NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD BBMWAB0 BK 'WONSERABBBÏ. 1886. Vijf en Twintigste Jaargang. No. 32. BUITENLAND. BINNENLAND. DONDERDAG 5 AUGUSTUS. VOOR Sociaal-Democraten en Anti-revolutionairen. ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden. Franco per post 95 Cents, ADVERTENTIEPRIJS: 50Cts. van 1—7regels. Ver volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte. Het Oproer te Amsterdam in de Nederlandsche Hervormde Kerk. want liet Koningrijk der hemelen komt niet met geweld. Ik breek den staf niet over alle sociaal-demo- craten en anti-revolutionairen, maar al wat bin nen in mij is trilt van verontwaardiging, als ik denk aan de gruwelen, waartoe sommige woord voerders onder hen, de verdwaasde, onontwik kelde menigte opzetten. En ik roep, zoover mijn zwakke stem dit vermag, alle ware volksvrienden en alle innige vromen op, om met allen die van goeden wille zijn samen te werken, hen in het aangezicht te wederstaan, het wettig gezag te steunen, den verstoorden vrede, zooveel in ons is te herstellen en de orde te handhaven. Men brenge niet door oproer ellende over het volk en vloek, maar onder de welbekende leuze „Eendracht maakt macht”, moeten allen samen werken, om der natie ten zegen te zijn. M. E. van der MEULEN. „Offert Gode dankdoet de Standaard heden weder een beroep op de „Christenen in Nederland” om bij de op 17 dezer te houden „Unie-collecte”, d. i. de collecte voor „de school met den Bijbel,” „den Allerhoogste hunne geloften te betalen.” Gemiddeld is er in de zeven laatste jaren ruim f 96000 ’s jaars voor dat doel door de broeders en zusters van Kuyper opgebracht, maar geloof daarom niet, dat hij voldaan is. Franeker, 2 Aug. Aan de heden alhier gehouden harddraverij met paard en chais namen 13 beste dravers deel. Na een vinnigen strijd werd de prijs van f 100 behaald door de bruine merrie „Wilhelmina” van den heer IJ. Jaarsma te Tjerkwerd, pikeur H. Oneïdes. Het cadeau van f 25 voor den laatsten mederijder viel ten deel aan den zwarten ruin „de Vlieger” van den heer G. Deinema te Klooster-Lidlum, pikeur J. Deinema. De uitslag der zesbals biljartpartij, gehou den te Franeker bij J. Postma, „Hot van Hol land”, is, dat de prijs behaald werd door den heer R. Koopmans te Franeker, de premie door den heer J. de Jager te Sneek; daarna volgde eene gewone biljartpartij, prijswinnaar de heer J. de Jager te Sneek, premie aan den heer D. de Jong te Tzura. De Bakkerjj-tentoonstelling in het Volks- paleis te Amsterdam blijft slechts gedurende 14 dagen geopend. Wjj vestigen de aandacht van belangstellenden daarop alsmede op de verklaring der Amsterdamsche bladen, dat deze geluk kig reeds bjj de opening geheel voltooide - tentoonstelling in alle opzichten een bezoek waard is, Met opzet gebruik ook ik, gelijk alle dagblad schrijvers het deden, waar zij melding maakten van de wanordelijkheden te Amsterdam het woord „oproer” en niet „opstand” en pas dit woord ook toe op hetgeen, en in Amsterdam en elders geschiedt in de Nederlandsche Hervormde Kerk, omdat, al is het standpunt dat de drijvers en bedrijvers schijnbaar innemen geheel anders, toch in den grond der zaak bij beide partijen het verzet uit dezelfde oorzaak voortvloeit. Bij „opstand” en „oproer” beide is verzet tegen het gezag, maar opstand is verzet tegen onwettig gezag en oproer tegen wettig gezag. Ik ben er trotsch op te behooren tot de afstammelingen der moedige voorvaderen, die toen Philips II zijn eed brak en onze burgerlijke en godsdienstige vrijheden schond, opstonden tegen dien Vorst, om de vrijheid te verwerven en te handhaven voor alle burgers, al erken ik met leedwezen, dat die vaderen in de toepassing later en langen tijd gefaald hebben. Doch ik zou mij schamen een volgeling te zijn van Dr. Kuyper en den beruchten Domela Nieuwenhuis, in zooverre deze beiden oproer prediken tegen het wettig gezag Volledige vrijheid zij den een gegund om zoo rechtzinnig, zoo kalvinistisch mogelijk te zijn, den ander om de leer te verkondigen, dat allen evenveel en dus even weinig moeten bezitten, al brengt