NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OLSWARB «fit WONSER ABEEL
1886.
Vijf en Twintigste Jaargang.
No. 26.
VOOR
BINNENLAND.
BUITENLAND.
Wat achter ons ligt en
wat voor ons.
DONDERDAG 24 JUNI.
w
k
ui
1
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
i'ffj
1 s.
ADVERTENTIEPRIJS 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Maar wat nu, wat ligt voor ons?
Wie zal zich aan voorspellingen wagen?
Mij dunkt, wij hebben slechts te vragen naar
onzen plicht. En deze is voor de liberale meer
derheid, dat zij zich onthoude van alle persoon
lijke veeten, dat zij trachte, met erkenning van
elks zelfstandigheid, in hoofdzaken het eens te
zijn, dat zij de handen aan den ploeg sla, op zoo
menig gebied, waar wij geen behoefte hebben
aan woorden, maar aan daden. Zoo het mogelijk
is, dan trede een liberale regeering op, dat is
nu parlementaire eisch geworden, maar ook zou
een Ministerie Heemskerk nog kunnen geduld
worden, dat liberaal regeert, totdat de kamer
gebracht is op het getal leden, waaruit zij vol
gens de wet, in verband met de vermeerderde
bevolking bestaan moet. Daarna is het dan
voldingend bewezen of de meerderheid liberaal
blijft in de kamer en als deze dan weer versterkt
zal blijken, moet een liberale regeering optreden
en kan deze de grondwetsherziening met kracht
ter hand nemen. In elk geval daar zijn tee-
kenen, die doen vermoeden, dat de kracht der
tegenpartij haar toppunt heeft bereikt en aan
het dalen gaat. Met minder zorg dan voor eenige
weken zien wij de toekomst tegemoet.
M. E. van der MEULEN.
van Gladstone, aan wien de tegenwoordige crisis
uitsluitend moet worden toegeschreven. Churchil
vraagt o. a.„Hoe lang zullen de kiezers zich
nog onderwerpen aan de heerschappij van een
grijsaard, welke heerschappij reeds in hetj aar 1868
begon?” Gladstone, aldus leest men verder, vraagt
nu de handhaving van een persoonlijk plebiscit,
waardoor de slechtste dagen van het Fransche
tweede Keizerrijk in herinnering worden ge
bracht Churchil doet een beroep op de kiezers,
om niet te verleenen de dictatuur, welke door
Gladstone gevraagd wordt en uiterst gevaarlijk is.
De manie van den Koning, om zich voor Lo
dewijk XIV te houden, is bekend. Hij was ge
woon te middernacht het middagmaal te laten
opdragen en beval dikwijls voor twintig personen
of meer te dekken. Hij at alleen, doch alle cou
verts moesten bediend worden. De Koning scheen
dan voor elk couvert een der personen uit de
omgeving van den grooten Franschen Koning te
zien en voerde gesprekken met hen meestal over
de groote paleizen te Versailles en die welke hij
zelf van plan was te bouwen.
Zelfmoord-gedachten koesterde hij reeds sedert
maanden. Zijn grootste vrees was voor schuld
in hechtenis genomen te worden, vandaar zijn
bevel om alle deurwaarders, die zich te Hohen-
schwangau aanmelden, onmiddelijk in het Her-
renchiem-meer te verdrinken. Morphine droeg
hij dikwijls bij zich, doch in den regel wisten
zijne kamerdienaars hem dit afhandig te maken.
Nog altijd houdt men vol, dat onder de pa
pieren van den ontslapen Koning het bewijs is
gevonden, dat de graaf van Parijs den Koning
20 millioen frs. zou aangeboden hebben tot voort
zetting van zijn bouwplannen, onder voorwaarde
dat de Koning neutraal zou blijven bij een even-
tueelen nieuwen oorlog tusschen Frankrijk en
Duitschland. De bewuste berichtgevers, die zoo
gemakkelijk spreken van 20 millioen, hebben ze
ker niet nagedacht over de hoegrootheid dier som.
