NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
SOLSWA»» EN WOHSMAMSl
Het einde der eeuw.
1
No. 44.
4
J
1886.
Vijf en Twintigste Jaargang.
DONDERDAG 28 OCTOBER.
BUITENLAND.
tl
BINNENLAND.
DONDERDAG 28 OCTOBER. g
VOOR
J
.1
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
Te Alkmaar heerschen de mazelen in he
vige mate. Vele kinderen sterven aan die ziekte.
F’
U
ADVERTENTIEPRIJS 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Zaterdag werden in de Fransche Kamer
van Afgevaardigden de beraadslagingen voortge
zet over de voorgestelde lager-onderwijswet. Ver
schillende artikelen werden aangenomen, o. a.
art. 17, strekkende om te bepalen dat in alle
scholen van lager onderwijs voor jongens binnen
den tijd van vijf jaren het uitsluitend teeken-
onderwijs zal moeten zijn ingevoerd.
De Bisschop Freppel had dit artikel tever
geefs bestreden. Hij dreigde zelfs, dat de Katho
lieken niet met overelkander geslagen armen
voor zulke maatregelen zouden blijven staan.
Met 363 tegen 180 stemmen werd het artikel
goedgekeurd.
- Te Lyon dreigt weder een werkstaking uit
te breken, en wel onder de apprêteurs, die van
de fabrikanten het werk aannemen en zelven
een groot aantal arbeiders onderhouden. Inden
laatsten tijd waren de prijzen, die de apprêteurs
bedingen konden, tengevolge van onderlinge con
currentie, vrij laag. Thans hebben alle apprêteurs,
14 in getal, zich met elkaar verbonden en het
tarief met 40 pet. verhoogd. De zijde-fabrikan-
ten hebben zich dit moeten laten welgevallen.
Maar nu zijn eenige huizen zich het materiaal
voor het apprêteeren zelven gaan aanschaffen,
doch ze zijn met hunne werkinrichtingen enz.
nog niet gereed. Daarop heeft de bovengenoemde
vereeniging besloten, het verhoogde tarief met 8
pet. te verminderen zoodat het nog 32 pet. hoo-
ger is dan vroeger. Daarentegen eischt de ver
eeniging van de fabrikanten, dat zij zich gedurenae
vijf jaren verbinden, hunne zijden stoffen bij haar
te laten apprêteeren, en zij heeft den fabrikanten
een termijn tot 25 October gesteld om daarop te
antwoorden. Wordt de eisch der vereeniging niet
ingewilligd, dan houdt zij op te werken. De fa
brikanten hebben intusschen reeds geantwoord.
Zij wijzen den eisch van de hand. Dit besluit is
met eenparige stemmen genomen.
Het Paris Journal bevat een bericht uit
Tanger, volgens hetwelk verschillende stammen
in de provincie Chasonia in opstand zijn ge
komen. Bij schermutselingen in het district Zaida
werden 7 lieden gedood en 10 gewond.
De brief, dien dr. von Lauer, lijfarts van
den Duitschen Keizer, aan den correspondent der
New-York Herald zou hebben geschreven, wordt
door de Köln. Zeit. voor onecht gehouden. In
dien brief wordt de gezondheidstoestand van den
Keizer als zeer geruststellend genoemd, zoo zelfs
dat de Keizer nog best een reeks van jaren kan
leven. De verschijnselen van verzwakking, wel
ke zich nu en dan voordoen, tengevolge van
den hoogen leeftijd van Z. M., zijn zeer natuur
lijk en hebben niets verontrustends, meent dr.
von Lauer.
De Köln. Zeit. gelooft niet, dat het noodig
was, zulk eene verklaring af te geven, maar
ziet, gesteld dat dit wèl zoo was, toch niet in,
dat dr. von Lauer juist een Amerikaansch blad
zou hebben gekozen, om de wereld met de waar
heid in kennis te stellen.
De inventaris der nalatenschap van Koning
Lodewijk van Beieren is nu geheel opgemaakt.
