NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OESWAJO EN WBSEBWm
4
5
Vier en Twintigste Jaargang.
1885.
No. 51.
VOOR
BINNENLAND.
BUITENLAND.
I
E
'O
MEER LICHT.
DONDERDAG 17 DECEMBEB.
11
s
ver-
<1
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
21
mak door twee locomotieven worden verricht,
en hoewel de grootste zwaarte op eene voor de
bruggen zeer ongunstige wijze in een klein bestek
is vervat, behoeft toch geen der nieuwe bruggen
van de Gothard-baan geschoord of versterkt te,
worden.
i
Men weet, dat de Duitsche Rijksdag, geheel
tegen de te Vlissingen met zooveel recht gekoes
terde verwachting, heeft goedgekeurd, dat Ant
werpen is aangewezen als de haven, welke de
gesubsidieerde poststoombootvaarten op Oost-Azië
en Australië op den weg van en naar Breinen
zullen aandoen. De Berl. Börsen Zeit. laat het
voorkomen, als zou op die keuze invloed hebben
uitgeoefend een verzoek, dat door den Koning
van België rechtstreeks aan de Duitsche Regee-
ring zou zijn gedaan eene vooronderstelling,
welke niet zoo grif kan worden aangenomen,
daar de Koning van België niet geacht kan wor
den als een alledaagsch concurrent een mede
dinger te hebben onderkropen. Vlissingen, dat
reeds feestvierde, omdat het zijn wakkeren bur
gemeester gelukt was, de aanzienlijke voordeelen
van Vlissingen’s prachtige haven door den post-
meester-generaal dr. Stephan en andere autori
teiten te doen erkennen, zóó zelfs, dat de Regee-
ring tot de keuze van Vlissingen overging
Vlissingen schijnt veeleer het slachtoffer te zijn
van de gevoeligheid der Duitsche Regeering, die
de onze niet naar wil kan zetten, die te veel
tegenstand vindt, o. a. bij haar voorstel omtrent
de letterkundige conventie, het zalmtraktaat enz.
Het Fransche Ministerie heeft, ondanks de
houding der commissie van 33 in zake de cre-
dieten voor Tonking en Madagascar, besloten,
Het is van vrij algemeene bekendheid, dat in
dertijd, een onzer afgevaardigden in de tweede
kamer heeft gevraagd om „meer licht”. Daarvoor
was overvloedige oorzaak en die vraag mag nog
wel telkens herhaald worden, want ’t is donker
genoeg op menig gebied.
Toch zien wij hier en daar eenige lichtstraaltjes
doorbreken en ’t is niet meer dan plichtmatig,
dat wij daarop elkanders aandacht vestigen, tot
opbeuring der kleinmoedigen, wier aantal legio
is in onze dagen en tot blijdschap dergenen ook,
die zonder vreeze, den ernstigen toestand, waar
in de maatschappij verkeert, onder de oogen zien.
Nevelen wijken, wolken scheuren, er komt meer
klaarheid.
Allereerst op Protestantsch-godgeleerd gebied.
Dr. Kuyper treedt meer en meer op in zijne ware
gedaante. Hij vereenzelvigt steeds meer zijn
godgeleerd met zijn kerkelijk standpunt. Wat
hij sints jaren geleeraard heeft, zet hij in daden
om. Calvinistisch is Christelijk, al wat daarmee
strijdt is uit den booze. Ieder dus die niet Cal
vinistisch is, is onchristelijk, is een ongeloovige.
De reglementen der Hervormde kerk eerbiedigen
vrijheid van onderzoek, erkennen het recht van
verschillende richtingen. Volgens Dr. Kuyper
is er maar ééne richting, de zijne, welke is die
van Calvijn, welke is die van Christus. Hij moet
dus revolutionair optreden tegen eene kerk, die
op zoo onwaardig standpunt staat. Evenals de
Roomsch-Katholiek zegt, daar is ééne zaligma
kende kerk en dat is de onze, zoo zegt hij: daar
is ééne zaligmakende kerk en dat is de mijne.