De Orleansen mogen rijk wezen, maar of zij dat
nu in die mate zijn, dat zij zoo maar 20 millioen
kunnen wegschenken, dat mag zeer worden be
twijfeld.
De graaf van Parijs heeft het intusschen
noodig geoordeeld, het verhaal bepaald te doen
logenstraffen. Althans Reuther meldt dit.
Te München is uitspraak gedaan in het zoo
genaamde socialisten-proces. 32 personen waren
beschuldigd wegens het deelnemen aan bij dewet
verboden vereenigingen, waarin zij bekende en
onbekende chefs gehoorzaamheid beloofd hadden,
geld gegeven of verzameld hadden tot strafbare
doeleinden en ook wegens de verspreiding van
verboden geschrift en, welke verspreiding zij bevor
derd hadden. Het meerendeel der aangeklaagden
behoorde tot den arbeidersstand. Vijf van hen
werden vrijgesproken, twintig, waaronder eene
vrouw, tot eene gevangenisstraf van drie tot
zeven maanden veroordeeld, terwijl de redacteur
Löbenberg, dr. Schönlank en de eigenaar van
de boekdrukkerij Ernst, ieder tot zes maanden
veroordeeld werden.
Kardinaal Melches, die als uit Pruisen ver
dreven bisschop tien jaren lang in Nederland
heeft gewoond, heeft bij de ontvangst der Neder-
landsche pelgrims in de Pieterskerk te Rome
volgens de Germania o. a. het volgende uitge
sproken „Het doet mij genoegen, heden op deze
plaats de gelegenheid te hebben den Katholieken
van Nederland, als wier vertegenwoordiger ik u
beschouw, openlijk en plechtig uit mijn eigen
naam en ook uit dien van vele duizenden Duit-
sche priesters en ordebroeders, daarvoor dank
te zeggen, dat zij ons, toen wij door der kerk
vijandige wetten niet in ons vaderland konden
leven en werken, in hun land gastvrij hebben
opgenomen, en ook nu nog aan velen gastvrij
heid bewijzen. In het bijzonder moet ik u bedanken,
want gij hebt het mij mogelijk gemaakt 10 jaren
lang vanuit den vreemde de mij door God toever
trouwde kudde te leiden.”
De vrees voor een ministerieele crisis in
Bulgarije moet zijn geweken. De door Rusland
tegen de Regeering van Vorst Alexander aan
gestookte kuiperijen moeten totaal zijn mislukt.
Het Engelsche Lagerhuis heeft bij derde
lezing de wet aangenomen, volgens welke de of-
ficieele onkosten van de verkiezingen door de ge
meenten zullen worden gedragen en niet, gelijk
tot nu toe, door de candidaten. Sommige bladen
verwachten, dat het Hoogerhuis de wet verwer
pen of wijzigen zal, maar de Daily News gelooft
niet, dat het Hoogerhuis dit zal durven doen,
omdat juist door deze wet de verkiezing van
leden uit de onbemiddelde volksklasse mogelijk
wordt.
Gladstone hield te Edinburgh eene redevoering,
waarin hij zijne overtuiging uitsprak dat het
Britsche volk besloten is zijne staatkunde, welke
beoogt aan Ierland autonomie te schenken, te
ondersteunen. Het lersche vraagstuk behoort
spoedig opgelost te worden, dewijl anders stoornis
in het staatsbeleid gebracht zou worden, doordien
het niet mogelijk zou zijn de maatschappelijke
orde in Ierland te herstellen. Het home-rule-
ontwerp, verklaarde hij, is dood, maar het be
ginsel er van leeft. Om over dat beginsel uit
spraak te doen, zijn de kiezers de beste rechters.
Een nieuw ontwerp, om aan het beginsel uitvoe
ring te geven, was hij niet in staat te beloven;
hij zou echter zijne goedkeuring niet hechten
aan eenig ander ontwerp, tenzij het beter ware
dan het door hem voorgestelde. De tot dusver
geopperde andere plannen bevatten geene afdoen
de oplossing van het vraagstuk, dat daarentegen
door het regeeringsontwerp, tot tevredenheid van
Ierland en tot voordeel van Engeland, uit den
weg zou worden geruimd.
