NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
leiSWA»© ENt WWSEBAOEEt
7
II
1886.
Vijf en Twintigste Jaargang.
No. 38.
VOOR
DONDERDAG 16 SEPTEMBER.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DONDERDAG 16 SEPTEMBER.
VERSLAG
RAAD DER GEMEENTE ROLSWARD,
I
L
WERKVERSCHAFFING
I
i
tl
'I
i s
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
OP DINSDAG 14 SEPTEMBER 1886,
’s avonds ten V uur.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
Alle bovenstaande missives en resolutiën wor
den voor notificatie aangenomen.
g. Een adres van de heeren Hoogeveen en
Poederbach, architecten alhier, waarin zij ver
klaren dat zij den aanstaanden winter weder een
teekencursus zullen houden, en den raad ver
zoeken, dat hun daarvoor wederom het gebruik
van het locaal der stadsteekenschool, gedurende
3 avonden per week worde toegestaan.
Dit adres wordt ter visie gelegd, om in de vol
gende vergadering te behandelen.
Punten van Behandeling.
1. Aanbieding van de Gemeentebegrooting
enz. voor 1887.
De Voorzitter deelt mede, dat behalve de ge
meentebegrooting over 1887 ook die der schut
terij en van den wegBfiswardHarlingen zijn
ingekomen
De gemeentebegrooting heeft tot eindcijfers
uitgaven.
vermoedelijk batig saldo.
bedenke ook dat de vereeniging geen industriëele
is, maar een philanthropische. Wij kiezen onze
arbeiders niet, kunnen geene kostbare grond
stoffen aankoopen en dus geen kunststukken
leveren. Wij moeten ons bepalen bij voorwer
pen voor dagelijksch gebruik geschikt.
Ik verblijd mij in den steun, dien de vereeni
ging bij alle standen der burgerij heeft mogen
vinden. Zij is een vernieuwd bewijs van den
goeden geest, die in de stad onzer inwoning
heerscht. Zij moge ook een bewijs zijn voor
den nijveren, zuinigen, matigen werkman, dat
zijn meergegoede medeburgers met belangstel
ling zijn streven gadeslaan, om zoolang mogelijk
een eerlijk stuk brood te verdienen, want nog
eens, er is hier van geen bedeeling sprake en
men moet het zich waardig maken, om hier hulp
te erlangen.
M. E. VAN DER MEULEN.
Bols ward, 10 September. Gisteren avond
is de eerste algemeene vergadering van de Ver
eeniging voor werkverschaffing alhier gehouden,
waarin de statuten vastgesteld zijn, waarop
eerlang koninklijke goedkeuring zal worden
gevraagd, de voorloopige commissie tot definitief
bestuur is gekozen, en mededeeling gedaan is,
dat er behalve enkele giften, 4 personen als
donateurs zijn toegetreden en 116 als leden. Met
nog eenige vermeerdering van het ledental en
zoo men hoopt, steun van zedelijke lichamen,
vertrouwt men aan te stellen eischen te kunnen
voldoen. Evenals den vorigen winter zal klompen
en speelgoedmaken hoofdwerk zijn,
DE VEREENIGING
BOLSWARD.
-—me
Verandering van spijs doet eten. Dat is een
waar woord en een schrijver, die nu en dan in
kleiner of grooter kring optreedt is aan zijn
publiek verplicht, daaraan steeds indachtig te zijn.
Toch geloof ik ditmaal wel in mijn recht te
zijn, als ik ten tweeden male de aandacht der
lezers van ons blad vraag voor een onderwerp,
dat in verband staat met het maatschappelijk
vraagstuk en wel zoover het den arbeidersstand
betreft. De vorige reize wees ik op hetgeen
een aantal kamerleden aan de orde hebben ge
steld. Dat betrof het regeeringstoezicht op over
matigen arbeid en op de inrichting van fabrieken
en werkplaatsen.