De reglementen willen hem dwingen om lidma
ten aan te nemen, die met hem in richting ver
schillen, hij moet aan deze menschelijke voor
schriften dus de gehoorzaamheid opzeggen, want
zij strijden met Gods woord en men moet Gode
meer gehoorzamen, dan den menschen.
Dat is op zijn standpunt goed geredeneerd, tot
die gevolgtrekkingen moest hij komen. Maar dat
standpunt is verkeerd en daarom aanvaarden wij
die gevolgtrekking niet, zeggen de Buitendijks, de
Bronsvelds, de Gunnings, de Tinholts en met hen
duizenden die toch beweren rechtzinnig te zijn.
Juist, dat is het lichtpunt, dat de scheur in de
wolken, in dit opzicht. Men moet kiezen of deelen.
Voor of tegen Kuyper, dat wordt meer en meer
de vraag. In de kerkeraden der grootste steden,
Amsterdam en Rotterdam heeft hij een meerder
heid erlangd, die moedig met hem meegaat, in
verschillende plattelandsgemeenten heeft hij ge
trouwe volgelingen, vooral ook in onze provincie.
Een scheiding op godgeleerd gebied bestaat sints
lang, eene op kerkelijk gebied is onvermijdelijk.
En hoezeer wij den vrede lief hebben, als hij
het gevolg is van een eerlijken strijd op het ge
bied des geestes, toch wenschen wij hem niet,
wanneer hij zou moeten gesloten worden ten
koste van het kostelijkste dat de Protestant kent,
zijn recht op vrij onderzoek en zijn zelfstandig
geloof. Die daarom „des zins en willens zijn”,
om in Kuypers stijl te schrijven, deze kostelijke
erve der hervorming niet op te geven, voor de
schotel linzenmoes, die hun wordt aangeboden,
moeten de gehoorzaamheid opzeggen aan dezen
aanvoerder met zijn strijdbare helden en dat is
een lichtpunt van niet geringe beteekenis.
Een tweede neem ik waar ten opzichte van
der liberalen houding tegenover Art. 194 der
Grondwet. Het druipend lek holt den steen uit,
zouden dan de duizendvoudige aanvallen der te-
genpartijders, zonder uitwerking gebleven zijn,
bovenal op het hart van vele vrijzinnigen? Van
verschillende zijden is men komen aandragen,
met allerlei middelen ter verzoening, ter tege
moetkoming aan de bezwaren der verongelijkten.
Ik kan me voorstellen, hoe deze tegenstanders
vaak zullen gemeesmuild hebben, als ze al die
goedhartige medicijnmeesters zagen aansnellen
met middelen waarvan zij volstrekt niet wilden
gediend zijn. Juist bij het bestaan van den strijd
hebben zij alle belang. Hef den strijd op en methun
bond is het gedaan. Hoe zou de katholiek vrede
kunnen hebben met de leuzeeen school met den
zijne voorstellen te handhaven, geenerlei conces
sie te doen en de quaestie van vertrouwen te
stellen.
De begrafenis van Koning Alfonso van
Spanje heeft Zaterdag plaats gehad. Het zal
onnoodig zijn over de pracht en praal uit te wei
den, welke daarbij ten toon werd gespreid; van
van meer beteekenis is het, dat, dat ofschoon de
menigte op twaalfduizend menschen werd geschat,
de indrukwekkende plechtigheid zonder bijzon
der incident is afgeloopen.