De schuldeischers worden, onder medewerking
van een paar banken, met zeven millioen mark
betaald.
Het gerucht, dat er weder een aanslag tegen
het leven van den Czaar van Rusland had plaats
gehad, waarbij de adjudant van den Keizer was
gedood, moet, naar de Daily Chronicle weet te
vertellen, zijn oorsprong hebben gevonden in het
j
Naar de Werkmansbode mededeelt is de
heer B. H. Heldt zoo goed als hersteld vau de
ziekte, waaraan hij voor eenige dagen lijdende
was.
Te Venlo bestaat algemeene ontevredenheid
over den aanslag in de personeele belasting, die
voor de burgerklasse telken jare wordt opgevoerd.
Deze ontevredenheid heeft thans haar toppunt
bereikt, omdat men meent bemerkt te hebben,
door den Rijksboekhouder misleid te zijn. In
1885 bij het ophalen van de aangiftebiljetten,
waarschuwde en vermaande deze ten sterkste,
om toch de huurwaarde te verhoogen, teneinde
schatting te voorkomen, waarna men hooger
zou aangeslagen worden dan nueen 80-tal
ingezetenen gaf aan dezen schijnbaar goeden raad
gehoor. Dit jaar echter komt dezelfde heer en
bemerkt dat de aanslag te hoog was en men
maar reclameeren moest, waaraan men alweer
te goedertrouw gevolg gaf; geen kwaad vermoe
dende. deed men het, maar in plaats van ver
mindering, zag men een paar schatters komen
en een nieuwe verhooging van 30 a 50 pct. is
er weder het gevolg van.
Op Tessel schijnen de menschen bijzonder
flink te blijven op hun ouden dag.
Zekere Cornells Koopman, een verpleegde in
het gesticht van weldadigheid te Oudeschild, is
87 jaar oud, in het volle bezit zijner zintuigen
en nog zoo sterk, dat hij zonder inspanning of
vermoeienis een hectoliter zaad of erwten een
goed eind wegdraagt. De oudste Tesselaar, Arie
Bremer, die nu de 93 achter den rug heeft, liep
5 jaren geleden nog van Oudeschild naar Oos-
terend, een afstand van een en een kwart uur
en had daarvan niet de minste hinder. Nu
wordt zijn gang wat onzekerder, ofschoon de
oude heer nog rechtop loopt.
Er bestaat ernstige vrees dat onder Wanne-
perveen een moord is gepleegd. De jachtop
ziener Kiel, Donderdag met een punter uitgegaan
is sedert niet teruggekeerd. Nader wordt thans
uit Wanneperveen gemeld
In den loop der vorige week had A. Pere-
boom, visscher aan de Ronduite, aan Kiel te
kennen gegeven, dat hem binnen betrekkelijk
korten tijd zes aalfuiken waren ontstolen. Hij
meende een dier fuiken herkend te hebben en
wei in die welke stond in de nabijheid der Jan
Hoozengracht onder Giethoorn. Donderdag na
middag heeft Kiel zijn boot naar den Giethoorn-
schen weg gebracht en is toen te voet nog weer
huiswaarts gekeerd, 's Avonds omstreeks 9 uur
is hij met Pereboom en een anderen visscher
naar de plaats gegaan waar de bewuste fuik
stond. Daar aangekomen zijnde, zijn bij het licht
van een lantaarn door Pereboom aan Kiel de
merken vertoond waaraan de fuik was te her
kennen. Na Kiel een geschikte plaats te hebben
aangewezen, om zich te verschuilen, zijn de beide
visschers teruggekeerd. Wat verder met Kiel
is voorgevallen, ligt nog in het duister. Zonder
twijfel is hij dood.
Door tal van personen is naar Kiel gezocht.
Men heeft zijn boot gevonden ten noorden van
de Jan Hoozengracht in de kraggen en de boom
van den punter in het Beulakerweide. In de
boot lag een roeiriem, een jas, eenig touw en
een stok. De justitie van Heerenveen is ter
plaatse gearriveerd. Er zijn onderscheiden per
sonen in ’t verhoor genomen en zekere F. 8.
tegen wien zware vermoedens bestaan, is voor-
loopig gearresteerd.
