NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOISWARÖ SN WONSERADEEI.
De Kerkelijke twisten
No. 27.
1887.
Zes en Twintigste Jaargang.
VOOR
DONDERDAG 7 JULI.
INGEZONDEN.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Belastingen.
WONS.
Xmst, Cour,
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
Italië.
een lichte schok
ADVERTENTIEPRIJS 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Reeds sedert betrekkelijk langen tijd, houdt
zooals men weet, de toestand op kerkelijk gebied
veler verwachting gespannen. Is de een opge
blazen in zijn oordeel over de twee partijende
Doleerenden en de Contra-Doleerenden; bewaart
de ander over die zaak een geheimzinnig stil
zwijgen; toch is er niemand die niet of uit be
langstelling, of uit nieuwsgierigheid of helaas
ook uit leedvermaak, zijne aandacht wijdt aan
de treurspelen, die bijna iederen Zondag in deze
of gene gemeente, met meer of minder succes
worden afgespeeld en dat God betere het,
in de Godshuizen der Hervormde Gemeenten.
Ook het naburige Wons c. a. dat zooals wij
weten, sedert het vertrek van Ds. L. Wagenaar,
de toen al uitgestrooide zaden, welig deed ont
kiemen, laat in deze dagen van beroering op
kerkelijk gebied niet weinig van zich spreken.
Het is mijn plan niet, met u de geheele lijdens
geschiedenis, om het zoo uit te drukken, van ge
noemde gemeente na te gaan; ook zal ik mij
geenszins vermeten in het„wie gelijk en wie
ongelijk heeft’’, eene beslissing te nemen; maar
alleen wil ik even meedeelen, dat er indertijd
toen nog de thans doleerende en ontslagene
kerkvoogdij aan ’t bestuur was, door dat college
een artikel, art. 41, is opgenomen, waaruit volgt,
dat, welke besluiten er ook genomen mochten
worden ten opzichte der aan ’t bestuur zijnde
kerkvoogdij, door Classicaal of Provinciaal kerk
bestuur, deze niet van kracht zullen zijn, tenzij
met goedkeuring van de kerkvoogdij zelve. Ergo
de thans doleerende partij plaatste zich feitelijk
boven de machten die door de kerk zelve boven
haar gesteld zijn. Of dit mag of niet mag P
’t Oordeel hierover laat ik den lezer.
Hoe het tot dusverre zich in genoemd dorp
heeft toegedragenhoe de pastorie zelfs ver
huurd wordt aan den onderwijzer voor f 2 per
week; hoe ’t tot nu toe eigentljjk van weerszij
den nog niet tot daadzakelijkheid gekomen was,
dit lazen we in sommige bladen, ’t Is dan ook
mijn doel slechts, u mee te deelen wat er in die
Gemeente gebeurde in den nacht van Zaterdag
op Zondag en hoe Ds. Eringa met de hulp der
politie den kansel moest betreden.
’t Is Zaterdagavond en de kerk is in ’t bezit der
Doleerenden. Deze hebben het het raadzaamst
geacht om maar bij voorbaat hunne plaatsen of
tenminste plaatsen in de kerk in te nemen, om
zoodoende den volgenden morgen den leeraar
den toegang tot het gestoelte te betwisten. Hun
ne tegenstanders, van den staat der zaken on
derricht, requireerden hulp en toen een sterke
politiemacht, vereenigd met eenige burgers uit
Wons en Bolsward, was aangekomen, drongen
ook de Synodalen ’t kerkgebouw binnen, ’t
Scheen alsof ’t recht van den sterkste gold.
Te recht
De voor den slaap gegeven nacht werd echter,
voor de Synodalen gelukkig, niet door allen tot
dat doeleinde gebruikt. Toen de schemering aan
brak ontdekte een der uit Bolsward gekomen hel
pers, dat hij, die den preekstoel bezet hield,
misschien om des noods zelf den volgenden mor
gen „den volke Gods woord te verkondigen”
toch ter wille van de goede zaak den slaap niet
eens had kunnen overwinnen en nu waarschijn
lijk droomde dat hij Ds. Kuiper in eigen per
soon was. Het plan te beramen om zich naast
den slaper neer te zetten, was voor genoemden
helper het werk van een oogenblik en ook de
uitvoering van dit plan liet niet langer op zich
wachten. Toen de slaper ontwaakte en iemand
naast zich zag was hij toch verstandig genoeg
om te begrijpen dat een preekstoel zijn plaats
niet was en hij bezocht het lager.