hij het voor zich zelf niet in toepassing, maar! dit maakt hen gevaarlijk voor de ongeluk- kigen, die zij meesleepen, dat beiden hun doel trachten te bereiken, door het luide te verkon digen, dat men de wetten van de Kerk en den Staat niet behoeft te eerbiedigen, dat beiden prediken omverwerping van het wettig gezag. Er is in onzen Staat, noch in de N. H. Kerk ook maar een zweem van schending der vrijheid van burgers en belijders. Wie belet Domela Nieuwenhuis en de zijnen, om hun voorspiege lingen van den gelukstaat tot werkelijkheid te maken in het vaderland zelf of daar buiten Waarom verlaat hij den Haag niet en komt wonen te midden zijner vrienden op Lindegracht en omstreken; waarom deelt hij zijn fortuin niet met Fortuijn en de overige Sociaal-Democraten? Wie verhinderde Dr. Kuyper om predikant te blijven en zoovelen mogelijk voor zijn kalvinisme te winnen? Wie heeft hem, toen hij begreep Staatsman te moeten worden, eene Universiteit te moeten stichten, voor de pers te moeten leven, ook maar een stroobreed in den weg gelegd Waar ondervinden zijn geestverwanten ook zelfs de minste tegenwerking in hun prediking of welk ander deel van hun ambtelijk werk Is er eenig land waar burger en belijder, waar tong en pers zoo vrij zijn als in Nederland Doch onze oproerigen hebben dit met elkander gemeen, dat zij wel voor zich de vrijheid eischen, doch ze niet aan anderen gunnen. Laat hen sociaal-democraat zijn, dat wie wil kalvinistisch zij, maar er moet een wettig gezag wezen, dat u en mij beschermt, als wij het eigendomsrecht handhaven, een andere richting in het gods dienstige volgen of tot een andere kerk willen behooren. Dir. nu is het gevaarlijke, het mis dadige bij beide partijen, dat zij niet den gelei delijken weg volgen van hervorming van maat schappij en kerk, maar de heillooze paden des oproers inslaan. Zij verkondigen beide liefde voor den naaste, voor zijn lichamelijk of geeste lijk welzijn en zij hebben tot heden niet anders dan twist en tweedracht gestookt. De ure is geslagen, dat tegenover dat oproerig streven, alle burgers zich aangorden moeten, om het wettig gezag te steunen, dat ons allen be schermen moet. De schandelijke aanvallen op en opruiingen tegen politie en wet van „Stand aard” en „Recht voor allen” moeten ergernis opwekken en strenge afkeuring vinden bij alle burgers van Nederland, die orde en vrede, recht en waarheid liefhebben. Een allertreurigst ver schijnsel is het, dat juist twee predikers van het Evangelie der liefde, zooveel haat en wrok zaaien, burgers tegen elkander ophitsen en de schuld moeten dragen van zooveel droefenis en rouw, als in tal van gezinnen zijn verspreid. Éet bloed der onschuldigen dat gestroomd heeft in de hoofd stad, de tranen der achterblijvenden getuigen tegen de leiders, die de hoofdschuldigen zijn. Uit de graven der verslagenen stijgt tegen hen een schrikkelijk verwijt. Neen, straatsteenen kun nen geen bewijzen zijn voor de waarheid, met keien in de hand van furiën, van vrouwen en mannen, kunnen wel wonden geslagen worden, maar geen nooden des volks gelenigd en genezen. Door gevechten om de kansels komt het Ko ningrijk Gods niet. Wij hebben diep medelijden met eerlijke armoede, wij willen mede trachten billijke grieven weg te nemen, maar wij mogen het niet anders doen, dan met den balsem der liefde en door woorden van gezond verstand. Kreten van razernij zweepen een volk slechts op en werpen het neer in een poel van jammeren. Juist om te arbeiden aan de oplossing van het maatschappelijk vraagstuk, moet er kalmte wo nen in de gemoederen des volks en vreeselijkis het oordeel, dat gaat over de blinde leidslieden der blinden. Met recht heeft onze groote Mees ter gezegd; „steek uw zwaard in de schede”, Het gerucht, dat de Parijsche Wereldten toonstelling tot 1890 zou worden uitgesteld, is gebleken onjuist te zijn geweest. Het Journ.officiel deelt de op de tentoonstelling van 1889 betref fende besluiten mede en de benoeming van de drie directeuren Alphand, Berger en Grison. Over den algemeenen politieken toestand moet zich de Keizer van