NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
RRtSWARR ER VMHUMU
Een hoogst belaogï voorstel
s
1887.
Zes en Twintigste Jaargang.
No. 16.
VOOR
DONDERDAG 21 APRIL.
BINNENLAND.
BUITENLAND.
X
X
X
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
wier
zich
an ver-
ADVERTENTIEPRIJS 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
MEMORIE VAN TOELICHTING.
Te Lissabon werd 13 dezer weder een schok
van aardbeving gevoeld, die vrijwat schrik onder
de bevolking verspreidde. Ook te Malta werd
schier gelijktijdig een schudding van den bodem
waargenomen.
Door de onvoorzichtigheid van eenige spe
lende kinderen werd voor een paar dagen de
winkel van den ijzerhandelaar Mould in Stof-
fardshire (Engeland) door een kruitontploffing
gedeeltelijk vernield. Mould had juist ongeveer
200 pond kruit ontvangen en hij had dien voor
raad in zijn winkel opgeborgen. Daar er op straat
een weinig kruit lag, maakten eenige kinderen
daarvan een soort van kanaaltje, dat tot aan den
winkel liep, en dat zij in brand staken. Eene
verschrikkelijke ontploffing volgde. Twee kin
deren werden op de plaats gedood, drie anderen
werden zoo hevig verwond, dat men aan hun
herstel twijfelt.
Donderdag, zegt de Tyd, heeft het Prinses
je eenigen tijd in het Vondelpark gehoepeld. Er
kan niet gezegd worden, dat onze tegenwoordige
Prinses week wordt opgevoed of verwend. Moge
menige moeder, die geen Koningin is en 1-~
kinderen geen prinsen en prinsessen zijn,
aan dat goede voorbeeld spiegelen. Van
kweekte en door de kamerlucht gebleekte wezen
tjes, wien door gemis aan zuivere lucht, in de
vrije natuur met volle teugen ingeademd, het
noodige staal in het bloed ontbreekt, is geen
kloek en vroed geslacht te verwachten. En toch
dat hebben wij noodig, willen wij tot den ge
spierden bouw en den gezonden, practischen zin
van onze voorvaderen terugkeeren.
Nu en dan vormen zich te Amsterdam op
tochten van werklieden van een of ander bedrijf.
In phantastische pakken, waarin de oranjekleur
den boventoon heeft, marcheeren zij zingende,
met vaandels en de attributen van hun bedrijf,
voorafgegaan door een trommel, hoorn of har
monica, ordelijk langs de grachten en straten.
Zoo gingen de groentehandelaars met hunne
vrouwen en knechts langs de groentemarkt. Zij
droegen allerlei groenten aan stokken gebonden.
De stoet werd gesloten door eene handkar, die
door een paar man, geheel in oranjepak gekleed,
werd voortgeduwd. Op die kar stond eene haring
ton, waarin een man zat met eene muts met
bloedrood lint en met een rouwstrik op de borst.
Rondom de kar dansten en jubelden een aantal
mannen en vrouwen, die het bekende lied zongen:
„Leve de demisaison,
Alle socialen in een harington”.
De Eerste Rozendwarsstraat te Amsterdam
was Vrijdagavond in eene balzaal herschapen.
Men had er eene tribune met muzikanten door
de Transvaalsche club aangeboden aan de feest
commissie. Een geregeld bal werd tot laat in den
nacht volgehouden. Onder de dansers zag men
vele soldaten van alle wapens der landmacht,
een paar brievenbestellers, een omnibusconduc
teur en.eenige politie-agenten, die al dan
sende meer als ceremoniemeesters dan als hand
havers der orde hadden op te treden, want de
geest was zoo prettig en gezellig mogelijk.
