NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
K
I
BOLSWARD EU WONSERABEEL,
FJkORALIA.
1887.
Zes en Twintigste Jaargang.
No. 31.
VOOR
DONDERDAG 4 AUGUSTUS.
INGEZONDEN.
BUITENLAND.
K
BINNENLAND.
X
i
Licht, Lucht en Warmte”
ui
l
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
IETS OVEK.
BELASTINGSTELSEL
Floralia, persoonlijk. Vreemdelingen entijdelijk
verbljthoudende huisgenooten, worden toegela
ten tegen betaling van 25 ets.
Des avonds ten 7 ure is er vrije toegang voor
de inzenders en voor ieder, die geen lid is, tegen
betaling van 10 ets. Hierbij zijn twee uitzon
deringen, waaraan het bestuur streng de hand
zal moeten houden. Geen huisgenooten niet
lid zijnde, worden toegelaten op de kaarten van
leden en geen kinderen beneden den leeftijd
van 16 jaren.
Ten acht ure wordt de toegang onvoorwaar
delijk gesloten.
Daar het Bestuur reeds meer dan één jaar,
de aangename ervaring heeft opgedaan, dat door
inzenders van vorige jaren, overjarige planten
ter opluistering zijn aangeboden, heeft het be
sloten als blijk van waardeering een prijs uit
te loven aan de inzending die de drie schoonste
planten bevat.
Wij vleien ons dat wij weder van onze stad-
genooten een en ander zullen ontvangen ter
versiering der zaal en bovenal dat het Bestuur,
indien mogelijk vóór of op 9 Augustus verblijd
zal worden met de toezending van eenige prijzen,
daar het ons onmogelijk is de kosten daarvoor
uit onze geringe inkomsten te bestrijden.
Het Bestuur,
S. LIJCKLAMA a NIJEHOLT,
Eere-Voorzitter.
M. E. v. d. MEULEN, Voorzitter.
P. PEEREBOOM.
A. BOUMA.
P. FENNEMA.
K. van RINGH.
S. T. HIEMSTRA.
J. HOMMES.
M. v. d. FEEN, Secretaris.
Allen, die zich herinneren, hoe voorheen de
schutterij enkel met slaande trom door de stra
ten trok en der jeugd alleen iets belangrijks en
aantrekkelijks aanbood, door wat zij kreeg te
zien, zullen na het ontstaan van het muziek
korps met genoegen hebben opgemerkt, dat uit
eigen ingezetenen spoedig een vaste kring van
beoefenaars der muziek was gevormd; die meest
allen, na het eerste onderwijs ontvangen te heb
ben, bij de oefeningen der schutterij aan oud
en jong ook iets te hooren gaf.
Met recht mocht ieder weldenkende er zich
in verheugen, dat velen op goedkoope wijze de
gelegenheid werd aangeboden muziek te leeren,
die in beoefening te brengen en dienstbaar te
maken aan eene goede zaak.
Voorzeker heeft reeds menig jongeling veel
te danken aan den volijverigen kapelmeester,
voor hetgeen hij onder betere omstandigheden
heeft geleerdook in deze is het algemeen met
het persoonlijk belang verbonden.
Het korps toch is niet alleen eene nuttige in
stelling voor de schutterij, maar het bevordert
tevens lust en smaak voor de muziek, die daar
na op verschillende wijzen goede vruchten af
werpt.
Van den aanvang af hebben de officieren van
vele zijden steun ontvangen ter bestrijding der
vele onkosten; de subsidie van het Gemeente
bestuur met die van H.H. Gasthuisvoogden
stelden hen in staat het salaris van den kapel
meester en het aanschaffen van enkele instru
menten te bekostigenbijdragen van ingezete
nen maakten het mogelijk een gedeelte der vele
andere uitgaven te bestrijden.
Nu het korps eenmaal bestaat en tot eene
gewoonte is geworden, zien ondergeteekenden
zeer tot hun leedwezen de bijdragen der inge
zetenen verminderen en niet door nieuwe aan
gevuld terwijl juist door verschillende omstan
digheden veel kosten en moeite moeten worden
aangewend, om het korps op de vereischte ge
talsterkte te houden en de toetreding van nieuwe
leden zoo gemakkelijk mogelijk te maken.
Dewijl binnenkort het jaarlijksch concert we
der zal worden gegeven, waartoe ieder toegang
heeft, die met de kleinste bijdrage het korps
steunt, hebben de officieren vrijheid gevonden
aan de ingezetenen eene lijst aan te bieden, om
als contribueerend lid toe te treden, ten einde
het bestaan van het muziekkorps te helpen ver
zekeren, waartoe de sympathie van ieder burger
noodig is.
