NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOtSWARB BHt WOHSSBAB88&
Bericht aan onze geachte Abonnés.
LIEFDE OF PLICHT?
No. 36.
1887.
Zes en Twintigste Jaargang.
VOOR
DONDERDAG 8 SEPTEMBER.
BINNENLAND.
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
heeft het recht die te teekenen en
Buiten de stad tegen inzending van
alle inteekenaren franco afgeleverd.
ADVERTENTIEPRIJS 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Rusland uitgetreden is uit
de reis des Keizers naar
terugkeer van Nieuwenhuis in den Haag, ter
stond weer ontwijd wordt, door verwondingen
van een handhaver der orde, door steenworpen
uit de heffe des volks ’t Moge verklaarbaar
wezen, dat de ontslagene verlangde om in ’t mid
den zijner vrienden te zijn in de hoofdstad des
lands, al zou het veel waardiger geweest zijn,
als hij geen aanleiding gegeven had tot zooveel
persoonsverheerlijking, maar waarom moet de
roode bloedvlag wapperen boven het gebouw in
het Volkspark, waarom moeten de wanden met
groen en rood juist versierd zijn? Waarom moet
hij openlijk verklaren, dat de gevangenis hem
niet verbeterd maar verbitterd heeft Waarom
moet zijn partijgenoot van der Stadt de leden
aansporen tot wraak, voor het onrecht, hunnen
leidsman aangedaan en hun vragen of men in
het nemen van wraak niets zou ontzien.
Waarom noemt hij zijn vergaderzaal in ’s Hage
„Walhalla”, de zaal uit de Godenleer, waar als
zinnebeeld van den krijg een wolf hing en daar
boven een adelaar, waar die vorsten na hun dood
vooral werden binnengeleid, die vele landen
overwonnen hadden en wier zwaarden dropen
van bloed
Welk een tegenstelling met Hem, voor wien
een lam ten zinnebeeld is gekozen, die ook de
maatschappij hervormen wilde, maar tevens aan
maande om den Keizer te geven, wat des Kei
zers is, die nederig was en zachtmoedig tegen
wien het volk in opstand kwam, maar die nooit
het volk tot opstand prikkelde
De weg die nu ter hervorming wordt gebaand
is belegd met wapenen en steenen.
Wie noemt dat niet met mij een treurig ver
schijnsel
M. E. van der MEULEN.
Bolsward. De uitslag der verkiezing van
acht Volmachten van Wonseradeels Zuiderzee-
dijken op jl. Maandag is als volgt:
Uitgebracht 265 stemmen.
Volstrekte meerderheid 133.
Gekozen de heeren
J. Brouwer Dz. i
S. B. van der Meer
P. de Jong
W. A. Peereboom
J. B. Sieperda
8. T. Hiemstra
F. Burghgraef
Mr. J. Klaasesz de Boer
Wonseradeel, 6 Sept.
nieuw gekozen raadsleden.
Tot wethouders werden herbenoemd de hh. H.
de Jong en D. Scheepsma. De heer H. de Jong
werd mede herbenoemd tot ambtenaar van den
burgerlijken stand en tot lid der commissie voor
het ontwerpen van strafverordeningen.
Tot leden der bouwcommissie werden herbe
noemd de hh. Ledeboer, Kool en Reinsma.
Goedgekeurd werden de bestekken wegens
werkzaamheden aan de straten te Makkum en
de stekken op den Hemdijk, alsmede dat wegens
de vernieuwing van de W eerstertille.
Een adres van het hoofd der school te Burg-
werd de heer P. Aitema om een gelijke gratifi
catie als aan de hoofden der scholen te Cornwerd,
Parrega, Dedgum en Hartwerd is toegekend,
aangezien zijne school in de zelfde catagorie
valt als genoemde, is in handen gesteld van de
zelfde commissie, die gerapporteerd heeft in zake
het aanstellen van onderwijzers aan scholen met
meer dan 40 leerlingen.
De Haagsche correspondent van de V. Gr.
