NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
A. Buma,
B. H. Heldt m
Mr.P.J.G.v.Diggelen.
||L
Opvoeders der Jeugd.
BOISWABO EN. WONSEKAOEEE.
Bericht aan onze geachte Abonnés.
LIEFDE OF PLICHT
No. 35.
I
1
ia
1887.
Zes en Twintigste Jaargang.
VOOR
DONDERDAG 1 SEPTEMBER.
TER STEMBUS.
BINNENLAND.
X
X
X
BUITENLAND.
plaats
voor
van
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
I
„Quaestie der investituren en de conciliën van
Constanza De meeste leerboeken deelen daar
omtrent niets of zeer weinig mede. Heeft de
examinator gedacht, dat de examinandi wat uit-
gebreider werken moeten doorsnuffelen Het
schijnt zoo, maar wij spreken als onze meening
uit, dat zulke examinatoren te veeleischend zijn.
Niet één man zal het kwaad in de stad brengen,
maar als allen zoo handelen, dan is een slechte
uitslag der examens onvermijdelijk.
Amst. Cour.
Wij bevelen dus met alle vertrouwen
ter herkiezing aan de Heeren
De Stembus is geopend van negen
tot vijf uur.
maar indien het vruchteloos blijkt, zal hij de ge-
heele kracht van het Duitsche Rijk aanwenden
om een aanval af te slaan. Hij is volstrekt
niet gezind het werktuig te worden van den
Czaar. Men weet ook te Berlijn zeer goed, dat
de Czaar en de Russische Regeering volstrekt
geen sympathie hebben voor Duitschland en dat
tusschen Petersburg en Parijs, in weerwil van
de onverzoenlijke tegenstrijdigheid in de binnen-
landsche politiek, nauwer betrekkingen bestaan
dan tusschen Petersburg en Berlijn.
Of men te Petersburg blind zal blijven of
zich toonen voor de ware redenen van Bis-
marck’s steun
Bij een regimentsfeest in het kamp van
Krasnoje Selo werd dezer dagen eene godsdienst
oefening in de open lucht gehouden, die de
Czaar met ongedekten hoofde bijwoonde. Zijn
voorbeeld werd door alle aanwezigen gevolgd,
behalve natuurlijk door den Turkschen militairen
attaché. Nauwlijks zag de Czaar dat deze den
fez op het hoofd hield, of een adjudant kwam
den Turk bevelen, of het hoofd te ontblooten
óf zich uit de godsdienstoefening te verwijde
ren. De militaire attaché gaf aan het laatste
de voorkeur, tot zijne verontschuldiging aanvoe
rende, dat hij, zij het dan ook met den fez op
het hoofd, gelijk zijn godsdienst het voorschrijft,
de handen bij het gebed gevouwen had.
De Parijsche pers dringt er bij den Fran-
schen Minister van Oorlog op aan, dat een
zeer streng onderzoek worde ingesteld naar den
ambtenaar, die het geheim van het mobilisatie-
plan aan de Figaro heeft medegedeeld. Algemeen
is men verontwaardigd, dat een Franschman hier
den dienst van een spion heeft vervuld en
dan nog wel een ambtenaar aan Oorlog. Het heet,
dat een subaltern ambtenaar de schuldige moet
zijn, en dat de Minister persoonlijk het onder
zoek leidt. Een der hoofdambtenaren kan men
niet verdenken, daar deze de bijzonderheden het
eerst vernamen uit de Figaro.
Rusland blijft niet alleen bij de Porte aan
dringen op krachtige handelingen tegen den Co-
burger, het heeft zelfs formeel aangeboden, den
generaal Ehrenroth te Sofia te doen optreden als
„hersteller van de orde”. Rusland beschouwt nu
eenmaal de verkiezing van Vorst Ferdinand als
onwettig, omdat zij geschiedde door eene onwet
tig gekozen Sobranje, er moet dus, volgens de
Russische zienswijze, begonnen worden met den
Coburger naar huis te zenden, de Sobranje te
ontbinden, het Ministerie te ontslaan, enz., om
dan voort te gaan met de benoeming van een
nieuw Ministerie door Ehrenrothen de
verkiezing van eene nieuwe Sobranje door de
creaturen van den Russichen roebel. Die nieuwe
Russischgezinde Sobranje zal mogen overgaan
tot de verkiezing van een Vorst.
Voor Bulgarije en Prins Ferdinand schuilt het
gevaar in den steun, dien Duitschland aan de
Russische politiek verleent. De Duitsche pers
tracht deze houding van Bismarck op eigenaar
dige wijze te vergoelijken.
