NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
leOWAft® EK WONSERADEEE
1887.
No. 9.
Zes en Twintigste Jaargang
VOOR
BUITENLAND.
BINNENLAND.
g DONDERDAG 3 MAART.
8
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
s
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
De Standaard- blijft op partieele Grondwets
herziening aandringen. Een generale herziening
wil het blad niet, omdat de Kamer incompleet,
de Minister incompetent en de gedane voorslag
onaannemelijk is.
Het moet een partieele herziening zijn, een
reform-bill, mits die reform-bill geen deel uit-
make van een Grondwetsherziening, die generaal
is.
Op dit laatste dient scherp de aandacht ge
vestigd.
„Immers, aldus luiden de eigen woorden van
de Stand., geeft ge thans den reform-bill toe, als
deel van een generale Grondwetsherziening, dan
is het eind der historie, dat ge alle troeven
willig uit uw hand laat vallen en er tegenover
land en volk verantwoordelijk voor zult staan,
zoo straks, met uw gedoogen, dank zij uw
De vraag, of de Duitsche Keizer in per
soon den Rijksdag zal openen, zal waarschijnlijk
eerst zoo laat mogelijk worden beslist, daar de
geneesheeren den Keizer, die zelf gaarne wil,
elke buitengewone inspanning ontraden.
Het Berl. Tgbl. meent dat de Rijksdag geen
geldige besluiten nemen kan voordat de herstem
mingen zijn afgeloopen en alle leden gelegenheid
hebben om zitting te nemen. Het blad betwijfelt
dan ook of er wel een wettig bureau kan wor
den gekozen, hetgeen niet verhindert dat de
nationaal-liberalen er reeds werk van maken om
von Benningsen tot voorzitter te doen kiezen,
iets wat de Nationaal Zgt. echter ontraadt, daar
deze staatsman, die zich eenige jaren geleden
aan het parlementair leven onttrok, eerst weder
tijd moet hebben om zich behoorlijk in het Par
lement te orienteeren.
Ook de Köln. Zeit. is eerlijk genoeg van te
bekennen, dat het bijeenroepen van den Rijks
dag vóór de uitslag der herstemmingen bekend
is, eigenlijk niet verdedigbaar is. Nu men zeker
is, dat de meerderheid niet door de herstemmin
gen zal worden verplaatst, doet het er wel min
der toe; maar men had geen praecedent moeten
stellen. De Kreuzzeitung, een der organen van
de conservatieve partij, beantwoordt alvast de
vraag, wat de nieuwe meerderheid in den Rijks
dag zich ten doel heeft te stellen. De hoofdpun
ten zijnHet doen ophouden van den Kultur-
kampf, de invoering eener confessioneele volks
school, de versterking van het monarchaal be
ginsel, de bestrijding en de beperking van den
invloed der Joden, de bescherming van den land
bouw tegen buitenlandsche concurrentie, de ver
plichte deelneming aan gilden (Innungen) voor
handwerkers, de invoering Van een normalen
arbeidsdag, het verbod van den Zondagsarbeid,
de geleidelijke afschaffing van den arbeid van
vrouwen en kinderen in fabrieken, een hooge
Beursbelasting, de overneming van de Rijksbank
door den Staat, de invoering van indirecte belas
tingen, gepaard met vrijstelling van directe belas
tingen voor het inkomen, dat niet uit landbezit
voortvloeit.
De wensch van het blad, dat de nationaal-
liberalen tot dit alles zullen medewerken, zal
zeker nog wel niet zoo grif worden opgevolgd.
De „open brief aan Bismarck”, die in het
Russische blad Graschdanin werd opgenomen,
dat, door prins Meschtscherski persoonlijk aan den
Rijkskanselier werd gezonden, is, nu men hemin
zijn geheel te lezen krijgt, waarlijk welgeschikt om
een prikkelbaar gestel tot woede te brengen. Hij
luidt„Het schouwspel, dat gij der wereld biedt, is
waarlijk grootsch. Maar dit grootsche is vreese
lijk alle verschrikkingen gedurende het TOOOjarig
bestaan der wereld doen daarvoor onder. Gij
hebt betrekkelijk nog slechts weinige oogenblik-
te leven. Dat weet gij Maar roept gij
weg met deze menschelijke gedachte!... Voor
dat ik sterf, moeten millioenen goede en een
voudige menschenzielen te gronde gaan voordat
ik sterf, moeten alle legers honderdmaal geduch-
ter en moorddadiger zijn gewapend, dan in de
7000 jaren, dat onze wereldbol bestaat; voordat
ik sterf, moet nog de wereld beven onder ver
schrikkelijke schokken, onder vreeselijke omwen
telingen en katastrofen op het gebied van
het geldvoordat ik sterf, mag geen Staat
ook slechts voor een oogenblik rust hebben,
geen seconde van welzijn de zijne noemen
voordat ik sterf, moet het in de wereld rooken
van bloed en moet de bloedlucht de levensat-
mosfeer van volken en heerschers zijnvoordat
ik sterf, moeten alle teedere, zoete klanken der
De N. R. C. waaraan deze bijzonderheden zijn
ontleend, zegt dat de eerste aanval te Oldeboorn
van de Dordtsche partij is uitgegaan.
