NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOESWAR» EN WOHSERAÖEEE
Ziekelijke Waardeering.
1887.
Zes en Twintigste Jaargang.
No. 26.
VOOR
BINNENLAND.
DONDERDAG 30 JUNI. g
EEN NIEUWE BADPLAATS.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Zijn onze groote en van ouds vermaarde bad
plaatsen door een bezoek van vorstelijke perso
nen en andere aanzienlijke vreemdelingen al
lengs zeer kostbaar geworden, omdat anders
aan hunne hooge eischen niet kon worden vol
daan, de badplaats Schiermonnikoog onder
scheidt zich door een zeer matigen prijs. Wie
er in het badhotel pension vraagt, behoeft voor
zijn geheele onderhoud slechts 3.50 per dag
te betalen. De prijs der heerenbaden is op 35
en die der damesbaden op 50 cent gesteld.
Maar buiten het badhotel is ook bij vele inge
zetenen gelegenheid om zich tegen zeer billijke
overeenkomst van apartementen te voorzien, ter
wijl men tevens van een paar in het dorp ge
legen logementen kan gebruik maken.
Waren de reisgelegenheden naar Schiermon
nikoog tot nu toe gebrekkig, ook daarin wordt
bij de opening van het badseizoen voorzien door
de nieuwgebouwde stoomboot Sophie, die dage
lijks des ochtends van Groningen langs Zoutkamp
en Oostmahorn (op deze plaatsen aanleggen)
naar Schiermonnikoog zal varen om des namid
dags naar Groningen terug te keeren. Eene re-
tourkaart van Groningen kost 2 of 3 gulden.
Uit Friesland reist men naar Schiermonni
koog gewoonlijk met den spoortrein naar Veen
wouden, van hier met den tram naar Dokkum,
dan met een gereedstaanden wagen naar Oost
mahorn en van hier met de stoomboot of het
postschip naar het eiland. Amst. Crt.
(Ingezonden.)
Ook op kerkelijk gebied openbaart zich in de
Ned. herv. kerk hetzelfde verschijnsel, dat wij
elders, in onze dagen, in onrustbarende mate
waarnemen, en dat ik zou willen aanduiden
met den naam van ziekelijke waardee
ring.
Op het gebied van den staat is sinds een
groot aantal jaren eene samenwerking, om niet
te zeggen eene samenspanning waar te nemen
geweest, die zich ten doel stelde, de volksschool
te doen vallen. Zoolang is deze aangevallen,
zoolang is er van de vrije school en der ouderen
vrijheid gesproken, dat het ten slotte den katho
lieken afgevaardigde dr. Schaepmen gelukt is,
bij eerste lezing een grondwetsartikel door de
Tweede Kamer der Staten-Generaal te doen
aannemen, waaruit de openbare, de volksschool
verdwenen is.
Zeven vrijzinnige afgevaardigden hebben zoo
veel waardeering voor de grieven der aanvallers
gehad, dat zij deze aanneming hebben mogelijk
gemaakt.
In de maatschappij is een deel der burgers
bezig, met de pen orde en wet te bestrijden
nu en dan voegen zij de daad bij het woord.
Bloedige botsingen hebben enkele malen plaats
gehad. Er zijn burgers, welke hunne woningen
openzetten voor gewapenden, die op tartende
wijze het volk prikkelen, en als de strijd ont
brand is, schade lijden aan hun eigendom.
Eenige mannen van naam verfoeien die feiten,
maar waardeeren wat zij staatkundige over
tuigingen achten.
Sinds de vrije universiteit op gereformeerden
grondslag te Amsterdam is gevestigd, is er ge
zorgd, dat overal in den lande, in onderscheidene
gemeenten, in het reglement op het beheer der
kerkelijke goederen een artikel werd opgenomen,
waarin wordt uitgesproken, dat kerkvoogden, en
zij die toezicht houden, in hunne bedieningen
blijven, al worden zij van hun lidmaatschap in
die kerk door hare besturen ontzet, en daarvan
vervallen verklaard. Alzoo, die beheerders kun
nen zelven heengaan met velen of weinigen in
hunne gemeenten uit het kerkverband, of daar
uit verwijderd worden, zij behouden het bezit
van kerken, pastorieën en alle verdere eigen
dommen.