Ct. geeft het volgende verhaal in zijn jongsten
blief
„Een oud-Indisch „ambtenaar” (zoutverkoop-
pakhuismeester op een buitenpostje, tevens oud
buitengewoon deurwaarder op een kleine plaats
en agent van de weeskamer) kwam dezer dagen
bij een lid van de ontbonden Kamer (en tevens
van de nieuwe) om een zeer ondergeschikt baan
tje solliciteerende man moest er zoo iets bij
aan de hand hebben, onverschillig water was
echter geen kans hem te plaatsen. Nu, zei hij,
dan ga ik zien of ik lid van de Kamer kan wor
den. De tijd voor een liberale candidatuur, vroe
ger te Dokkutn geambieerd, was voorbij, Geen
nood een paar dagen later was hij de uni
verseel conservatief-ultramontaansche candidaat
in den Haag. Als men dus niemand meer weet
te vinden, dan is de heer J. Canter Visser nog
wel bereid.
Donderdag avond is het in de vergader
zaal van het „Heilsleger” te Amsterdam weer
ruw toegegaan. De „soldaten” moesten met het
vaandel de vlucht nemen. Beschonken lieden
drongen op de spreekplaats. De politie moest
aan het tooneel een einde maken.
Eenigen tijd geleden had eene Rotterdamsche
dame het ongeluk, dat hare kleederen, toen zij
het monument op het Niederwald bezocht, ver
moedelijk tengevolge van een weggeworpen nog
brandend eind sigaar, in brand geraakten. Uit
Rüdesheim wordt thans gemeld, dat zij den 30
Augustus aan de bekomen brandwonden is over
leden.
Van den toren eener kerk in aanbouw te
’s-Gravenhage is Zaterdag een man gevallen, die
in een put terecht kwam. Ernstig bezeerd werd
hij naar het ziekenhuis gevoerd, waar hij reeds
moet zijn overleden.
Daar velen uwer hunne tevredenheid hebben betuigd met ons plan, om voor enkele stuivers
eenige der nieuwste en degelijkste Romans in eigendom te krijgen, zal met I October a. S.
weder verschijnen
door IDA BOY-Ed.
Het boek is uitsluitend verkrijgbaar voor abonné’s op ons blad, ook voor hen die zich tegen 1
October abonneeren, voor den prijs van veertig cents.
In den gewonen boekhandel is het niet verkrijgbaar, noch vroeger tegen hoogeren prijs ver
schenen. Dit interessante werk ziet voor het eerst in Nederland het licht.
In dit nummer is een advertentie met OO.ü geplaatst. Elk onzer abonné’s binnen de stad
aan ons bureau met bijvoeging van 40 centen in te zenden,
een postwissel groot 50 centen. Het boek wordt 1 October aan
met 254 stemmen.
252
239
238
238
233
224
208
In de heden gehou
den raadsvergadering had de installatie plaats der
§-O-§—
Naar men zegt is Nederland tegenwoordig
drie hervormers rijk.
Op kerkdijk gebied, meer in het bijzonder
op dat der Nederlandsche Hervormde Kerk,
Dr. A. Kuyperop maatschappelijk gebied
F. Domela Nieuwenhuis; op dat der staatkunde
Dr. H. I. A. M. Schaepman, twee ex-predikanten,
een Roomsch-Katholiek priester, een Calvinist, een
Lutheraan, een Pausgezinde, van geboorte ver
tegenwoordigers van de drie groote richtingen
op godsdienstig gebied in Westeljjk-Europa.
Van Dr. Schaepman kunnen wij voorloopig
zwijgen. De poging om het roer van den Staat
in handen te krijgen, door op zijn voorstel een
geheel nieuwe regeling van het Lager Onderwijs
door de Staten-Generaal te doen aannemen, is
voor ’t oogenblik mislukt.
De beide anderen zijn sints eenige jaren aan
den arbeid.
Als men de bladen leest, die zij of zelve
schrijven, of die in hun geest worden geschreven,
dan ziet het er treurig uit in de Ned. Herv.
Kerk en de burgermaatschappij. Bij de bestu
ren en regeeringen is hiërarchie en tirannie, d.i.
priesterheerschappij en dwinglandij.
Over het feit zelf, of iemand eenig juk voelt
in de Ned. Herv. Kerk, waar juist eigenlijk
de vrijheid, die er heerscht, de groote steen des
aanstoots was bij dezelfden, die nu over een
juk klagen, wil ik voor ditmaal niet spreken.
Evenmin wil ik de vraag stellen en het antwoord
zoeken, of werkelijk de arbeidersstand tegen
woordig zoo diep ongelukkig is, of het kapitaal
een vloek is te noemen.