Steenwijk, 26 Oct. De gevangen genomen
visscher en schipper hebben bekend den veld
wachter te hebben vermoord. Diens lijk is
gevonden.
Zaterdag trouwde in een dorp in de nabij
heid van Utrecht een jonge vrouw, die thans
drie vaders krijgt. Haar eigen vader vertrok
namelijk na hare geboorte naar Oost-Indië; toen
na langen tijd niets meer van hem werd verno
men, sprak de rechtbank vermoeden van over
lijden uit, waarna de „weduwe’’ hertrouwde
Later kwam de eerste man echter levend terug.
Haar schoonvader meegerekend, zal de bruid dus
drie vaders hebben.
Bij den landbouwer de B., onder Vrouw
buurt is de kokende inhoud van een koffietrek-
pot op een zuigeling van twee maanden terecht
gekomen, met het noodlottig gevolg, dat de
kleine, na hevige pijnen ’s nachts is bezweken.
De heer J. Menno Huizinga, arts te Har
lingen, het katknuppelen, palingtrekken en der
gelijke spelen vergelijkende met Donata’s experi
menten over hypnotisme, zegt ten slotte
„Beide zijn volksvermakelijkheden van verdacht
gehalte: ’t verschil zit hem hoofdzakelijk daarin,
dat in het eene geval een heer in zwarten rok
op een gymnasiast, in het andere een Jordaan-
bewoner op een paling of een kat experimenteert;
bij beiden is het de kop van het proefdier, die
er onder lijdt, mitsgaders en benevens de zede
lijkheid der toeschouwers."
Dezer dagen werd te Haarlem de oud-
generaal jhr. van Merle, gaande uit den tram
(die voor zijn huis stilstaat) naar zijn woning,
aangereden door een. Hillegommer wagen, waar
door de generaal viel. Met sterk gekneusden
rechterschouder en rechterheup werd hij opge
holpen en thuis gebracht.
Volgens de Avondpost zal het nieuw te
bouwen Kurhaus te Scheveningen den 15en
Juni 1887 moeten gereed zjjn. Met de decoratie
enz. zou echter gewacht worden tot na afloop
van het badseizoen.
Geschiedschrijvers hebben opmerkzaam ge
maakt, dat het einde eener eeuw zich regelmatig
kenmerkt, door een groot aantal verwikkelingen,
op maatschappelijk en godsdienstig gebied, dat
deze vaak gepaard gaan met heftige, soms bloe
dige botsingen en dat aan den aanvang eener
nieuwe, een tijdperk aanbreekt van verademing
en rust, waarin de volkeren als uit een donkeren,
stormachtigen nacht overgaan in een liefelijken
morgen, die een schoonen dag voorspelt. Voor
zeer verschillende eeuwen blijkt, ook voor den
oppervlakkigen navorscher, deze opmerking op
eene juiste waarneming gegrond en niet moeie-
lijk is het te begrijpen, dat ook in de menschen-
wereld vaste wetten heerschappij voeren, gelijk
wij die waarnemen, overal in de schepping, waar
het ons gegeven is, eenigzins door te dringen in
het heerlijk raderwerk der oorzaken en gevolgen,
dat wij gewoon zijn het Heelal te noemen.
Het verschijnsel zelf is ook gemakkelijk genoeg
te verklaren. Niet het willekeurig vastgestelde
jarenaantal eener eeuw beslist hier, maar het
langdurig tijdperk, dat de menschheid door-
loopen heeft, is de oorzaak, dat nu hier, dan
daar, een aantal nieuwe denkbeelden doorge
drongen zijn, dat deze als eene zichtbare gestalte
hebben erlangd, een vasten vorm hebben ge
kregen, dat een stam of een deel van eenig volk
tot het bewustzijn is gekomen, van zijn kracht,
zijn rechten en opstaat om deze langs geleide
lijken weg, of wordt dit halstarrig geweigerd,
op geweldadige wijze, voor zich op te eischen.