Dat noemen zij die zoo doenreformatie.
De kerkelijke besturen noemen het revolutie.
Dat noemen eenigen in den laatsten tijd,
wederom met waardeering, „overtredingen, die in
ieder geval met geloofsovertuigingen in nauw
verband staan’’; en van de gewone maatregelen
van orde, die toegepast worden door kerkelijke
en burgerlijke rechters, op hen die wederrechte
lijk beheer en bezit van gebouwen en fondsen
in handen houden, wordt gezegd, dat daardoor
„eene hoogere orde, die des rechts, beleedigd en
verstoord wordt, terwijl de houding van doleeren-
den door hen om des gewetenswille is aange
nomen.”
Dit noemen wij ziekelyke waardeering op
staatkundig, maatschappelijk en kerkelijk ge
bied.
Dat anti-revolutionairen en roomsch-katholie-
ken de staats- en volksschool in beginsel be
strijden en er in juichen, dat deze aanvankelijk
in de grondwet geschrapt is, begrijpen wij, en
voor dat standpunt hebben wij waardeering tot
op zekere hoogte.
Maar dat voorstanders van de staats- en volks
school haar schrappen in de grondwet, haar
bestaan en inrichting, benevens de eischen van
bekwaamheid en zedelijkheid, aan den onder
wijzer te stellen, overgeven aan de wisselvallige
meerderheid eener toekomstige wetgevende macht
betreuren wij in hooge mate.
Dat sociaal-democraten de maatschappelijke
orde willen omkeeren, moeten zij verantwoorden
maar dat men de pogingen dergenen, die hen
93% punten (Uitspanning door inspanning te
Sneek 91%, Lycurgus te Bolsward 85 punten
behaald,
Bij de wedstrijd b, vrije oefeningen naar eigen
keuze werd de prijs f 25, of een cadeau voor
die waarde met een diploma voor den directeur,
behaald door Volharding van Purmerend.
Wonseradeel, 25 Juni, Konden verleden
jaar alle handen aanslag vinden om den hoer
te helpen „ungetydsjen”, thans zijn er, die ver
geefs hunne diensten aanbieden en onverrichter
zake tot den houwer terugkeeren, dien ze gaarne
voor een poosje met de hark hadden verwisseld.
De maaiers klagen er over, dat het op ’t midden
van den dag haast geen werk is om het gras
er af te krijgen, de klaver ligt geheel verdroogd
tegen den grond aan. Waar ’t zoo min wil
maaien, bewijst de machine hare goede diensten
als zij het er niet afsnijden kan, dan scheurt zij
het er af, maar er af komt het, al is het dan
ook minder mooi dan met de zeis. Wat overi
gens de kwaliteit van het nieuwe hooi aanbe
langt, in weinig tijds gekeerd en gezweeld, heeft
het een prachtige kleur en vrij zeker ook een
goed voedingsgehalte.
Westergoo. De boeren hebben in be-
trekkelijken zin schik in de hooiing. Valt de
kwantiteit niet geheel mee, de opbrengst is daar
om niet slecht te noemen, en wat het winnen
van het hooi aangaat, dit is bepaald veel beter
dan het vorige jaar, ’t komt rijper binnen. Begint
het regenwater krap te worden en zouden de
boeren op de ledig geworden landen wel graag
wat vocht willen hebben, op den dag van heden
is dit over het algemeen minder gewenscht want
het oude gezegde „als het St. Jan regent, regent
het 30 dagen achter elkander”, is nog altijd in
den mond des volks, alhoewel de ondervinding
geleerd heeft, dat elk spreekwoord geen waar
woord is. St. Jan heeft zich van nat afkeerig
getoond, doch ’t is te hopen dat ’t gezegde nu
geen omgekeerden zin krijgt, n. 1. sint Jan droog,
40 dagen droog.
