NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
O1SWABD EN WWSSBAÖSBt
1886.
Vijf en Twintigste Jaargang.
No. 15.
VOOR
DE GEMEENTE OMSLAG.
DONDERDAG 8 APRIL.
BUITEN LAN D.
BINNENLAND.
ADVERTENTIEPRIJS 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
Dat de burgemeester van Brussel en eenige
militaire autoriteiten eene conferentie hebben
gehad met een drietal Belgische Ministers is
onjuist. De burgemeester Buis heeft met den
correspondent van Reuter’s telegraphisch agent
schap een onderhoud gehad en daarbij den wensch
uitgesproken, niet te zullen worden gedwongen,
eenig besluit te nemen met betrekking tot de
manifestatie van 13 Juni. Hij hoopte, dat de
onderhandelingen, die hij nog voortzet, de ge
moederen zullen doen bedaren.
Buis verlangt alles te vermijden, wat nieuwe
zaden van verbittering bij den werkmansstand
kan strooien. Wat ook de uitslag der onder-
zaakt, die in het Zuiden het spoorwegverkeer
belemmerd en vele bruggen vernield hebben.
In sommige plaatsen viel van 8 tot 10 duim
water. In Alabama werd eene kerk, op den
oever der rivier, totaal weggespoeld4 personen
werden hierbij gedood, 10 zwaar gekwetst. In
Georgia is een trein van eene gebroken brug in
de Talleposarivier gevallen, zoodat een aanzien
lijk getal personen is verdronken. De stoomboot
„Mary Lewis” werd op de Atchafdlayrivier,
Lousiana, door den springvloed tegen eene brug
geslagen, zoodat hij onmiddelijk zonk3 perso
nen verdronken. De stoomboot „Barmore”, die
ter hulp snelde om de lading te redden, was
hiermede reeds bezig, toen de ketel sprong, waar
door 4 matrozen werden gedood en 5 gewond.
Sedert eenige dagen is, tengevolge van ijs-
verstopping, het water van den Weichsel dermate
gestegen, dat Dantzig en de Dantziger haven
gevaar liepen. Nadat door verschillende maat
regelen, zooals het leggen van dammen enz., het
gevaar Zaterdag verminderd was, ontstond het
weder opnieuw en wordt nog stijging van het
water met verscheidene voeten verwacht. Eenige
plaatsen aan den Beneden-Weichsel hebben door
de overstrooming veel geleden.
Naar men aan de Heraut meldt, heeft de
Regeering last gegeven, om aan den Ring noch
het geld voor Kootwijk, noch het geld voor
Voorthuizen uit te keeren. Ook de uitbetaling
aan de plaatselijke gemeenten is geschorst. Het
Gouvernement bepaalt zich dus geheel tot een
afwachtende houding.
Volgens den Haagschen correspondent van
de Midd. Ct. is aan Domela Nieuwenhuis onlangs
eene erfenis ten deel gevallen van ongeveer een
ton gouds. Het zal nu te bezien staan, zegt hij,
wat hij daarmede zal aanvangen. Verdeelen onder
zijne lijdende partijgenooten_, of te hunnen bate
aanwenden door belegging in de eene of andere
onderneming, die hun goed rente geeft?
Als hij het geld niet weggeeft, blijft de redac
teur van Recht voor Allen toch in elk geval zelf
een kapitalist.
Uit Enschedé meldt men aan het Handelsbl.:
De katoen-industrie heeft in den laatsten tijd
in Twente veel geld verloren. Tot Nieuwjaar
was te Enschedé toch het loon niet verlaagd.
Men bleef er met volle kracht doorwerken, daar
men met het oog op de fabrieken, die voor export
werken, de concurrentie met Engeland en Indië
moest volhouden en hoe grooter de productie
is, des te minder productiekosten behoeven per
stuk besteed te worden. Toch werken deze tegen
woordig nog met verlies; 10 tot 15pet. beneden
den fabrieksprijs worden de stukken aangeboden,
en nog kan men niet tegen Engeland opwerken.