’t Was vooreen schilder der moeite waard ge
weest, zoo hij des Zondagsmorgens voor dat de
dienst een aanvang genomen had, een blik in ’t
nette gebouwtje had kunnen werpen. De preek
stoel was in handen der Synodalen; de toegang
daarheen moest door twee mannen worden vrij
gehouden en verder was ’t geheele hek bezet
met Doleerenden, aan wier hoofd de gewezen
President-Kerk voogd, de reeds 80-jarige Gosse
Burggraef. Toen kwart voor 9 ’t klokgebrom
de godsdienstoefening moest aankondigen, bleek
dat niet alleen de klokluider doleerde, maar ook
dat dit luiden nu niet anders kon plaats hebben
dan door boven in den toren te klimmen. Dit
deed een der kerkvoogden zelf, de Heer Tilstra.
Precies om 9 uur betrad de predikant het kerk
gebouw, voorafgegaan door den ouderling Poli
tiek, gevolgd door de nieuwbenoemde kerk
voogden. Op den achtergrond vertoonden zich
de Burgemeester der Gem. Wonseradeel, gesterkt
door een negental politieagenten, als ook de
Heer Eisma, Deurwaarder bij het Kantongerecht
te Bolsward. Toen de Dominé bij ’t hek ge
komen was, verhinderden hem de Doleerenden,
die, ik weet niet waarom, wat hunne kleeding
betreft, er meest allen, alles behalve netjes uit
zagen, dit binnen te gaan.
Zjj duwden en gaven geen gehoor aan het her
haalde verzoek van Ds. en kerkvoogden om den
preekstoel te mogen beklimmen. Toen dit on-
De laatste trein van Laren naar Amster
dam is op Zondag doodeenvoudig uitgebleven
wegens een gebrek aan de machine.
Nabij het dorp Susteren (Limburg) werd
zekere Agnes Engelbert, oud 22 jaar, terwijl zij
in eene zandgroeve aan het werk was, eensklaps
onder eene massa van boven afschuivend zand
bedolven. Hoe spoedig ook hulp werd verleend,
was het reeds te laat. Eenigen tijd nadat men
haar van onder den last had te voorschijn ge
haald, gaf zij den geest.
Vrijdagnacht is te ’s-Hage door een schild
wacht, op post staande bij het artilleriepark aan
het Kanaal, een schot gelost op twee personen,
omdat hij bevreesd was door hen te worden
aangevallen. Bij onderzoek bleek echter, dat die
lieden in min of meer beschonken toestand ver
keerden en het hunne bedoeling niet was den
militair te overrompelen.
Betreurenswaardige huiselijke omstandig
heden noopten de politie een huis binnen te
gaan in de Bleekstraat, te Utrecht. Zekere R.
wordt sedert eenigen tijd door vrouw en kinde
ren, naar men zegt, onmenschlievend behandeld
sedert hij zonder werk is geraakt, omdat zijn
gezicht verzwakt is, wordt hij achteraf gezet en
mag ’s middags zelfs niet aan de gemeenschap
pelijke tafel eten. Toen hij Zaterdagmiddag zich
daartegen verzette en aan tafel ging zitten, werd
hij door vrouw, zoon en dochter mishandeld.
De buren, die dat bemerkten, haalden de politie,
welke alle moeite had, om de vrouw en kinde
ren te beschermen tegen de verwoede buren.
Te Voorst worden nog steeds herhaalde
malen de koeien in het weiland van verschillende
boeren uitgemolken. Wanneer de dienstboden
’s morgens in het weiland komen, vinden zij de
beesten met ledige uiers. Men kan de dieven
maar niet op het spoor komen.
Te Venloo is eene 30- a 35jarige vrouw
van den trein gezet, en door de politie in be
scherming genomen. Op alle vragen, die tot
haar gericht worden, antwoordt zij „ja.“ Om
trent hare herkomst of geboorte kan men niets
gewaar worden, alleen kan men uit de antwoor
den opmaken, dat zij haar man zoekt, die lang
en ver weg is. Dat zij eene Hollandsche vrouw
is, staat vast, evenals de geneeskundigen de
verklaring hebben gegeven, dat zij krankzinnig
is.
geveer 5 minuten geduurd had, zeide de Burge
meester met luider stemme„Politie maak ruim
te” en in een ommezien was het kerkgebouw
van Doleerenden gezuiverd. Als nu betrad de
leeraar ’t preekgestoelte en sprak naar aanleiding
van Lucas 23 2832.