Barradeel, 24 Juni. De langste dag dan
bloeit het vlas, dit is regel zonder uitzondering
wordt er wel eens beweerd. Dat er nu op den
langsten dag geen bloei in ’t vlas was, kan niet
gezegd worden, maar slechts in enkele stukken
en dan nog zeer weinig. Traag in ’t ontkiemen
en traag in ’t opkomen, kon ’t ook wel niet an
ders of het vlas moest achterlijk worden. De aan
houdende droogte en koude van de laatste dagen
bracht er ook weinig schot in. Er wordt dan
ook beweerd dat over het geheel de opbrengst
beneden het middelmatige zal blijven. De vroege
aardappels staan behoorlijk goed, maar zijn ook
al achterlijk. Er zullen vanhier in de eerste da
gen nog wel zeer weinig ter markt komen. De
hooioogst voldoet aan de verwachting. Er werd
eene geringe opbrengst verwacht en er komt ook
weinig. De late aardappelsoorten, het voornaam
ste hoofdproduct alhier, doen zich goed voor,
maar beginnen ook al behoefte aan wat regen
en warmte te krijgen. De granen staan uitmun
tend die kunnen trouwens ook zeer goed tegen
aanhoudende droogte. Kanariezaad en boonen
staan bevredigend. Groene erwten, vooral groote,
niet allen even goed. Men wil dat nu het droog
weert, de groote groene erwten, die met de ma
chine gezaaid zijn, niet diep genoeg in den grond
liggen. Het regenwater begint ook naar ’t eind
te gaanvelen zijn daarvan reeds verstoken.
Om velerlei redenen dus wordt sterk naar regen
verlangd.
Aan een particulieren brief uit Pretoria
aan de Haart. Ct. ontleenen wij het volgende
„Zij, die Pretoria in de laatste twee jaren niet
gezien hebben, staan verbaasd over de kolossale
uitbreiding van deze stad. De waarde van grond
en huizen is ontzettend gestegen. Voor een ge
woon huis van 3 of 4 kamers en eene keuken
vraagt men tegenwoordig 5 p.st. a 6 p.st. per
maand. Evenzoo met den grond. Voor nog on-
bebouwden grond in de Kerkstraat (de voornaam-
naamste handelsstraat) vraagt men nu reeds 50
p.st. per voet. Links en rechts ziet men nieuwe
winkels verrijzen. Metselaars en timmerlieden
verdienen f lu per dag. Een goed werkman kan
hier altijd werk vinden.
„Voor hen, die lust gevoelen hierheen te ko
men, zij het volgende aanbevolen: Men neemt bij
Cornelder Zoon te Rotterdam passage tot Kaap
stad; van daar gaat men met den trein tot Kim
berley (Diamantvelden). Aldaar aangekomen, kan
men dageiijksch gelegenheid vinden, naar eenig
gedeelte van de Transvaal te vertrekken, met
passagierskoetsen of ezelwagens; de laatsten zyn
de goedkoopste, doch niet de vlugste.
„Als men op de reis zuinig leeft, tweedeklas
se passage op de boot en tweede klasse op den
trein neemt en gebruik maakt van den ezelwa
gen, kan men voor f480 te Pretoria, zijn. Het
zij een ieder aanbevolen, niet lang te Kaapstad
of Kimberley te vertoeven, want dit kost veel
geld. Het beste logeerhuis te Kaapstad is dat
van den heer Amos, Ötandstraat, van wien men
alle mogelijke informatiën kan bekomen met be
trekking tet de landreis. Het is er zeer net en
fatsoenlijk. Te Kimberley heeft men het
„Transvaal Hotelwaar men ook alle moge
lijke moeite aanwendt, om de vreemdelingen
te helpen. En ten slotte raad ik ieder aan, niet
veel goed mede te nemen. De transportkosten
zijn hoog en men kan hier alles koopeu, wat
men verlangt, en niet veel duurder dan in Neder
land.”
