NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OLSWARD EN WONSEH ADEEL
Onze Schutterijen.
1886.
Vijf en Twintigste Jaargang.
No. 19.
BUITENLAND.
UIT DE PERS.
BINNENLAND.
g DONDERDAG 6 MEI.
VOOR
H
den boycot-hydra den kop te verplet-
-
ADVERTENTIEPRIJS 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
Men schrijft uit Friesland aan het D. v. N.
De verkiezingen voor de Provinciale Staten
hebben ditmaal in Friesland eene meer dan ge
wone beteekenis. Immers nu ook de heer Al-
barda van Leeuwarden zijn ontslag heeft geno
men, is het geheele corps der Gedeputeerde Sta
ten eerlang ontbonden. Is dit feit op zich zelf
reeds van belang, het wordt dit te meer door de
welberaamde plannen der kerkdijken, om ook
de Gedeputeerde Staten dezer provincie „om”
te krijgen. Reeds eenige jaren is daarvoor ge
werkt, o. a. door het „Christelijk orgaan van den
Zuidwesthoek”, De Banier. Voor drie jaren werd
de eerste slag geslagen in twee der vijf distric
ten Dokkum en Sneek, en dank zij de
lauwheid der liberalen met succes. Onmid-
delijk trad eene aanzienlijke minderheid anti
liberalen op. Hun aantal te versterken is dan
ook het streven der kerkelijke partijen. En ze
hopen dan ook de overige liberalen uit genoemde
districten te verdrijven, waardoor de partijver
houding wordt 2 (kerkdijken) 3 (liberalen). Of
die toeleg gelukken zal, kunnen we niet ver
zekeren. Dit weten we, dat in ’t district Sneek
de Katholieken zeer „bescheiden” handelden,
door slechts één der vijf zetels voor zich te be-
geeren. Voor de vier overigen zouden ze zich
met de keuze der antirevolutionairen vereenigen.
Deze partij evenwel slaagde bitter slecht. Zij
riep eene vergadering samen van kiesvereeni-
Uit Renkum meldt men: Zaturdagavond werd
aan de ongeveer 100 arbeiders van de steenfabriek
van de heeren Wolff Cie. medegedeeld, dat de
fabriek voorloopig den arbeid zou staken en men
dientengevolge hunne diensten niet meer behoefde.
Het is te hopen voor de gezinnen, die hierdoor
broodeloos zijn geworden, dat deze stilstand van
werkzaamheden van korten duur zij.
Te Hattem heeft een 77jarig man, die het
haardvuur wilde aanwakkeren met petroleum,
door het vlam vatten van zijne kleederen zoo
danige brandwonden gekregen, dat hij aan de
gevolgen daarvan is overleden.
De Köln. Zeit. heeft medegedeeld, dat dit
jaar geen buitenlandsche officieren zullen wor
den toegelaten ter bijwoning van de manoeuvres
der Duitsche legercorpsen in de Elzas. Aan die
legeroefeningen zullen deelnemen troepen uit Bei
eren, Wurtemberg en Baden, naar aanleiding
waarvan meer officieren uit Zuid-Duitschland
zullen worden uitgenoodigd. Sommige Duitsche
bladen meenen evenwel, dat de afwijking een
anderen grond heeft en dat zij doelt op den ernst
van den toestand in Europa.
De Parijsche Temps bespreekt ook het verbod.