Oostenrijk, nadat graaf Kal- noky hem verslag had gedaan van zijn onder houd met den Duitschen Rijkskanselier te Kis- singen, zeer bevredigend hebben uitgelaten. Men verwacht, dat bij de ontmoeting tusschen Keizer Wilhelm en Krizer Frans Jozef te Gastein behalve Bismarck, ook weder Kalnoky zal tegen woordig zijn. Men meldt nader, dat de Noord- en Zuid- duitsche Ministers van Financiën het volkomen eens zijn omtrent de brandewijnbelasting. Zij be treuren het allen, dat de Rijksdag het Regeerings- voorstel verwierp, doch zij komen allen ook hierin overeen, dat de indiening van nieuwe ontwerpen tot niets zou leiden, zoolang de kiezers voor den Rijksdag niet tot de overtuiging zijn gekomen, dat eene verhooging der brandewijn-belasting noodzakelijk moet worden gerekend, en zij dien overeenkomstig ook bij de stembus zullen voteeren. Uit Berlijn wordt gemeld, dat de sociaal democratische partij in Duitschland, ondanks de strenge socialisten-wet, zelfs belangrijk vooruit gaat. Berlijn levert natuurlijk het grootste con tingent. Er zijn dit erkennen conservatieve bladen slechts weinige werkplaatsen van eenige beteeke- nis, waarin niet de sociaal-democratische propa ganda, die met beleid te werk gaat, een verte genwoordiger heeft weten te brengen. Bijzondere opmerkzaamheid wordt besteed aan jonge werk lieden die binnenkort in militairen dienst moeten gaandie worden stelselmatig bewerkt door ou dere sociaal democraten, welke zich in hunne vriendschap trachten in te dringen. Tegen den winter wordt een algemeene werkstaking voorbe reid de inhoud van de kassen tot ondersteuning van werkstakers, die anders tegen Kerstmis werd besteed, zal ditmaal reeds met 1 October ver deeld worden. Uit Brussel wordt gemeld, dat de algemeene raad der werkliedenpartij aan alle werklieden- vereenigingen des lands eene circulaire gezonden heeft, teneinde haar uit te noodigen om aan de manifestatie van 15 Augustus, waartoe de bur gemeester toch verlof zal geven, deel te nemen. In Engeland heeft de benoeming van den advocaat Henry Matthews tot Minister van Bin- nenlandsche Zaken, naar men aan de Indépen- dance meldt, groote verbazing gewekt. De heer Matthews is de advocaat, die tegen Sir Charles Dilke in het Crawford-proces pleitte. Tot heden vervulde hij nimmer een staatkundige betrek king; zoodat men zijn benoeming als een beloo- ning voor zijn diensten beschouwt, welke hij de conservatieve partij bewees door zulk een gevreesd tegenstander als sir Charles Dilke van de baan te kaatsen. Nog meer beteekenis krijgt deze be- looning, wanneer men weet, dat Matthew’s eigen verleden niet vlekkeloos is. Ook hij verscheen eenmaal voor de rechtbank als de min naar van eene dame, waartegen echtscheiding werd verlangd. Men acht het waarschijnlijk, dat de Koningin haar zegel niet aan deze benoeming zal hechten. Matthews is Katholiek en ook geneigd een gunstig oor te leenen aan de eischen der home- rule-partij. Dat is zeker, hij is een beslist tegen stander van dwangmaatregelen in Ierland. Hij zeide o. a. tot zijne kiezers te Birmingham: „Ik doe voor niemand onder in den wensch om aan Ierland volle recht te doen wedervaren en het te stellen in het vol en volkomen genot van gelijke rechten en gelijke wetten, als elk ander deel van het vereenigd Koninkrijk. Ik ben gekant tegen buitengewone wetgeving van straf- rechtelijken aard ten opzichte van Ierlanden ik wensch bij het bestuur van Ierland de mee- ningen der Ieren geraadpleegd en gevolgd te zien.” Het oordeel over lord Londonderry loopt zeer uiteen. Nu weder lezen we omtrent hem, dat hij de man was, die in 1878 door de home- rulers en anti-landlordisten naar Westminster werd afgevaardigd. In Engeland wordt de invloed der vrouw hoo- ger geschat dan elders ter wereld, De N. R. Ct. verneemt uit den Haag, dat er ernstig sprake van is, om het Turksche ge zantschap bij ons Hof op te heffen. De N. R. Ct. vernam dat de zegeling der effecten zoo goed als geëindigd is en p. m. f 150,090 daardoor opgebracht werd. Dit bericht nu kan niet juist zijn, zegt het Vaderland: lo. daar de opbrengst slechts bekend is tot ulto. Juni jl.; 2o. omdat in Juli volgens verklaring van effectenhandelaars en ontvangers der regi stratie het debiet zeer groot was. Nog dagelijks worden aan de kantoren massa’s plakzegels gehaald. 