Het bedrag der vroegere loonen was zoo hoog,
dat men ten slotte wel tot eenige verlaging moest
besluiten. Armoede was daarvan nog volstrekt
het gevolg niet.
Omtrent de gebeurtenissen op Zaterdag
te Enschedé wordt het volgende gemeld:
„Evenals Vrijdagmiddag heeft de burgemeester
van der Zee de volksmenigte toegesproken en
haar gezegd, dat allen, die werken wilden, onder
bescherming van de gewapende macht de fabriek
der heeren Scholten Co. konden binnengaan.
Daarop zijn twintig werklieden aan het werk
getogen.
De anderen, ongeveer een vierhonderdtal, ver
langden een onderhoud met de eigenaars der
fabriek. Hun afgevaardigden spraken, in het
bijzijn van den burgemeester, met een der heeren
Scholten, die hun antwoordde, dat onder geen
beding van loonsverhooging kon sprake zijn,
evenwel nogmaals verzekerende, dat zij ten volle
hunne eens gegeven beloften zouden nakomen
dat door de afgevaardigden beaamd werd, dat de
heeren Scholten hun woord van voor zes weken
gehouden hadden, namelijk dat den wevers steeds
het beste garen zou worden verstrekt.
De afgevaardigden vroegen daarop, de werk
stakers te mogen verzamelen en hun toe te
spreken, ’t geen hun werd toegestaan. Kalm ver
gaderden zij op den openbaren weg en kwamen
overeen den arbeid niet te hervatten.
Toen werd hun gelast, dat ieder zijn weg zou
vervolgen, waaraan is voldaan.
Des middags heeft de bekende sociaal-demo-
craat Bènninck eene volksmenigte toegesproken
en aangeraden niet toe te geven. Recht voor
Allen en het socialistisch programma werden
onder het volk verspreid, dat overigens passief
is gebleven.
De huzaren patrouilleeren door de stad en
houden de menigte in bedwang.
De houding der schutterij verdient allen lof.”
De Stand, erkent, dat in het briefje, waar
mede de heer Houtzagers kennis gat aan den
prsetor van den ring Harderwijk, van zjjn op
treden als predikant te Kootwijk, „op alleszins
ergerlijke wjjze tegen de goede regelen van taal
en stijl gezondigd wierd.” Alleen meent zij, dat
daarvan de Vrije Universiteit, wiens eerste kwee-
keling de heer Houtzagers is, geen blaam ver
dient; te Amsterdam heeft „deze briefschrijver”
alleen theologie gestudeerd, maar zijne prope
deutische studiën deed hij aan de universiteit
te Utrecht.
De briefschrijver uit de hofstad van de Arnh.
Crt. deelt mede, dat de socialisten-vergadering,
handelingen zij, zijne medeburgers zullen zich
niet ongerust behoeven te maken voor hunne
veiligheid op den Pinksterdag.
De berichten uit de mijndistrikten blijven
gunstig luiden. Men verwachtte, dat jl. Maan
dag weder in vele fabrieken die nog stilstonden
het werk zou worden hervat.
Omtrent de werkstakingen in Frankrijk
komen minder gunstige tijdingen. Te Decaceville
baart de toestand veel zorg. Nieuwe troepen
zijn derwaarts gezonden. Twee journalisten,
Ducquercy en Roche, zijn in hechtenis genomen
wegens hunne opruiende taal en pogingen om
de nijverheid en den arbeid belemmeringen in
den weg te stellen.
Tot lid van den Senaat is in het departement
Aisno gekozen de heer Sebline, republikein, ter
vervanging van den graaf de Saint-Vallier.