Ik wil voor heden alleen de aandacht vesti
gen op het treurige verschijnsel, dat terwijl de
groote Hervormer, wiens naam ik naast deze
mannen liever niet noem, sprak„Steek uw
zwaard in de schede” overal waar deze hervor-
mers(?) optreden, zagen en knuppels en straat
steenen dienst moeten doen.
De een heeft een geheel geordend leger en
staat zelf als een Generaal aan het hoofd. Naar
beweerd wordt is het hoofdkwartier te Amster
dam, Keizersgracht 162 en gaan vandaar uit de
bevelen, die als zoovele dagorders over het land
verspreid worden. Geheime agenten gaan als
wervers rond om rekruten te winnen, consu
lenten en deputaten (vreemde woorden schijnen
hier, evenals in het gewone leger onmisbaar)
reizen het land door en zoodra hier of daar
onrust gestookt is, weinigen of velen opgezet
zijn en tot handelen bereid bevonden, dan neemt
de strijd een aanvang. Goedschiks of kwaad
schiks worden gebouwen in bezit gehouden, ge
nomen, belegerd, bezet. Met wagenvrachten
komen huurlingen opzetten met stokken gewa
pend en dat er niet meer bloedige botsingen
voor komen, is zeker niet te danken aan de
kalmte der aanvallers, die intussehen jubelen in
den geest: „Zoo, zoo moet het Godsrijk komen!”
’t Is afschuwelijk en volkomen revolutionair.
Is het beter waar de hervormer op maatschap
pelijk gebied zijne schreden zet Hier is ’t niet
een staand leger dat overal in den lande goed
geregeld is. ’t Is evenmin en vooral niet de
degelijke en ordelijke Werkmansbond, ’t zijn
niet de ontwikkelde arbeiders en handwerkslie
den, die langs ordelijken weg trachten te komen
tot wegneming van rechtmatige grieven, tot her
vorming van maatschappelijke toestanden, ’t is
meer een wilde bende, die nu en dan uit hare
schuilhoeken te voorschijn komt, terwijl de leiders
menschen zijn, die ten deele goede bedoelingen
mogen hebben, maar die de overtuiging uitspre
ken, dat hervorming niet anders komen kan dan
door omverwerping van het bestaande, die werken
op de lagere hartstochten der onontwikkelden
en daardoor hoogst gevaarlijk zijn voor de maat
schappelijke orde.
Het moge te betreuren zijn, dat Nieuwenhuis
ten slotte is veroordeeld voor een geschrift, dat
op zich zelf, zulk een hard vonnis niet ver
diende, zjjn geweten moest hem zeggen, dat deze
overtreding de droppel was, die den beker deed
overloopen en dat een zware schuld op hem
rust.
Men kan zich verblijden dat het Z. M. onzen
Koning behaagd heeft, den jaardag der Prinses
te wijden, door een werk der barmhartigheid,
is het geen treurig verschijnsel dat, na eenige
maanden van kalmte en rust in den lande, de
en Duitschland, nu
de triple-alliantie.
Reuter seint dat van
Stettin nog volstrekt niet is afgezien.
Te Dortmundt zijn 30 sociaal-democraten ge
vangen genomen. Zij worden beschuldigd van
mishandeling en diefstal. En dat zijn dan
de wereldhervormers
De nalatenschap van koning Lodewijk van
Beieren is thans geregeld. De voornaamste schul
den, die de ongelukkige vorst door zijne bouw-
manie gemaakt had, zijn afgedaan of eene zoo
danige schikking gemaakt, dat over vijf jaren
alles afgedaan zal zijn. Dat is mogelijk geworden
door de zuinigheid, die thans aan het hof betracht
wordt, door den verkoop van allerlei kostbaar
heden uit de nalatenschap en door de opbrengst
van de entrees, geheven van hen, die de kasteelen
van den overleden vorst kwamen bezichtigen.
Een Berlijnsch correspondent van de N. R. C.
schrijft
„Terwijl de Kon. schouwburg alhier reeds sinds
lang eene electrische verlichting heeft, was dit
tot nog toe niet het geval met het grootste Ber-
lijnsche schouwburggebouw, de koninklijke ope
ra. In dezen zomer zijn echter de werkzaamheden
voor zoodanige verlichting aldaar volbracht en
gisterenavond heeft er de eerste groote proefne
ming met electrisch licht plaats gehad. De proef
is ten volle gelukt. In het geheel zijn er 274 gloei
lampen, met eene gezamenlijke lichtsterkte van
80,000 normaalkaarsen. Het geheele gebouw,
van de kelderverdieping tot in den nok, was van
dat licht voorzien. Dit is thans de grootste elec
trische verlichting van een schouwburg.