3o. Is de termijn van sluiting nog lang niet daar en is het bekend, dat bezitters van groote fortuinen (grootendeels in effecten belegd) de formaliteiten nog steeds moeten vervullen. „Al stemmen wij zegt de redactie van het Vaderland niet in allen deele in met de beschouwingen van onzen medewerker (Damas), iemand die als hij zich het recht heeft verwoi- ven gehoord te worden, zouden wij niet gaarne de gelegenheid afsluiten, om ons onbewimpeld zijn gevoelen te zeggen in een zoo ernstige zaak.” Wij zeggen dit het Vaderland na, alvorens aan de „Haagsche Omtrekken” het volgende te ontleenen „Zoo verdwijnt dan alle gezag op straat en in huis. En zij, die zich tegen het gezag ver zetten, die geen paling alleen trekken, maar ook dienders knuppelen, worden verschoond wegens hunne opgewondenheidReeds op den avond na de bloedige oproertooneelen, las ik in een onzer groote bladen „Laat dan niet op het kort en vastberaden onderdrukken van den opstand de naweeën volgen van lange en verbitterende gerechtelijke vervolging. Daar zal berouw ge noeg zijn. Daar zullen tranen genoeg vloeien. Laat de straffende gerechtigheid, waar zij het eenigszins vermijden kan, ze nog niet vermeer deren. Laat zij hare oogen* sluiten voor schuld, die meer in opgewondenheid en verleiding haren oorsprong vindt dan in boozen toeleg. Laat hever de balsem der barmhartigheid droppen in de geslagen wonden.” Odie balsem der barmhartigheid Terwijl veertig gerechtsdienaren, door de oproerlingen gruwelijk mishandeld omdat zij hunnen plicht deden zonder vrees en zonder blaam, daar ginder liggen te kermen op de houten banken van het politie-bureau, en een elk die nog bloed heeft in het lijf de fiolen zijns torens zou willen stor ten over de hoofden der misdadigers, komt reeds een onzer aandragen met droppels van barm- en flauwhartigheid Maar is het te verwonderen dat die huis apotheek ingang vindt, wanneer zelfs de rech terlijke macht meent te werk te moeten gaan tegen den grootsten opruier in ons land met een lankmoedigheid, welke verbazing wekt Ieder weet dat de leider der sociaal-democraten, maar meer nog, de rondreizende opstoker van het arme volk, onlangs slechts voor den Hove had te ver schijnen met het bericht van de ziekte zijns ver dedigers, om voor on beperkten tijd het vonnis, dat hem tot een jaar gevangenisstraf veroor deelde, krachteloos te zien gemaakt. Een spotter zeide dat die leider zich wel een advocaat zou hebben uitgekozen met eensleepende ziekte; maar ik heb te veel eerbied voor dc overheid om hier te spotten, en niet in gemoede te ver klaren dat de rechter naar overtuiging en ge weten heeft recht gedaan, al moet ik daar schoorvoetend aan toevoegen dat ik, in zijne plaats, een geheel andere overtuiging en een geheel ander geweten zou hebben gehad. Wel is hetme bekend, de deftige theoretici onder ons zeggen dat men het recht van verdediging niet mag beperken. Dan, sedert wanneer regeert men een land met phrases En, daarenboven, sedert wanneer heeft de geordende maatschappij hei recht van zelfverdediging voorwaar een heilig natuurrecht verloren Waarlijk, ook hier blijft het woord van Alphonse Karr van toepassing„dat de andere heeren beginnen -De correspondenties uit Amsterdam, aan de Köln. Zeit. over het oproer onderscheiden zich door hare juistheid. Het verslag der rustig afgeloopen begrafenis van de slachtoffers eindigt de berichtgever aldus: „Een goed teeken is ’t overigens, dat een ge deelte der opgezweepte bevolking de oogen be ginnen open te gaanvele bewoners uit den Jordaan richtten een paar dagen geleden een schrijven aan twee broeders, die de oproerlingen vermaand hadden rustig te blijven en waarvan de een de op eene barricade (brug) staande roode vlag had afgerukt en in het water geworpen. In dat schrijven wordt den beiden broeders dank gezegd en Nieuwenhuis een „groote lafaard” ge noemd, die