Bij het onderzoek en toezicht hier bedoeld,
wordt uitgegaan van de onderstelling dat er werk
is in de werkplaatsen, ja, dat er sprake kan
zijn van overmatigen arbeid. Doch er is ook
een keerzijde der medaille. Er rijst ook een
andere vraag Deze wat te doen, als er tijde
lijk geen werk is P Daarop kan geantwoord
worden, dan hope men op betere tijden, maar
bane geen weg, evenmin als men dit doet bij
andere standen, wanneer de landman, de koop
man, de geletterde of wetenschappelijke, geen
werk vindt voor zijn hand of hoofd. Het gaat
niet aan, zeggen sommigen, voor één stand eene
uitzondering te maken en waar zou het heen,
als men aan alle werkloozcn, uitzicht op ver
diensten moest openen, om moeilijke tijden te
doorworstelen. Geen kunstmatige werkverschaf
fing, zoo gaan dezen voort. Voor den kwaden
dag zorge ieder zelf. Men bekwame zich jaren
lang voor zijn vak, de kundige werkman vindt
altijd werk; men blijve niet in de plaats zijner
inwoning, de wereld en het arbeidsveld zijn
ruim genoeg; men huwe niet lichtvaardiglijk,
want die vroege, vaak met tal van kinderen
gezegende huwelijken, zijn de oorzaak van veler
lei ellende, die een vloek door eigen schuld wor
den, in plaats van een zegen, gelijk ze konden
zijn. Men spare voor den winter en geve zijn
geld niet uit aan hetgeen niet strikt noodzake
lijk is.
In dit alles is ontegenzeggelijk vee) waars.
Kunstmatige werkverschaffing in algemeenen
zin, zóó, dat ieder, ook die door eigen schuld in
moeilijke omstandigheden verkeert, zich slechts
hebbe aan te melden, om zeker te zijn, dat
anderen voor hem zorgen, zou een ramp zijn en
alle geestkracht dooden. Eigen hulp moet op
den voorgrond sta^n wie hulpvaardig is, moet
weten, dat die vraagt ook hulpe waardig is.
Doch er zijn tijden, waarin buitengewone schaarsch-
heid van werk is; er zijn omstandigheden, die
den werkman beletten, om met den besten wil
te sparen; er zijn huisgezinnen die alle krachten
inspannen, om van elke bedeeling verstoken te
blijvener is een stand, die meer hulp behoeft,
dan andere standen in de maatschappij, omdat
hij niet in staat is, de grootere verdiensten te
erlangen, waarvoor andere de gelegenheid hebben.
Dit een en ander hebben omstreeks 125 meer
of minder gegoede ingezetenen van Bolsward
begrepen en op den 9de dezer is eene vereeni
ging tot werkverschaffing alhier opgericht, wier
statuten zijn vastgesteld en wier doel is: „werk
verschaffing aan werklieden, die tijdelijk buiten
verdienste zijn, welke arbeid bij voorkeur zal
worden gezocht in hier ter plaatse nog niet be
staande takken van nijverheid en overigens door
al zoodanige andere middelen als de vereeniging
zal goed achten, mits niet door bedeeling”.
Alzoo geen bedeeling, slechts tijdelijke werk
verschaffing, geen benadeeling van bestaande
takken van nijverheid, maar zoo mogelijk het
in het leven roepen van een of meer bronnen
van bestaan, die winst afwerpen kunnen, als de
gewone tijdelijk niet vloeien, opdat eenmaal, eer
lang kan het zijn, de vereeniging haar taak vol
bracht hebbe en kunne ophouden te bestaan.
Mij dunkt, ieder weldenkende zal dit doel
toejuichen.
V elen zullen gaarne nog als lid toetreden, waar
voor eene contributie is vastgesteld van minstens
f 2,50 tot f 24,—.
Daardoor erlangt men het recht, om in de
vergaderingen zijne stem te doen hooren en uit
te brengen en het bestuur verwacht, zekerlijk
terecht, dat nog onderscheiden burgers en burge
ressen zullen willen medewerken, om dit doel
zooveel mogelijk te bereiken. Doch ook zij, die
gaarne hun belangstelling willen toonen en voor
wie eene uitgave van f 2,50 te hoog is, moeten
zich niet terugtrekken; elke kleinere bijdrage
of gift zal hoogst welkom wezen. Het voorloopig
bestuur is thans door een, bepaald door de ver
gadering van leden benoemd, vervangen. De
zelfde leden zijn door de meerderheid gekozen.
Zij zullen zich ongetwijfeld inspannen, om zich
het in hen gestelde vertrouwen waardig te maken.
Voor allerlei inlichtingen van practischen aard
houden zij zich aanbevolen. Dat in den vorigen
winter, toen men binnen zeer korten tijd op
treden moest, zich alles moest aanschaffen,geen
der werklieden bekwaam was voor het vak dat
men zich voor werkverschaffing voornamelijk
gekozen had, geen voordeelige uitkomsten kon
den worden verkregen, spreekt van zelf. Men
Alle leden waren tegenwoordig.
De notulen der vorige vergadering worden ge
lezen en goedgekeurd.