Niets werkt zoo verfrisschend en verjeugdi-
gend op het lichaam, zoo versterkend en ver
kwikkend op den geest als het zeebad in het
zomerseizoen. Wie in den herfst, den winter
en het voorjaar zich moest opsluiten in het woon
vertrek, het kantoor of de studeerkamer, waar
de noodige zuurstofinademing slechts gebrekkig
tot. haar recht komt, terwijl de door stof veront
reinigde dampkring, snelle temperatuurwisseling
en tocht aanleiding geven tot velerlei ongesteld
heden, smaken reeds een onschatbaar genot,
wanneer zij in de zomermaanden in het vrije
veld mogen ronddwalen of den specerijachtigen
boschgeur opsnuiven. Maar nog veel grooter is
het genot, wanneer men zich naar het ruime,
luchtige strand kan begeven, waar de harde bo
dem u een prachtig voetpad aanbiedt en een
zachte wind met zijne vooraf in zee gedompel
de wieken uw gelaat verfrischt. Dat genot is
echter boven alle beschrijving groot, wanneer
men zich in de badkoets van zijn knellend ge
waad ontdoet en los en vrij de aanrollende gol
ven te gemoet gaat, die op het lichaam breken,
eene streelende prikkeling veroorzaken en door
het bevorderen der stofwisseling aan den bader
eene vernieuwing des levens schenken.
Ons vaderland met zijne uitgestrekte Noord
zeekust is uitstekend in staat om aan duizen
den dat genot te verschaffen. Geen wonder al
zoo, dat vele zeedorpen zich hebben ingericht
tot badplaatsen, die door frischheid zoekende
bewoners van het Europeesche binnenland in
grooten getale worden bezocht. Domburg, Sche-
veningen, Katwijk, Zandvoort, Wijk aan Zee
en Egmond hebben des zomers eene aantrek
kelijkheid, die er aan de ingezetenen aanzien
lijke voordeelen oplevert.
Tot nu toe evenwel ontbrak eene geschikte
badplaats namelijk eene zoodanige, waar de
bezoekers al de gemakken en geriefelijkheden
vinden, die op een ontspanningsverblijf niet mo
gen ontbreken in onze noordelijke gewesten,
nl. in Friesland en Groningen, Dat daaraan
groote behoefte bestond, bleek gedurig, daar men
voor en na pogingen aanwendde, om zoowel op
Ameland als op Schiermonnikoog gelegenheden
voor badgasten te openen. Die gelegenheden
waren echter zoo gebrekkig, dat zij, die zich
derwaarts begaven, slechts zelden tot een her
haald bezoek werden aangemoedigd en zich dus
ook niet opgewekt gevoelden om ze aan ande
ren aan te bevelen.
In al die leemten is echter voorzien door het
stichten van een prachtig badhótel op het eiland
Schiermonnikoog, dat behalve de ruime gezel
schapszaal de eet- en biljartzaal een zestigtal
kamers bevat en toch naar onze overtuiging
spoedig zal blijken veel te klein te zijn voor
den toevloed der derwaarts stroomende badgasten.
Immers terwijl het badseizoen eerst den 26
sten Juni geopend werd, is het meerendeel dier
kamers reeds besproken. In de noordelijke pro
vinciën is de algemeene aandacht op deze bad
plaats gevestigd en gemakkelijke reisgelegen
heden waarop wij straks terugkomen be
vorderen er de bevrediging van den wensch, om
zich met defrissche zeelucht te verkwikken.
Tevens is het zeker, dat zij, die het eiland
Schiermonnikoog niet kennen, verbaasd zullen
staan over de zeldzame afwisseling van fraaie
natuurtafereelen, die zich aldaar aan het oog
vertoonen.
