine giften een bedrag van f382.21.
De opgenomen kinderen worden niet alle
kosteloos opgenomen. Door menschenvrienden
en gedeeltelijk door ouders werd in drie maanden
betaald f 1933.60. Aan liefdegaven werd ont
vangen f 1015.53, benevens tal van kleding
stukken, eetwaren en vruchten. Als een bewijs,
dat de stichting in Alfen zelf ter goeder naam
en faam staat, kan gelden dat juist uit die plaats
steeds zeer vele giften toevloeien. Een zeer
goede maatregel is, dat van de namen der gevers
en geefsters alleen de aanvangletters worden
vermeld. Dit is ter verantwoording voldoende
en toch worden de namen der weldadigen niet
te zeer den volke verkondigd. Het doet goed
te lezen, dat er evengoed giften inkomen van
f „.25 als van f 25, want het is een zeer on
gelukkig denkbeeld, dat onze gift van enkele
stuivers niet helpen zou. Gij kent immers het
geestvolle woord van den „beker koud water”,
die zoo groot een weldaad kan zijn? Er bestaat
een bestuur over deze stichting, waarvan de
leden in onderscheiden steden en dorpen van
ons vaderland wonen. Vraagt gij naar de richting
der mannen die aan haar hoofd staan? Dan
geloof ik, dat deze de practische rechtzinnige is,
maar gelukkig bemerk ik niets van het op den
voorgrond treden van het leerstelsel. Het is ’t
hart dat spreekt en zoolang de liefde aan het
woord is, doet de richting geen kwaad, of liever
ontmoeten de verschillende richtingen elkander.
Ik besprak deze stichting, ook in de hoop,
dat deze of gene er een gave voor zou willen
afzonderen, maar vooral om door haar mede
aan te toonen, dat een groot deel van het volk
de schreeuwers schreeuwen en de kijvers kijven
laat en voor zich zelf in stilte arbeidt aan het
werk der liefde. Een volk dat zulke levenskracht
bezit sterft niet, een natie die zoo voor haar
armen en verwaarloosden zorgt, maakt geen
De Koningin van Spanje heeft Zaterdag
den eed op de Grondwet afgelegd. Toen zij met
haar dochtertje aan het koninklijk paleis te Ma
drid aankwam, werd zij daar door eene talrijke
volksmenigte begroet, die juichte„Leve de
Koningin„Leve de Prinses van Asturie
Het lijk van Koning Alfonso is naar het Es-
curiaal overgebracht.
Een correspondent van de Parijsche Temps
heeft een onderhoud gehad met Don Carlos te
Venetië. Deze heeft verklaard, dat het zijn voor
nemen is, zich voorloopig rustig te houden en
eerst dan gewapenderhand in de Spaansche zaken
tusschen beide te komen, als tengevolge van een
republikenschen opstand een anarchie in het land
is ontstaan. Hij geloofde niet, dat het der Re
gentes gelukken zal, de rust en orde te bewaren.
Mocht zij echter daarin slagen, dan zou hij en
kel zijn persoonlijk recht vrijwaren.
Het nieuwe Ministerie waarin de heer Na
varro, die bedankte, vervangen is door den heer
Gamazo als Minister van Koloniën, wordt door
de pers zeer welwillend ontvangen.
Tot gezant te Parijs is benoemd de heer Al-
baceda, tot gezant bij het Vaticaan de heer
Groizard.
Aan de Köln. Zeit. wordt door iemand, die
goed op de hoogte is van de toestanden in Spanje,
de verzekering gegeven, dat het Koningschap de
meeste kans heeft, een duurzamen regeerings-
vorm te worden indien althans de Regeering
geen dwaze dingen doet. De republikeinen noch
de Carlisten zijn machtig genoeg, zich op dit
oogenblik te doen gelden. De Baskiërs zijn wel
gesteld geworden in vergelijking bij vroeger; zij
zullen Don Carlos bezwaarlijk anders dan als
een avonturier kunnen beschouwen, die boven
dien zeer waarschijnlijk niet met ’s Pausen zegen
zal worden toegerust, gelijk vroeger door Pius IX.