Ingekomen zijn
a. Twee missives van den heer N. de la Lande
Cremer, waarin hij bericht, dat hij de benoeming
tot wethouder, en tot ambtenaar van den burger
lijken stand aanneemt.
b. Missive van den heer N. de la Lande Cremer
dat hij, wegens zijne benoeming tot wethouder
dezer gemeente, volgens art. 5 van het reglement
der Plaafselijke schoolcommissie zijn ontslag neemt
als lid van genoemd college.
c. Resolutie van gedeputeerde staten, gelei
dende het extract van ’s Konings besluit waarbij
de door den raad aangenomen verandering in
de verordening tot heffing van den hoofdelijken
omslag wordt goedgekeurd.
d. Resolutie van gedeputeerde staten, waarbjj
’s raads besluit om aan de harddraverijvereeni-
ging alhier eene subsidie van f oO toe te staan,
wordt goedgekeurd.
e. Resolutie van hetzelfde college, waarbij de
rekening over 1885 van den weg BolswardHar
lingen wordt goedgekeurd.
f. Een missive van het hoofdbestuur van de
Friesche maatschappij voor Landbouw en Veeteelt,
dat als plaats voor de op te richten zuivelschool,
Bolsward is aangewezen.
Een deel der Fransche pers ziet met in
stemming de macht van Rusland steeds aan
groeien, omdat het er op hoopt, eenmaal den
dag te zullen zien aanbreken, waarop die kolossus
Duitschland zal vernietigen. Als Rusland en
Oostenrijk de nalatenschap van den Sultan zul
len hebben verdeeld, dan zal de tijd daar zijn.
Omdat Frankrijk dan gereed moet zijn, de
Westelijke grenzen van Duitschland aan te val
len, beijvert men zich reeds, de stemming van
het volk te bewerken. In een brochure, welke
slechts tien centimes kost en over heel Frankrijk
wordt verspreid, geeft een onbekende generaal
L. de „Manière de combattre en battre les
Prussians”. Deze schrijver wijt de nederlaag van
1870 niet alleen aan het feit, dat een millioen
Duitschers in Frankryk viel, maar voornamelijk
ook aan de verstandige wijze van vechten, die
de Duitsche horden in practijk brachten. Welnu,
eene alles overtreffende wijze van vechten maakt
generaal L. in dit goedkoope boekje tot gemeen
goed. Hij eindigt met de tirade a la Boulanger.
Een land, dat mannen heeft als Seré de Riviè-
res op het gebied van den vestingbouw, als Do-
miné voor hare verdediging, als Bange voor de
geschutgieterijeen land, dat Dupuy de Lome
voor den bouw zijner vloot heeft opgeleverd, vloot
voogden als Pierre en Courbet, om haar de over
winning te verzekerendit land kan rustig de
toekomst tegemoetzien en vertrouwen hebben
in hen, die aan de spits van zijn leger staan.
Frankrijk mag het weten, dat de dag der zege
nabij is.”
Bij wijze aan proefneming is, naar aanlei
ding van de grèves in enkele mijndistricten, be
sloten, een twaalftal kolenmijnen, die reeds in
exploitatie zijn geweest, af te staan het mijn-
werkerssyndicaat te Rive-de-Gier. Het Journ.
des Debats keurt deze proefneming af, omdat zij
niets zal bewijzen. Zijn de uitkomsten gunstig, dan
zal men zeggen, dat de protégés van den mijnin
genieur Laur een zeldzaam buitenkansje hebben
gehad, omdat zij kosteloos in ’t bezit zijn ge
steld van voor de verdere exploitatie geheel ge
reed liggende mijnenmislukt daarentegen de
onderneming, dan zal men zeggen dat dit heel
natuurlijk is, daar de mijn-maatschappij aan de
werklieden het uitschot der mijnen, waarvan
zij zelve niets meer halen kon, heeft afgestaan;
dat de wezenlijke proef, eene waarop men staat
kan maken, genomen moet worden, niet met eenige
door de concessionarissen prijsgegevene, maar
met goede, vruchtdragende mijnen. De proef,
waarmede nu te Rive-de-Gier een aanvang wordt
gemaakt, zal, meent de Debats, belangstelling
vinden noch bij de zuivere socialisten, die op
gansch andere wijze de sociale quaestiën willen
oplossen, noch bij de ernstige lieden, die de ver
diensten en de gebreken van de werklieden-coöpe-
ratie nagaan, die weten dat deze coöperatie veel
goeds kan verrichten, maar die haar niet wenschen
toegepast te zien op werkzaamheden, waarvoor
zij niet berekend is.