Te Leeds hield lord Salisbury eene rede, waarin
hij met nadruk verklaarde, dat het Tory-kabinet
zich nooit met het denkbeeld der herstelling vau
eene lersche wetgevende macht heeft bezig ge
houden.
Lord Randolph Churchil heeft een verkiezings
manifest uitgevaardigd, waarin hij heftig uitvaart
„tegen de eigenzinnigheid, de onbegrensde zelf
zucht en de voor een oud man dwaze ijdelheid”
In den Franschen Senaat is de discussie ge
opend over het door de Kamer aangenomen
wetsontwerp tot verbanning der prinsen. Het
rapport der commissie uit den Senaat beveelt
aan de verwerping van het ontwerp, als zijnde
onbestaanbaar met de vrijheid en als verderfelijk
voor de goede verstandhouding met het buiten
land. Het rapport voegt er een betoog bij,
dat de uitzetting van staatsburgers, welke dan
ook, geen zaak is van eene Wetgevende Verga
dering, maar behoort tot de bevoegdheden der
rechterlijke macht.
Te Parijs zijn onlangs via Marseille 31 jonge
Chineesche officieren van de zee- en landmacht
aangekomen, onder leiding van Teheru-Ta-Yon,
eene mandarijn van hoogen rang en van Quei-
Hen, een voornaam marine-ingenieur. Deze of
ficieren, van welke de jongste 18 en de oudste
25 jaar telt, werden naar Europa gezonden, om
er hunne opleiding te voltooien, 14 van hen, de
marine-offieieren, gaan met dit doel naar Lon
den en Greenwich. Bestemd als ze zijn om eeni-
gen tijd in Engeland te blijven, zijn ze goed
bekend met de Engelsche taal, evenals de 17
anderen, die in Frankrijk blijven, vloeiend
Fransch spreken. Deze laatsten zullen beginnen
met de scholen voor het mijnwezen en den wa
terstaat te bezoeken. De kosten voor de oplei
ding der bedoelde militairen gedurende hun
verblijf in Europa zijn begroot op een millioen
francs.
Het hof van assises van Rodez heeft uitspraak
gedaan in de zaak van den moord, gepleegd op
den ingenieur Wartrin, bij de werkstaking te
Decazeville. Veroordeeld zijnBedel tot acht
jaar dwangarbeid, Lescure tot zeven, Blanc tot
zes en Caussanel tot vijf jaren tuchthuisstraf.
De overige beschuldigden werden vrijgesproken.
Uit Bergen in Henegouwen wordt gemeld,
dat de arbeid in de kolenmijnen is hervat en de
werkstaking als geëindigd wordt beschouwd.
Na de berichten, welke melding maakten van
het werkzame aandeel, dat tot furiën geworden
vrouwen namen aan de oproerige tooneelen,
klinkt de tijding, dat de werkstaking alweder
geëindigd is, meer verrassend dan waarschijnlijk.
Of men moet er uit opmaken, dat de mijnwer
kers, wat zij noemen, betere tijden willen af
wachten.
Uit Fürstenried zijn zeer treurige berichten
ontvangen omtrent den toestand van den tegen-
woordigen Koning van Beieren, Otto I. Hij
weigert bijna alle spijs en drank en zit den ge-
heelen dag in een hoek der kamer nedergedoken.
De begrafenis van Koning Lodewijk II had
Zaterdag overeenkomstig het programma plaats.
De Kroonprins van Duitschland volgde met Kroon
prins Rudolf van Oostenrijk onmiddelijk achter
den Prins-regent de lijkkoets. Eerstgenoemde
was gekleed in de Pruisische generaals-uniform,
met den maarschalkstaf, en prins Rudolf in de
uniform der Beiersche zware ruiterij. In de
St. Michaël-kerk had de zegening van het lijk
plaats. Nadat de gebeden waren opgezonden,
werd de kist naar het graf gebracht. De optocht
duurde l3/4 uur.
