NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
olswar» en weussBABsat
De Landbouw en Veeteelt
1886.
Vijf en Twintigste Jaargang.
No. 33.
VOOR
INGEZONDEN.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Noordelijke Provinciën.
DONDERDAG 12 AUGUSTUS.
•i
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
ADVERTENTIEPRIJS: 50Cts. van 1—7regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Het Bestuur van Floralia,
S. LYCKLAMA a NIJEHOLT.
M. E. van der MEULEN.
P. PEEREBOOM.
M. VAN DER FEEN.
P. FENNEMA.
S. HIEMSTRA.
A. BOUMA.
K. van RINGH.
J. HOMMES.
i
I
1
In waarheid, zeide Z. M., gij zijt de eerste die
spelen kuntik heb van uw piano zoo goed als
niets gehoord’toen gij de viool begeleiddet.
Ter gelegenheid van den 200sten jaardag der
herovering van de citadel van Ofen door de
keizerlijke troepen, onder den hertog Karei van
Lotharingen, zal de stad Budapest eene reeks
van feesten geven, beginnende den 15den dezer,
op welken dag de historische tentoonstelling in
de Hongaarsche hoofdstad geopend wordt.
Landbouw en veeteelt, die meest natuurlijke
middelen van bestaan meest natuurlijk in
dien zin dat zij als ’t ware door de natuur
zelve worden aangewezen verkeerden, in onze
noordelijke gewesten, in een toestand van hoo-
gen bloei, nu ongeveer anderhalve eeuw geleden.
In de laatste honderd en vijftig jaren echter is
de geschiedenis van die beide takken van be
staan maar al te zeer een lijdensgeschiedenis
geworden. Heden ten dage moge de boer er
over klagen, dat noeste arbeid en stalen volhar
ding nauwelijks in staat zijn hem zijn dagelijksch
brood, met wat daarbij behoort te verschaffen,
bij kan zich troosten als dat ten minste een
troost genoemd kan worden met de gedachte
dat niet alleen zijn vader en grootvader, maar
zelfs zijn overgrootvader reeds dezelfde reden
tot klagen gehad heeft.
Maar waar de min gunstige toestand van land
bouw en veeteelt al sedert zoo langen tijd be
staat, daar moeten voor dien toestand oorzaken
bestaan. Nu is het zeker, dat een kwaal in den
regel niet genezen kan worden, zoolang men niet
weet, uit welke oorzaken zij voortvloeit. Is een
maal de bron ontdekt, waaruit het kwade voort
vloeit, dan heeft men reeds een niet onbelangrijke
schrede in goede richting gedaan. Nu zullen wij
niet beweren, die bron ontdekt te hebben. O
neenwat wij hieronder laten volgen, is reeds
lang bekend, maar volstrekt niet in voldoende
mate. En daarom meenden we een goed werk
te doen, door nog eens te wijzen op de oorzaken,
die onzen landbouw en veeteelt aan het kwijnen
brachten. Die oorzaken zouden wij kunnen bren
gen tot rubrieken. De eerste rubriek omvat die,
welke buiten iemands toedoen, als door de na
tuur zelve werden daargesteldterwijl dan tot
de tweede gebracht moeten worden die, welke
door den mensch in zijn onverstand in het leven
geroepen werden.
In de laatste helft van de vorige eeuw
het was omstreeks het jaar 1760 vertoonde
zich in onze noordelijke provinciën, voor de eerste
maal, de sporen van een vroeger onbekende
ziekte onder het vee. Het was de later zoo
zeer en zoo terecht gevreesde runderpest. Eerst
hier en daar sporadisch optredende, nam ze wel
dra in hevigheid toe en binnen weinige jaren
was de veestapel in sommige streken letterlijk
uitgestorven. Te noodlottiger was die ziekte,
omdat ze steeds met dezelfde of zelfs met toe
nemende hevigheid bleef woeden. Geen boer
waagde het zijn uitgestorven stal opnieuw te
bevolken. Tien tegen een, dat dezelfde ramp
hem nogmaals trof en hij opnieuw zijne kostbare
bezitting als slachtoffer der gevreesde ziekte zou
zien vallen.
Zoo ging het jaren achtereen. Eindelijk ech
ter had de plaag uitgewoed. De honderd dui
zenden, die verloren gegaan waren, konden we
der teruggewonnen, de geteisterde veestapel kon
weer aangevuld en hersteld worden. Daarvoor
waren echter vele jaren noodig en nauwelijks
of nog niet had men zich van de geleden ver
liezen hersteld, toen een nieuwe ramp onze land
bouw en veeteelt trof.