Zaterdag heeft de Duitsche Keizer te Straats
burg de parade van de troepen, ten getale van
20,000 man, afgenomen. Men sebat het aantal
toeschouwers op 100,000, die uit geheel Elzas-
Lotharingen, uit Baden, uit Zwitserland en ook
uit Frankrijk waren saamgestroomd. De kuras-
siers uit Deutz en de huzaren uit Trier wekten
eene levendige belangstelling, omdat in het Rijks-
land slechts ulanen en dragonders liggen.
Straatsburg is geheel met vlaggen getooid en
versierd, zoodat de Keizer tevreden mag zijn,
Omtrent het bijeentrekken van Russische
troepen in Bessarabië, zijn thans zeer vertrouw
bare berichten ontvangen. Tevens wordt ver
zekerd, dat er tusschen Londen en Petersburg
eene vrij levendige wisseling van diplomatieke
dépêches plaats heeft.
Dat een verbond tusschen Rusland en
Turkjje wordt voorbereid, verzekert de Köln.
Zet. Tot de onmogelijkheden behoort dit mis
schien niet, omdat, Turkije meermalen tot de
ervaring is gekomen, dat Europa met het Schier
eiland van den Balkan handelt alsof het ge
meengoed was, en dat het alleen staande tegen
willekeurige handelingen niets vermocht. Van
Engeland heeft Turkije niets meer te hopen
allicht zal het weder zijn beteekenis zien stijgen
door een samengaan met een machtigen nabuur
als Rusland. De oorlog van 1877/78 en zijn
gevolgen moeten echter een eigenaardig belet
sel opwerpen tegen een hecht verbond, In 1878
werd Turkije door Rusland gedwongen, Bulga
rije tot zelfstandig Vorstendom te verheffen
in zooverre, dat Rusland daar voortaan zijn in
vloed zou doen gelden. En nu zal Turkije Rus
land bijstaan om den verloren invloed te her
winnen
Rustand’s doel is, om meester te worden van
de Dardanellen en den Bosporus, teneinde zóó
Konstantinopel te bereiken. Een verbond met
Turkije is daarvoor noodig en de kansen heeten
nu gunstiger dan voor een half jaar. „Immers,
zegt de Köln. Zeit., de vriendschap met de
Porte berust op den waarborg, dien de Czaar
voor de persoonlijke veiligheid des Sultans kan
geven, en nu heeft Rusland duidelijk getoond,
dat het op het oogenblik den toestand in het
Oosten beheerscht.”
Eene zonderlinge redeneering inderdaad. Rus
land heeft het op Konstantinopel gemunt en
Rusland kan het best de persoonlijke veiligheid
van den Sultan waarborgen Moet dit soms
beteekenen, dat Rusland aanneemt, den Sultan
heelhuids over den Bosporus te zetten? Ja,
dan kan de Kölnische gelijk hebben. Of even
wel de Turksche diplomaten het ook zoo be
grijpen, mag worden betwijfeld.
Dat Rusland zich zal haasten Bulgarije weder
geheel onder zijn invloed te brengen, hetzij dan
met of zonder Turkije, is natuurlijk en van zijn
standpunt noodzakelijker dan ooit. Al was het
maar, om in de toekomst eene nieuwe omwen
teling ten gunste van Alexander van Battenberg
onmogelijk te maken.
Weldra zal men een twintigtal Russische
officieren te Sofia zien komen om de voornaam
ste plaatsen in het Bulgaarsche leger te bezet
ten. Aldus wordt uit Petersburg gemeld, en
het bericht klinkt niet onwaarschijnlijk, al zou
men het in strijd willen achten met de beloften
van de Russische Regeering, in de laatste da
gen te Sofia gedaan. Want de Russische con
sul te Sofia haastte zich, onmiddellijk na ’s Vor
sten vertrek, naar men zich herinneren zal, om
duidelijk te doen uitkomen, dat Rusland zich
tot niets verbonden had, aangezien er geen
sprake wezen kon van onderhandelingen met
een Vorst, van wien de Czaar niets wilde we
ten nog minder van voorwaarden, die zulk een
Vorst aan Rusland zou kunnen stellen voor
zijne abdicatie. De Russische Regeering be
houdt zich dus vrijheid van handelen voor en
prins Dolgoroky zal te beslissen hebben, wat er
geschieden moet met de Bulgaarsche officieren,
die voor de Russische hunne plaats zullen moe
ten ruimen.
Uit Varna wordt gemeld, dat te Sofia reeds
de Russische generaal Stolipin is aangekomen.
Deze generaal kommandeerde in den taatsten
oorlog met Turkije de Bulgaarsche vrijwilligers
en genoot sedert de sympathie van de Bulgaren.