Nader lezen wij hieromtrent
Zoowel voor de sociaal-democraten als door
den predikant van Oldeboorn wordt een beroep
gedaan op een der eerste bepalingen in onze
Grondwet, dat allen die zich in het Rijk bevinden
gelijke aanspraak hebben op bescherming van
personen en goederen.
Dit is volkomen waar, en ook wij zouden het
Grondwetschennis achten indien dat voorschrift
door de autoriteiten niet stipt werd nageleefd.
Maar zou er niet de stilzwijgende verplichting
tegenover staan, dat ieder in de eerste plaats
dan ook gehouden is, niet door eigen schuld en
toedoen zijn persoon en goederen in gevaar te
brengen Als iemand leuzen aanheft en dingen
verkondigt die algemeene ergernis wekken, mogen
zijne stadgenooten hem daarom niet mishandelen
en moet, zoo zij dit niet doen, de politie hem be
schermen maar ware het niet eenvoudiger dat
hij zelf de nadeelige gevolgen voorkwam dan dit
van de overheid te vorderen
En heeft ook de predikant van Oldeboorn
het niet aan eigen handelingen en woorden te
wijten, dat in de vroeger steeds zoo vreedzame
gemeente, waar hij nog geen jaar werkzaam was
om de leus der liefde te verkondigen, oproer ont
stond en bij het gisten der gemoederen de af-
keurenswaardige daden gepleegd werden, waar
van ook hij het slachtoffer was
Die zoo sterk aandringen op de handhaving
van het grondwettig recht, mochten ook wel eens
letten op den plicht, die op elk ingezeten rust.
Herzie u zelfzeide Modderman en ook op hen
is die raad van toepassing.
Eene treffende gelijkenis.
De Prov. Groninger Ct. bevat een vergelijkende
levensbeschrijving van Domela Nieuwenhuis en
dr. Kuyper, en zegt daarin o. a.
Beiden zijn gewezen predikanten.
Nieuwenhuis zoekt het paradijs in de toekomst,
dr. Kuyper in het verleden.
Beiden richten zich tot het minder ontwikkeld
publiek en zijn republikeinsch.
Nieuwenhuis verwacht alleen heil van de demo
cratie en verwerpt de hulp der aristocratie; dr.
Kuyper bedient zich zoowel van de democratie
als van de aristocratie.
Beiden wekken staatkundig leven in de be
nedenste lagen der maatschappij.
Revolutionair zijn alle twee in hart en nieren.
Terwijl Nieuwenhuis een beroep doet op het volk,
dat barricades opricht en tronen omverwerpt,
gaat dr. Kuyper met de zijnen, dapper als Leoni-
dassen, kerken bestormen en aansporen tot do-
leeren.
Nieuwenhuis dreigt, Kuyper doleert; beiden
werpen zich op als martelaren eener maatschappij,
die de grootst mogelijke vrijheid aan allen ver
zekert.
De dagelijksche levenswijze van beide mannen
loopt zeer uiteen. Domela Nieuwenhuis lijdt en
ontbeert met de zijnen, speent zich zooveel mo
gelijk van alle genietingen die de wereld biedt.
Dr. Kuyper leeft, volgens het Wag. Weekbl.
als een groot mijnheer, die dankbaar geniet het
vette der aarde.
Nieuwenhuis en dr. Kuyper beiden brengen
gisting en ontevredenheid in de gemoederen en
helpen elkander trouw in de ondermijning van
het gezag.
Terwijl de taal van Nieuwenhuis nieuwerwetsch
is en begrijpelijk Nederlandsch, volgens de rege
len van de Vries en te Winkel, bedient dr Kuy
per zich van de ouderwetsche taal, die geen
mensch meer goed verstaat
De aanhangers van dr. Kuyper houden allen
evenveel van „de waarheid”; de volgelingen van
Domela Nieuwenhuis hebben een afschuw van alle
tot nog toe gangbare „waarheden.”