Zij wijst er op, dat het gebruik, om vreemde
officieren bij de herfstmanoeuvres toe te laten,
sinds 1870 steeds is gevolgd. De officieren werden
wel is waar nooit uitgenoodigd maar zij heten
door tusschenkomst der diplomatie verlof vragen
de manoeuvres bij te wonen, en dit werd nooit
geweigerd. Feitelijk werden militaire afgevaar
digden van alle Staten tot de manoeuvres van
het Oostenrijksche leger ten vorigen jare toege
laten. Ook Rusland bood den buitenlandschen
officieren in het Kamp van Krasnoe-Selo in alle
opzichten de meeste gastvrijheid. Alleen werd
zoowel in Frankrijk als in Duitschland, Rusland
en Oostenrijk bepaald belet, dat vreemde officie
ren tegenwoordig waren bij zekere bijzondere oefe
ningen en technische proefnemingen. Ook houdt
men overal alles wat de cavalerie-manoeuvres
betreft volstrekt geheim. Zoo is o. a. geen en
kel vreemd officier toegelaten tot de Duitsche
cavalerie-manoeuvres bij Priegnitz, ofschoon de
militaire afgevaardigden van Frankrijk, Italië,
Rusland enz. destijds een vriendschappelijk ont
haal genoten te Karlsruhe, het hoofdkwartier van
Keizer Wilhelm. Waarom, vraagt de Temps,
handelt men dit jaar anders Het blad meent,
dat. daartoe geen aanleiding was. Dat er twee
divisies cavalerie zullen deelnemen aan de ma
noeuvres van het 15e legercorps, rechtvaardigt den
buitengewonen maatregel niet.
Andere Fransche bladen zijn in hun schik, dat
Duitschland is voorgegaan. Nu zullen voortaan
ook de Fransche manoeuvres zonder buitenland
sche officieren kunnen worden gehouden.
De Köln. Ztg. antwoordt, dat, naar het heet,
de vreemde in Berlijn vertoevende militaire atta
chés zijn uitgenoodigd tot bijwoning der manoeu
vres.
De schutterij behoort onder de oudste der thans
te onzent bestaande volks-instellingen. Tot in de
vroegste keuren van verschillende steden vindt
men de benamingen van Schuttersgilde, Schutterij
en Schutter. Tijdens de bangste dagen, waarvan
de geschiedenis van ons vaderland gewaagt, heeft
de schutterij op eervolle, soms op roemrijke wijze,
reeds van oudsher, hare teak vervuld. Heden
ten dage staat echter, alom in den lande, de
schutterij in een kwaad gerucht. Er zijn er zelfs,
die zoover gaan, van te vorderen, dat bij eene
reorganisatie onzer schutterij, de naam daarvan
moet verdwijnen, om plaats te maken voor land
weer, burgerweer of iets dergelijks.
Voorzeker zou, desgevorderd, op dit oogen-
blik, de schutterij aan hare bestemming niet
kunnen voldoen. Maar aan wien de schuld
Evenals ten aanzien van ons leger, zoo komt
(eene bekende spreuk omkeerende) ten aanzien
onzer schutterij, al het kwaad van boven. Wij
kunnen hier, in een kort bestek over dit punt
niet verder uitweiden. Ons eenig doel is nu, er
op te wijzen, hoe, bij uitzondering, en nog wel
in een onzer militaire tijdschriften, een woord
van lof wordt toegezwaaid aan onze schutterof-
ficieren. In de jongste aflevering van de Mili
taire Spectator vestigt nl. Sprokkelaar de aan
dacht op den ijver en de levendige belangstel
ling, waarmede onze schutterofficieren de enkele
gelegenheden aangrijpen, welke hun door de Re-
geering worden aangeboden, om zich met hunne
roeping in oorlogstijd vertrouwd te maken. Hij
zegt, dat, als men ziet, hoe getrouw, met hoeveel
goeden wil, de schutterofficieren in onze groote
steden de conferentiën bijwonen, welke door of
ficieren van het leger ter hunner onderrichting
worden gehouden, men dan tot het besluit komt,
dat de veelal beweerde onverschilligheid omtrent
krijgszaken in ons vaderland zeer overdreven
wordt. Er is veel waarheid in deze opmerking
van Sprokkelaar. Wanneer, zooals hij verder
laat volgen, mannen, die dikwijls den ganschen
dag op handelskantoren, in de pleitzaal of als
civiel-ingenieur ingespannen werkzaam zijn ge
weest, den avond nog met belangstelling toewij
den aan militaire zaken, dan moet dit op Imo
gen prijs worden gesteld. Als een koopman of
een industrieel vrijwillig zitten te luisteren naar
militair onderricht, terwijl zij soms in het onze
kere verkeeren omtrent handelsoperatiën, waar
bij duizenden op het spel staan, dan logenstraft
dit op geruststellende wijze het zoo gebruikelijke
smalen op den geest, welke onze schutterij bezielt.