De Burgemeester van Amsterdam brengt
ter kennis van de ingezetenen, dat Z. M. de
Koning hem opgedragen heeft bij de burgerij de
tolk te willen zijn van Zr. Ms. diepgevoelde
erkentelijkheid voor de vele en velerlei blijken
van liefde en trouw, zoowel aan zijn persoon,
als aan H. M. de Koningin en H. K. H. Prinses
Wilhelmina, gedurende hun verblijf in de hoofd
stad op zoo hartelijke wijze gegeven.
Z. M. heeft het zeer betreurd, dat zijn gezond
heidstoestand hem langdurig rijden verbood, zoo-
dat hij niet in staat is geweest om alle ver
sieringen, ter eere van hem en zijn Huis schier
overal aangebracht, persoonlijk in oogenschouw
te nemen, gelijk hij ook tot zijn leedwezen door
het gure weder is belet den schoonen morgen
groet op 15 April van het Paleis-balkon te be
antwoorden.
Herhaaldelijk echter heeft Z. M. zijne warme
waardeering uitgesproken, zoowel van dien met
ontroering aangehoorden kinderzang, als van zoo
vele andere treffende uitingen van aanhankelijk
heid, waarvan geen enkele aan Zr. Ms. belang
stelling is ontgaan, en die allen zonder onder
scheid hem innig hebben verblijd, ja de feest-
week van 12 tot 18 April onvergetelijk voor
hem zullen doen blijven.
De wonderen zijn de wereld nog niet uit!
Onder de „zeldzaam voorkomende” gevallen
rekende de Nieuwe Asser Ct. het feit, dat een
geit van D. Jans te Schoonoord, binnen den tijd
van drie jaren elf levende lammeren heeft ge
worpen.
Dat door een geit lammeren (jonge schaapjes)
worden geworpen, is inderdaad een „zeldzaam
voorkomend geval 1”
Het vermoeden, dat de twee personen uit
Rotterdam, die op den tweeden Paaschdag van
den Hoek van Holland met eene roeiboet zee
waarts gingen, verongelukt zouden zijn, is reeds
bewaarheid. Donderdag jl. werd de omgeslagen
boot op het Maasdrogge gevonden, en den volgen
den dag vond Schipper 't Hart van Brielle een
der lijken.
Op de vischmarkt te Rozendaal is eene
plaatschol verkocht, waaruit bij opensnjjden eene
gouden oorbel te voorschijn kwam.
„Vergadering van Kerkvoogden (25 April 1883.)
„Is ingekomen eene missive van Burgemeester
„en Wethouders van Bolsward verzoekende om
„voor de den 7en en 8sten Augustus te houden
„landbouwtentoonstelling te mogen beschikken
„over de Broerekerk en het daarbij behoorend
„terrein.”
Is in deze aanteekeningen niet een begin van
bewijs gelegen voor de rechten van de Hervormde
gemeente
Zoude van de zijde der Hervormde gemeente
geene actie kunnen worden ingesteld, tot gedeel
telijke uitkeering van de revenuen (pacht der
jaarmarkt) die het terrein ten bate van de bur
gerlijke gemeente heeft afgeworpen, al zoude
tegen deze actie, gesteld dat zij opging, door de
burgerlijke gemeente, wat een groot deel der
vergoeding betreft, ook de verjaring kunnen
worden ingeroepen Zoude daarentegen door de
burgerlijke gemeente, indien zij al niet op grond
van de door haar verrichte, en door het Kerk
bestuur niet weersproken, daden van eigendom
aanspraak maakte op het geheele terrein, niet
eene actie tot verdeeling kunnen worden inge
steld
Uit hetgeen wij hiervoor aanstipten zult gij,
evenals wij, de overtuiging hebben ontvangen
a, dat de eigendom van het terrein bij de
Broerekerk betwist is.
b. dat noch het algemeen gerucht, noch geraad
pleegde documenten, noch verrichte daden, noch
heerschende begrippen of gehoorde beweringen,
in het geschil uitspraak kunnen doen, rechts
zekerheid omtrent den eigendom of omtrent de
lijn van verdeeling kunnen geven.