Ons volksbestaan was vernietigd. Een Fransche
Keizer regeerde ons land en gaf wetten, niet in
het belang van het land of ter bevordering van
het welzijn der landzaten, maar alleen ten bate
van eigen belang, alleen ter voldoening van eigen
eer- en heerschzucht. Het vasteland van Europa
boog deemoedig het hoofd. Alleen het door zijn geï
soleerde stelling sterke Groot-Brittanje waagde het
zijn wil te wederstaan. Ook dat moest bedwon
gen worden. En waar de kracht van wapenen
faalde, moesten andere middelen worden te baat
genomen. Engeland moest in den hartader wor
den aangetast. Door den handel was dat on
handelbare rijk groot en machtig. Gelukte het
dien handel te vernietigen, dan zou ook het
Engelsche luipaard spoedig in het stof kruipen
voor den Franschen adelaarHet continentale
stelsel werd afgekondigd, alle handel tusschen
Groot-Brittanje en het vaste land verboden.
De uitkomst heeft geleid, dat die forsche
maatregel onuitvoerbaar was. Maar vreeselijk
leed daaronder dat gedeelte van ons werelddeel,
dat aan de macht van den Franschen gewelde
naar onderworpen was, vreeselijk leden daaron
der onze Noordelijke provinciën. Toen brak
het tijdperk aan, waarin de kaas in de pakhui
zen en op de zolders lag de rotten, waarin de
boeren de assen der wielen met boter smeerden.
Tot in de laatste helft van de vorige eeuw
hadden de Overijsselsche venen een groot ge
deelte van ons Vaderland van brandstof voor
zien. Dat beteekende iets in een tijd, toen de
steenkool nog onbekend was en het is zeker
niet te verwonderen, dat die venen eindelijk
uitgeput raakten. In de meer noordelijk ge
legen provinciën vooral in Friesland lagen
echter nog uitgestrekte streken, die voor verve
ning uitmuntend geschikt waren. En waar die
landerijen, ten gevolge van de veepest, en het
continentale stelsel zoozeer in waarde gedaald
waren, dat ze zooals men zegt, voor een appel
en een ei te krijgen waren, spreekt het van
zelve, dat de Overijsselsche verveners den blik
daarhenen wendden. Toen begon het uitgraven
Witmarsum, 7 Aug. De uitslag van de
gedurende de kermis gehouden wedstrijden is
geweest als volgt
Kaatspartij door parturen van 2 personen
prijs, f 30, T. de Jong en H. Hilarides, van
Witmarsum; premie, f 10, J. Osinga, van St.
Jac.-Par., en A. Andringa, van Berlikum.
Kaatspartij door parturen van 3 personen
prijs, f 27, W. Smeding van ZurichJ. Tolsma,
van Witmarsum, en W. Kooistra, van Dokkum
premie f 12, T. de Jong, J. Werkhoven, en P.
de Jong, van Witmarsum.
Harddraverij met paard en chaisprijs, f 35,
de wed. J. van Abbema, van Witmarsum.
Dr. Fles, te Utrecht, heeft in de N. R. Ct,
de vraag behandeld, welke maatregelen de Re-
geering moet nemen tegen de uitbreiding van
beri-beri in Ned.-Indië. Deze ziekte heeft altijd
in Indië geheerscht. Bontius gaf in 1626 er reeds
een beschrijving van en sinds dien tijd hebben
vele auteurs, niet alleen Hollanders, maar ook
Engelschen, Franschen en Duitschers, hun krach
ten aan het in beeld brengen dezer ziekte be
proefd. Alle degelijke artsen, zoowel in Indië
als in het moederland, zijn tot de overtuiging ge
komen, dat beri-beri ook tot de groote groep der
infectie-ziekten behoort en langs microscopischen
weg moet worden bestudeerd. De wenschelijk-
heid van een degelijk onderzoek kan door geen
Regeering meer worden betwist. Reeds het finan
cieel Landsbelang eischt spoedige voorziening.
Maar afgescheiden daarvan eischen wetenschap
en menschelijkheid, dat men een vreeselijke ziekte,
die onze O. I. bezittingen teistert, met alle hulp
middelen bestrijde die in de laatste jaren aan het
licht zijn gebracht. Ieder wetenschappelijk man,
zoowel in als buiten Indië, is tot de overtuiging
gekomen, dat alleen van bacteriologische studiën
hier licht te wachten is. Er behoort dus in Indië
liefst in Atjeh, gevormd te worden een bacterio
logisch station, aan welks hoofd een man van
ervaring op dat gebied moet geplaatst worden.