Nogmaals, ook ten aanzien onzer schutterij,
komt al het kwaad van boven. Eene goede schut-
terijwet, niet af te scheiden van eene goede mi-
litiewet, zou eene goede, eene vertrouwbare schut
terij in het leven roepen. Waarom reikhalst
men reeds sinds zoolang tevergeefs naar behoor
lijke militie- en schutterij-wetten Ten derde-
male, al het kwaad komt hier van boven. Onze
uitvoerende en wetgevende machten dragen de
schuld van den in dit opzicht bestaanden toe
stand.
Met genoegen hebben wij melding gemaakt
van den zeldzaam verneembaren lof, welke door
Sprokkelaar in de Militaire Spectator is toege
zwaaid aan den geest, die in het korps onzer
schutterij-officieren heerschende is. En gretig
hebben wij van die gelegenheid gebruik gemaakt,
om daarbij, in het kort, enkele opmerkingen te
doen aansluiten. Moge, nu de groote zondenbok,
de Grondwetsherziening, als een Paaschos ge
slacht is, Regeering en Volksvertegenwoordiging
weldra de handen aan het werk slaan, om het
sedert zulk een aantal jaren hangende vraagstuk
onzer levende strijdkrachten eindelijk op eene met
’s Lands belang overeenkomstige wijze op te
lossen
Arnh. Crt.
gingen en belangstellende kiezers en er ver
schenen slechts drie personen. De vergade
ring kon geen voortgang hebben en werd ver
daagd. Toch zullen de heeren zich niet onbe
tuigd laten en weldra mogen we eenige publica-
tiën in de bladen verwachten, tenzij de jongste
gebeurtenissen ook hen wijzer hebben gemaakt.
Dit laatste valt echter niet te denken. In ’t
district Sneek vooral zullen de kerkelijken zich
dapper laten gelden en wel hoofdzakelijk om den
heer M. Kingma Hz. van Sneek te laten vallen,
die als Gedeputeerde het bij die partij leelijk
heeft verkorven. Maar ook de liberalen staan
trouw op hun post, en komen ze allen op, dan
is het nog bij lange na niet zeker of de kerke
lijken zullen winnen. De uitslag dezer verkie
zing wordt dan ook in het liberale Friesland
met groote belangstelling tegemoet gezien.
Uit den Haag wordt aan het U. D. ge
schreven
Volgens mijne informatiën is het onjuist, dat
den heer Mackay bij de tot hem gerichte vraag,
of hij bereid was zich te belasten met de samen
stelling van een kabinet, als voor waarde zou
gesteld zijn, dat met de behandeling der grond
wetsherziening werd voortgegaan. Wel kwam het
aanzoek tot den heer Mackay in een vorm, die
het voor eiken staatsman moeielijk zou gemaakt
hebben het aan te nemen, en men kon buitendien
weten, dat de heer Mackay reeds te vergeefs
was aangezocht geworden door graaf Schimmel-
penninck.
Van eene ernstige en loyale poging om de
rechterzijde in de gelegenheid te stellen, een
kabinet uit haar midden samen te stellen, kan
in elk geval geen sprake zijn.
Ben ik wel ingelicht, dan hebben de Ministers,
nadat de Koning afwijzend beschikt had op de
aanvrage om ontslag, zich bereid verklaard het
bewind te blijven voeren, mits Z. M. bewilligde in
eene kamer-ontbinding, en is namens Z. M. daarop
geantwoord, dat van ontbinding der Kamer eerst
sprake kon zijn, nadat de kiestabel zou zijn her
zien, in dier voege, dat het getal leden der Kamer
overeenkomstig den eisch der grondwet in over
eenstemming werd gebracht met het tegenwoor
dige cjjfer der bevolking. In den Ministerraad
werd daarop besloten, zich naar deze beslissing
des Konings te schikken en de aanvrage om
ontslag terug te nemen.