Nieuwenhuis voert strijd uit naam van den
vierden stand tegen de „bourgeoisie”; dr. Kuy
per in naam des Heeren, voor, ja waarvoor
voor zijn Vrije Universiteit en hare hulpbehoe
vende studenten misschien?
En de resultaten van hun streven?
Nieuwenhuis heeft belangstelling en deelne
ming gewekt in ’t lot der lijdende standen.
En dr. Kuyper? Kerkelijke onverdraagzaamheid
en geestdrijverij hebben nog nimmer iets goeds
gewerkt. Zij juist zijn oorzaak geweest, dat de
roemrijkste tijdperken onzer glorierijke historie
geschandvlekt werden. Het ware Christendom en
de zuivere vroomheid hullen zich niet in een
geestdoodend formalisme en letteraanbiddende
dogmatiek.
Een ongegronde verdacht
making.
In Patrimonium van 18 dezer leest men:
„Waarom hebben sommigen (der liberale hee
ren) het lot der werklieden zich meer dan
vroeger aangetrokken
Antwoord: Vrees, dat hun eigen ongerechtig
heden en schandelijke knoeierijen en uitmergeling
van een deel onzer minderen aan de kaak zouden
worden gesteld, gelijk door de enquête reeds aan
het licht komt.
En wat is het doel van al die liberale barm
hartigheden
AntwoordEn zij willen zich een naam maken
op de aarde.”
Vergissen wij ons niet, zegt het Sociaal weekb.,
dan is het een bedienaar van den godsdienst der
liefde, die dit getuigenis geeft van zijn mede-
menschen. En het orgaan van een zich noemend
„Christelijk” werklieden-verbond is het, dat er
plaats voor afstaat in zijn kolommen.
Booze kinderen der wereld vragen zich af, hoe
zulke brave kinderen Gods dit kunnen verant
woorden voor hun geweten.
3>e troebelen in Oldeboorn.
Uitvoerig verhaalt ds. Homoet in de Standaard
wat er al met hem te Oldeboorn gebeurd is.
Hij vertelt er evenwel niet bij, dat hij zelf de
oorzaak is. Tot aan zijne komst in die gemeente
heerschten er vrede en eendracht tusschen de be
lijders der verschillende godsdiensten, maar zijn
optreden tegen de school, het Nut, de sociëteit
enz. verstoorde den vrede.
Vooral gaf groote ergernis eene advertentie in
de Standaard, waarin het dorp een doodsbeende
rendal werd genoemd, dat door Satan ten verderve
werd gevoerd. Er kwam bij, dat de predikant
op een ondoordacht verzoek, eene vrouw ter
stond als lidmaat heeft geschrapt en dit met over
haasting van den preekstoel bekend gemaakt.
Een van zijn geestverwanten, uit Holland over
gekomen en in het bijna aangrenzende Akkrum
zich vestigendweigerde op ’s Konings ver
jaardag de vlag uit te steken. Dit was de
aanleiding tot ongeregeldheden. De burgemeester
waakte zelf gedurende drie nachten om den
predikant en diens woning te beschermen, maar
hij en het tweetal agenten waren daartoe on
voldoende. Ongeloofelijke moeite kostte het
hem de gemoederen tot bedaren te brengen,
nadat reeds bij ds. Homoet en zijne volgelin
gen vele ruiten waren ingeworpen. Door des
predikante heengaan kwam hieraan qen einde,
slapheid, tengevolge van uw beginselloosheid,
elk non possumus wegvalle en de Grondwets
herziening doorga naar der liberalisten model.
„Gelijk we reeds voor twee jaar opmerkten
Troonsopvolging en defensie kan men desnoods
mee afhelpen doen. Dat zijn gemeenschappelijke
landsbelangen, waarin het partijgeschil niet inzit
en dus ook niet de strijd der beginselen brandt.
„Maar het kiesrecht raakt het hart van den
strijd der beginselen. En derhalve, dit punt
kunt ge öf geïsoleerd, dan moet het gaan in
combinatiën niet slechts met wat de tegenpartij,
maar ook met wat gij voor revisie noodig acht.
Het Ned. Stoomschip Edam te IJmuiden
binnengekomen, heeft op de reis van New-York
naar hier door het ijs een plaat en 2 spanten
in den boeg gebroken. Men moest 100 ton lading
over boord werpen om bij het gat te kunnen
komen.
Sedert gebleken is dat te Goes trichineus
varkensvleesch bij eenige slachters verkocht was,
hebben ook de andere slachters geen debiet meer.