Zoo hadden dan nu de Doleerenden de neder
laag geleden. Hoe ’t een volgende keer zal
gaan, wij weten ’t niet; wij hopen dat ’t einde
vrede zal zjjn.
Engeland. De partij van Gladstone heeft
een mooie overwinning behaald bij de verkiezing
van een lid voor het Lagerhuis in Spalding, een
district van Londen. De candidaat der Gladstone-
partjj behaalde een verpletterende meerderheid.
De beide Huizen hebben een wet aangenomen,
waarbij aan de Londensche autoriteit wordt toe
gestaan een tunnel onder de Theems door te ma
ken tusschen Black wall en Greenwich; die tun
nel zal ongeveer vier kilometer lang zijn en pl,
m. 19 millioen gulden kosten.
Volgons de Daily News”, zal Gladstone de
verwerping voorstellen van de lersche dwang wet,
als zij ter derde lezing aan de orde wordt gesteld.
Duitschland. De gezondheidstoestand
van prins Bismarck laat nog veel wenschen over
de geneesheeren blijven dag en nacht bij hem en
een professor is ontboden.
Volgens de avondbladen, heeft het door Vir
chow ingestelde onderzoek naar het door Mac
kenzie uit het strottenhoofd van den kroonprins
gesneden stukje tot eene bepaald gunstige slot
som geleid.
Er is afgekondigd een besluit van den Bonds
raad, waarbij tot 30 September a. s. de belasting
op likeuren, bij uitvoer uit het Duitsche Tolge-
bied, wordt vergoed tot het drievoudige van het
tegenwoordige bedrag.
Bij het leger zal visch bij de militaire keuken
worden ingevoerd. Men berekent dat per maal
dagelijks per man 1 pd. visch noodig zal zijn en
dat die voor 10 ct. zou kunnen worden geleverd.
Voorloopige proefnemingen zijn goed geslaagd.
Te Venetië is Donderdagavond
van aardbeving gevoeld.
Amerika. De Regeering van den Staat
Uraguy heeft besloten officieel deel te nemen
aan de tentoonstelling te Parijs in 1889.
China. Uit Shangaï wordt aan de Stan
dard gemeld, dat de jonge keizer Quang-Su
spoedig trouwen zal. De bruiloft zal niet minder
kosten dan 121/ï millioen gulden. In de gezant
schappen bij vreemde mogendheden zullen groote
veranderingen komen bij die gelegenheid.
king over hun tijd, over hun arbeid en over
datgene, wat hunne gronden opleveren. Zij zijn
daardoor ontheven aan eene soort van slavernij,
die hen blootstelde aan de onaangename beje-
gingen, waarmede zij door misbruik van gezag
werden bedreigd.
Toch blijft de belasting in geld voor velen
een last. In den regel zoeken de regeeringen
dien zooveel mogelijk te verbergen, door het
invoeren van verbruiksbelastingen, namelijk zoo
danige, die de ingezetenen ongemerkt betalen
in den verhoogden prijs van onderscheidene le
vensbehoeften. Zij koopen zout, zeep, sterken
drank enz. en denken er gewoonlijk niet aan,
dat een groot gedeelte van den koopprijs be
stemd is tot vulling van de schatkist.
Het behoeft geen betoog, dat zulke belastin
gen zeer ongelijkmatig drukken en dientenge
volge zeer onbillijk werken. Een arbeider met
een groot huisgezin heeft veel meer zout noodig
dan een millionair met een klein huisgezin, en
toch heeft de eerste veel meer aanspraak op
ontheffing van dien last dan de laatste. Intus-
schen hoort men er zelden over klagen. Immers
die belastingen, onder den naam van accijnsen
bekend, worden bedektelijk ingevorderd, hoewel
er voor den belastingschuldige geen verschil in
bestaat, of hem dagelijks ongemerkt een dub
beltje ontnomen wordt en of hij aanschrijving
ontvangt om jaarlijks een som van drie honderd
vijf en zestig dubbeltjes aan het Rijk te betalen.
Maar behalve bovengenoemde belastingen, wor
den er ook rechtstreeksche (directe) belastingen
geheven, zoowel door het Rijk als door de Ge
meenten. In het voorjaar ontvangen wij een
papier met een aantal vragen. Wij moeten op
geven hoeveel deuren, vensters en schoorsteenen
zich in onze woning bevinden, of wij ook dienst
boden en paarden houden, hoe groot de waarde
is van ons huisraad en welke de huurwaarde
is van ons huis, en naar gelang van de ant
woorden op die vragen krijgen wij in den na
zomer kennis van de som, welke wij op die
grondslagen naar het kantoor van den ontvan
ger moeten brengen. Voorts moeten de bezitters
van vaste eigendommen grondbelasting en de
beoefenaars van nagenoeg alle bedrijven patent
belasting betalen.