Het spreekt van zelf, dat het naaste gevolg zal
zijn, dat de grondwetsherziening op den achter
grond geraakt. In dit opzicht krijgt dus de rech
terzijde haren zin. Vermoedelijk zal de herzie
ning der kiestabel gepaard gaan met verlaging
van den census, althans in dien zin schijnt
beslist te zijn. Dat die voornemens nog tot uit
voering zouden komen vóór de aanstaande pe
riodieke verkiezingen, is natuurlijk ondenkbaar,
en aldus verdwijnt het groote werk der grond
wetsherziening geheel in de toekomst. Altijd
wanneer de vertegenwoordiging met dezen zon
derlingen gang van zaken vrede heeft.
Een 12jarig meisje D. G. genaamd, dat met
bedelen als anderzints aan den kost tracht te
komen, ontrolde een dienstmeisje, dat op de
Markt te Arnhem hare inkoopen deed, hare
portemonnaie. Niet lang mocht zij in het bezit
daarvan verheugen, daar de rechercheurs van
politie haar weldra arresteerden en in verzekerde
bewaring brachten.
De Koningin bezocht Zaterdag de gasfa
briek aan den Haarlemmerweg te Amsterdam,
de Internationale Kunstvereeniging, de onderne
ming der firma Landré en Glinderman, het ge
bouw der Maatschappij van den werkenden stand
de ambachtschool, de dagteekenschool voor meis
jes, de industrieschool, een huisje van het wel-
dadigheidsfonds, de eerste ambachtschool en
woonde de volksvoordrachten bij.
Zondag begaven de Koning en Koningin zich
naar de Nieuwe Kerk; des middags maakte de
Koningin met het prinsesje een rit door de stad
en bezochten weder Artis.
Schiedam gaat achteruit, maar ongelukkig
niet doordat er minder jenever gedronken wordt.
Om aan den onhoudbaren toestand, waarin ver
schillende branderijen verkeeren, een einde te
maken, wordt thans aan de branders, ook te
Delftshaven, een overeenkomst ter teekening aan
geboden, ten doel hebbende door samenwerking
te trachten een einde te maken aan, of althans
verbetering te brengen in den sinds lang bestaan
den onhoudbaren toestand der stokerijen.
Paaschmaandag waren eenige kinderen te
Kerkenbovenveen bezig met lucifers heide in
brand te steken. Zij schijnen hierbij de aardig
heid gehad te hebben om door de vlammen te
loopen, waardoor de kleeren van het vierjarig
meisje van den turfmaker A. G. Bos vuur vatten.
Door den nog al stevigen wind aangeblazen,
duurde het slechts een oogenblik of alles wat
het kind aan het lichaam had brandde. Na veel
inspanning werd men eindelijk de vlammen
meester. Vooral de dijbeenen der kleine zijn
met vreeselijke brandwonden overdekt en ook
de hals, ’t hoofd en de armen zien er erg uit.
Zaturdag trof den machinist V. te Leiden
het ongeluk, terwijl hij nog wilde overloopen
voor den aankomenden trein no. 4 der Holl.
Spoorwegmaatschappij, door dien trein te worden
overreden. Zijn deerlijk verminkt lichaam werd
levenloos opgenomen.
Te Eist heeft een afschuwelijk voorval een
groote ontsteltenis teweeg gebracht.
Een jonkman, die omstreeks 9 uur op weg was
om teenen te gaan snijden, ontmoette een paar
mannen, waarvan de een plotseling een geweer
op hem afschoot, zoodat de volle lading hem in
’t lichaam drong.
Zijn toestand is hopeloos.
Men vermoedt, dat het stroopers waren, die
hem voor een oppasser aanzagen.