Aangezien ondergeteekenden het dienstig ach
ten, M. de R.deze inteekenlijst eerst door mid
del van uw welbekend blad te introduceeren,
hopen zij, dat u door plaatsing dezer regelen aan
het goede doel zult willen medewerken en dan
ken zij u bij voorbaat voor de toegestane ruimte.
De officieren der dd. Schutterij,
P. H. KINGMA.
J. R. A. DONKER.
Mr. C. WITHOLT.
J. A. JELGERSMA.
Bolsward, 1 Aug. 1887.
De 10e Augustus is voor het jaarlijksch bloe-
menfeest bestemd. Deze eenvoudige mededee-
ling zal door zeer velen met blijdschap worden
vernomen. Het bestuur zal trachten dien dag,
den avond vooral, zoo afwisselend, zoo aange
naam mogeljjk te maken. Indien eenigszins
mogelijk, zal in de morgenuren, van 13 uur,
de tentoonstelling opgeluisterd worden door
muziek. De toegang in de sociëteit de „Doele”
is dan kosteloos geopend voor de leden van
De Regeering heeft een wetsontwerp inge
diend, om de vóór 1 September 1887 verplicht
gestelde herziening der wet op de Kon. Militaire
Academie een jaar uit te stellen. Eene wets-
voordracht toch om het militair onderwijs, voor
zooveel daarbjj de opleiding tot en de hoogere
vorming van den officier bij de landmacht be
trokken zjjn, in zijn geheel te regelen, en voor
zooveel de militaire academie betreft op nieuwe
grondslagen te leggen, is niet tijdig genoeg aan
hangig gemaakt kunnen worden. Het vaste
voornemen der Regeering is, in het aanstaande
zittingjaar de nieuwe, definitieve regeling tot
stand te brengen,
Rusland. Het „Journal de Genève* zegt, dat
men in de goed ingelichte politieke kringen in
Duitschland een oorlog tusschen Duitschland en
Rusland onvermijdelijk acht. Men bereidt er
zich in allen ernst op voor. Te Warschau ge
looft ieder aan het spoedig uitbarsten van den
krijg; de Russiche regimenten artillerie aan de
oostelijke grenzen zijn verdubbeld, het garnizoen
te Warschau is vermeerderd met 8000 man en 12
nieuwe regimenten cavalerie zijn in Polen geko
men. Het is de „Agence Havas* die deze tijdin
gen seint.
Officieel wordt het bericht omtrent het verschij
nen der cholera te Charkow, door de autoriteiten
tegengesproken.
Duitschland. Volgens een telegram uit
Gastein aan de „Indépendance* gericht, is de
Duitsche Keizer nog niet beter. Hij is uiterst
zwak en men maakt zich over den vorst zeer
ongerust. Wat er ook waar zij van al deze te
genstrijdige geruchten, men zal natuurlijk steeds
den hoogen leeftijd van den Duitschen monarch
in aanmerking moeten nemeneen grijsaard van
90 jaar is een man van den dag.
De dood van den Italiaanschen minister Depretis
zal, naar men te Berlijn meent, geen verandering
brengen in den politieken toestand tusschen
Duitschland en Italië, hoewel de minister Crispi
geen voorstander is van een triple alliantie tus
schen Italië, Duitschland en Oostenrijk.
Vrijdag werd te Berlijn een socialistisch blad
verspreid, vol smaad tegen de Regeering, die
onlangs het Centraal Bestuur deed arresteeren.
Het blad is in beslag genomen en eenige invloed
rijke partijgenooten, die een nieuw bestuur wil
den vormen, zijn gearresteerd.
Men zegt dat de Russische minister Giers, graaf
Kalnoky de Oostenrijksche premier en vorst
Bismarck elkaar zullen ontmoeten.
Het gemeentebestuur van Aken heeft besloten
groote stukken gemeentebouwgrond verkrijgbaar
te stellen, voor welke niet dadelijk betaling ge
vorderd wordt, maar 4% pet. rente en pet. af
lossing jaarlijks.
De Duitsche gezant Von Schlözer heeft den
Paus, bij gelegenheid van zijn 50-jarig priester
schap, een eigenaardigen brief van Keizer Wil
helm, benevens eene rijk met gouddraad bestikte
en met edelgesteenten versierde mitra overhan
digd.
Italië. De regeering heeft besloten de be
grafenis van den heer Depretis op kosten van
den Staat te doen plaats hebben. Daar de Ka
mers thans niet bijeen zijn, zoo heeft de regee
ring op hare verantwoordelijkheid deze beslis
sing genomen.