Tevens verschijnt van wege vele gemeenten
een dergelijk papier, waarin opgave wordt ge
vraagd van ons inkomen, en naar gelang van
dit laatste worden wij aangeslagen in de ge-
meente-belasting. Deze laatste wjjze van be
lastingheffing is verreweg de billjjkste en wij
mogen er ons in verblijden, dat de gemeente
lijke accijnsen van vroegeren tijd bijna overal
in ons land zijn afgeschaft.
Het spreekt van zelf, dat velen, die niet over
ruime geldmiddelen kunnen beschikken, met een
bezorgden blik op de geldsommen staren, die
zij gehouden zijn aan het Rijk en aan de ge
meente op te brengen. In het najaar, wanneer
zij, bij verzuim van tijdige betaling, door een
maanbriefje aan hunne verplichting worden her
innerd, vergezeld van de bedreiging, dat bij ver
der verzuim hunne bezittingen ten behoeve der
schatkist verkocht zullen worden, juist in het
najaar hebben velen hnnne geringe besparing
zoo noodig, om eenigen wintervoorraad op te
doen.
Dan wordt de last der belastingen door velen
gevoeld.
Men vergete echter niet, dat tegenover die
lasten groote lusten staan. Het geld, dat naar
den ontvanger wordt gebracht, verdwijnt niet
zonder ons belangrijke voorrechten te verschaf
fen, welke, zoo de belastingen de draagkracht
van het volk niet te boven gaan, veel grooter
waarde hebben dan het opgebrachte geld. Eigen
lijk moet men dus de belastingen, indien zij
slechts billijk zijn verdeeld, niet beschouwen als
een last, maar als eene som, die men met blijd
schap afstaat, omdat men er veel goeds voor
ontvangt.
Wat toch is voor den burger van den Staat
van meer belang dan rechtsveiligheid Hoe
treurig zou zijn toestand wezen, wanneer zijn
persoon en zijne bezittingen niet gewaarborgd
waren tegen elke aanranding. Welk een zegen
is de ruime gelegenheid tot goed onderwijs voor
het aankomend geslacht. Van hoeveel gewicht
is het voor onze nijverheid, voor onze welvaart,
dat er goede handelsovereenkomsten gesloten
worden met andere Staten. Daartoe is geld noo
dig, en het moet voor alle vaderlandslievende
burgers een genot zijn, daarvoor, in den vorm
van Rjjksbelastingen, jaarlijks eene zekere som
af te zonderen.
Hetzelfde kan gezegd worden van de gemeen
tebelasting. In elke gemeente moet veel gedaan
worden ten algemeenen nutte. Wanneer dit
achterbleef, zouden de inwoners der gemeente
in een onhoudbaren toestand verkeeren. Ook
hier moet gezorgd worden voor onderwijs, voor
wegen en straten, voor verlichting en reiniging,
ook hier moet steun worden verleend aan
menige instelling, die armoede en ellende le
nigt en stoffelijk en zedeljjk welzjjn bevordert,
ook hier moet orde en veiligheid worden ge
handhaafd.
Waarlijk, wanneer wjj dit alles bedenken,
dan zullen wij tevens erkennen, dat de belas
ting een last is, dien wjj met dankbaarheid
moeten dragen.
’’IMT’jj achten het niet onbelangrijk, in
y W verband met het nieuwe artikel over
het onderwijs, aanvankelijk bij de
grondwetsherziening aangenomen, een en ander
mee te deelen, uit ’t geen daarover voorkomt
in sommige organen der pers. De organen der
Anti-revolutionairen jubelen niet luide, zij nemen
over het geheel eene afwachtende houding aan.
’t Is voor deze partij ook een neerlaag, dat de
overwinning is behaald door een katholiek afge
vaardigde.
De liberale richting in de pers betreurt over
het geheel de verwerping van het tot nu toe
bestaande Art. 194. De Nieuwe Rotterdamsche
Courant wijdde er vier artikelen aan, het
Volksblad, orgaan van „Volksonderwijs”, spreekt
zich evenzeer zeer bepaald uit en Prof. Mr. I. T.
Buys in de Gids noemt de daad der zeven libe
ralen, die voor de schrapping stemden, „een
lichtzinnig votum”.