Terloops zij vermeld, dat Don Carlos zijne zich
te Parijs bevindende kostbare wapenrusting en
zijne wapenverzameling te Londen voor 150,000
p. st. den heer Brett te Londen te koop heeft
aangeboden. Die gelden zullen wel eene an
dere bestemming hebben dan om zijne schulden
te betalen.
Bij den Duitschen Rijksdag zijn de wets
voorstellen, strekkende tot bescherming van den
werkman, die reeds vroeger door de socialisten,
de conservatieven en de centrum-partij zijn ter
tafel gebracht, maar toen schipbreuk leden, op
nieuw, in eenigszins gewijzigden vorm, ingediend.
Wat de sociaal-democraten verlangen kan in
dezer voege worden omschreven: vaststelling van
den werktijd op hoogstens 10 uren daagsver
bod voor den arbeid van kinderen beneden de
14 jaarbepaling van den werktijd der jonge
lieden van 14 tot 16 jaar op hoogstens 8 uren
daagsverbod van werk op Zon- en feestdagen;
beperking van nachtwerk; verbod voor sommigen
arbeid van vrouwenwerkafschaffing de ver
plichting dat werklieden beneden de 21 jaar een
dienstboekje er op na moeten houden; invoering
I van werkbureau’s scheidsrechtelijke colleges, Ka
mers van Arbeid, enz. en deze lichamen, samen
gesteld door middel van verkiezingen, te belasten
met de uitvoering der wetten en besluiten ter zake
van arbeid, de genoemde Kamers ook met de vast
stelling van een minimum bedrag van loon; voorts
afschaffing van het recht tot uittreding uit eene
zoogenaamde canlitie. Ten slotte verlangen zij,
dat alle beperkende bepalingen in de wet op het
recht van vereeniging en vergadering voortaan
niet meer toepasselijk zullen zijn op vereenigin-
gen tot regeling van loon en werk, tot oprichting
van vakscholen of van bibliotheken, alsook niet
meer op ondersteuningsklassen en werkgenoot-
schappen.
De conservatieven willen de bevoegdheid tot
optreden als zelfstandig handwerksman afhanke
lijk stellen van een verplicht bewijs van bekwaam
heid. In hun vorig ontwerp hadden de voorstel
lers alle handwerk ten dien opzichte onder voog
dijschap der openbare autoriteit geplaatst. Wegens
de vele protesten, juist van handwerkslieden,
tegen dat denkbeeld, is dit nu zoodanig gewijzigd,
dat hetgeen toen in het ontwerp aan de overheid
was opgedragen, thans is overgebracht op vak-
commissiën.
De centrumpartij eindelijk wenscht: verbod van
Zondagsarbeid in fabrieken, werkplaatsen en op
bouwterreinen beperkingen in den geest van het
voorstel der socialisten (werktijd van 11 uren
daags, verbod van fabriekarbeid door kinderen
beneden de 14 jaargroot beperking in den ar
beid van vrouwen, enz.) Deze partij wil echter
meer acht geven op gevallen, voor welke het
nuttig of noodig zou zijn, aan de autoriteiten de
hetwelk echter zoo tevreden was over de uitvoe
ring (vooral van het nastukje), dat allen een
parig getuigden, dat het jammer was, dat er niet
meer publiek van profiteerde. De acteurs mogen
echter hunne voldoening vinden van een klein
maar dankbaar publiek, een aangenamen avond
te hebben verschaft.
Een werkman haalde de vorige week de
door vier zijner kinderen in de „spaarkas voor
kinderen uit den arbeidersstand” te Leeuwarden
ingebrachtte gelden, ten bedrage van ongeveer
f40 terug, om daarvoor kleeren voor hen te koo-
pen. Bij de opmerking van een der bestuurde-
ressendat is een aardig sommetje,” zeide de
man „ja juffrouw, door dagelijks een dubbeltje
voor borrels te sparen, heb ik dit bij elkaar ge
kregen.”