Een kern van wetenschappelijke mannen wil
de heer Fles zien gevormd, die èn voor de weten
schap èn voor het leger zich verdienstelijk zullen
maken. Inmiddels geve men den manschappen
meer rust en voede den soldaat beter, maar tijdens
de epidemie krachtig, dubbel krachtig.
Het N. v. d. Dag heeft uit de Pesther Lloyd
de vermakelijke bijzonderheid opgedoken, dat
volgens de door dat blad ontvangen inlichtingen
Domela Nieuwenhuis, de leider der sociaal-demo-
craten, een „mehrfacher Millionair” is en een
„hervorragender volkswirthschaftlicher Schrift
steller”.
Een steentje voor den samensteller der nieuwe
uitgave van een Conversations-Lexiwn der Gegen*
wart,
Omstreeks een jaar geleden liet een Fransch-
man, de heer des Dorides, correspondent van
buitenlandsche bladen, op de toonbank van een
sigarenwinkel te Rome bij vergissing een rol pa
pieren liggen. Deze kwamen, toen niemand ze
kwam opeischen, in handen van den Minister
van Marine, omdat men meende dat deze stuk
ken staatsgeheimen, betreffende de maritieme ver
dediging van Italië, bevatten. De Minister liet
den eigenaar in hechtenis nemen en wegens land
verraad vervolgen.
Gelijktijdig met den Franschen journalist wer
den twee Italianen, de heeren Vecchi, vervolgd,
die hem de stukken hadden geleverd. De be
schuldigden verdedigden zich met de bewering,
dat de bedoelde stukken eenvoudig inlichtingen
behelsden voor een groot buitenlandsch fabri
kant, die werk zocht, en dat de medegedeelde
bijzonderheden van onschuldigen aard waren en
in ’t minst niet gevaarlijk voor het land kon
den zijn. De jury heeft in dien zin uitspraak
gedaan en de drie heeren niet-schuldig verklaard.
Zij zijn onmiddelijk in vrijheid gesteld.
Zondagavond om 7 uur kwam de Keizer
van Oostenrijk te Bad-Gastein aan. Eene tal
rijke menigte heette hem hartelijk welkom. Bij
het badhotel werd hij ontvangen door Prins Wil
helm van Pruisen, Bismarck, Prins Reuss, den
gouverneur van Salzburg en het gevolg van Keizer
Wilhelm. Frans Jozef droeg de Pruisische uni
form met het grootkruis van den Zwarten Ade
laar. Prins Willem, die de Oostennjksche uni
form droeg met het grootkruis der Stefanusorde,
werd door den Keizer omhelsd, die daarop met
warmte de hand van Bismarck drukte. Vervol
gens begaf hij zich naar het badhotel, waar de
Duitsche Keizer en de Keizerin van Oostenrijk
hem in het voorportaal wachtten. De beide
vorsten omarmden elkander hartelijk. Na be
groeting der Keizerin begaf Keizer Frans Jozef
zich naar de vertrekken van den Duitschen Keizer.
De te Weenen verschijnende Deutsche Zeitung
wil weten, dat Bismarck en Kalnoky het te
Kissingen eens geworden zijn over een nieuw
Duitsch-Oostenrijksch bondgenootschap tot we-
derkeerige bescherming. De onderteekening
van het traktaat zal, volgens het blad, te Gastein
plaats hebben.
Uit Pest deelt de Köln. Zeit. mede, dat de
Minister van Justitie, Fabiny, van zijne vacan-
tiereis door Oostenrijk en Duitschland is terug
gekeerd. De Minister heeft op de reis kunnen
waarnemen, dat van de Hongaarsche justitie geen
beste roep uitgaat en dit heeft hem doen be
sluiten, talrijke veranderingen in het personeel
te doen plaats hebben.
De financieele toestand van Frankrijk moet,
luidens de officieele mededeelingen, inderdaad
aanmerkelijk zijn verbeterd. De indirecte be
lastingen hebben in Juli 1% millioen meer op
gebracht dan de raming bedroeg en bijna 2 mil
lioen meer dan in Juli 1885.
Te Parijs is eene demonstratie gehouden,
die door de politie moest worden uiteengejaagd.
Een lOOOtal koffiehuisbedienden, koks en be
dienden van wijnhandelaars trok door de stra
ten van Parijs, om voor de bureaux de place
ment, door welke zij zich benadeeld achtten,
standjes te maken. In de Rue Saint-Honoré
joeg de politie de rustverstoorders uiteen en
nam een paar van de belhamels in hechtenis.
Daarop trok de menigte naar de redactie-bureau’s
van de Cri du Peuple en de Intransigeant^ om
bij die bladen hunne klachten in te dienen.