Vorst Alexander van Bulgarije heeft goede
vrienden onder de Mogendheden, zegt het Journ.
des Débats, die zich heimelijk zullen verheugen
als hij aan Rusland ongehoorzaam blijft. Het
blad acht het onwaarschijnlijk, dat de Mogend
heden Alexander voor het dilemna zullen stel
len, öf hare voorstellen aan te nemen, öf af te
zien van het Gouverneurschap van Oost-Rumelië.
Want het is feitelijk onmogelijk, te Philippopel
het gezag aan een ander dan aan Vorst Alexan
der toe te vertrouwen. Daarvoor heeft de Unie
reeds te diepe wortels geschoten. En het is niet
veel minder moeielijk hem op den Bulgaarschen
troon door een ander te vervangen. De meest
waarschijnlijke oplossing is nog, dat de Mogend
heden het protocol zullen teekenen, dat zij Vorst
Alexander zullen laten protesteeren en zich om
de uitvoering van haar besluit niet zullen be
kommeren, uit vrees een nieuwen coup d’état,
waardoor Vorst Alexander zich tot Koning van
Bulgarije zou laten uitroepen, en dan zouden zij
zelven voor het gevaarlijke dilemna geplaatst
zijn, om ook deze eigenmachtige daad te dulden
of aan Rusland de uitvoering van de Euro-
peeschen wil op te dragen. „De toestand”, zoo
eindigt het Journal des Débats, zou dus op deze
wijze kunnen worden geresumeerd men zou den
Prins van Battenberg, onder zekere voorwaarden,
de regeering over Oost-Rumelië toevertrouwen,
waarvan hij zich feitelijk reeds heeft meester ge
maakt. De Vorst zou de voorwaarden verwerpen,
maar de regeering aannemen, en als de Turken
geen bezwaren maakten, zou ook Europa zich
niet daartegen verzetten. Die oplossing zou wel
niet best overeen te brengen zijn met de waar
digheid der Mogendheden, maar zij zou duide
lijk en duurzaam zijn, en verre te verkiezen bo
ven een oorlog in het Oosten. Doch het blijft
de vraag, of Rusland er zich mede zou tevreden
stellen”.
In Servië treedt een nieuw Ministerie op, met
Garaschine tot President en Minister van Bui-
tenlandsche Zaken.
Koning Milan heeft een nieuwe orde ingesteld,
de medaille van Koningin Natalie, voor vrouwen
en meisjes die zich onderscheiden hebben door
de verpleging van zieke en gewonde militairen.
Er zijn gouden en zilveren en zij hebben den
vorm van een ovaal, waarop het monogram der
Koningin staat. De medaille wordt aan een blauw
lint op de linkerborst gedragen.
De Grieksche Kamer van Afgevaardigden
kwam Zaterdag bijeen. De Minister Delyannis
heeft drie wetsontwerpen ingediend. Een daar
van heeft ten doel, de Regeering te machtigen
met de Nationale Bank eene leening van 25 mi-
lioen drachmen te sluiten. De andere ontwer
pen betreffen het leger en de vloot. Delyannis
noemde deze ontwerpen noodig, ten behoeve eener
nieuwe vermeerdering der strijdkrachten te wa
ter en te land. De Oud-Minister Tricoupis gaf
zijn verwondering er over te kennen, dat de Mi
nister niets aan de Kamer mededeelde omtrent
de handelingen der Regeering en de politieke
toekomst. De Regeering rekent op eene meerder
heid voor hare ontwerpen.
Te Bazel beginnen de werkstakingen ook.
De schrijnwerkers, timmerlieden, glazenmakers,
draaiers en beeldhouwers hebben tegelijk ver
klaard niet langer te willen werken, wanneer
de arbeidsdag niet op tien uren wordt bepaald.