Bolsward. In de jaarlijksche algemeene
vergadering 30 November j.l. te Amsterdam ge
houden, van het Nederlandsche Bond voor Alge
meen Kies- en Stemrecht, is op voorstel van den
Sociaal-Democraat Fortuyn, ondersteund door
den heer F. Domela Nieuwenhuis, met 48 tegen
11 stemmen aangenomen de volgende motie:
„De vergadering, overwegende, dat het lid
van den Bond B. H. Heldt bij zijne verkiezings-
redevoering in Friesland ontrouw is geworden
aan het beginsel, neergelegd in Art. 1 der sta
tuten, protesteert tegen deze handelwijze van
dat lid, en verklaart, dat hij, als zijnde geen
voorstander van algemeen stemrecht, niet lan
ger als lid kan worden beschouwd.”
De heer Heldt had reeds te voren verklaard
zich hieromtrent op deze plaats niet te willen
verantwoorden en de vergadering verlaten.
f Wij meenen onzen handeldrijvende ingezete
nen geen ondienst te doen door de bekendma
king van onderstaande, te meer nu reeds een
handelaar van hier ook een schrijven ontving
om prijsopgaven zijner artikelen.
De N. Bott. Crt- schrijft
De leden van de Zwarte Bende, het Flesschen-
trekkersgild of onder welken naam men het be
ruchte clubje oplichters noeme, blijven, zegt de
D. C., nog steeds pogingen aanwenden hunne
praktijken voort te zetten.
Met het oog op het aanstaand St. Nicolaas-
feest schijnen zij thans voornemens hunne be
gunstigers surprises te bezorgen, althans een ban
ketbakker te Dordrecht ontving van den beken
den H. Schoemacher, thans wonende Nieuwe
Vogelenzang 41 te Rotterdam, een allerbeleefdst
verzoek om prijsopgaaf van „speculatie”. Aan
die uitnoodiging is niet voldaan.
De Arnh. Crt. schrijft
De bekende Rotterdamsche chevalier d’indus-
trie Schoemacher is op zeer aardige wijze in de
val geloopen.
Hij had namelijk eenige weken geleden aan
een handelaar te Oosthuizen (Noordholland) een
partij kaas besteld.
Niet lang na de ontvangst daarvan deed hij
een tweede bestelling, met de bepaling dat de
eerste bij de ontvangst der tweede zoude worden
betaald.
Deze conditie liep geregeld af, doch volgde
weldra daarop een derde bestelling, nu van zes
honderd stuk kazen, onder dezelfde bepaling dat
het bedrag van de tweede bestelling ad f 143,
zoude worden betaald wannneer de 600 stuks
zouden arriveeren.
Door die spoedige orders kreeg de koopman
argwaan en informeerde bij de politie naar ge
noemde Schoemacher.
Het daarop gevolgde antwoord laat zich ge
makkelijk raden en nu kwam de koopman, die
niet gaarne zijn f 143 wilde missen, op de lumi-
neuse gedachte, een partij koolrapen, behoorlijk
ingepakt, aan den kaasliefhebber toe te zenden,
met het gevolg, dat deze, de bezending gearri
veerd ziende en in de meening dat hij kazen
ontving, de tweede bestelling betaalde en op een
voor den afzender weinig kostbare wijze tot
groentenboer werd geïnstalleerd.
Een ieder zij dus gewaarschuwd.
f Donderdag 26 Nov. jl. gaf het tooneelgezel-
schap „Concordia” in de Sociëteit „Amicitia”
alhier eene voorstelling voor een klein publiek,
f Het voorgenomen Concert op 10 December
a.s. gaat niet door, omdat het in Sneek op 9
December geen genoegzame deelneming mocht
ondervinden. De toestand in Sneek is dus al
evenzoo als hier. Velen zeggen: we komen
wel, maar teekenen niet, aan het bureau wordt
ook entree aangenomen, het schijnt echter, dat
de concertgevers dit niet genoeg vertrouwen.
De heer Wamelink benoemd tot Hoofd der
school met den Bijbel te Rinsumageest, heeft
voor die benoeming bedankt.
t De Nederlandsche Tramweg-Maatschappij is
Vrijdag jl. pachter geworden van de beide tol
hekken op den weg BolswardSneek, dat bij
Hartwerd voor f800 en dat bij Ysbrechtum voor
f 1000 ’sjaars.