Deze overtuiging en het bepaald verlangen
om aan den onhoudbaren toestand een einde te
maken, heeft Uwe Vergadering in de zitting
van 16 November 1886 (waarvan het ge
heim nu is opgeheven) geleid tot het besluit
om ons op te dragen met de Kerkvoogdij der
Hervormde gemeente, zoo, mogelijk, onderhande-
lingen aanteknoopen omtrent de oplossing van
de zaak.
Aan onze uitnoodiging om in onderhandeling
te treden, is door heeren Kerkvoogden bereid
willig voldaan. Reeds dadelijk, hoewel de beide
partijen oplossing van de kwestie uitdrukkelijk
verlangden, stond, zoowel bij het Collége van
Kerkvoogden als bij ons, de overtuiging vast,
dat, indien de weg van rechten werd ingeslagen
eene zeer langdurige en zeer kostbare procedure
was te voorzien, en was de wensch leven
dig om te trachten deze procedure, die voor
beider finantieel belang hoogst nadeelig en voor
de goede verstandhouding van burgers van de
zelfde gemeente allicht gevaarlijk zoude zijn,
door eene oplossing en schikking in der minne
te voorkomen.
In de herhaalde conferentiën en de gevoerde
briefwisseling tusschen de commissie die door
en uit het colege van Kerkvoogden en Notabe
len voor de zaak is benoemd, en ons, bleek dan
ook, dat deze wensch op den voorgrond stond.
Dit nam niet weg, dat iedere partij voor de
rechten van het lichaam dat zij vertegenwoordig
de nadrukkelijk opkwam, dat zich moeijelijke
vragen voordeden, en een zoo naauwkeurig mo
gelijk onderzoek werd ingesteld. Het resultaat
van vele bemoeijingen is, dat wij tot overeen
stemming zijn gekomen omtrent de voorwaarden
eener dading, waarvan wij een Concept hierbij
aanbieden. Wij meenen daardoor tot eene ge-
wenschte oplossing te zijn gekomen, en voor
waarden te hebben gesteld die voor beide par
tijen aannemelijk zijn. Wij ontveinzen niet, dat
een belangrijk bezwaar om tot deze schikking
te komen, is geweest het geldelijk offer f2000,
dat door de Hervormde gemeente van de gemeen
te Bolsward wordt geeischt, te meer daar men
meende, dat het terrein, zooals het nu ligt,
waardeloos is, en het den schijn had of de voor-
deelen geheel aan de zijde van de Hervormde
gemeente zouden komen. Wij hebben dit be
zwaar niet licht geteld, doch eindelijk overwogen
dat, is het terrein waardeloos, dit niet in de
eerste plaats is toe te schrijven aan den slech
ten toestand waarin het sinds lang verkeert,
maar voornamelijk daaraan dat ’t eigendoms
recht betwist is en dus niemand over het ter
rein vrij durft beschikken; dat dit bezwaar zoo
wel voor de Hervormde gemeente als voor de
burgerlijke gemeente bestaat, en het dus voor
geen van beide partijen waarde kan verkrijgen,
zoolang niet is uitgemaakt, wie eigenaar is of
hoe het terrein moet worden verdeelddat,
werd dit door den rechter uitgemaakt, zoowel
de eene als de andere partij om over het ter
rein of het toegewezen gedeelte te kunnen be
schikken en dus vóór dat het terrein waarde
had verkregen aanzienlijke kosten zoude hebben
te betalendat, was het terrein ook vroeger
overigens waardeloos, het toch voor de gemeen
te Bolsward tijdens de jaarmarkt nog eenige
baten heeft afgeworpendat vrij algemeen is
aangenomen dat de Hervormde gemeente recht
heeft op het grootste gedeelte van het terrein,
en eindeljjk, dat het voor de gemeente Bolsward
wenschelijk is dat in de kom der gemeente ge
legen terrein onbetwist en geheel in eigendom
te hebben.