Het Vtrechtsch Dagblad, laat zich uit op on
derstaande wijze en ’t meest juichen, en niet
zonder reden, de meeste organen der katholieke
pers, waarvan wij een paar staaltjes aanhalen
uit Ons Noorden en Het Venloosch Weekblad.
Hetgeen in de 2de Kamer door wijziging van
van art. 194 der Grondwet is verkregen, is
volgens het Utr. Dagbl., allerminst een vrede
lievend en verzoenend vergelijk tusschen partijen,
juist het tegendeel. De strijd op onderwijsgebied
zal daardoor feller en hartstochtelijker dan ooit
ontbranden. Meer dan ooit te voren zullen van de
zijde der kerkelijke partij pogingen worden aan
gewend om de volksschool te ondermijnen.
Hoe oprecht tot verzoening bereid, onder deze
omstandigheden zullen de vrienden dier school
zich voortdurend op het oorlogspad moeten be
vinden, met het zwaard uit de schede en de
lont aan het geweer. De strijd aan de stembus
zal in felheid en bitterheid toenemen en de
kloven, door dien strijd tusschen landgenooten
ontstaan, zullen steeds breeder en dieper worden
tenzij de Eerste Kamer, die Dinsdag
28 dezer is bijeengekomen, het lüde hoofdstuk
mocht verwerpen en de gelegenheid zal openen
tot het treffen van een alle partijen bevredigende
oplossing.
Ons Noorden.
„De kolk waarin geheel ons staatkundig
leven wegzonk, het meer dan beruchte Art. 194
is zoo gewijzigd, dat wjj ten minste niet meer
van een neutraal onderwijs zullen hooren spreken
in een wet, waar zulk een art. het allerminst op
zijn plaats is.”
Het Venloosch Weekblad.
„De Neutrale School de afgod der liberalen,
de school, waaraan de natie gehecht is en zonder
welke er geen volkseenheid bestaat de neu
trale school is bij besluit der 2de kamer, waarin
nota bene de liberalen de meerderheid hebben,
uit de grondwet gebonsd.
Welk een slag voor de heeren 1
Welk een triomf voor de „kerkeljjken” en
verder„De behaalde triomf moet nog de le
Kamer en de 2de instantie passeeren. Wanneer
het gros der liberalen zoo boos blijft, als het
thans is, wordt de opruiming stellig weer opge
ruimd.”
In het woord belastingen ligt reeds opgesloten,
dat zjj een last zjjn en alzoo inspanning vorde
ren van onze draagkracht, bepaaldeljjk van onze
financiëele draagkracht.
Die last is in den loop der eeuwen op ver
schillende wjjzen opgelegd, en dit geschiedt ook
thans nog bjj de volkeren, naar gelang van den
trap hunner ontwikkeling op zeer verschillende
wjjzen.
Het had plaats bjj de aanvankeljjke opkomst
der maatschappjj in den vorm van arbeid, dien
de belastingschuldige verrichten moest, in het
bewijzen van diensten, onder den naam van
heerendiensten bekend. Aan de hoofden van
huisgezinnen werd de verplichting opgelegd, om
hand- en spandiensten te verleenen, dat wil zeg
gen, om zelven handenwerk naar aanwjjzing
van de landsbestuurders te volbrengen, of om
dienst te doen met voor wagens of karren ge
spannen trekdieren. Voorts vroeg men van de
ingezetenen een zeker gedeelte van de voort
brengselen van akker en weide, gewoonlijk als
tienden van den oogst en ook als tienden van de
vermeerdering van den veestapel. Deze laatste
droegen den naam van krjjtende tienden.
Belastingen in dien vorm, al dragen zij een
anderen naam, heeft men ook thans nog op Java.
De inboorlingen zjjn er veelal gehouden om zel
ven diensten te bewjjzen of om de producten
van hun land tegen een bepaalden, lagen prjjs
aan het Gouvernement af te staan.
Uit ons vaderland zjjn de belastingen in die
gedaante gelukkig reeds lang verdwenen. Tien
den bestonden er nog op vele plaatsen bjj men-
schengeheugen, maar de wet veroorlooft aan de
eigenaars van gronden, waarop tienden van ouds
rustten, om ze tegen billijken prjjs af te koopen,
zoodat in Nederland de belastingen alleen be
hoeven te worden opgebracht in geld.
Die wjjze van belastingbetaling is voor de
ingezetenen oneindig veel verkieslijker dan de
vroegere. Zjj behouden daarbjj de vrjje beschik-
Bolswardsche Courant
TE