Het gebeurde met graaf Alexander van By-
landt, op zijn kat teel te Chartres, heeft zich, naar
men aan het Dagblad van hooggeachte zijde me
dedeelt, eenigzins anders en nog eervoller voor
den graaf toegedragen dan l'Indép. meldde. De
graaf had eerst vier mannen en kort daarna 15
kerels afgewacht, niet achter een venster, maar
staande in het midden van het voorplein van het
kasteel van Foreest. Er is geen man doodge
schoten; twee zijn er gewond, nadat eerst in de
lucht geschoten was om den schrik er in te jagen.
De bandieten hadden geen petroleum, wèl een
roode vlag bij zich. Zij eischten 20 francs per
hoofd. De kloeke, tactvolle houding van graaf
van By landt heeft algemeen de bewondering
weggedragen en in de omstreken weerklank en
navolging gevonden.
Drie-en-dertig dames, wier afbeeldsels men in
het „Womans Medical Gollege” van Philadel
phia kan zien, zijn veertien dagen geleden tot
doctores in de medicijnen gepromoveerd. Onder
deze dames bevinden zich twee Indiaansohe, een
Russin en twaalf Amerikaansche.
De overvloedige regens hebben in de Ver-
eenigde Staten overal overstroomingen veroor-
In vele Friesche gemeenten wordt in dezen tijd
de wensch uitgesproken, dat zij, die landerijen
en eigendommen in eene gemeente bezitten ook
tot den omslag in de belastingen dier gemeente
zullen bijdragen. Dat is rechtvaardig en billijk
naar onze wijze van zien.
Hoe is ’t tegenwoordig? Een groot grondbezitter
woont bij voorkeur in eene groote stad, vertoeft
in den zomer een korten tijd op zijne buiten
gaats en wordt aangeslagen in de gemeente-
jelasting daar, waar hij zijn verblijfplaats kiest,
n den regel is dit in de groote stad, waarheen
lij met vrouw en kinderen is vertrokken om het
landleven te ontvlieden en daar de lusten en
geneugten volop te genieten. Zijne eigendom
men, in welke gemeente ook gelegen, moeten
worden beschermd. De wegen, die zijne huur-
boeren gebruiken moeten worden onderhouden.
De vaarten, waarvan zijne onderhoorigen hetzelfde
gebruik maken als de overige ingezetenen moe
ten bevaarbaar worden gehouden. De kinderen
der boeren en der arbeiders, die weer door die
boeren moeten leven, hebben aanspraak op het
onderwijs, dat in de gemeenteschool, meestal
gratis wordt verstrekt. En voor dat alles geniet
de gemeente weinig, want de eigenaar der be
zittingen deelt niet in de lasten der gemeente en
is volgens de wet tot een geldelijk offer niet te
verplichten. Ieder die hierover slechts eenigs-
zins nadenkt, zal ons moeten toestemmen, dat
het met deze zaak niet in het reine is, en dat
elke poging, die aangewend wordt om de ge
meentewet in dezen zin veranderd te krijgen,
dat nl. groote grondbezitters ook bijdragen in de
gemeentelasten naar mate zij meer of minder
belang bij de gemeente hebben, krachtige onder
steuning verdient.
De gemeente geniet in den tegenwoordigen
toestand weinig van zoo’n vermogend heer, hoe
groot zijne eigendommen en bezittingen dan ook
mogen wezen. Men kan immers bij de hooge
huren, die de pachters moeten opbrengen deze
in de belasting niet laten bijdragen even of ze
zelf eigenaren waren. Dit zou toch moeten ge
schieden wanneer men hoegenaamd geen vat op
den bezitter heeft. Het is dan ook een treurige
toestand waarin vele gemeenten in den tegen
woordigen tijd verkeeren, en hoe meer rijke eige
naren daar buiten wonen hoe treuriger het nood
wendig met de gemeente-financiën moet staan.