Een felle brand heeft gewoed in de sigaren
fabriek van den heer van Hulst te Kampen. Het
fabrieksgebouw is bijna geheel uitgebrand.
Men schrijft van Terschelling dd. 30 Juli:
Het liep dit jaar tot nog toe niet mede met de
exploitatie van de „Lutine" waarvan o. a. on
gunstig weder de oorzaak was. Heden werd een
nog geladen kanon op rollen opgehaald en hier
aangebracht, benevens een 22tal Spaansche mat
ten. Daarenboven bericht men het vinden van
een ketting, waaraan door duikers in vorige jaren
een zware steen werd gelegd op de plaats, waar
toen geldswaarden werden gevonden.
Men leest in de Dord. Ct. Een ergerlijk
feit heeft, naar wij vernemen, in de vorige week
in het Gast- of Ziekenhuis te Dordrecht plaats
gehad. Aan eene jonge dochter aldaar was een
been afgezet. Daarbij ligt de gedachte voor de
hand, dat zoodanig lichaamsdeel behoorlijk zou
worden begraven. In plaats daarvan echter is
het bij de vuilnis geworpen en zoo bij de vuil
nisbelt gekomen, waar het gevonden werd door
een schipper, die bezig was met laden van straat-
vuil. Toevallig zag deze namelijk het lichaams
deel bij het overstorten der specie in zijne schuit,
en natuurlijk weigerde hij het te behouden, uit
vrees dat men hem soms van een of ander mis
drijf zou verdenken. De werklieden, die het
zelf niet eens gemerkt hadden, namen het been
terug, reinigden het en legden het ter zijde. Tal
van personen uit den omtrek van de Mijl zijn
het komen zien, zoodat het feit niet is te loochenen.
Wij laten in het midden aan wien de schuld,
maar hoe onsmakelijk ook, hebben wij gemeend
aan het gebeurde openbaarheid te moeten geven,
ter voorkoming van eene mogelijke herhaling.
Men schrijft
„In de stad bekommert men zich weinig over
droog weder. Men mag eens klagen over gebrek
aan goed drinkwater, wanneer de regen, wat
langer dan gewoonlijk op zich laat wachten,
maar verder reikt de klacht ook niet. Wat een
droge zomer is, weet een boer te vertellen, en
sedert ik eeuige dagen in ’t boerenland heb
doorgebracht, wordt ’t mij hoe langer zoo duide
lijker.
Zoo ergens dan gevoelen de omstreken van
Hugowaard en Niedorp ’t nadeelige van een
langdurige droogte. Alle gewassen, rogge, tarwe,
haver, mosterd, aardappelen, erwten en boonen
voorzeggen een schralen oogst. De mosterd, die
op den weinig zwaren en vruchtbaren grond,
welke hier te vinden is, verbouwd wordt, staat
beter dan men oogenschijnlijk zou verwachten.
Beschouw ’t gewas evenwel niet van nabijda
delijk bespeurt men, dat ’t zaad klein en niet
veel is. Ook de aardappelen staan vrij goed, zij
leveren wel veel, maar zijn bijzonder klein van
stuk. Wie verleden jaar op 40 HL. kon rekenen,
moet zich thans op denzelfden grond met 30 HL.
tevreden stellen.
Belangrijker schade, dan door den landbouwer
geleden wordt, heeft de veeboer. Een kleine be
cijfering, die wij hier laten volgen, zal den stede
ling doen beseffen, hoe gegrond de klacht van
den zelfs minst egoïstischen boer in dezen tijd
is. Een goede bekende in deze streek vertelde
mij van een veeboer ‘t volgende: Verleden jaar
kon de man van zijne dertien koeien op 8 kazen
daags rekenen, die gemiddeld fl per stuk op
brachten, dat was dus f8 per dag. Thans maakt
hij 4 kazen per dag, zoodat de schade, die hij
lijdt f4 per dag is, omdat de kwaliteit der kaas
er door lang droog weer niet beter op wordt.
Rekent men nu een verlies van f400 ’s jaars
dan zijn deze cijfers laag gesteld en alleszins
vertrouwbaar, omdat een vochtig najaar voor
hem ’t verlorene niet kan herstellen. Komt de
wintertijd, een ander bezwaar doet zich bij hem
op hij heeft wel zeer goed, maar veel te weinig
hooi in de schuur voorhanden. Tegen hoogen
prijs zal menigeen zich dan van dit onmisbaar
veevoeder moeten voorzien, of men neemt, door
nood gedrongen, zijn toevlucht tot haverstroo,
een mager en tevens nadeelig voeder, indien
en dit is helaas zelden ’t geval het niet door
iets anders heen gevoederd wordt."