Men verwacht, dat de Russen beginnen zullen
met de Bulgaarsche officieren die zij geheel aan
zich willen verknocht doen zijn, eene snelle pro
motie voor te spiegelen.
Te Philippopel zijn ongeregeldheden ont
staan, doch van geen ernstigen aard. Zij be
stonden in samenscholingen van aanhangers van
Vorst Alexander voor het Russische consulaat,
op een oogenblik, dat daar ook Russischgezinde
Bulgaren bijeenkwamen. De politie dreef de
menigte uiteen.
Weenen, 14 Sept. Eenige leden der Bul
gaarsche Sobranje hebben een adres geteekend
aan vorst Alexander, hem verzoekende terug te
keeren. Desniettemin wordt de verkiezing van
prins van Oldenburg tot vorst van Bulgarije
waarschijnlijk geacht, daar het verlangen naar
overeenstemming met Rusland overwegend is.
f 73,898,65 als geraamde inkomsten.
- 73,884,30
14,35
Volgens rooster worden met het onderzoek
dezer begrootingen aangewezen de heeren H. van
den Oever, R J. Vos en P. J. de Boer
2. Uitloting van een aandeel in de geldlee-
ning groot f 21000.
De Voorzitter deelt mede, dat van de geld-
leening in 1854 ten behoeve van den weg Bols
wardHarlingen nog 11 aandeelen onuitgeloot
zijn.
De heer Feenstra, oudste Wethouder, trekt
no. 35.
3. Rapport der Commissie tot onderzoek der
rekening van de stadswerkinrichting over lb85/6.
De commissie (bij monde van den heer K. van
Ringh) rapporteertde rekening onveranderd
goed te keuren.
Met algemeene stemmen aangenomen.
4. Aanbieding der voordracht voor onderwij
zer in de School voor Minvermogenden.
De Voorzitter deelt mede, dat op de voor
dracht geplaatst zijn de heeren
D. Uiterdijk, oud 20 jaar, te Roodkerk.
P. Oosterhof, oud 23 jaar, te Nijland en
J. Radersma, oud 19 jaar, te Oppenhuizen.
De Voorzitter. Deze voordracht is opgemaakt,
nadat deze 3 heeren allereerst proeven van prac-
tische bekwaamheid hadden gegeven, en naar
de volgorde daarvan is dit drietal in de voor
gelezen rangorde opgemaakt. Wijl door ver
schillende omstandigheden de benoeming reeds
eenigen tijd is vertraagd, stel ik den raad voor,
terstond tot benoeming over te gaan.
Hiertoe besloten zijnde, verkreeg de heer D.
Uiterdijk 9 stemmen, de heer P. Oosterhof 1
en 1 stem was blanco.
5. Voorstel van Burgemeester en Wethou
ders om concessie tot tolheffing op den trekweg
naar Pijphorne.
Het dagelijksch bestuur stelt voor, om de
vroeger bij Koninklijk besluit goedgekeurde tol
heffing bij Huilkenstein, Hoptille en Burgwerd,
die tot 30 April 1887 zijn toegestaan, andermaal
aan te vragen. Burgemeester en Wethouders
werden tot dit voorstel geleid, niet om de geringe
sommen die deze tollen opbrengen, maar in het
belang van den trekweg, wijl door opheffing
dezer tollen de weg dan veel meer voor vee-
leiding zal gebruikt worden, en de wallen daar
door licht veel te lijden zullen hebben.
Wordt ter visie gelegd, om in de volgende
vergadering te behandelen.
6. Behandeling van het voorstel van Burge
meester en Wethouders tot het verhoogen van
de geraamde sommen van Hoofdstuk 3 afd. 1,
art. 3 en 4 der begrooting over 1886.
De veranderingen in de vorige vergadering
voorgesteld, worden zonder discussie met alge
meene stemmen goedgekeurd.
7. Behandeling van het adres van L. Vos
om kwijtschelding van boete, met advies van
Burgemeester en Wethouders.
Het dagelijksch bestuur adviseert de beloopen
boete ad. f 45 op te heffen, wijl adressant wel
getracht heeft het werk op tijd af te leveren,
doch daar de materialen niet op tijd arriveerden,
kon hij hieraan niet vuldoen.
Burgemeester en wethouders merken hierbij
echter wel aan, dat zij door dit advies niet ge
acht willen worden als in dergelijke gevallen
altoos gunstig te zullen adviseeren.
Die voorstel met 10 stemmen aangenomen.
De heer R. J. Vos hield zich buiten stemming.
Daarna werd de vergadering geschorst en
werd eene geheime zitting gehouden.
Bolswardsche Courant
i
VAN DEN
TOT
TE