Des namiddags te twee uren kwam de menigte
weder op een der marktpleinen bijeen, en ver
deelde zich in twee benden, waarvan de eene
naar den rechteroever der Seine trok en daal
de borden der bureaux de placement afrukte,
de andere naar den linkeroever trok, met het
voornemen daar hetzelfde te doen. Op de Quai
der Friesche venen op groote schaal, toen
vestigde zich in sommige streken de Overijsel-
sche bevolking, wier nakomelingschap nog heden
ten dage aan hun eigenaardig dialect te herken
nen zijn.
Met vreugde werden de nieuw-aangekome-
nen begroet. Waar de kwijnende landbouw en
veeteelt velen tot gedwongen werkeloosheid
doemden, juichte men over de komst van andere
werkgevers die aan vele handen arbeid, aan
vele monden brood verschaften.
Eindelijk veranderde de toestand. De Fran
sche keizer was gebannen naar een eenzame rots in
de Atlantische OceaanNeerlands volksbestaan
was hersteldhandel en nijverheid, ook land
bouw en veeteelt konden weder onbelemmerd
de wieken uitslaan.
Helaas, voor onze noordelijke provinciën was
het te laat. De laag gelegen, voor veeteelt ge
schikte landerijen waren voor een groot deel
uitgeveend en in waterplassen herschapen daar
door kon de veestapel dien omvang niet meer
verkrijgen, welke hij in vroeger tijden gehad
had.
Die achteruitgang van de veeteelt werkte
ook noodlottig op den landbouw, die al spoedig
gebukt ging onder het gebrek aan meststoffen
en dat vooral in een tijd, toen de zoo gebrek
kige en kostbare vervoermiddelen eenigszins
voldoende aanvoer van het ontbrekende onmo
gelijk maakten. Heerenv. Cour.
d’Orfèvres echter werd laatstgenoemde troep
door de politie uiteengedreven, die den rust
verstoorders de vlaggen afnam, welke zij met
zich voerden, en verscheidenen hunner in ver
zekerde bewaring nam.
Des avonds te 5% uur verzamelden zich de
ontevredenen opnieuw voor de bureau’s der ge
noemde bladen, om aan dezen een blijk van hulde
te brengen. Zij werden spoedig door de politie
verdreven.
De jeugdige kolonisten op Porquerolles
schijnen tot kalmte gekomen te zijn. De heer
de Raussen, eigenaar van het eilandje, wil des
niettemin van die kolonisten, welke hem zooveel
te doen hebben gegeven, niet langer gediend zijn,
zoodat zij ergens anders onder gebracht zullen
worden.
Zondag heeft te Brussel de aangekondigde
voorloopige manifestatie der Belgische werklie
den plaats gehad. 1600 personen, voorzien van
een tiental roode vlaggen, namen er aan deel,
en trokken, onder het zingen der Marseillaise,
de stad door. Geen enkel incident is te ver
melden en de orde werd volkomen bewaard.
Alleen moet nog worden vermeld, dat een aan
plakbiljet in beslag is genomen, waarin de Com
mune en de Anarchie worden gepredikt.
Te Belfast in Ierland blijft het zeer oproe
rig. De politie heeft voortdurend met steenen-
werpers te doen en moet dan ook van hare
wapenen gebruik maken. Aan beide zijden vallen
gewonden.
Zaterdagavond waren de botsingen zóó ernstig,
dat er een 50tal personen werd gekwetst.
De bijzonderheden omtrent het feest bij
Kolding in Jutland ter eere van den heer Berg,
voorzitter van het Deensche Folkething, geven
nog niet veel hoop op eene verzoening tusschen
de linkerzijde en het Ministerie-Estrup.
Er waren bij Kolding naar schatting tusschen
de 40 en 50,000 menschen bijeen. Pogingen van
conservatieve zijde om het feest te verbieden,
mislukten, daar de Regeering de verantwoorde
lijkheid voor de gebeurtelijkheden niet durfde
aanvaarden.
De stad Kolding was met groen en vlaggen
versierd. Des namiddags defileerde een groote
optocht met vele muziekkorpsen en 58 banieren
van vereenigingen voorbij het huis, waar presi
dent Berg zijn intrek had genomen. Bijna ieder
muziekkorps speelde de melodie van het lied,
waarvan het refrein is: „Weg met Estrup, Sca-
venius en Raun.” Met moeite konden Berg en
zijne vrienden zich een weg door de menigte
banen. Advocaat Hansen begroette de aanwezigen
op het feestterreinoorspronkelijk, zeide hij,
was slechts een feest van dit kiesdistrict bedoeld,
maar het was een feest van het geheele land
geworden. Het vonnis, over Berg uitgesproken
kon het volk niet begrijpen, de geschiedenis zou
het oordeelen. Een oor verdoo vend gejuich ging
op, toen Berg op het spreekgestoelte verscheen.