Dat ’s Konings ziekte in den laatsten tijd on
rustbarend toenam, weet men. Ten bewijze strek
ken de volgende bijzonderheden: De Koning zond
den Minister van Financiën een doodvonnis thuis,
omdat deze hem geen 20 millioen mark kon ver
schaffen. Ook de overige Ministers werden ver
oordeeld, alsmede 33 personen uit’s Konings om
geving. Een gendarme, wien de Koning een kost
baar theeservies van Neissener porcelein naar het
hoofd smeet omdat hij op de gladde parketvloer
was uitgegleden, ontving tot troost 12000 mark.
Brieven zijn er, waarin de kamerdienaar Hetsel-
schwart met de vorming van een nieuw Kabi
net wordt belast, en ook bestaat het besluit tot
verbanning van een der Ministers naar Amerika.
Op den dag dat het Regentschap werd gepro
clameerd liet Lodewijk den brigadier Weber een
aanwijzing op zijn kas geven van 25,000 mark,
die hem in een prachtige cassette moesten ge
zonden worden,
Men leest in de Tijd:„Door verschillen
de bladen worden zeer uiteenloopende cijfers
medegedeeld betreffende het aantal stemmen,
uitgebracht op candidaten der onderscheidene
richtingen. Hoe daarbij somstijds te werk wordt
gegaan, kan blijken uit het voorbeeld van de
Standaard. Dit blad berekent, dat op anti-re-
volutionaire candidaten werden uitgebracht ruim
10,000 meer, op roomsche candidaten ruim 3000 -
stemmen minder dan in 1884. Om dit verba
zend resultaat te verkrijgen, wordt dr. Schaep-
man eenvoudig tot de anti-revolutionairen ge
rekend dat de gekozen anti-revolutionairen ook
veel duizenden stemmen van katholieken ver
kregen, ja grootendeels door katholieken in de
Kamer werden gebracht, wordt voorts zorgvul
dig verzwegen. Wij gelooven, dat wij de Stand
aard geen dienst zouden bewijzen, indien wij het
blad eens voorrekenden, hoe groot, of liever hoe
bitter klein, in de meeste districten het aantal
stemmen, op anti-revolutionairen uitgebracht, zou
geweest zijn, indien de roomschen niet geholpen
hadden.”
De oudste reünist, de eenig gebleven lee-
raar van de series lectionum aande Utrechtsche
Aca demie van 1830, de 94-jarige oud-rector Ge
orges Verenet, is Vrijdag linea recta 200 uren
ver uit Zwitserland te Utrecht aangekomen,
voor de viering van het 250-jarig bestaan der
Alma Mater, waarvan hij als docent in 1836
het tweede eeuwfeest heeft bijgewoond, en waar
aan hij latei nog zoo lang verbonden is geweest.
(U. D.)
Men schrijft uit Joure 19 Juni
De aardebaan der tramlijn van hier op Oude-
weg is klaar. Ook de onderbouw der bruggen
in de geheele lijn naar Sneek is zoo goed als
afgeloopen. Men vreest echter, dat door tegen
werking van den Raad eener andere gemeente
de lijn in het najaar zooals het plan was, niet
in exploitatie zal komen.
In het Doet. Weekblad spreekt de heer van
Dijk in de volgende woorden zijn oordeel uit
over de politieke bemoeiingen van dr. Kuyper
„Laat de heer Kuyper zoo maar voortgaan en
spoedig is er:
geen geloovig Protestant meer in de Kamer;
talloos vele broeders van elkander verwijderd
ons Christelijk gezind volk gedemoraliseerd;
tal van Chr. scholen vernietigd
de Hervormde kerk verwoest; en
dat alles is dan gedaan ten goede voor en in
den dienst vanRome
Als een tegenstelling van Boren! o en an
dere gemeenten, waar geen enkele kiezer tehuis
bleef, wordt uit Vlieland gemeld, dat er geen
enkele opkwam.