Wjj stellen U voor ten behoeve van de ge
meente Bolsward, de bedoelde dading aan te gaan.
De voorwaarden van de aantegane dading lui
den
lo. Het terrein gelegen vóór de Broerekerk
en genaamd het klein Kerkhof, kadaster gemeen-
Met het oog op de groote beteekenis van de
zaak in dit voorstel en de memorie behandeld,
ontleenen wij een en ander aan het officiëele
raadsverslag der zitting van 12 April j.l. en
brengen het ter kennis onzer lezers.
Het is Uwer Vergadering bekend, hoe sedert
onheugelijke jaren verschil heeft bestaan omtrent
den eigendom van het terrein gelegen bij de
Broerekerk. Aan wie behoort dit terrein Het
antwoord op deze, bij herhaling gestelde en nim
mer voldoende opgeloste vraag, luidt vrij alge
meen deels, wellicht grootendeels, aan de Her
vormde gemeente Bolsward. Evenwel noch het
algemeen gerucht, noch het bij herhaling inge
steld historisch onderzoek, noch het raadplegen
van oude kaarten en documeuten, heeft met
juistheid en rechtszekerheid de grens kunnen
aanwijzen, die deze beide deelen scheidt, en
heeft tot nu toe nimmer tot eene verdeeling
kunnen leiden. De onaangename gevolgen van
dezen toestand hebben zich meermalen voorge
daan, de onzekerheid omtrent den eigendom heeft
ook veroorzaakt dat dit in de bebouwde kom
der gemeente gelegen terrein meestentijds onge
bruikt en steeds in een slechten toestand bleef.
In den laatsten tijd is het verschil meer en drin
gender op den voorgrond getreden. Het onhoud
bare van den bestaanden onzekeren toestand is
door beide partijen, de Hervormde gemeente en
de gemeente Bolsward erkend. De burgerlijke
gemeente mag dezen toestand niet langer dul
den1° omdat zij aanspraak maakt op een ge
deelte van het terrein, en haar eigendomsrecht,
zoowel op het terrein als op daarop geplaatste
boomen, wil doen gelden, om daarvan volledig
en onbetwist genot te kunnen hebben, 2° omdat
zij niet langer mag dulden, dat dit terrein tot
ontsiering strekt van de gemeente. Evenzeer
eischt de Hervormde gemeente, dat een einde
worde gemaakt aan den onhoudbaren toestand,
en dat zij niet langer een improductief bezit
heeft. Een conflict tusschen deze beide corpo-
ratiën schijnt dus onvermijdelijk, en de stof voor
een langdurig en zeer kostbaar rechtsgeding is
in ruime mate voorhanden. Immers een naauw
keurig onderzoek, door beide partijen ingesteld,
heeft geleerd, dat de burgerlijke gemeente zich
meermalen heeft gedragen als eigenares van het
geheele terrein, door over dit terrein eigener
autoriteit te beschikken zonder een medeeige-
naar of rechten van anderen te erkennen, en
ook zonder dat de medeeigenaar tegen deze
handelwijze in verzet kwam of rechten liet gel
den. Sedert onheugelijke jaren werd door de
burgerlijke gemeente zonder voorkennis of ver
lof van en zonder eenige vergoeding aan bet be
stuur der Hervormde gemeente, over het ge
heele terrein ten behoeve van de jaarmarkt be
schikt. Is uit deze en andere daden van eigen
dom (o. a. het rooien van boomen) waartegen
door de andere partij nooit verzet is aangetee-
kend, het bewijs te putten, dat de burgerlijke
gemeente onbetwist eigenares is van het geheele
terrein, of dien eigendom voor zoover ze haar
niet reeds behoorde, door verjaring heeft verkre
gen Het valt niet te ontkennen, dat deze vraag
een gewichtig punt van een eventueel rechtsge
ding zoude opleveren. Doch daarentegen zoude
de andere partij kunnen aanvoeren, dat de bur
gerlijke gemeente nu en dan het recht of den me-
deeigendom van de Hervormde gemeente, zij
het ook implicite, heeft erkend.