De paniek is verklaarbaar, maar de gevolgtrek
king is wel wat overdreven. Men weet van waar
het besmette vleesch afkomstig wasalle voor
zorgen werden daar genomen, en het is niet te
denken, dat alle Zuid-Bevelandsche varkens plot
seling zijn besmet geworden. Niet alleen voor
de verbruikers maar ook voor de handelaars in
dit artikel is het te wenschen, dat door aanstel
ling van een bekwaam keurmeester spoedig de
vrees worde weggenomen, want moge de tijd die
ook matigen, de voorzichtigen, zoowel als de
vreesachtigen, zullen zich anders het genot blij
ven ontzeggen, wat voor hen die anders vleesch
krijgen kunnen niet erg, voor de varkens mis
schien veel pleizieriger, maar voor de handelaars
en slachters noodlottig zou zijn.
In de gemeenten Hoogezand, Sappemeer
en Slochteren heeft in de afgeloopen week de
policie beslag gelegd op een ook aldaar verspreid
schandelijk schotschrift van de sociaal-democraten.
Zondag had op de algemeene begraafplaats
te ’s-Hage een stille manifestatie van socialisten
plaats. Door hen werd op het graf der laatste
echtgenoote van den heer Domela Nieuwenhuis,
wier sterfdag het was, een roode krans neergelegd,
waarbij door den heer Croll eenige woorden van
dankbare herinnering werden gesproken.
(FW.)
Te Hellouw is een ooivaar aangekomen, die
blijkbaar de lente reeds in het hoofd heeft.
Te St. Oedenrode is Zaterdagnacht de brand
kast uit het postkantoor gehaald. De kast is naar
eene weide gebracht en daar met geweld geopend.
Men heeft er f 1300 uitgehaaldeen aangetee-
kenden brief liet men liggen.
De Verzekeringsbode beveelt voor het ver
volg een strenge controle aan op het aanbren
gen van versieringen bij openbare illuminatiën.
Kunstbloemen van watten moesten onder geen
omstandigheden worden geduld. Bloemen van
papier mogen iets minder tegen regen bestand
zijn, maar uit het oogpunt van veiligheid ver
dienen zij verreweg de voorkeur boven de eerst
bedoelde. Die wenk zij aan de gemeentebestu
ren en feestcommissiën aanbevolen.
Van Lotje getikt oftewel rijp voor Meer-
en-berg.
De afdeeling Groningen van den Sociaal-demo-
cratischen bond heeft de volgende motie aange
nomen, die is opgezonden aan de Tweede Kamer:
„De vergadering erkennende het recht des volks
om door zelfregeering invloed uit te oefenen op
zijn welvaart, spreekt als hare overtuiging uit,
dat om daartoe te geraken, de constitutioneele
monarchie vervangen moet worden door de Soci-
aal-Democratische Republiek.”
Den 24 Dec. jl. gaf de stationschef te Wor-
kum het sein, dat de uit Stavoren gekomen
trein kon vertrekken naar Leeuwarden en toen
de trein in beweging kwam, sprong J. de H.,
oud 22 jaren, schippersknecht te Workum, op
de loopplank. De conducteur verzocht hem zich
te verwijderen of in de coupé te gaan, het por
tier daarvoor openendemaar J. de H. duwde
den conducteur terug. Deze gaf daarop het sein
om den trein te laten stilstaan en verzocht den
chef proces-verbaal op te maken. Toen de chef
aan dien persoon vroeg zijn naam op te geven,
weigerde deze zulks, trachtte over de afraste
ring te springen om zich uit de voeten te maken,
en duwde den chef, die hem wilde vasthouden,
tegen de borst.
Het kwam toch uit, dat die persoon was J.
d. H., die als passagier was meegekomen uit
Stavoren, doch zijn goed in een andere coupé
had laten liggen en dit nog wilde krijgen toen
de trein reeds in beweging was.
De Rechtbank te Leeuwarden heeft hem des
wege veroordeeld tot 8 dagen gevangenisstraf
en f 5 boete.
Op de Veemarkt, te Rotterdam, liet Maan
dagmorgen een koopman, in de nabijheid van
eenige varkens, zijne portefeuille vallen, waaruit
twee bankbiljetten van flOJ en een muntbiljet
van f 10 vielen. Een der varkens was den koop
man te vlug af en had de „papiertjes” reeds in
den bek, voordat de koopman met de hand op
den grond was. Een bankbiljet van f100 kon
de koopman nog in stukken uit den bek van
het varken trekken, doch de andere banknoot
en het muntbiljet waren reeds in de maag van
het gulzige beest verdwenen.
muziek en van het gezag uit de wereld zijn
verdwenen en alle tonen der wereld moetemzijn
veranderd in wapengekletter en kanongebulder,
die het weeklagen van alle geruïneerden, het
kermen der verminkten, het snikken en jam
meren van vrouwen, moeders en kinderen smo
ren. Voordat ik sterf, moet alles, wat de groote
mannen der geschiedenis hebben gedaan klein en
onbeduidend in vergelijking met mij schijnen
en dan dan mogen wolken van kruitdamp
mij verstikken, mogen mij zeeën van bloed ver
drinken, mogen vloeken tegen mij worden uit-
gestooten, zooveel men maar wil.