Dit zou zeker geen aanbevelenswaardig voor
beeld zijn, maar wij kunnen er in komen, dat
de 750 eilanders, waaronder maar 20 kiezers
zijn, het zich zoo bijzonder niet aantrekken wat
op het vasteland gebeurt. Het moet al heel
erg loopen eer men er daar iets van bespeurt,
wie er aan de Ministerstafel gezeten zijn. Al
had men de Roode Republiek in Nederland,
Vlieland zou er niets van bemerken.
Een ingezeten van Utrecht kwam op den
verkiezingsdag naar zijne woonplaats terug, be
taalde eene reis die hem een paar gulden kostte
en vernam aan het stembureau dat hij niet op
de kiezerslijst stond.
Dit is waarschijnlijk aan meer kiezers over
komen maar deze kiezer verklaart dat hij de
kiezerslijsten niet heeft kunnen controleeren,
omdat hij een reizenden werkkring heeft.
Die klacht komt ons zóó gegrond voor, dat
we bijna in overweging zouden geven om bij
eene eventueele wijziging der kieswet, eene be
paling op te nemen, dat aan alle commis-voya-
geurs afschrift zal worden gezonden van de op
gemaakte kiezerslijsten, na alvorens aan hunne
woning of bij hun patroon naar hunne reisroute
te hebben geinformeerd.
Dat de commis-voyageur-kiezer de controle
niet aan een vriend kan opdragen, behoeft wel
geen betoog.
In het nieuwe tarief voor telegrammen
dat thans in voorbereiding is, zal voor dagblad-
telegrammen geen reductie boven 40 woorden
worden toegestaan, hoewel aanvankelijk voor
stellen daartoe gedaan waren.
Bij de nieuwe regeling wenscht de Regeering
stadstelegrammen in te voeren tegen 15 cents
per 10 woorden en een hooger tarief voor elk
woord daarboven. (Vad.)
De heer Herman de Ridder heeft Zondag
zijne betrekking als predikant bij de Remon-
strantsche gemeente te ’s Gravenhage nederge-
legd. Hij was daar 33 jaren werkzaam en heeft
den leeftijd van 70 jaar bereikt.
Achter ons ligt de 18de Juni, dien ik het eer
ste noem, omdat hij ons heenwijst naar het ver
ste verleden, naar een tijdperk, dat reeds door
twee menschengeslachten is overleefd. Toch her
denken wij dien blijden morgen der eeuw welke
nu ter kimme daalt, met onverzwakte ingeno
menheid en doet het ons goed, als wij de vlaggen
van de torentinne en openbare gebouwen zien
wapperen. Zij roepen ons toevergeet niet, O
Nederland! wat in T3 en in T5 is geschied;
hoe in het eerste jaar van der Duyn van Maas
dam en van Hogendorp het „cordaat besluit” na
men, om in afwachting van den prins van Oranje,
het „algemeen bestuur” op zich te nemen over
het herboren Nederland, met een leger van hoog
stens 1000 gewapendenhoe in het tweede met
recht als een Godsstem werd gehoord„Corsi-
caan, hier eindt uwe macht”! Op Waterloo’s
velden werd onze vrijheid bezegeld en het ver
bond tusschen Neerland en Oranje onverbreke
lijk gesloten.
Achter ons ligt de 15de Juni. Een herinne-
ringsdag zal deze worden en blijven, ook aan
een feilen strijd. De kampplaats was heel het
vaderland, vele duizende strijdbare en strijdlus
tige mannen togen op. De kamp was onver
mijdelijk geworden. Om algemeen bekende re
denen was regeeren onmogelijk. De natie moest
uitspraak doen, in 't algemeen omtrent de rich
ting waarin zij wenscht bestuurd te worden en
in ’t bijzonder omtrent de staatsschool, als zijn
de dit punt door de halve kamer op den voor
grond geplaatst. In gesloten gelederen zijn de
Kiezers opgekomen. Sints vele jaren was zulk
een geestdrift niet aanwezig. In de twee groote
koopsteden, Amsterdam en Rotterdam, in de
laatste plaats vooral, was men aan de zijde der
liberalen te veel zeker van zijn zaak en begreep
de tegenpartij waarschijnlijk dat zelfs de groot
ste inspanning niet baten zou, vandaar dat al te
veel Kiezers niet opkwamen. Maar overigens
is er een ijver aan den dag gelegd, die getuigt
hoezeer men doordrongen was van het gewicht
der zaak waarvoor men was opgeroepen. Slape-
rigen zijn wakker geschud, onverschilligen heb
ben naar den stembrief gegrepen, ouden van
dagen en zwakken van kracht hebben zich in
gespannen, om hun plicht te vervullen en de
uitslag van den strijd is reeds nu, afgezien van
de herstemmingen, beslissend geweest.