De volgende uittreksels uit de notulen van
Kerkvoogden en Kerkvoogden en Notabelen, door
deze collégiën aan ons overgelegd, kunnen dit
nader aantoonen.
„Vergadering van Kerkvoogden (28 Aug. 1864).
„Wordt besloten goed te keuren, dat een der
„boomen van het klein Kerkhof wordt wegge-
„ruimd, wegens den opbouw van een telegraaf
kantoor, en dat daarvoor wordt betaald f5.”
„Vergadering van Kerkvoogden den(26 Januari
„1868). Is gelezen eene missive van’t Gemeente-
„bestuur van Bolsward, berichtende, dat door de
„Friesche Maatschappij van Landbouw in den
„loop van dit jaar eene tentoonstelling binnen
„deze gemeente is bepaald, en verzoekende, daar-
„toe het vrije gebruik der kleine kerk en bijbe-
„hoorende terreinen te erlangen.”
„Vergadering van Kerkvoogden (29 Januari
„1871). Is gelezen eene missive van’t Gemeente
bestuur van Bolsward, d.d. 11 Jan. 1871 N°.316
„daarbij mededeelende, dat bij eventueele vereeni-
„ging van het post en telegraafkantoor waarschijn
lijk van een gedeelte gronds van het Kerkhof
„der kleine of Broerekerk zal moeten worden ge
bruik gemaakt, daarom vragende, of in dat ge-
„val de vereischte grond zal kunnen worden be
komen.”
„Vergadering van Kerkvoogden en Notabelen
„(11 Maart 1874.) Is gelezen eene missive van
„Burgemeester en Wethouders van Bolsward, d.d.
„6 Maart 1874 no. 640, daarbij mededeelende,
„dat de koopster van het oude Telegraafkantoor,
„heeft verzocht, een boom, staande aan het erf
„van dat gebouw, te mogen rooien, dat, vermits
„die boom het eigendom der Hervormde Kerk
„is, alzoo voorstellende, dat de vereischte ver-
„gunning moge worden verleend.”
te Bolsward, Sectie A (ongenummerd) begrensd
door de huizen, steenen muur en de Broerekerk
om het terrein en de daarop aanwezige boomen,
wordt geheel het onbetwist eigendom van de
gemeente Bolsward. De Hervormde gemeente
doet afstand van alle rechten die zij op dit ter
rein zoude kunnen laten gelden, en ziet af van
de vorderingen op de gemeente Bolsward in za
ke de voordeelen, door deze gemeente genoten
van staanplaatsen voor tenten, kramen enz, ge
durende de jaarmarkt.
Ten behoeve van de Broerekerk zal vóór deze
kerk een strook gronds ter breedte van 5 me
ters, gemeten uit den voorgevel van de kerk,
onbebouwd moeten blijven, en bezwaard zijn
met weg naar- en van deze kerk.
2o. De gemeente Bolsward garandeert de
Hervormde kerkvoogdij tegen aanspraken van
eigendom van derden op het bedoelde terrein.
3o. De gemeente Bolsward verplicht zich,
op dat .terrein geen fabrieken, trafieken of ande
re geraas makende inrichtingen te doen bouwen
en ook bij eventuëelen wederafstand van den
grond die bepaling te doen handhaven.
4o. Nadat Kerkvoogden en Notabelen der
Hervormde gemeente door de mans-lidmaten en
het Bestuur der gemeente Bolsward door Gede
puteerde Staten zijn gemachtigd tot het aangaan
eener dading, zal binnen drie maanden door de
gemeente Bolsward aan de Hervormde Kerk
voogdij worden betaald eene som van twee dui
zend gulden.
5o. De kosten op de acte van dading vallen
de, komen ten laste van de gemeente Bolsward
en de Hervormde gemeente, ieder voor de helft.