De tijdingen uit en omtrent Bulgarije
loopen zeer uiteen. Vooral die uit Weenen zijn
verre van eensluidend. In sommige kringen ge
looft men, dat de militaire tusschenkomst van
Rusland bijna zeker is, indien de Porte volhardt
bij hare onverschillige, dralende houding. Daar
entegen wordt in de Weener diplomatieke krin
gen de Bulgaarsche quaestie beschouwd als eene
kalme phase te zijn ingetreden, waarop echter
terstond een stormachtige tijd kan volgen, of
schoon de Porte al het mogelijke doet om dit
te voorkomen, daar het voor haar noodlottiger
zou zijn dan voor ander.
Uit Sofia wordt gemeld: De houding van Frank
rijk, Rusland, Duitschland en Turkije heeft hier
aanvankelijk eene vrij levendige agitatie verwekt.
In de politieke kringen is men overtuigd, dat
de onderhandelingen der Porte met Rusland en
andere Mogendheden zullen uitloopen op een statu
quo. Als bestaat er vrees voor de mogelijkheid
eener handeling van buitenslands, zoo is men
toch over het algemeen van gevoelen, dat eene
actie van buiten eene persoonlijke of gemengde
tusschenkomst, zoo niet opstand dan toch verzet
zou teweegbrengen. Daardoor, eerder dan door
eene handeling ontleend aan het recht, meent
Rusland te kunnen slagen. De Bulgaarsche mi
litaire autoriteiten zeggen, dat er groote maat
regelen van voorzorg zijn genomen. De binnen-
landsche toestand is tamelijk verwikkeld. Stam-
buloff zou Zaterdag te Sofia komen en de vor
ming van een Ministerie-Tontcheff ondersteunen.
Eenige agenten van Mogendheden hebben mach
tiging verkregen om met Prins Ferdinand offi-
cieuse betrekking aan te knoopen. De Fransche
agent zou echter worden teruggeroepen.
Duitschland, zegt de Füss. Zf<z.,_let zooveel
mogelijk op de wenschen van Rusland, zonder
dat dit een gevolg is van bijzondere vriendschap
of van eene minder goede verhouding tot Oos
tenrijk. Met een goeden en vertrouwden vriend
behoeft men minder voorzichtig te zijn dan met
een wantrouwenden mededinger. Men weet te
Weenen in den hofburg, dat de verhouding van
Duitschland tot Oostenrijk inniger is dan tot
Rusland, ook al gaat een tijdlang het Duitsche
Rijk in de Bulgaarsche quaestie niet met het
eerste, maar met het laatste samen. Bismarck
doet het mogelijke om den vrede te behouden,
Volgens eene berekening van de Standaard
zal, wanneer bij de nieuwe kieswet de beginse
len der additionneele artikelen worden toege
past, het aantal Roomsch-katholieke leden in
de Tweede Kamer van zeventien op zes- of ze
ven-en-twintig worden gebracht.
Het blad voegt er bij, dat zij ook dan nog
onder het proportioneele cijfer zouden zijn. Eigen
lijk komt hun veertig op de honderd zetels toe.
Inderdaad, wanneer een parlement de verte
genwoordiging ware van de kerkgenootschappen,
zou men zóóveel Katholieken, zóóveel Protestan
ten, zóóveel Israëlieten, zóóveel Lutherschen, zóó
veel Remonstranten enz. moeten kiezen. Het
Parlement echter heeft een ander karakterhet
behoeft geen staalkaart te zijn van de kerkge
nootschappen het heeft eene hoogere roeping
de zorg voor de staatkundige belangen en rech
ten van het volk, en die taak kan men naar
eisch vervullen, van welke godsdienstige gezind
te men ook zij, wanneer men ervan doordrongen
is, dat voor die gezindte de rechten en belangen
van het algemeen niet moeten zwichten.
De heer Keuchenius zal tegen alle voor
stellen tot Grondwetsherziening stemmen, omdat
de Kamer niet voltallig is.
De Standaard verzekert, dat geen enkel anti
revolutionair hem om die reden zal loslaten.
Keuchenis zelf is wel bereid om tijdelijk „buiten
te staan”, maar „wij en ons volk willen niet”.
Dit is de vriendschap wel wat ver gedreven
men wil de Grondwetsherziening, zegt men, maar
men kiest een tegenstander van die herziening,
omdat hij zulk een best mensch is.
Gold het een gewonen toestand, men zou een
tegenstander van een bepaald voorstel kunnen
kiezen, omdat hij een medestander is waar het
andere zaken betreft. Maar deze verkiezing strekt
bijna uitsluitend om een Kamer samen te stel
len die de voorstellen tot herziening der Grond
wet hare stem moet uitbrengen, en dan is het
eene zonderlinge houding om het mandaat toe
te vertrouwen aan een staatsman, die stemmen
zal in tegenovergestelden zin van hetgeen men
zelf wenscht.