Want zij die kunnen betalen, dit eigenlijk ook
moesten doen, betalen niet'om de eenvoudige
reden, omdat met de wet in de hand men hen
daartoe niet kan dwingen en verplichten. Wij
willen gelooven, dat bij het maken der ge
meentewet aan dit geval niet is gedacht, doch
vinden het daarom te noodzakelijker, dat zoo
spoedig mogelijk eene dusdanige bepaling worde
gemaakt. Het Kamerlid, de heer Lieftinck, die
deze zaak reeds heeft te berde gebracht, ruste
niet om haar te bevorderen. Te Noordwolde en
Gorredijk is ze besproken. Wij hopen dat meer
deren zich haar zullen aantrekken, opdat het
denkbeeld, zoo billijk als rechtvaardig, spoedig
tot verwezenlijking moge komen.
Wij kunnen hier niet voorbij zonder er op te
hebben gewezen, dat sommige vermogende grond
bezitters, nadat ze met ter woon hun eenvoudig
landelijk dorpje met de groote stad hebben ver
wisseld nog jaarlijks den aanslag van vroeger
aan de gemeente laten toekomen. Wij zien
hierin het bewijs, dat ze gevoelen, dat het ook
in hun oog in dezen niet zoo is als het behoorde
te zijn. Zij gevoelen als ze die onverplichte
geldsom aan de gemeente onthielden, dat ze niet
zeer billijk zouden handelen. Tegenover hen
staan echter honderden, die aan hun vroegere
gemeente, waarin ze hunne bezittingen hebben,
niet meer denken om de gemeentenaren ook
maar eenigszins hun gemis te vergoeden. Er
zijn er zelfs onder, die de gemeente verlieten,
die hen voedt, omdat ze elders in de gemeente-
omslag niet zoo worden getroffen. Is het voor
eene gemeente treurig, dat ze juist daarom heen
gingen, hoeveel te meer ligt daarin eene reden
om den bestaanden toestand te verbeteren, om
te bevorderen, dat iemand, die uitgebreide be
zittingen in eene gemeente heeft, verplicht is, om
wijl hij de lusten geniet, ook de lasten te hel
pen dragen. Dan ook zal het dreigen langza
merhand ophouden van sommige groote land
eigenaren, die durven te kennen geven, als de
gemeenteraad mij nog hooger in de belastingen
optrekt, ga ik in eene andere gemeente wonen.
H. Adv. BI.
waarin besloten werd tot de uitwerping van, van
Raay, zóó onstuimig was, dat de president na
het uiteengaan buitengewone voorzorgsmaatre
gelen noodig achtte. De heer Domela Nieuwen
huis werd dien avond naar huis geleid door
eene eerewacht van twee politie-agenten, die den
apostel der sociaal-democratie moesten bescher
men tegen zijne eigen sociaal-democraten. „Zie
daar Nemesis in hare volle humoristische kracht
aan ’t werk!” voegt de schr. hierbij.
De Standaard zegt
Nu April in ’t land is, staan we nog slechts
twee maanden van de Juni-stembus at, en die
twee maanden zullen omvliegen, eer men er aan
denkt.
Daarom ga nu reeds een oproeping tot onze
geestverwanten door heel het land uit, om ernst
te gaan maken met het nemen van voorberei
dende maatregelen.
Want waarlijk, het gaat niet aan, voor zulk
een gewichtige beslissing geen meerdere warmte
over te hebben, dan dat eenige heeren van een
Kiesvereeniging saamkomen in allerijl een can-
didaat stellenen voorts dien candidaat aanbe
velen in afwachting van de dingen die komen
zullen.
Op die wijs komt men niet verder.
Erger nog, op die manier raakt men gestadig
verder van den weg af en sterft ten leste uit.
Elke twee jaar, die ons weer scheiden van de
laatstgehouden stemming, is stellig weer een
twintigste gedeelte van onze kiezers weggestor
ven, en slinkt dus ons aantal aanmerkelijk, tenzij
nieuwe aanwerving het verlies onzer dooden
vergoede.
Er dient dus nu reeds, er dient in tijds, er
dient met volhardend speurtalent gespeurd en
geworven te worden.