Duitschland. Te Metz is door de policie
bekend gemaakt, dat voor het aanplakken van
biljetten en dergelijke aankondigingen, waartoe
de toestemming der policie wordt vereischt, die
vergunning niet zal worden verleend, tenzij ze
in het Duitsch zijn opgesteld. Een Fransche
vertaling mag daarbij gevoegd worden, maar de
Duitsche tekst moet voorafgaan. Dat die maat
regel op de Fransche bevolking van Metz een
pijnlijken indruk gemaakt heeft, behoeft nauwe
lijks gezegd te worden.
Spanje. Eene bom, die eene ontplofbare stof
bevatte, werd, met eene reeds aangestoken lont,
in den avond van 16 April ontdekt op de trap
van de woning van den minister van openbare
werken. De lont kon uitgedoofd worden nog
vóór dat de bom sprong. Het is niet bekend
van wien die aanslag is uitgegaan.
De Kamer van Afgevaardigden heeft een be
langrijk door de regeering ingediend wetsontwerp
aangenomeneen ontwerp op het recht van
vereeniging. Het bepaalt dat eene vereeniging
gevormd kan worden, mits acht dagen vooraf
van de statuten en reglementen mededeeling
worde gedaan aan de burgerlijke overheid, die
te onderzoeken heeft, of er ook iets in voorkomt
strijdig met de wetten. Meent de burgerlijke
overheid dat dit het geval is, dan ontleent zij
daaraan nog niet het recht om de vereeniging
te verbiedenzij moet dan aan de rechterlijke
overheid van het geval kennis geven, en deze
heeft te beslissen. Eene wettig gevormde ver
eeniging kan ook alleen door de rechterlijke
overheid ontbonden worden. Elke schorsing door
de administratie, die niet binnen 24 uren door
rechterlijke overheid bevestigd is, houdt op van
kracht te zijn.
Het ontwerp moet nu nog bij den Senaat in
behandeling komen, waar het bestreden zal wor
den door de conservatieven, die reeds verklaard
hebben, dat zij in de voordracht een groot gevaar
zien voor ’s lands instellingen en de maatschap
pelijke orde.
Portugal. Daar voortaan de Duitsche ge
subsidieerde stoombooten ook geregeld Lissabon
zullen aandoen, worden aldaar groote haven ver
beteringen tot stand gebracht. Uit Portugeesche
bron meldt, men dat de gezamenlijke werken
voor de nieuwe haveninrichtingen te Lissabon
op 50 millioen francs zullen te staan komen. De
staat wees terreinen aan ter waarde van 20 mil
lioen voor eenen havenspoorweg, enz.
Amerika. Te Brooklijn, Washington, Bal
timore, New-Castle en verscheidene andere steden
der Vereenigde Staten hebben meetings plaats
gehad tegen de lersche dwangwet.
De Duitsche Rükskanselier is van zijn kort
uitstapje naar Friedrichsruh te Berlijn terug
gekeerd.
Voor den Zweedsohen Rijksdag waren,
voor zooverre Zaterdag de uitslag der verkiezin
gen bekend was, 110 voorstanders van het vrij-
handelsstelsel en 46 voorstanders van het be
schermende stelsel gekozen.
Te Brussel is een kindermoord onder de
volgende omstandigheden ontdekt
Eenige kinderen speelden met ballen op den
hoek der Rodembroekstraat en den Zavel. Een
der ballen rolde in een riool en de kinderen wil
den het rooster oplichten om hem er uit te halen;
maar de buffetmeid van een nabijgelegen likeur-
winkel verzette zich daar tegen. De kinderen
stoorden er zich niet aan en gingen voort. Bij
het zoeken vonden zij een tamelijk groot papie
ren pak, inhoudende het lijkje van een pasge
boren kind. De meid werd aangehoudenzjj
heeft een lang verhoor ondergaan.
Bolswardsclie Courant
MET ZIJN