Vrijdagavond, omstreeks acht nur, kon men
op Scheveningen getuige zijn van een, vooral in
onze streken uiterst zeldzaam voorkomend na
tuurverschijnsel, nl. een fata morgana of lucht
spiegeling.
Boven de zee, eenigszins rechts voor hen die
op het terras stonden, zag men nl. tegen den
hemel een fraai heuvelachtig landschap afgetee-
kend, waarin men duidelijk eene fabriek met
twee schoorsteenen, een groot en verschillende
kleinere huizen herkende.
Het geheele verschijnsel bleef ongeveer tien
minuten zichtbaar.
De varkens in Friesland en Groningen heb
ben sinds een paar jaar een nieuw gerecht op
hun menu gekregen, dat hun niet alleen lekker
smaakt, maar ook beveiligt tegen de gewone
varkensziekte. Men begint ze n.l. meer en meer
met bloed te voederen, nadat gebleken is dat
varkens, die dit toevoegsel bekwamen, in tijden
van algemeene ziekte onder deze diersoort ge
heel bevrjjd bleven.
Vele veehouders doen tegenwoordig, nevens
het gewone voer, ook vaatjes bloed op.
Bij ds. van Kasteel, te Kollum, predikant
bij de doleerende gemeente aldaar, hebben bal
dadige handen ’s nachts de jaloesiën vernield.
Men is den „held" van deze laaghartige daad
op het spoor.
vinden zijn om al de gelden voor den staat
bijeen te krijgen door één belasting, die door
allen zou moeten worden opgebracht in ver
houding tot hun vermogen. Dan zou men betere
woningen kunnen gebruiken, dan zou men licht,
lucht en warmte kunnen genieten zonder te
moeten vreezen voor verhoogde belasting dan
zou men aan de gezondheid door deze drie za
ken geen nadeel behoeven te brengen. Wij
spraken nog ’t een en ander en één zaak trok
mijne bizondere aandacht, ’t Was n.l. toen
zij mij op mijne vraag of zij dan geen dienstbode
zou kunnen nemen antwoordde„ja dat zou
mij vrij wat moeite besparen en mijne gezond
heid hoogst waarschijnlijk verbeteren, maar
„halve hulp is erger dan geen hulp. Ik zou dan
„een meisje ouder dan 15 jaar moeten nemen,
„die ik niet telkens achterna behoefde te loopen,
„om te zien of zij haar werk wel doet, maar
„zulk eene hulp moet ook alwéér in de belasting
„betaald worden.”
Dit alles trof mij. Ik nam afscheid met
de belofte hier en daar de vraag eens te zul
len stellen of er geen belasting gevonden zou
kunnen worden, die alle financiën, welke de
staat noodig heelt, in eens vermocht op te bren
gen eene belasting, die den arme volgens, zijne
positie en, in verhouding niet meer, zou kun
nen treffen dan den meer gegoede, kortom, eene
belasting, uitsluitend geregeld naar ieders ver
mogen en inkomen.
Op zekeren morgen bevond ik mij in do
wachtkamer van een onzer meest bekende en
terecht hooggeroemde doctoren. Vol was het
in die kamer, want mijn vriend, de doctor had
eene uitgebreide practijk onder de aanzienlijken
der stad, terwijl ook geen arme ooit te ver
geefs bij den ziekte-vijand aanklopte, wetende,
dat de man gloeide van ijver en belangstelling
voor en in zijn ambt, ’t Was natuurlijk dat ik,
de eenige gezonde onder zooveel menschen, on
willekeurig mijne blikken van den een naar
den ander richtte. Was het den een bijna niet
aan te zien dat de een of andere ongesteldheid
hem in haar macht hield, een ander was ’t op
het gelaat te lezen, dat hij niet lang meer in
dit aardsche tranendal zou rond wandelen. Mijne
oogen werden onophoudelijk als ’t ware heen
getrokken naar een jonge vrouw, aan wier knieën
een kind van nauwelijks drie jaren stond. Het
kwam mij voor dat ik die vrouw in vroeger
jaren meer gezien had en weldra bleek het mij
dan ook, dat het eene mijner oude schoolken
nissen was. ’t Zou natuurlijk verkeerd geweest
zijn haar mijne verbazing te hebben doen blij
ken over de verandering, die ik in hare ge
laatstrekken, in geheel haar uiterlijk had opge
merkt. Korten tijd sprak ik met haar, zag
duidelijker hoezeer zij veranderd was, hoe in
gevallen hare gelaatstrekken waren en vroeg
waar zij woonde. Nauwelijks had zij mij de
plaats barer woning aangeduid of zij werd bij
den medicus binnengelaten. Ik had medelijden
èn met haar èn met haar kind. Toen alle pa
tiënten hun beurt gehad hadden en vertrokken
waren, trad ik bij mijn vriend binnen en vroeg
belangstellend naar den toestand mijner bekende.