De heftige oppositie van de drie keizerlijke
Mogendheden tegen de Bulgaarsche eenheid wordt
door de Pester Lloyd geacht, enkel het gevolg
te zijn van misverstand. Uit hetgeen dit blad
er ter verduidelijking op laat volgen, blijkt, dat
het eigenlijk bedoelt; onderling wantrouwen. De
coup d’etat van dr. Stransky verraste alle Mo
gendheden. In het eerste oogenblik dacht ieder
voor zich, dat eene andere Mogendheid er ach
ter schuilde. Oostenrijk wantrouwde Rusland,
Rusland wantrouwde Engeland en Oostenrijk,
Van dit misverstand is ook gedeeltelijk Koning
Milan het slachtoffer geworden. Koning Milan
illde op de eerste tijding van het gebeurde te
Sofia naar Weenen. Hier was hij misschien
niet in de gelegenheid zich voldoende op de
hoogte te stellen en om op alle gebeurtenissen
te zijn voorbereid, gaf hij per telegraaf het be
vel, dadelijk te mobiliseeren. Wat daarop in
Servië is geschied, is alles het gevolg geweest
van dezen eersten stap. Turkije mocht en kon
Milan niet aanvallen, want het was hem duide
lijk gemaakt, dat hij dan alle Mogendheden te
gen zich zou hebben. Hij moest met zijn ge
mobiliseerd leger toch iets doen en daarom zond
hij het tegen de Bulgaren. Toen het misverstand
werd opgehelderd, was het voor hem en ten
deele ook voor de groote Mogendheden te laat.
Het kost dezen thans vrij wat moeite zich van
de overhaaste verklaring van het traktaat van
Berlijn los te maken. Maar ten slotte zal de
wensch, om den algemeenen vrede te behouden
en aan den toestand op het schiereiland van den
Balkan een duurzaam karakter te geven, dat
resultaat van een misverstand wel te niet doen.
De Bulgaren en Rumeliërs zullen gaarne van
hunne aanspraken op Servië afzien, wanneer
hun de vereeniging wordt toegestaan. Eigenlijk
zou het billijk zün, dat Turkije, dat de verdedi
ging van zijn gebied aan Bulgarije heeft over
gelaten, de oorlogskosten betaalde en daarom
van de Bulgaarsche schatting afstand deed
Zij is toch nooit betaald geworden. Trouwens
de Russen, die thans iedere letter van het trak
taat van Berlijn verdedigen, hebben zich om dat
traktaat in het geheel niet bekommerd, zoolang
zij meester waren in Bulgarije.
Het is Oostenrijk er niet om te doen, te Sofia
te heerschen, maar het kan ook niet toelaten,
dat daar eene andere groote Mogendheid gebiedt,
zegt de Pester Lloyd, die gelooft, dat, wanneer
de Oostenrijksche Regeering thans eerlijk den
rechten weg gaat en zoowel partij trekt voor de
Bulgaarsche eenheid als voor eene genadige be
handeling van Servië, Duitschland haar dan zal
steunen en Rusland zijne toestemming niet zal
kunnen onthouden. Graaf Kalnoky behoeft slechts
den vasten wil te toonen, om den toestand te
beheerschen en den vrede van Europa is be
houden. Zwakheid zou de ergste zonde zijn,
niet alleen tegenover de Monarchie, maar ook
tegenover Europa.
De Servische Regeering moet aan de Mogend
heden ook eene nota hebben gezonden, waarin
de geschiedenis wordt gegeven van den misluk
ten wapenstilstand.
Volgens de Observer heeft Gladstone met
Parnell reeds van gedachten gewisseld over een
gemeenschappelijk handelen in de aanstaande
zitting van het Engelsche Parlement.
Zondagochtend vroeg brak in de dichtbevolkte
wijk van Plymouth een brand uit, welke zoo
snel in omvang toenam, dat twaalf menschen in
de vlammen omkwamen, alvorens redding aan
gebracht kon worden. Een persoon, die uit een
venster sprong, vond evenzeer den dood. Nog
twee personen werden vermist.
Het te Lucern verschijnend dagblad deelt
het volgende omtrent het transport van het reu
zenkanon van Krupp mede.
De reis geschiedt van Essen naar Spezzia (niet
naar Turkije); de onderhandelingen die Krupp
met de spoorweg-ondernemingen voerde, hebben
verscheidene maanden geduurd en schijnen thans
tot een bevredigend resultaat te hebben geleid,
zoodat de reis weldra zal kunnen beginnen, die
over het Zuiderspoor van Aargau, via Roth
Kreaz gaat.