Tot tempering van den hoogen dunk dien
sommigen van het kapitaal voeden, wijst het
Dagblad op de volgende feiten
„De „Westelijke Bouw-onderneming” te Am
sterdam deelt over 1885 geen dividend uit, en
noemt toch haar toestand nog gunstig. De Ned.
Maatschappij voor Kaas- en Roomboterfabrieken:
geen dividend. De scheepsbouw- en werktui-
genfabriek „de Maas” (Delfshaven)idem als
voren. Het „American-Hótel” te Amsterdam,
(kapitaal f 300,009)als voren. Het herstellings
oord „Trompenberg,”als voren. De stoomboot-
reederij „Maas en IJsel” te Kralingsche veer
als voren.
De Amsterdamsche Chininefabriek heeft in
1885 een verlies van meer dan 40 pct. van het
gestort maatschappelijk kapitaal geledendaar
om is de beslissing der aandeelhouders gevraagd:
op de vraagal of niet voortzetting der onder
neming Na eenig debat werd besloten, het
Bestuur gelegenheid te geven om aangeknoopte
onderhandelingen ten einde te brengen.”
De Algemeene Kerkeraad te Amsterdam
heeft aan hen, die op de Nieuwe Kerk beslag
hebben gelegd, eene sommatie gericht, waarin
hij verklaart nu lang genoeg geduld te hebben
geoefend en thans eischt, dat binnen acht dagen,
de kerk wederom wordt geopend voor het hou
den van kerkeraadsvergaderingen. Vrijdag 7 Mei,
te half een uur, zal de voorzitter en scriba on
derzoeken of aan het verlangen van den Ker
keraad is voldaan. Mocht dit niet het geval
zijn, dan stelt hij hem tot wie de sommatie is
gericht, persoonlijk aansprakelijk voor alle moei
lijkheden, schade en schande uit de voortduren
de weigering van gehoorzaamheid voortsprui
tende.
Zaterdag had te Delft de plechtige begra
fenis plaats van den heer P. Mesu, in leven stu
dent aan de Polytechnische school, onlangs te
Schiedam overleden aan de gevolgen van een
spoorwegongeluk, hetwelk hem daar vóór eenige
weken overkwam. De stoet werd gevolgd door
den senaat, professoren en vele studenten. Op
de lijkkist lagen verscheidene kransen. De ka
pel der huzaren voerde treurmuziek uit. Alge
meen was de deelneming, ■'niet alleen om de
treffende wijze, waarop de heer Mesu het leven
verloor, maar ook omdat in hem het corps een
zijner meest belovende en meest beminde leden
verloor, gelijk om strijd werd getuigd door wie
aan de geopende groeve achtereenvolgens het
woord voerden de president van den Senaat,
prof. Pekelharing, en ds. Buisman. De heer
Mesu, 22 jaren oud, stond op het punt van zijn
eind-examen te doen, en menigeen had hem een
schitterende loopbaan voorspeld.
Omtrent het verblijf van den Russischen
Czaar in het Zuiden van zijn Rijk, wordt uit
Petersburg het volgende geschreven aan de Köln.