Vergeet toch niet, dat ook de achteruitgang in
zaken vele kiezerslijsten danig gedund heeft.
Meer dan één, die vroeger den Census nog
haalde, haalt dien nu niet meer.
En wel nam daarentegen de bevolking, en dus
ook het kiezerscijfer toe, maar dit baat u niet;
want dit geldt gelijkelijk voor beide partijen, en
noopt u juist met telkens hooger cijfer uit de
bus te komen, zoo ge niet wilt weg zijn.
Onthoud dus deze les, en doet er naarEen
candidaat te hebben is uitnemend, maar meer
nog dan op een candidaat komt het, om ter over
winning te gaan, voor u aan op meerdere kiezers.
Het hoofdbestuur van den bond voor alge
meen stemrecht heeft besloten een volksbeweging
in het leven te roepen onder de leuzenaar den
Koning. Door dat hoofdbestuur of door een com
missie, door het hoofdbestuur aan te wijzen, zal
namelijk een adres, waarbij algemeen stemrecht
wordt verzocht, „met passend vertoon” den Ko
ning worden aangeboden.
Tot leden der commissie, benoemd om te
Parijs inlichtingen in te winnen omtrent de aan
schaffing en het gebruik van luchtballons, zijn
benoemd de hh. Voorduin, It. kolonel der genie.
Froger, majoor v/d gen. staf en jhr. F. Quarles
van Ufford, kapitein v/h corps genietroepen te
Utrecht.
Laatstgenoemde kapitein, aangewezen als com
mandant der luchtvaartafdeeling, zal trachten
voor de aanschaffing de noodige contracten te
sluiten en hoopt zoo mogelijk nog dezen zomer
met een ballon op te stijgen, hetzij te Utrecht,
hetzij elders.
Omtrent de werkstaking te Ootmarsum ver
neemt de A. R. Ct. nader, dat vele werklieden
zich weder aangemeld hebben de werkzaamheden
te hervatten, doch dat aan hen, die oorzaak waren
van de werkstaking, de verdere toegang tot de
fabriek is ontzegd.
Prof. Alberdingk Thym handhaaft in de
Amsterdammer zijn oordeel omtrent het open
baar onderwijs in Nederland. Zijne ervaring
wordt, zegt hij, geenszins te niet gedaan door
hetgeen dr. Schaepm.m van andere eerlijke lieden
gehoord heeft. Deze heeft zich, zegt de heer
Thym, zonder blijkbare machtiging tot woord
voerder van alle Nederlandsche Katholieken op
geworpen.
Over de machtiging, om als woordvoerder der
Katholieken op te treden, kunnen wij geen oor
deel vellen, maar wel trekken wij de bevoegd
heid van den heer Schaepman in twijfel om over
het lager onderwijs te oordeelen, dat hij niet
door eigen onderzoek en aanschouwing kent,
zoodat hij slechts op de mededeelingen van an
deren moet afgaan.
In de Prov. Gr. Ct. uit A. L. P. den
wensch, dat de sociale quaestie worde opgelost.
„De humaniteit wenscht het; de billijkheid
eischt hetde beschaving vraagt heteigen vei
ligheid, zelfbehoud van staat en maatschappij
vorderen het gebiedend.”
Van ganscher harte met al wat in ons is, on
dersteunen wij dezen wensch. De vraag is maar:
hoe
Juist daarin ligt de moeilijkheid. Met een
wetboek voor den arbeid is het niet te vinden,
en wanneer men ziet hoe in Belgie de werk
lieden, die een bestaan hadden, de eersten waren
om dat bestaan te vernietigen en hoe in Enschedé
onder de fabrieksarbeiders betrekkeiijke welvaart
heerscht, dan zal zelfs A. L. P. erkennen, dat de
oorzaken dieper liggen, dan door maatschappen
lijke wetten kan worden bereikt.
Bolswardsche Courant