Met reuzenschreden is in de laatste eeuwen
het westelijk en midden-Europa, voorwaarts ge
streefd. De alleenheerschappij eens vorsten, het:
l’Etat c’est moi (De Staat ben ik) van Lodewijk
XIV, Rusland's vloek nog immer, is onmogelyk
geworden in dit deel der wereld De kerkelijke
Staat en de Staatskerk bestaan nog hier en daar
in beginsel of in werkelijkheid, maar zullen
moeten wijken voor het waarachtig woord van
den grooten Stichter des Christendoms, als wereld
godsdienst: „Mijn Koninkrijk is niet van deze
wereld” en even onmogelijk zal blijken, de gods-
dienstlooze staat, die ons tot de eeuwen der bar-
baarschheid terug voeren zou. Een andere vraag
is nu aan de ordewelke is de taak der on
persoonlijke staatsregeering tegenover de maat
schappij en het volk Ik spreek van een on
persoonlijke staatsregeering en erken daarbij gaarn
een hoofd van den Staat, zooals onze Koning is,
gesproten uit den geliefden Oranjestam, waar
van Willem 1, als eerste loot reeds sprak„De
vorst is voor het volk, niet het volk om den vorst”.
Zulk een vorst regeert, maar niet door zijn
persoonlijken wil, door het Bestuur der Ministers,
de Dienaren des volks.
Nu is de vraag, en het is de schoone roeping
der volken, die daarvoor rijp zijn, om in het einde
der eeuw, die wij doorleven, daarop een ant
woord te geven hoever zal die Staatsregeering
haar zorgen uitstrekken ten opzichte der maat
schappij en des volks en welk aandeel zal het
volk hebben in de samenstelling dier regeering,
in gemeente, gewest en land
Wie zou zich geroepen kunnen achten, op deze
tweeledige vraag een afdoend antwoord nu reeds
te geven Immers uit deze hoofdvraag ont
spruiten, naarmate men haar dieper doordenkt,
tal van andere vragen, die eveneens beantwoord
moeten worden. Men kan dus niet anders doen,
dan in beginsel een gevoelen uittespreken, dat
door voortdurend ernstig onderzoek, een over
tuiging worden kan. En dan dunkt mij, dat
het een aanhoudend streven wezen moet van
allen, die daarop invloed uitoefenen kunnen, om
alle belemmeringen op te heffen, die de vrije
ontwikkeling des volks, waar dan ook in den
weg staan. Het komt mij voor, dat de Staat,
niet in dien zin de vader des volks moet zijn,
dat hij de kinderen als onmondigen behandelen,
beschermen, kleeden en voeden moet, maar in
dezen, dat hij de volwassenen, als vrijen en
zelfstandigen beschouwt, die zelve handelend
moeten optreden, die verantwoordelijk moeten
gesteld worden, voor zich zelve en hunne gezin
nen, maar die daartoe dan ook in handel en
bedrijf, in wetenschap en kunst zoo vrij mogelijk
moeten zijn. Gelijk de diepten der aarde en der
zeeën en de hoogten des uitspansels niet gesloten
kunnen worden voor den Vorschenden geest, zoo
moeten ook geen grenzen van landen, den wak
keren voet en de rappe hand belemmeren om
daar binnen te gaan. Een volk van onmondigen,
dat door bescherming in het leven moet worden
gehouden, is bestemd een uitgedoofde natie te
worden. De Staat moet dus de banen effenen,
het volk moet ze betreden, met inspanning van
alle krachten, niet aanstonds, zelfs nimmer moe
deloos, als tegenspoeden dreigen of komen, want
deze hebben de eenige strekking, om ons te lee-
ren naar tekortkomingen te zoeken, om ver
keerde wegen te verlaten en nieuwe op te sporen.