Zeit.De terugkeer des Keizers is verschoven;
of hij nog langer in de Krim zal blijven, dan
of hij ook andere deelen des Rijks bezoeken zal,
is nog onzeker. De nihilistische beweging treedt
weder meer dan ooit op den voorgrond en ver
ontrust alle ambtenaren, die voor de veiligheid
van den Vorst moeten waken. De ontdekkingen
in Nowo-Tscherkask, de hoofdstad der Dcnsche
kozakken, hebben tot vele inhechtenisnemingen
aanleiding gegeven men spreekt van 250 tot 300
personen. In de woning van een kozak heeft
men ontplofbare stoffen gevonden. De broeder
van dezen kozak, student te Petersburg, werd
gevangengenomen, maar, nadat zijne onschuld
duidelijk bewezen was, weder vrijgelaten. Hij
houdt vol, dat zijn broeder, dien hij uitstekend
kent, tot zulk eenen schandelijke daad niet in
staat zou zijn. Overigens moet in het Donsche-
kozakken-gebied algemeene ontevredenheid heer-
schen door de invoering der land-gerechtshoven
(Demstwos), waarvan de kozakken een grooten
afkeer hebben. Het algemeen doorgevoerde sy
steem van gelijkheid in alle zaken, den innerlij-
ken toestand betreffende, kan in een land zoo
als Rusland, waarin zooveel verschillende vol
keren, met zoo velerlei zeden en gewoonten, ge
vestigd zijn, met geen goeden uitslag bekroond
worden en zoo komt het, dat twee geheel ver
schillende volken, de kozakken en de Baltische
bewoners der Oostzee-provinciën, den druk van
dezelfde nieuwigheden ondervinden. De vader
van het gelijkheidssysteem is de bekende voor
zitter der synode Pobedonoszeff, iemand die op
’t oogenblik alle macht in handen heeft. Hij oefent
bij den Keizer zoowel wat de wereldsche, als
wat de kerkelijke zaken betreft denzelfden in
vloed uit.
In verschillende steden der Vereenigde
Staten zijn de werklieden eene beweging be
gonnen tot het verkrijgen eener beperking van
den arbeidsdag tot acht uren. Eenige werkge
vers hebben aan dit verlangen toegegeven, an
deren zijn weigerachtig gebleven, waarna hunne
werklieden onmiddellijk den arbeid staakten.
De beweging is het sterkst te Chicago, waar
verscheidene duizenden werklieden door de stra
ten loopen.
Ongeregeldheden hebben niet plaats.
In de Noordelijke Staten heerscht eene groote
verbittering tegen deze der boycotters, die de
weder ontluikende verbetering in den toestand
des handels tegengaan en zelfs bedreigen. De
meeste spoorwegmaatschappijen hebben gewei
gerd, toe te geven aan den eisch om den werk
dag op acht uren te bepalen. Sommige maat
schappijen, waaronder de Chicago-Northwestern,
hebben met de beambten geaccordeerd om het
aantal uren op 9 te betalen, als grondslag ter
voorkoming van verdere werkstaking. De groote
juri te Nieuw-York heeft de hoofdleidérs der
werkstaking bij den tramdienst in de derde ave
nue in staat van beschuldiging gesteld, en in
hevige bewoordingen het boycottenstelsel ge
brandmerkt als eene vervloekte woekerplant, die
Noord-Amerika’s beste volkskrachten uitzuigt,
ten nadeele zoowel van werklieden als van werk
gevers., zoodat al het noodige moet worden ge
daan om den boycot-hydra den kop te verplet
teren.
Jefferson Davis, de bejaarde gewezen pre
sident der Zuidelijke Staten, is voor het eerst
sedert het eind van den burgeroorlog in het
openbaar opgetreden. Hij heeft den eersten
steen gelegd voor een monument, dat te Mont
gomery in Alabama ter herinnering aan de ge
sneuvelde Zuidelijken zal worden opgericht. Meer
dan 20,000 menschen woonden de plechtigheid
bij. Staande op dezelfde plek, waar hij in 1861
den eed als President aflegde, hield Davis eene
redevoering, doch nu onder de vlag der Unie,
waaronder de Noordelijke en Zuidelijke Staten
zijn vereenigd.
Te Heylaerde, een gehucht bij het Belgi
sche stadje Lokeren, heeft een geweldige brand
gewoed, die negentien woningen, waaronder acht
groote boerderijen, vernielde. De huizen grens
den niet aan elkander, maar de harde wind
voerde het vuur, negen uren lang, van de eene
woning naar de andere. Vee, goederen en geld
zijn in groote hoeveelheid door de vlammen
vernield.
Zeven-en-tachtig personen zijn van alle mid
delen van bestaan ontbloot. De armsten zijn
niet, anderen slechts voor kleine sommen geas
sureerd.
Bolswardsehe Courant