Maar de Nemesis zal komen! De wereld zal haar
zien, alleen de Rijkskanselier, in zijne zelfverblin
ding nietMocht Frankrijk nog eens worden over
wonnen, dan zou dat niets meer beteekenen, dan
eene verschuiving van den dreigenden onweers
wolk van het Westen naar het Oosten en van
eene versterking van den haat tegen het Duitsch-
land der Habsburgen, tegen het Duitschland der
Hohenzollern doch zoo Frankrijk overwon, dan
zou dit voor Duitschland eene katastrofe zijn,
waarbij Waterloo en Sedan in het niet zouden
verzinken En om aan zulke gebeurtenissen het
hoofd te kunnen bieden, verlangt gij van het
volk en van God het septenaatWelk een be
lachelijk kort uitstel, indien God het u al ver
leent Maar wanneer Hij het u eens niet ver
leent en gij vroeger mocht sterven waar is
dan de minste waarborg er voor te vinden, dat
dat alles, hetgeen gij met de krachten der ver
nieling en deronrust hebt geschapen, gij, die alleen
van oorlogen en van parlementaire veldtochten
leeft, altijd het getal soldaten en het getal vijan
den vermeerdert dat dat alles van duur zal
zijn Ieder schooljongen moet schrikken van den
vreeselijk onzekeren en wankelenden staat van
zaken, onder welke geschreven staat: de roem
van den vorst Bismarck! Daarom rijst de ge
dachte opmoet u dan inderdaad thans, nu gij
het einde uwer dagen nadert, het vooruitzicht
op de verantwoordelijkheid voor uw onmeedoo-
gend en vreeselijk spelen met het lot der vol
ken en het leven der menschen in een tijd dat
overal alles naar rust haakt en om erbarmen en
redding van de tyrannie smeekt moet dan,
vraag ik, u dit vooruitzicht geen schrik aanja
gen Zoudt gij werkelijk geloven, dat het ge
schreeuw ter uwer verheerlijking bij God de
duizenden vloeken, die u worden nagezonden,
allen smoren Ik betwijfel het”.
De Min. van Openbare Werken heeft Zon
dag Bajardo, dat zoo zwaar door de aardbeving
geteisterd is, bezocht. 230 personen, die bij het
instorten der kerk aldaar den dood vonden, zijn
in één grooten kuil op de begraafplaats ter aar
de besteld, en maatregelen tegen besmetting zijn
genomende Minister liet een klooster inrichten
tot gasthuis voor ongeveer 60 gewonden, van wie
velen ernstig gekwetst zijn.
In het arrondissement San Remo zijn 303 per
sonen door de aardbeving gedood en 105 gewond.
De vreemdelingen, ten getale van ongeveer
12.000, hebben San Remo verlaten.
De Engelsche socialisten hebben in de
St. Paul vergaderd. Ofschoon er dienst was,
trokken socialisten uit alle wijken van de stad,
de kerk binnen en spraken daar op luiden toon.
Nu en dan werden de woorden der leiders toe
gejuicht als bevond men zich in een vergader
zaal.
De Engelschen zijn een eigenaardig volk. Zij
duldden die rustverstoring en ten slotte gingen
de socialisten kalm uiteen. De politie in en
rondom het kerkgebouw was zeer talrijkmaar
de partijen hinderden elkaar blijkbaar niet.
De Koning en Koningin van Wurtemberg,
die te Nizza verblijf hielden op eene villa zijn
daar gebleven.
Eene eigenaardigheid bij de aardbeving was,
dat men geen brood kon bekomen, daar alle
bakkersovens in het ongereede waren geraakt.
Volgens een telegram uit Rome, wordt het
aantal personen die in Italië gedood zijn tenge
volge der aardbevingen, op niet minder dan 2000
geschat.
Naar luid van zeelieden, die met hun vaar
tuig te San Remo waren aangekomen, zijn de
aardbevingen ook op zee gevoeld. De schokken
waren zoo hevig, dat de bemanning en de pas
sagiers aan eene aanvaring of aan het stooten
op eene klip dachten, en zich in allerij 1 naar het
dek begaven.
Bolswardsche Courant
S