Wat nu het aandeel betreft des volks in de
samenstelling der regeering in gemeente, gewest
en land, in dit opzicht zijn wij in de eeuw die
teneinde spoedt, eene zeer groote schrede voor
uitgegaan. Een breede schare van menschen,
geleerden, kunstenaars, werklieden, volkomen tot
oordeelen en dus ook tot kiezen bekwaam, der-
genen die geschikt geacht kunnen worden, om
in kleineren of ruimeren kring de burgerij of
de natie te besturen of te vertegenwoordigen, is volgende voorval.
Eenige dagen geleden bevond graaf Reutern,
een der adjudanten van den Czaar, zich in eene
kamer naast die. waar de Keizer was. Hij was
warm en knoopte zijn jas los. Onverwacht kwam
de Czaar binnen. Graaf Reutern*sprong op en
wilde zijn uniform in orde brengen, maar de
Keizer, die voortdurend in een toestand van groote
zenuwachtigheid verkeert, meende dat zijn adju
dant een wapen te voorschijn haaldehij greep
zijn revolver en schoot op zijn adjudant, die doo-
delijk werd getroffen.
De Weener correspondent van de Times is van
oordeel, dat Rusland, door zijne kennelijke aar
zeling om een candidaat voor den Bulgaarschen
troon te noemen, erkent, dat het misslagen be
gaan en Bulgarije van zich vervreemd heeft.
Een Prins uit het regeerend Vorstenhuis is uit
gesloten door het Berlijnsche traktaateen can
didaat uit een der hertogelijke familien, die ge
heel aan den leiband van Rusland ging, zou in
Bulgarije al te impopulair zijn en een twijfel-
achtiggezinde zou wellicht dezelfde rol gaan spe
len als Vorst Alexander. Vorst Nicolaas van
Montenegro of zijn schoonzoon Karageorgevic zou,
als de Bulgaren het al met hen vinden konden,
al te onwelkom aan Oostenrijk zijn en de toe
geeflijkheid van deze Mogendheid heeft hare na
tuurlijke grenzen in den zeer levendigen Russen-
haat der Hongaren. De zending van Gabdan-
effendi baart intusschen zekere ongerustheid te
Weenen, daar men gelooft, dat zonder goed
vinden van Duitschland de Porte Rusland niet
zou zijn gaan steunen.
De particuliere correspondent te Londen
van de Haart. Cour, deelt het volgende mede
Een predikant in Wales is voor den rechter
gedagvaard omdat hij de verschuldigde „poorra-
te” (armenbelasting) niet betaald had. Hij ver
ontschuldigde zich met de opmerking, dat de
boeren weigeren, hem zijne tienden te betalen,
dat hij tien kinderen had, slechts met de grootste
moeite in het noodige levensonderhoud kon voor
zien en dus niet betalen kon. Het antwoord van
den rechter was, dat hij verplicht was, de boeren
tot betaling der tienden te dwingen. Het hielp
niet, of hij aanvoerde, dat hij als man des vredes
naar zijne parochie gekomen was en dus liefst
geene maatregelen van geweld wilde gebruiken
hij kreeg eene maand tijd om alsnog aan zijne
verplichtingen te voldoen. Tot dergehjke uiter
sten leiden de tegenwoordige toestanden hier te
lande.
Te Berlijn werden bij eene huiszoeking, die
bij een glasslijper ingesteld werd, 1112 valsche
bankbiljetten gevonden. Zooals de man voor
geeft heeft hij, met medewerking van een litho
graaf, 10,000 Oostenrijksche banknoten vervaar
digd. De slecht uitgevallen exemplaren werden
verbrand, die echter goed gelukt waren, werden
vooral in Boheme uitgegeven en verspreid. De
valsche papieren onderscheiden zich van de echte,
doordat in den Hongaarschen tekst in plaats van
„forintban”, „forintbau” gedrukt staat.