Het kanon weegt 121 tonnen of honderd een-
en-twintig duizend kilogram, en de ledige wagen
waarop het vervoerd wordt, weegt ongeveer hon
derdduizend kilogram.
Het gevaarte is vijftien meter lang en de
grootste doorsnede bedraagt negentien decimeter.
De wagen heeft zestien assen, twee en dertig
wielen, is drie en twintig meter lang en behoort
in eigendom aan de fabriek van Krupphet
voertuig is zeer fraai geconstrueerd en op zoo
danige wijze, dat de druk der belading er van
over alle assen gelijkmatig verdeeld is, en tel
kens vier assen een groep vormen die, onafhan
kelijk van de andere groepen, de krommingen
van de baan kan maken, waardoor de lengte
van den wagen geen beletsel is.
Het transport over den bergrug kan met ge-
VERGADERING van den Raad
der Gemeente Wonseradeel, op
Zaterdag 19 December 1885, ’s
voormiddags 10 uur.
Punten van behandeling
1. Commissoriaal rapport inzake het verzoek’
van den veldwachter Kleinman, over de van hem
gevorderde gelden wegens de turftonnen te
Makkum.
2. Nader adres van K. J. Westra c. s
zoekende slatting van de Bedelaarsvaart.
3. Voorstel van Burgemeester en Wethouders
op de aanvragen van de armbesturen tot het
sluiten van overeenkomsten inzake den genees
kundigen dienst.
4. Benoeming van armvoogden in plaats van
hen, die bedankt hebben.
5. Voorstel van Burgemeester en Wethouders
om de kosten van aanstelling van politiebedien-
den 2e klasse uit de gemeentekas te voldoen.
6. Idem omtrent de beschikking over de aan
P. Kuiper toegedachte gelden van de turftonnen
te Makkum.
7. Bestek voor het onderhoud van gemeente-
ge bouwen.
Witmarsum, 12 December 1885.
De Burgemeester,
C. W. C. T. VISSER Fzn.
In het Staatsblad no. 229 is opgenomen een
Kon. besluit van 7 Dec. 1885, houdende nadere
vaststelling van den vorm van het plakzegel voor
quitantiën en handelspapier.
Bij dit besluit wordt bepaald, dat voor het ze
gelen van quitantiën en van handelspapier met
1 Jan. 1886 een nieuw model van plakzegel zal
worden ingevoerd.
Dit zegel is van rechthoekigen vorm en heeft
eene lengte van 29 millimeters bij eene breedte
van 22 millimeters.
De kleur is paarsch voor het zegel van 5 cent
en rood voor de zegels van hoogere bedragen.
Het draagt aan het hoofd ’s Rijks wapen, vast
gehouden door twee gekroonde leeuwen, boven
een lint met de spreuk: „JeMaintiendrai”,alles
op den gebloemden achtergrond.
Een ongekleurd rechthoekig vak onder het lint
behelst de aanwijzing van den prijs, die aan den
voet van het zegel nog eens vermeld staat. Daar-
tusschen komen, op acht regels, veertien malen
voor de woorden „Nederlandsen plakzegel.”
De plakzegels volgens het bestaand model kun
nen, voor zoover de voorhanden voorraad strekt
worden uitgegeven en gebruikt.
Tegen den student D. van de Polytech
nische school te Delft, die met andere jongelieden
in October een rijtuig uit een stal te ’s-Graven-
hage haalde en daarbij een persoon ernstig door
een slag op het oog verwondde, is een celstraf
van 15 dagen geëischt. Verschoonende omstan
digheden nam de officier van justitie bij de recht
bank in den Haag niet aan.