Het eiland heeft eene lengte van omstreeks
drie uren en eene breedte van nagenoeg éen
uur gaans. Het is aan de noordzijde door hooge
duinenreeksen met daartusschen gelegene duin-
dalen tegen de woede der golven beschut. Aan
den zuidelijken voet dier duinen strekt het dorp
met eenige regelmatige rijen woningen zich uit,
en van hier af verder zuidwaarts, tot aan den
dijk, is de bodem met kostelijke weilanden be
dekt.
Verlaat men op de reededie aan de zuid
zijde het schip of de stoomboot en beklimt
men den nabijgelegen dijk, dan ziet men over
de bloemrijke weilanden heen, op een kwartier
uur gaans van daar, het dorp verrijzen, met
zijn bevalligen kerktoren en als in een gewaad
van groen geboomte gehuld, terwijl ter rechter
hand het aloude Rijsbergen zich uit het elzen-
bosch verheft en twee slanke vuurtorens de
duinstreek versieren. In het dorp met zijne nette
huizen, van welke vele met klimop zijn begroeid,
strekt een schaduwrijk wandelpark met slinger-
paden en banken zich van de kerk westwaarts
uit, terwijl oostwaarts een met elzenhout bezoomd
voetpad den wandelaar naar Rijsbergen brengt.
Nog verder naar het oosten kan men goed aan
gelegde boerenhoeven en de eendenkooi bezoeken.
Niet ver van de kerk loopt noordwaarts een ge
makkelijke, pas voltooide straatweg door de dui
nen heen naar het badhuis aan het nooderstrand,
waar de vaste grond en de voortreffelijke golf
slag alles aanbieden, wat een badgast wenschen
kan. Dat het er niet ontbreekt aan badkoetsen
en strandstoelen, aan badknechten en badvrou-
wen, behoeven wij er nauwlijks bij te voegen.
De verscheidenheid van natuurtafereelen, die
dit eiland aanbiedt, is vooral merkwaardig voor
de vrienden en vriendinnen der plantenkunde.
Behalve de gewassen, die elders in het binnen
land groeien, vindt men er een grooten rijkdom
van strand- en duinplanten, zoodat men er eene
verbazende menigvuldigheid van planten in een
klein bestek bij elkander ziet,
Leeuwarden, 28 Juni. Door vrij goed we
der begunstigd heeft alhier Zaterdag en Zondag
de aangekondigde partieele bondsuitvoering van
het Ned. Gymnastiek verbond plaats gehad ter
viering van het 15-jarig bestaan der gymnastiek-
vereeniging Claudius Civilis.
De feestvreugde had zich evenwel niet tot de
jubileerende vereeniging laten beperken. De
toovergodin, die zoo gemakkelijk op ons eene
overwinning behaalt en zoo zelden onpas komt,
had zich ook bij de burgerij weten te introdu-
ceeren.
Zaterdagmorgen, reeds in de vroegte, wap
perde van verscheidene gebouwen de vaderland-
sche driekleur; een paar dagen vroeger zag
men op het plein tegenover het sociëteitsgebouw
Amicitia een caroussel, oliekoekenkramen en
meer kermis attributen prijken die ons kwa
men verkondigen dat er een feest op handen
was.
Dit alles gold Claudius Civilis.
De middag van Zaterdag bracht reeds zeer
veel beweging aan, daar met elk uur ook nieuwe
bezoekers en nieuwe mededingers kwamen op
dagen.
Des avonds te 8 uur had in de versierde zaal
der Harmonie de eerste uitvoering plaats, No. 1
van het program, wedstrijd en concert, waaraan
door 23 vereenigingen werd deelgenomen n.l.