In Zweden neemt de socialistische bewe
ging niet alleen onrustbarend toe, maar zij
neemt daar ook een bepaald gevaarlijk karak
ter aan. Op verscheidene plaatsen worden door
socialistische werklieden geweldadigd heden ge
pleegd; in de universiteitsstad Upsala is dit reeds
een dagelijksch verschijnsel, zelfs in zoodanige
mate, dat er militaire hulp is ingeroepen, omdat
de politie niet bij machte is, het kwaad te stui
ten. Deze beweging is een gevolg van de hef
tige opruiende redevoeringen der socialistische
heethoofden inopenbarevergaderingen. DeZweed-
sche wetten zijn niet voldoende om die woeste
opruiingen tegen te gaan. Daarom wordt in
verscheidene bladen bij de Regeering aangedron
gen op bediening eener wet, die hierin voorziet.
Naar hetgeen uit Stokholm wordt gemeld, heeft
de Regeering reeds besloten, daaraan te voldoen
en zal zij maatregelen voorstellen in den geest
der Duitsche wet. Daar de socialistische bewe
ging in Zweden eigenlijk het werk is van socia
listen en men zelfs meent te weten, dat de
Zweedsche socialisten door hunne partijgenooten
in Duitschland en Denemarken met geld worden
ondersteund, is de Regeering inzonderheid be
dacht op maatregelen, om voor de vreemde aan
stokers het verblijf in Zweden onmogelijk te ma
ken.
In Zuid Australië moet weer een nieuw goud-
vlek ontdekt zijn, nl. in den omtrek van Wau-
karinga. Honderden goudzoekers vertrekken
dagelijks uit Adelaide derwaarts.
Uit Petersburg wordt aan de Times gemeld,
dat de overtuiging in de Regeeringskringeu veld-
wint, dat eene bezetting van Bulgarije door Rus
land onvermijdelijk is, maar dat Rusland hier
over te voren met de groote Mogendheden wil
onderhandelen.
Londen, 26 Oct. De geheele pers bestrijdt
heftig Frankrijke inmenging in de Egyptische
zaken.
Weenen, 26 Oct. Rusland heeft kolonel
Zakaroff, de hoofdaanlegger van den staatsgreep
in Bulgarije, uit Sofia teruggeroepen.
De betrekkingen tusschen Servië en Bulgarije
zijn thans hersteld.
in ons land totnutoe daarvan uitgesloten. De
grondslag, waarop heden ten dage ons kiesrecht
berust, moet dus veranderd worden, het stem
recht moet en zal ook werkelijk worden uitge
breid. Dit moet geschieden met ernstige voort
varendheid en wijze bedachtzaamheid. Niet
onder valsche leuzen, als die van „Algemeen
stemrecht”, want zij die daarvoor zeggen te
ijveren, willen en kunnen het toch niet invoeren.
Zij sluiten immers allerlei menschen uit. Dit
stemrecht moet het doel wezen, waarnaar wij
streven, maar het kan niet het begin zijn, waar
mee wij aanvangen. Duizende ontwikkelde
mannen en vrouwen, ja, ook deze, als zij eene
zelfstandige betrekking vervullen, moeten ons
helpen, om de mannen te kiezen, die over ons
gesteld zullen zijn. En daar moet niet alleen
geestdrift wezen, om dit recht te erlangen, doch
ook geestkracht om de plichten er door opgelegd
te vervullen.
Wanneer alzoo ons volk zjjne roeping, als
zelfstandige natie begrijpt en zijne taak vervult,
dan behoeven wij het einde der eeuw niet met
vreezen en beven tegemoet te gaan. Voor om
wenteling is in onze landpalen geen reden. Er
staan geen scheidsmuren, die, als vroeger, om-
vergeworpen moeten worden. Alle burgers zijn
gelijk voor de wet. Er kan alleen sprake wezen
van een krachtige ontwikkeling der goede be
ginselen, waarop onze staatsinrichting gebouwd is.
Geschiedt dit, dan zal Neerland de twintigste
eeuw begroeten kunnen met blijden dank voor
’t geen de vervlogene heeft gewrocht. Een door
ontwikkeling vooruitgegane, door tegenspoed ge
louterde, o moge het zijn, door ware vroomheid
gereinigde natie, zette dan haar in het hart der
eeuwen gegrondveste leven, moedig en blijmoe
dig voort.
M. E. van der MEULEN.
BolswarcLsche Courant
l