Uit Rotterdam schrijft men aan het Dagblad:
Toen in de vorige week ieder werk kon krijgen
bij het wegruimen van sneeuw, waren er vele
werkeloozen, die voor het „schooiersloon”, dat
vanwege de Stad betaald werd, niet wilden wer
ken dit loon is f 1,50 daags, de dag bere
kend van ’s morgens 7 uren tot donker, terwijl
de Gemeente zorgt voor het benoodigde gereed
schap.
Volgens de Amst. Ct. is een vreemdelinge,
nadat zij te Apeldoorn vruchteloos getracht had
den Koning te spreken, door de politie uit de
wachtkamer van het station te Amsterdam ver
wijderd en naar het bureau gebracht. Den an
deren dag was zij uit het hotel vertrokken, waar
zij dien nacht had gelogeerd.
Men wil iets geheimzinnigs in dit voorval zien.
De manieren waarop de menschen zich
vermaken, loopen dikwijls zeer uiteen. Een zon
derling middel daartoe werd te Hilversum dezer
dagen gebruikt; het bestond namelijk in het
schrijven van briefkaarten aan elders wonende
personen, met valsche onderteekening en met een
inhoud, die niet alleen uit louter leugenta.al
bestond, maar tevens groote ongerustheid bij de
geadresseerden teweegbracht.
Zoo werd aan te Amsterdam en ’s Hertogen-
bosch wonende familie van Hilversumsche inge
zetenen gemeld, dat bij laatstgenoemden levens
gevaarlijke ziekte heerscht, tengevolge waarvan
geadresseerden in allerijl naar Hilversum kwamen.
Bij allen brachten de briefkaarten, behalve on
gerustheid en angst, schade teweeg.
Er werd aangifte van deze zonderlinge lief
hebberij gedaan, en het is de majoor der rijks-
veld wacht en den inspecteur der gemeentepolitie
gelukt, den schrijver dier verzinsels uit te vinden.
Het schrijven is, naar de Gooi en Eemlander
mededeeltgeschied onder den indruk van ster
ken drankde schrijver was met vier andere
personen te zamen, die hem niet hebben terug
gehouden.
De Maasbode is, in tegenstelling met vele
andere organen, van oordeel, dat het doode punt,
waarop de Kamer thans staat, nog zoo akelig
niet is. Het is een blijk van krachtigen voor
uitgang bij de rechterzijde der Kamer; het is
een voorteeken eener betere toekomst. „Dat doode
punt bevalt ons zoozeer, dat wij, hoezeer erken
nende dat wij het eenmaal verlaten moeten, om
nog hooger op te gaan, hiervoor zekeren schroom
koesteren omdat wij, het verlatende, niet zeker
zijn van inderdaad in goede richting voort te
zullen schrijden.”
Voor de katholieken ligt het geheim van hun
vooruitgang in het behalen van kleine voordeelen.
Wij moeten altijd de oogen geopend houden,
altijd rondzien en nemen waar iets te nemen
valt. Laat een ander schitteren, wij hebben
den tijd, en het geloof leert ons geduld hebben.
Die gelooven haasten niet, zegt men wel eens.
Als wij het kleine niet versmaden, dat binnen
ons bereik ligt, zal God ons door anderen het
groote schenken, dat wij zelf niet verkrijgen
kunnen. Door de liberalen heeft hij ons het her
stel der hiërarchie laten geven: als alle teekenen
niet bedriegen, zal hij door de oithodoxen ons
de vrije school doen verwerven. Wie met ons
gelooft, dat God de gebeurtenissen leidt, zal dan
ook op het doode punt rust vinden en kalm blijven.