De uitspraak is in meer dan één opzicht een
vonnis.
Een vonnis over de tegenstanders van de staats
school en hunne houding tegenover de grond
wetsherziening op dit punt en in ’t algemeen.
Geen regeering behoeft in de eerste jaren er aan
te denken om te tornen aan de beginselen van
Art. 194. De liberale partij heeft volle recht,
om elke oproeping ten strijde op dit gebied met
beslistheid af te wijzen. De AVijmbritsaradeel’s
onder de gemeenteraden mogen voortgaan eenige
scholen op te heffen, hun kleingeestigen strijd
voort te zetten, in de zalen der volksvertegen
woordigers, nu zoowel van de tweede, als van
de eerste Kamer, kan deze strijd als geëindigd
worden beschouwd. De meerderheid der natie
wil de staatsschool als volksschool. De tegen
partij heeft door Hoofdstuk X op den voorgrond
te plaatsen en alle aanbiedingen af te wijzen,
haar eigen graf gedolven.
Er is vonnis geveld over het verbond tusschen
de Anti-revolutionairen en Katholieken. In me
nig district heeft een merkwaardige kentering
plaats gehad. Honderde stemmen hebben zich
verplaatst, in ons eigen district worden de libe
ralen met steeds grooter meerderheid gekozen,
in den Haag, in Steenwijk, in Zutfen, in Mid
delburg vooral, zijn hun candidaten, zijn de hoofd
leiders gevallen.
Er is vooral gericht gehouden over de twee
kerkelijke drijvers Mr. L. W. C. Keuchenius en
Jhr. Mr. A. F. de Savornin Lohman. De eerste
is gevallen en de laatste is nog nergens gekozen,
maar heeft daarentegen overal waar hij candi-
daat is gesteld, merkwaardig weinig stemmen
gehad, bij uitnemendheid in Amsterdam, waar
hij zich gerechtigd heeft geacht zich op zoo in
het oog loopende wijze te mengen in het kerke
lijk geschil aldaar in de Hervormde kerk.
Gevonnisd is de opperbevelhebber, Dr. A. Kuy
per, uit wiens hoofdkwartier en arsenaal, ver
tegenwoordigd door „Standaard” en „Heraut”,
door het gansche land heen, bevelen en wape
nen werden verzonden.
Evenzoo hebben de Kiezers, gelijk zij in het
vorig jaar en bij deze stemming, den ernstigen,
bezadigden Heldt met groote sympathie verko
zen, zoo nu verklaard, niets te willen weten van
de richting, waarin Dr. Vitus Bruinsma, vooral
in gezelschap van Frowein, verklaart naar Al
gemeen Stemrecht te streven.
Met kracht is er gewerkt van alle kanten, niet
alle wapenen waren van het edelste metaal, met
felheid is gestreden, maar tot eer der natie zij
gezegd, toen de strijd was beslist, zijn de neer
lagen op waardige wijze geleden, de zegepralen
op geestdriftvolle manier gevierd, maar nergens
is ook zelfs een zweem van rustverstoring ge
weest, het buitenland moge een voorbeeld nemen
aan een volk, dat zooveel vrijheid, zooveel kracht
zooveel orde iu zich vereenigt,
15
lillll'l!,.;
Bolswardsche Courant.