Hij wees op het onderscheid tusschen een geor-
denden constitutioneelen toestand, en den toe
stand, die tegenwoordig in Denemarken heerschte;
ongeduldig vroeg het volk zich af, hoe lang het
nog zoo zou moeten voortgaan. Maar hier kon
alleen volharding helpen geene overhaasting,
want dagelijks vermeerderde het getal der strij
ders voor de vrijheid. Zullen wjj den vrede aan
nemen, dien het Ministerie ons aanbiedt, zullen
wij ons onderwerpen (Neen, neen, klonk het
van alle kanten). Het geheele volk is eendrachtig
in de verdediging der vrijheid, maar het moet
den passieven wederstand tegen het tegenwoordig
regeerings-systeem niet moede wordenHet
volk heeft een symbool zijner eensgezindheid noo
dig, en zoo het daartoe hem heeft gekozen, vatte
hij dat niet op als eene hulde voor zijn persoon;
hij had geen hooger politieke wensch, dan het
vertrouwen zijner kiezers te behouden. Met eene
vermaning tot eendracht besloot Berg zijne on
stuimig toegejuichte rede. Nog vele afgevaardig
den voerden het woord en het feest liep af, zon
der dat de orde werd gestoord, zoodat het gar
nizoen van Fridericia van zijne scherpe patronen
geen gebruik behoefde te maken.
Omtrent de zaak Weninger, de kassier van
de Badensche bank, komen thans nadere mede
deelingen. De 200,000 mark, die gemist worden,
zijn weder terug. Weninger zou gewend zijn ge
weest het geld, dat hem werd toevertrouwd,
steeds op rente te zetten voor eigen gelegenheid
en had zich zoodoende een groot vermogen ver
worven. Hij was daardoor ook in de gelegenheid
onmiddelijk het tekort aan te zuiveren.
lutusschen is Weninger voorloopig nog in
hechtenis.
Een voorval, dat ernstige gevolgen had
kunnen hebben, wordt uit Munchengratz gemeld.
Na afloop van de voorstelling in den schouw
burg stortte de kolossale petroleumlustre in het
parterre. Het petroleum verspreide zich over de
zitplaatsen, welke in brand geraakten. Uit het
publiek dat juist de deur uitdrong, snelden eenige
moedige mannen toe, die met mantels en doeken
de vlammen smoorden. Ware het voorvaleenige
minuten vroeger gebeurd, dan zou een groot
ongeluk plaats gehad hebben, daar de schouw
burg vol was.
De Keizer van Duitschland houdt niet van
pianospel en het verbaasde zijne omgeving ten
zeerste toen hij onlangs den pianist, die den be
roemden violist Sarasate begeleide, een compli
ment maakte. De pianist echter was met ’s vor
sten tegenzin bekend en had zoo zacht mogelijk
gespeeld.
Bolsward. Den 20sten Augustus a. s. zal
onze stad haar jaarlijksch bloemenfeest vieren.
Dat jaarfeest heeft jaarlijksch meer en meer zijn
burgerrecht verkregen. Alle standen en rangen
en richtingen doen daaraan mêe. De honderden
stekjes zijn in het voorjaar uitgereikt, in stilte
zijn zij gekweekt en verzorgd. Eerlang komen
de kweekers en kweeksters er mee aandragen
en zullen wij onze eenvoudige maar toch belang
rijke tentoonstelling rangschikken. Van 14
ure nam. hopen we op een bezoek van de leden
van Floralia en van hen die tegen betaling van
25 cents een kijkje willen nemen. Des avonds
hebben de inbrengers van bloemen vrijen toe
gang en krijgen zij een bon voor een kleine
vertering. Wie voorts lust heeft het avondfeest
bij te wonen en 17 jaren oud is kan dit doen
tegen betaling van 10 ets en vindt de zalen van
„de Doele” ten 7 ure geopend.
Voorzeker zijn er nog ingezetenen, die lid
wenschen te worden van Floralia. Wie daar
toe besluit, tegen betaling van 50 cents ’sjaars,
heeft vrijen toegang tot tentoonstelling en feest
en draagt bij tot eene zaak, die aller onder
steuning waard is.
Het bestuur hoopt weer verblijd te worden
door de toezending bij een zijner leden of op
19den Augustus in „de Doele” van eenige prij
zen en planten of bloemen ter opluistering der
tentoonstelling.
I1
Bolswardsclie Courant
t>
F
IN ONZE
i
i