Bijbel? Toch hielden de liberalen niet op naar den
steen der wijzen te zoeken, ook toen het bleek
uit de ingediende nota’s der anti-revolutionairen
en Roomsch-Katholieken,dat zij wel steeds kritiek
oefenen, maar met geen voorstellen komen, dan
van enkelen, als Dr. Schaepman, maar die niet
spreekt namens een partij. Eindelijk gaan meer
en meer de oogen open. Sedert zelfs Heemskerk is
gaan wankelen en een nieuwe redactie heeft aan
geboden van het bekende Artikel, begint men
meer en meer in te zien, dat ’t om niets minder
is te doen, dat om het groote beginsel zelf, dat
het de vraag geldt, wat zal het zijn Staatson
derwijs of bijzonder en dan ten slotte kerkelijk
onderwijs, de gemengde of de secteschool Wel
is voor velen de geldquaestie een zeer voorname
en zullen zij restitutie of subsidie, of hoe gij ’t
noemen wilt, gaarne aannemen, maar den hoofd
leiders is het te doen om de bovengestelde vraag
en dan nog weer meer om de vraag, dan om
het antwoord. Nu is het van zeer groote be
teekenis om op te merken, hoe in het gansche
land in de laatste weken in honderde kiesver-
eenigingen, naar aanleiding der voorstellen van
de liberale Unie uitgegaan, bijna zonder uitzon
dering. de groote meerderheid der opgekomenen,
zich uitgesproken heeft voor de onveranderde
handhaving der grondbeginselen, neergelegd in
Art. 194. Men heeft de nevelen, die al dikker
en dikker werden doorboord en daarachter de
bedoelingen gezien in haar ware licht en dat
heeft licht gegeven.
Een derde lichtstraal valt op maatschappelijk
gebied. Daartoe heeft de laatste verkiezing voor
de 2e kamer in het district Sneek de aanleiding
gegeven, omdat toen van liberale zijde de candi-
datuur Heldt is gesteld en deze heeft gezegevierd.
Daar hing een donkere wolk over het Algemeen
Werkliedenverbond, vanwege zijn samengaan
met de Sociaal-democraten. Het moge waar zijn,
dat de bedoeling was, om niet verder te gaan,
dan in de richting van het algemeen stemrecht,
de Sociaal-democraten hoopten toch en verwach
ten ongetwijfeld, dat er meer innerlijke over
eenstemming was en zeer vele liberalen, benevens
alle conservatieven verdachtten er hen evenzeer
van. Ze gingen samen in één optocht, ze volg
den immers ook de roode banier. Nu heeft zich
na de verkiezing van Heldt een soortgelijk ver
schijnsel geopenbaard, als bij de Kuyperianen.
Hij is uitgeworpen, omdat hij zich veroorlooft
een eigen meening te hebben, hij gehoorzaamt
niet on voorwaardelijk aan den bevelhebber der
Sociaal-democraten en dat deze de eigenlijke
beteekenis is van het over hem uitgesproken
vonnis, blijkt uit hetgeen in onderscheiden af-
deelingen van den „Nederlandschen Bond voor
algemeen Kies- en Stemrecht”, naar aanleiding
daarvan is gesproken en geschied. Men klaagt
er over, „dat het steeds schijnt dat de Socialisten
den boventoon willen voeren”, men wil „eerher
stelling” in eene algemeene vergadering van den
bond, men wil een nieuwe vereeniging zelfs
oprichten, ten einde duidelijk te doen zien, dat
men niet met de Sociaal-democraten wil samen
werken. Dat alles zijn lichtpunten, waarop wij
met ingenomenheid wijzen en waaruit blijkt, dat
voor een deel, aanvankelijk, het doel met de
verkiezing van Heldt is bereikt. Het moet meer
en meer blijken, dat het algemeen Werklieden
verbond hervorming wil, alleen langs ordelijken,
wettelijken weg. Domela Nieuwenhuis ziet het
gevaar dat hem dreigt en begint reeds een rond
reis door een deel onzer provincie, om te trachten
de gemoederen op te winden. Moge hij de
ervaring opdoen, dat het gezonde verstand onzer
Friezen zich niet laat meesleepen door zijn op
ruiende taal. Revolutionairen als Dr. Kuyper
op kerkelijk en Nieuwenhuis op staatkundig ge
bied, moeten meer en meer ontmaskerd worden.
Dan juist, dan alleen, zal het pad gebaand worden
voor waarachtige hervorming.
M. E. van der MEULEN.
Bolswardsche Courant
T
I