Engeland. Een telegram uit het lersche
graafschap Clara zegt dat groote toebereidselen
worden gemaakt voor een meeting die te
Ballycorre moet plaats hebben. 500 politieagenten
en een korps troepen kwamen te Ennis
om iedere demonstratie tegen te gaan. Men ge
looft dat 40,000 personen aan de meeting zullen
deelnemen. De lord-mayor van Dublin vertrok
met John Dillon, O’Brien, Stanhope, Cox en
Leamy naar Ennis.
De Regeering heeft den Shab van Perzië een
millioen francs beloofd zoo deze er in mocht
slagen Ayoub Khan weder te doen gevangen
nemen.
Een telegram van den 3en dezer uit Bombay
meldt dat er, volgens een aldaar uit Kaboel ont
vangen bericht, den 6en Augustus eene scher
mutseling heeft plaats gehad in de nabijheid van
Zulfikar, tusschen inboorlingen van Herat en
Russische soldaten.
De bijeenkomst der Nationalisten, belegd ten
einde te protesteeren tegen uitzettingen der
pachters en door de regeering verboden, heeft
in de nabijheid van Ennis plaats gehad,
maar in een geheel andere richting, dan de
oorspronkelijk opgegeven verzamelingsplaats, wel
ke door troepen en politie was bezet.
Eenige lersche en Engelsche afgevaardigden
voerden het woord, totdat de vergadering door
de komst van de soldaten en de politie werd ge
stoord. De menigte keerde toen naar Ennis terug,
waar zij weer verzamelde. De soldaten deden
echter spoedig de wegen ontruimen, hetgeen zon
der moeielijkheden geschiedde, daar de aanwe
zigen door de afgevaardigden en de geestelijken
werden aangespoord rustig uit elkaar te gaan.
Frankrijk. Zaterdag is op Père Lachaise
te Parijs op het graf van Thiers een kostbaar
monument te zijner gedachtenis onthuld. Zijne
thans overledene echtgenoote en zijne schoon
zuster, mile Dosne, hebben het doen oprichten.
Duitschland. Naar aan de Indépendance
uit Berlijn wordt geseind, zal bet onderhoud
tusschen de Duitsche en de Russische Keizers
toch plaats vinden. De Duitsche diplomatie doet
hiertoe alle mogelijke moeite, daar Bismarck groot
gewicht aan dit onderhoud hecht. Men zegt dat
door de verzoening te bewerkstelligen, Bismarck
belangrijke concessies aan Rusland doet. Men
zegt zelfs dat er een tractaat zou geteekend
worden, waarbij Rusland volkomen vrijheid van
handelen zou krjjgen in Bulgarije. Men schijnt
moeilijk te begrijpen, dat zulk een tractaat zou
kunnen tot stand komen in verband met de te
genwoordige betrekkingen tusschen Oostenrijk
In den avond van 31 Augustus jl. werd door
den directeur van het telegraafkantoor te Alk
maar, zekere L. v. d. P., aldaar, belast met het
bezorgen van een telegram naar Langedijk. Niet
tegenstaande hij te St. Pancras is gezien, heeft
men verder niets van hem vernomen en is het
telegram niet bezorgd. Men vreest, dat hem een
of ander ongeluk is overkomen.
De Vrijdagavond bij het verzet door socia
listen tegen de politie te ’s-Hage gekwetste hoofd
agent Biegel, wiens wonden onmiddellijk aan
het commissariaat van politie zijn gehecht, stelde
Zaterdag, ondanks zijne vrij ernstige kwetsuren,
zelf een onderzoek in naar drie personen, twee
mannen en eene vrouw, die in het verzet een
werkdadig aandeel hadden, die hij van aangezicht,
doch niet bij name kent.
Tot dusver mocht hij er niet in slagen ze te
ontdekken. Tegen de twee, Vrijdagavond in hech
tenis genomen personen is proces-verbaal opge
maakt, tegen den eersten wegens het zich niet
verwijderen op sommatie der politie, en tegen den
tweeden wegens deelname aan het verzet.
Door de politie te Rotterdam zijn aange
houden twee personen, die zich hadden schuldig
gemaakt aan verduistering van gehuurde snijbo
nenmolens en medeplichtigheid daaraan. Een hun
ner had bij verschillende verhuurders dier ma
chines eene gehuurd, om die terstond daarna te
verkoopen bij een koopman, die hij wist dat deze
voorwerpen kon gebruiken.