zich stilhield, terwijl „zijne arme aanhangers hun bloed vergoten.” Zooals later bekend werd, hebben zich de sociaal-democraten veel moeite gegeven om Maandagavond op ver schillende punten van de stad een opstand te doen uitbreken, eenigen van hen poogden de Joden buurt te bewerken, maar daar werd hun mede gedeeld, dat men met den loop der dingen zeer tevreden was en geen verandering wenschte. In tegenoverstelling met de overdreven berich ten, die voornamelijk in Engelsche en Fransche couranten van het voorgevallene gegeven werden, geven wij de verzekering, dat geen vreemdeling Amsterdam behoeft te mijdende rust is wedar hersteld en niemand van hen, die in de hotels zich ophielden, is op eenigerlei wijze lastig ge vallen natuurlijk zal hij, die het gevaar zoekt en meent, dat hij overal bij moet zijn, zooals een Engelschman, die het vorige jaar de onvoor zichtigheid had, zich in het gedrang te mengen, daarvoor met een duchtig pak slaag beloond werd en eene vreeselijke beschrij7ing daarvan in de Times gaf, aan zichzelf de minder aange name gevolgen te wijten hebben.” In een artikel met het opschrift Hoezeer er tegen de benoeming van den mar kies van Londonderry tot Onderkoning van Ier land vrij wat wordt ingebracht, rekent men het toch als een der grootste voordeelen, dat hij een der aardigste vrouwen van heel Ierland bezit. Daar ook de beide vroegere Onderkoninginnen, lady Carnavon en lady Aberdeen, ontzaglijk veel tot verzoening van Ierland hebben bijgedragen, zoo vertrouwt men dat ook de markies een bij zonder succes zal hebben, omdat hij de man van zijne vrouw is. Te Belfast hadden Zaterdagavond wederom vechtpartijen tusschen Orangisten en nationalis ten plaats. De politie gaf vuur op het gepeupel, dat van weerszijden met steenen wierp. Een knaap werd gedood en verscheidene personen zijn gekwetst. Tegen middernacht was de rust hersteld. Eene misdaad, die aan de dagen van het „landleague-schrikbewind” herinnert, is wederom in Ierland gepleegd. De pachter Phelan, die sinds eenigen tijd geboycot was door zijn buren, omdat hij zijn pacht al te gewillig opbracht, is vermoord gevonden. Men had hem met een voorhamer den schedel verpletterd. Onder de bewoners, de „crofters”, van het eiland Tiree, heerscht groote beweging; wegens een pachtgeschil, waarin zij de wet niet willen gehoorzamen, is een oorlogsschip met mariniers derwaarts gezonden. Te Halle is Zaterdagavond de sneltrein naar Berlijn ontspoord. Eenige reizigers bekwa men lichte kwetsuren. Naar de Lienzer Zeitung meldt hebben de nabestaanden van de heeren Pallavicini en Crommelin aan de gezinnen van de beide gid sen, Ranggetiner en Rubesoier, die tegelijk met hen om het leven kwamen, eene jaarlijksche rente verzekerd van 100 flor. Daarbij voegt de Duit- sche en Oostenrijksche Alpenclub een jaargeld van 180 flor, en voor de weduwe van Rangetiner is het huisje aangekocht, dat zij totnutoe in huur had. Te Frankfort is dezer dagen een kaartleg ster gestorven, die met haar echtvriend, die 15 jaren jonger was dan zij en door haar zeer kort gehouden werd, in zeer behoeftige omstandighe den leefde. De man mocht nooit in de kast kijken, maar nu het hek van den dam was en de kast vrij doorzocht mocht worden, vond hij een pakket met 6000 fl. Oostenrijksch geld en een lijst van effecten, die echter niet zoo spoe dig te vinden waren. Later liet hij de stroozak van het bed, waarop de vrouw geslapen had, leegmaken en vond toen voor een waarde van 86000 M. aan papier, waarvan de nommers met die van de lijst in de kast overeenstemden. Voorts vond men nog de aanwijzing van andere nommers en de er toe leidde dat men na een grondig onderzoek onder eenige oude preeken nog 5000 M., achter een spiegel nog 5000 M. en verder nog 5000 M. ontdekte. Cholera. Uit Napels bericht men, dat, niettegenstaande de temperatuur van 90 gr. Fahr. in de schaduw, in de laatste dagen een merk bare verbetering in den toestand van de door de cholera geteisterde landstreek is ontstaan. I Bolswardsche Courant EN

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1886 | | pagina 1