Uitspanning door Inspanning te SneekHarlin-
ger GymnastiekverenigingVolharding te Pur
merend Olympia te Akkrum Olympia, Lycur
gus Achilles en Kracht en Vriendschap, alle te
AmsterdamLycurgus te BolswardDokkumer
Gymnastiekvereeniging te DokkumHercules
te Drachten; Olympia te Franeker; Gruno en
Sparta, beide te Groningen; Friso te Heerenveen;
Ontwikkeling te LangweerBras de Fer te Mep-
pelHercules te Oldeboorn; Bato te Winschoten;
Friedrich Ludwig Jahn, Bato, Brinio, Adolf Spiess
en Claudius Civilis, alle te Leeuwarden.
Voordat de hand aan het werk werd geslagen
hield de heer Hk. Albers, vice voorzitter der
feestcommissie een toepasselijk en hartelijke rede,
waarin hij in bizonder sprak over de beteekenis
van het feest en over de Gymnastiek in het al
gemeen. Daarna begon de wedstrijd die door
het muziek van het 1ste Reg. Inf. onder leiding
van den verdienstelijken kapelmeester Stoetz
werden afgewisseld.
Na afloop van dit nummer werd in den foyer
van de Harmonie eene reünie gehouden waar
na strijders en toeschouwers nog geruimen tijd
bijeen bleven.
Zondagmiddag had omstreeks 1 uur de optocht
der turnbroeders plaats, voorafgegaan door de
regiments-kapel maakten de verschillende ver
eenigingen een promenade door de stad, elke
vereeniging met haar eigen vaandeldrager aan
het hoofd. Langs de voornaamste straten bega
ven zij zich van de Harmonie naar het Stad
huis waar zij door den eere-voorzitter, den Bur
gemeester dezer stad, werden ontvangen en har
telijk toegesproken.
Daarop volgde de uitvoering op het plein dat
al vroeg het aantrekkingspunt der altijd nieuws
gierige menschenmassa was. Deze uitvoering die
in alle deelen schitterend is geweest was te vijf
uur geëindigd, waarna een gemeenschappelijk
diner plaats had.
Des avonds had in de Harmonie de toeken
ning der prijzen plaats. Het rapport der jury
was als volgt
Wedstrijd a, vrije oefeningen door de jury
voorgeschreven. Ie prijs, eene verguld zilveren
medaille met een eerediploma, de Harlinger
gymnastiek-vereeniging met 94 van de te beha
len 109 punten; 2e prijs, zilveren medaille met
eere-diploma, Volharding te Purmerend, met
daarin steunen, van terzijde goedkeurt of althans
vergoelijkt, is naar ons oordeel zeer afkeurens
waard.
Dat kerkdijken de hand uitstrekken naar de
goederen, die hun niet, of niet meer toekomen,
is evenzeer revolutionair, als dat sociaal-democra
ten het doen en of nu die kerkdijken orthodox,
modern of evangelisch zijn, zal hunne daad wel
niet tot eene geloofsdaad stempelenen aller
zonderlingst klinkt het te lezen, dat zulk eene
houding „om des gewetenswille is of wordt aan
genomen”.
In de Ned. herv. kerk is elke geloofsovertui
ging vrij. Vandaar dan ook dat zeer vele, ja
honderden orthodoxe predikanten de handelwijze
der doleerenden noemen bij den rechten naam.
Het is een feit, dat een zeker getal calvinis
ten geene andere geloofsovertuiging naast de
hunne in de Ned. herv. kerk kunnen en willen
dulden, dat zij gaarne eigen gemeenten vormen,
waar candidaten van de vrije universiteit als
predikers moeten optreden.
Willen zij dat doel bereiken en daartoe uit
het kerkverband treden waartoe zij behooren,
zij zijn daartoe ten volle bevoegd.
Willen zij vragen, of men hun een deel van
het kerkegoed wil meegeven en afstaan, die
vraag staat hun vrij.
Maar te zeggen„wij’ treden uit, of, wij zeg
gen alle gehoorzaamheid op aan de kerkelijke
organisatie, doch de gebouwen en bezittingen
houden wij voor ons”, dat is niet alleen in strijd
met eene „hoogere orde des rechts”, dat strijdt
met de eenvoudigste beginselen des rechts.
Bolsvardsche Courant