Eenige artisten van een Theater Nationaal,
staande op de kermis te Zaandam, hebben Zon
dagnacht een vroegeren collega, die bij dezelfde
directie is werkzaam geweest, zoodanig mishan
deld, dat hij Zondagmorgen onder politietoezicht,
in bedenkelijken toestand, naar het Gasthuis te
Amsterdam werd vervoerd. De daders zijn allen
in handen der politie.
In den nacht van Woensdag op Donderdag
hoorde te Tilburg een ziekenbroeder, die wegens
de ziekte van een der huisgenooten ten huize van
den heer Vrancken aanwezig was, een gedruisch
en vernam een metaalklank, alsof men met het
zilverwerk bezig was. De ziekenoppasser nam
een jachtgeweer en loste een schot uit het venster,
op welken zwaren slag de buurt bijeenstroomde.
Later bleek, dat het gedruisch, dat men gehoord
had, was van een beerputreiniger, en dat de me
taalklank was veroorzaakt door den knecht des
huizes, die een aantal zware sleutels in de ko
peren brievenbus aan de voordeur had gestoken.
Een levende ziel schoot er echter het hachj e bij
in, namelijk een papegaai in de volière, die door
den hagel uit het jachtgeweer werd gedood.
Men schrijft uit Leiden aan de Werk
mansbode''1
„Eenigen tijd geleden werd den gehuwden
knecht van de fabriek der heeren Krantz ge
vraagd wat zij, als zij eens in de loterij speelden,
het liefst zouden hebbeneen mooie winterjas
of een gekleed pak.
De een zei een winterjas. Wie deze had, ver
koos natuurlijk een nieuw pak Een coupeur
uit een der voornaamste winkels kwam en nam
elk naar wensch de maat.
iNu voor een paar weken werden ’s Zaterdags
al 10 pakken uitgereikt. Mijn zegsman, een van
de gelukkigen, prees stoffage en model zeer,
Hoeveel gehuwde mannen daar nu zijn, weet
ik nietmaar als ik zeg 60 a 70, dan schat ik,
geloof ik, niet te hoog. Dit behoort zeker dus wel
onder de mooie daden.
Maar nog meer
Ook de zieken worden door de patroons ge
steund en onderhouden, terwijl de werklui daar
voor niet storten. Niets slechts geldelijk worden
zij gesteund, maar ook met versterkende middelen.
Vaak gebeurt het ook, zoo aan een der lieden
een vermeerdering van gezin is te beurt gevallen
en de heeren hooren het, dat aan moeder de
vrouw versterkende middelen worden gestuurd.
Op „Sinter-Klaas” krijgt elk voor zijn kinderen,
die onder de 12 jaar zijn, een geschenk mede
naar huis.”
Dr. Ph. J. Hoedemaker heeft zijne betrek
king van hoogleeraar bij de Vrije Universiteit
nedergelegd. Als reden hiervoor leest men in
zijn brief aan de directeuren van genoemde in
richting
„In de verwachting, dat zij een zegen zou
worden voor onze Ned. Herv. Kerk, en door, met
en in haar voor ons vaderland, achtte ik het mij
een voorrecht onze school te helpen stichten en
haar later te dienen.
„Dit motief is voor mij vervallen”.
Woensdag is er brand door broeiing ont
staan in de bergplaats van kolen der buskruit-
fabriek te Muiden. Voor eenige dagen ontplofte
daar eene vloeibare massa in een der lokalen,
waar het kruit wordt vermengd. Beide gevallen
hebben geen noodlottige gevolgen gehad.
Na het onheil van 1883 zou men vermoeden,
dat er meer afdoende voorzorgsmaatregelen wa
ren genomen.
Naar de Amst. Ct. mededeelt is een persoon,
die dit jaar zijn examen deed voor de akte van
hoofdonderwijzer, afgewezen, niettegenstaande hij
voor alle vakken voldoende had. Hij had echter
op de vraag, of hij de Fransche en Duitsche taal
verstond, ontkennend geantwoord. Vreemde talen
nu worden voor de akte van hoofdonderwjjzer
niet gevorderd.
Bolswardsche Courant
Y)
•n
n
Tn
Y)
w
w
jï
Y)
n
n
«■«Ma.
VN