Arum. LI. Zondag voormiddag is het nieuwe
Orgel, uit de fabriek van de Heeren F. Leichel
Zoons te Lochem, ingewijd- De predikant de
Heer W. Mekking sprak daarbij eene toepasse
lijke rede naar aanleiding van 2 Kronjjken 5 vers
13 en 14.
Krachtig lieflijk waren de toonen, die aan het
speeltuig ontlokt werden en ontegenzeggelijk zijn
er zeer vele eenig schoone registers in, die door
het uitstekend orgelspel van den Heer B. Posthu
mus van Wommels goed uitkwamen.Weet men bij
na niet wat het meest te bewonderen, de lieflijkheid
der solostemmen of de krachtige intonatie en de
accurate aanspraak van allen, onze bewondering
moet ook te kennen gegeven worden over den
vollen, ronden en diepen toon der krachtige pe-
daalstemmen.
Met den hoogsten lof werd er dan ook over
dit werk, wat geluid, intonatie en prompte aan
spraak, alsmede wat solide bewerking betreft,
gesproken door den Heer J. Worp van Gronin
gen, die de goedheid had het voor HH. Kerk
voogden te examineeren. Een woord van lof
verdient zeer zeker ook de Heer A. Rauwerda
van zijn verdienstelijk verfwerk, waardoor de oude
orgelkast met nieuw snijwerk een waar sieraad
is geworden.
De Heeren Leichel Zoons hebben in dit werk
een uitstekend Orgel, voor zeer matigen prijs
geleverd.
In den namiddag werd er eene orgeluitvoering
gegeven, waarbij men nog meer de gelegenheid
had de schoonheden van het Orgel en de vaar
digheid van den Heer B. Posthumus te bewon
deren. Bij beide gelegenheden was ons kerk
gebouw door eene overgroote schare bezocht.
Wonseradeel, 28 November. De gemeente
raad heeft in zijne heden gehouden vergadering
benoemd
a. tot armvoogden de heerenS. Buwalda
te Arum, P. Boersma te Hichtum, T. van ’t Zet
te Dedgum, K. S. Heins te Gaast, T. Roorda
te Kimswerd, E. P. H. Kingma te Makkum, L.
R. Bangma te Pingjum en J. S. de Witte te
Witmarsum
b. tot leden van de schoolcommissie de heeren:
P. Westra te Arum, J. Eringa te Gaast en S.
B. Couperus te Hieslum.
Besloten is
1. Eervol ontslag te verleenen aan M. Schil-
stra, als onderwijzer aan de school te Tjerkwerd.
2. Zich bereid te verklaren om den eervol
ontslagen onderwijzer aan de school te Exmorra
H. ten Zweege, op het in deze vergadering vast
gesteld verlaagd tractement aan de school te
Tjerkwerd te benoemen.
3. De bezoldiging van de aan te stellen on
derwijzers en onderwijzeressen te bepalen, op
f 450, met verhooging van-f 50 bij driejarigen
diensttijd en van f 50 of f 100 voor het bezit der
acte van hoofdonderwijzer, onderscheidenlijk voor
scholen met vier en minder en voor die met meer
dan vier onderwijzers.
4. Toestemming te verleenen tot overdraft
van het resterend gedeelte van den pachttermijn
wegens de dorpsreiniging te Makkum door J. D.
van Esta Tjallingii en H. Kloppenburg, onder
voorwaarde, dat laatstgenoemde voor de op hem
overgaande verpligtingen tot genoegen van Burg,
en Weth. voldoende borg stelle.
5. Goed te keuren een nieuw reglement voor
de vergaderingen van het Dagelijksch Bestuur.
De heer burgemeester heeft evenwel te kennen
gegeven, dat hij vernietiging zal aanvragen van
de in het reglement voorkomende bepaling, dat
de secretaris in de gelegenheid wordt gesteld
voorlichting of inlichting te verstrekken, wanneer
hij of een lid van de vergadering het verlangen
daartoe te kennen geeft.
■J", emj
Bolswardsche Courant
i