Wie het doel wil, moet ook het middel wil
len, schijnt voor dat blad niet geschreven. Men
zou dan ook geneigd zijn te gelooven, dat het
§-0-§—
Met de hoofdonderwijzers-examens, die lang
zaam hun einde naderen, doen we ook dit jaar
de treurige ervaring op, dat verreweg aan het
grootste deel der candidaten de zoo vurig ver
langde akte niet kan worden uitgereikt. Treurig!
want van de twaalfhonderd personen, die zich
voor het examen aangemeld hebben, zullen zeker
weinigen meer dan driehonderd met een vroolijk
lachend gezicht thuis komen. Vanwaar dat
herhaalde afwijzen Zou de lust tot studie den
meesten onderwijzers ontbreken Wij gelooven
het niet. De meesten van hen werken geregeld
door, totdat de dag komt, waarop zij den moei
lijken strijd hebben afgestreden of gewogen
en te licht bevonden worden. Overal is kaf
onder ’t korenook onder de Nederlandsche
onderwijzers zijn er, die niet geschikt zijn voor
de studie of lichtzinnig over de zaak heenloopen.
Maar de slechte uitslag der examens gedurende
een viertal jaren wettigt toch ook. het vermoe
den, dat de oorzaken, die belemmerend op den
goeden uitslag werken, buiten den onderwijzer
te zoeken zijn.
Het programma is uitgebreid en leiding ont
breekt den meesten. Herhaaldelijk zijn veran
deringen in de examens gebracht; het eene
koninklijk besluit volgde het andere ophier
werd afgebroken, daar weer opgebouwd. En wat
is de vrucht der veranderingen geweest, waardoor
men toch eenige verbeteringen zocht aan te
brengen Het antwoord is spoedig gegeven
„de uitslag zegt ons, dat alles nog hetzelfde is
gebleven.” Van twee dagen heeft men ’t exa
men op drie gebrachter kwam eene splitsing,
een schriftelijk en mondeling examen. Alle
schoolbladen namen hiermede genoegen; nu, zoo
dacht men zal de candidaat rustiger werken en
hij zal er de voordeelen van genieten. Maar
zietHet volgende jaar koos men vier dagen,
omdat men de ervaring had opgedaan, dat die
drie dagen nog te kort waren, om goed werk
van den candidaat te kunnen vergen. Van dezen
zomer af zal dus het examen vier dagen duren;
twee voor ’t schriftelijk en twee voor het mon
deling examen. Eerst bestond bij velen de
vrees, dat, met verlenging van den werktijd,
wel vermeerdering van werk zou kunnen ont
staan. Doch alle vreesachtigen in dezen werden
gelukkig gerustgesteld. Hetzelfde werk werd
opgegeven, terwijl daarvoor dubbel zooveel tijd
als anders werd toegestaan.
Maar het zou kunnen zijn, dat veel strenger
eischen gesteld worden en dan zal ook de laatste
verandering meer nadeel, dan voordeel aanbren
gen. Het programma, zeiden wij aanstonds, is
wat rekbaar. Met een paar voorbeelden willen
we dat aantoonen.
Op een hoofd-onderwijzers examen dat verle
den jaar te Deventer gehouden werd, kreeg een
candidaat de vraag: „wat voert Herzegowina
wel uit Een moeielijke vraag was dit zeker
nieteenige kennis werd vereischt om een dege
lijk antwoord te geven maar bewijst de vraag
niet dat men alle schuilhoekjes der geographic
moet opsnuffelen, om er zijne kennis te vergaren?
Op een ander examen werd als opstel gege
ven „Geef een schets van de Indianen-stammen
van Noord-Amerika.” Ieder zal zeker wel in
zien, dat zulk een schets te zwaar voor den
candidaat-hoofdonderwijzer is. Heeft hij toeval
lig wat gelezen over het roode volkje, dan boft
hij, maar zijn minder gelukkige kameraad maakt
met al zijn verstand een droevig figuur.
En wat te denken over de volgende opstellen 1
Wei*sla£ van de Vergadering van de Onder-
Afd. B. der XHe Afd. der Friesche Maat
schappij van Landbouw en Veeteelt, ge
houden 17 Aug. 1887 te Kimswerd.
Voorzitter de heer J. van der Wal Kz., Wit-
marsum.
1. Notulen der vorige vergadering gelezen
en goedgekeurd.
2. Is het ook aan te bevelen eene coöpera
tieve vereeniging op te richten tot den aankoop
van zaaigranen veevoeder mest en mest
stoffen machineriën enz.
Men was van oordeel dat die aankoop in deze
afdeeling jvan bovengenoemde artikelen geen
groote voordeelen zouden afwerpen. Zaaigranen,
veevoeder en mest was men gewoonlijk zelf
ruim van voorzien. De aankoop van hulpmest-
stoffen en machinerien beteekende hier niets.