Hij antwoordde„Licht en Lucht zijn de
„voornaamste geneesmiddelen, die haar zullen
„kunnen helpen, maar deze mist de arme ge-
„woonlijk. Een lang en onophoudelijk gebruik
„van deze, gepaard aan eene goede verwarming,
„zullen het best haar herstel bevorderen. Ont
vangt zij deze niet, dan sta ik voor niets in.”
Ik besloot mijne kennis den volgenden mor
gen te gaan opzoeken en volbracht mijn besluit
ook. In een der achterbuurten vond ik hare
woning, indien men zoo iets ten minste woning
noemen mag. Aan hare uitnoodiging om bin
nen te komen gaf ik natuurlijk gehoor en één
blik was voldoende om mij te overtuigen dat
hier geen gezond mensch ’t uithouden kon, laat
staan een zieke. In deze ééne kamer, bedompt
en half in schemer, moest alles wat het huis
houden betrof gebeurenslapen, eten, drinken,
koken, in één woord, in dit ééne vertrek moest
een geheel, oppassend gezin, leven, ’t Waren
niets dan loftuitingen, die ik uit haar mond
hoorde over den echtgenoot en vader. Maar,
vroeg ik, zoo uw man hard werkt, waarom dan
geen betere woning gezocht „Ja, ziet u”
zei ze, „eene betere woning te vinden dat zou
„wel gaan, de huur te betalen ook wel, maar
„de belasting ziet u, dat is ’t moeilijkste.” De
belasting 1 schrikbeeld voor velen, voor armen
en rijkenMaar moet de belasting dan zooveel
kunnen uitwerken, dat zij dood, of ten minste
ziekte om zich verspreiden kan Er zijn vele
plaatsen en onze goede stad Bolsward geeft,
eere den mannen die ’t plan beraamden, een
goed voorbeeld, er zijn vele plaatsen, waar voor
goede woningen voor den- oppassenden werkman
wordt gezorgd, maar er zijn nog veel meer plaat
sen, waar dit niet het geval is. De huur is ’t
niet altijd waar velen mee tobben, ’t is heel
dikwijls de belasting. Velen zijn er, die gaarne
een beter en grooter woning zouden kiezen,
maar ’t belastingmonster grijnst hun aan. Licht
en lucht en warmte moeten velen zich hierom
ontzeggen. Neemt men een raam meer, de be
lasting wordt verhoogd. Licht en lucht zijn vrij,
mogen sommigen bewerende penningmeester
van den staat denkt er anders over en belast
vensters, deuren en haardsteden. Ja, wanneer
men ’s avonds koud en afgemat thuis komt en
zich wenscht te verwarmen, dan betaalt men
niet alleen turf en hout, dat men verstookt,
maar men betaalt ook de gelegenheid dat men
stoken kan, al is ’t ook dat men den rook langs
een zijtak in den eigentlijken schoorsteen leidt.
Licht, lucht en warmte zegt de doctor is noodig
voor den zieke, maar de belasting zegt, geniet,
maar betaal voor dat genot, ’t Is ongelukkig,
dat het zoo is en ik ben voor ons Bolsward
blij, dat, al is deze belasting een der besten,
onzen arbeiders remissie toegestaan wordt
op dit punt, zoodat de arme, zoo hij niet in
handen valt van streng melkende „Huisjesmel
kers,11 „menschen exploiteerende menschen11 er
hier betrekkelijk goed af komt. Zou hier niets
aan te doen zijn? „U weet niet half,“ ging
mjjne vriendin voort, „hoeveel geld wij noodig
„hebben om jaarlijks en op tijd de verschul-
„digde belasting te voldoen. Ik weet wel dat
„het voor mijne gezondheid beter zou zijn, zoo
„ik bijv, hier niet kookte en dit in een afzon
derlijk vertrekje deed, doch een donker hok
„geeft nietseen raam moet er dan nog bij,
„een deur en een schoorsteen, en dit heeft
„allemaal weer verhooging van de belasting ten
„gevolge.11
Ik dacht bij mij zelfzou er geen middel te
Bolswardsche Courant
1
1
IN ONS
I
I