Meer voordeel zag men in den verkoop voor
gezamenlijke rekening van producten, vooral
van aardappelen. Besloten eene commissie
te benoemen de vergadering hierover te dienen
van advies. Hiertoe aangewezen de Heeren
J. L. Hilarides en J. Blanksma te Pingjum en
Tj. Anema te Arum.
3. Is er ook mogelijkheid eene betere en ge-
lijksoortiger soort ploegen in te voeren
Over ’t algemeen wordt geklaagd over de
ploegen, zeer zelden heeft men eens een puikje
en nimmer twee die precies gelijk zijn. Vooral
werd ook geklaagd over het vele scherpen, een
gevolg van de minder goede kwaliteit van het
ijzer. Er werd gewezen op de Sacks-ploegen of
deze niet in het vraagpunt bedoelde voorzagen.
Algemeene instemming vond dit niet. Besloten
dezen herfst vergelijkende proeven te nemen met
de hier gewone puikjes en Sacks-ploegen. Wan
neer het dan bleek dat de gewone de voorkeur
verdienden, alsdan een fabrikant op te zoeken,
die deze soort wilde maken, opdat men verkrijgt
een ploeg voor deze gronden passende, van ge
lijke soort en precies dezelfde afmetingen en
betere kwaliteit, zoodat het opscherpen tot een
minimum werd terug gebracht.
4. Kan het ook ten voordeele leiden dat er
eene commissie wordt afgevaardigd naar de a.s.
tentoonstelling te Bergum (vlasbereiding).
Besloten eene commissie af te vaardigen, be
staande uit 2 landbouwers en 2 arbeiders (be
kwame vlas bewerkers).
Sluiting der vergadering.
Daar velen uwer hunne tevredenheid hebben betuigd met ons plan, om voor enkele stuivers
eenige der nieuwste en degelijkste Romans in eigendom te krijgen, zal met October a. S.
weder verschijnen
door IDA BOY-Ed.
Het boek is uitsluitend verkrijgbaar voor abonné’s op ons blad, ook voor hen die zich tegen 1
October abonneeren, voor den prijs van veertig cents.
In den gewonen boekhandel is het niet verkrijgbaar, noch vroeger tegen hoogeren prijs ver
schenen. Dit interessante werk ziet voor het eerst in Nederland het licht.
In dit nummer is een advertentie met BON geplaatst. Elk onzer abonné’s binnen de stad
heeft het recht die te teekenen en aan ons bureau met bijvoeging van 40 centen in te zenden.
Buiten de stad tegen inzending van een postwissel groot 50 centen. Het boek wordt 1 October aan
alle inteekenaren franco afgeleverd.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Een hoogst belangrijke dag is aan
gebroken.
86 volksvertegenwoordigers moeten
worden verkozen.
De kiezers moeten hun oordeel
uitspreken over de verschillende ont
werpen van wet, die ter grondwets
herziening voorloopig aangenomen zijn
door de beide kamers der Staten-
Generaal.
Nu moet de „tweede lezing-
hebben d. i. nu komen de ontwerpen
voor de twee, nieuw gekozen kamers. Zij
worden echter niet meer besproken, er
wordt alleen over gestemd, maar nu
moet zich eene meerderheid van 2(3
ieder ontwerp verklaren, als het
voor goed zal aangenomen worden
en tot wet verheven.
Het is dus van groote beteekenis
O
te weten, wie onze vertegenwoordi
gers zullen zijn.
Iedere kiezer moet tevens ditmaal
zijn oordeel uitspreken over de ont
werpen der grondwetsherziening zelve.
Zoo ooit, dan legt nu kiesRECHT,
kiesPLICHT op. Onder geen voor
wendsel mag iemand te huis blijven,
die in staat is zijne stem uit te bren
gen.
De Anti-revolutionairen zoeken hun
kracht, als naar gewoonte in zelfver
heerlijking en laster.
Laat ons hen daarin niet volgen.
Wij beweren niet het „volk Gods” te
zijn, de waarheid alleen in pacht te heb
ben. Ook bij de liberalen zijn fou
ten. De eene vertegenwoordiger gaat
ons niet ver genoeg, de ander te ver.
Wanneer wij echter op ons drietal
de aandacht vestigen, dan hebben wij
in alle drie mannen- die de vrijzinnige
beginselen op onpartijdige wijze voor
staan, mannen die bij de behandeling
der grondwetsherziening steeds op hun
post waren, die allen voor de uitbrei
ding van het kiesrecht zijn, die erken
nen, dat deze herziening in vele op
zichten een zegen voor het land kan
zijn en dus op onzen steun en onze
stem moeten kunnen rekenen.
jAZk
HJ^S
ETt
i
Bolsvardsclie Courant,
