NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
I
Menschenredders?
Be&SWaBB lï® WeHSERAÖEEL
4
LIEFDE OF PLICHT?
Bericht aan onze geachte Abonné’s.
1887.
No. 37.
DE STANDJES.
Zes en Twintigste Jaargang.
VOOR
DONDERDAG 15 SEPTEMBER.
BINNENLAND.
BÜITENLAND.
weder verschijnen
ge-
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. vanl7regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Duitschland. De Berlijnsche correspon
dent der N. R. Ct. over de niet plaats gehad
hebbende ontmoeting der Duitsche en Russische
monarchen sprekende, zegt o. a.
„Heeft nu ditmaal de ontmoeting niet plaats,
dan is het toch kenschetsend hoever het met de
voorbereiding reeds gekomen was, dat de schil
ders in de voor den Czaar bestemde apartemen-
ten van het paleis te Koningsbergen reeds aan
het werk waren, om die met Russische emble
ma’s te sieren, terwijl de gebruikelijke geschen
ken voor het keizerlijk gevolg reeds bij de ju
weliers besteld zijn. Hoe het zij, voor velen
is het in elk geval een troost dat, als de ont
moeting plaats heeft, prins Bismarck ook naar
Stettin zal komen, om zoo noodig wat Duitsch
water in den Russischen wijn te mengen.”
De Nordd. Allg. Zeit. zegt, dat de Regeering
nog geen nadere inlichtingen heeft ontvangen
omtrent de gebeurtenissen op Samoa. Het Duitsch
eskader was genoodzaakt voldoening te vragen
voor de vernieling van plantages van Duitschers
en beleediging van den Keizer.
Het Journal des Débats bevestigt het bericht,
dat de Samoa-eilanden door de Duitschers be
zet zijn.
Rusland. De minister van oorlog is te
Warschau gekomen, om de forten langs de Duit
sche en Oostenrij ksche grenzen te inspecteeren.
Men gelooft dat hij een plan tot mobilisatie zal
indienen.
De Novoje Vremja zegt, dat in den herfst aan
het hof belangrijke bezuinigingen zullen worden
ingevoerdde jaarwedden van het Huis des
Keizers zullen aanmerkelijk worden verminderd.
Bulgarije. Uit Sofia wordt gemeld, dat
de Prins geen plan heeft voor een reis door
Bulgarije, noch door Europahij gaat slechts
een uitstapje maken naar Nillo.
De staat van beleg is opgeheven.
Aan de Morning Post meldt men uit Weenen
dat Prins Ferdinand aan een vriend zou geschre
ven hebben, dat hij van plan is Bulgarije, na
de verkiezingen te verlaten.
Wat men gelooven moet van alle tegenstrijdige
berichten is niet te zeggen. Een vast systeem van
spionage schijnt in ’t leven geroepen te zijn tegen
hen, die verdacht zijn van anti-Coburg gezindheid.
In politieke kringen te Bucharest beweert men
dat het Roemeensche leger Bulgarije zou be
zetten, terwijl Turkije Roemenië zou bezetten.
Op last van den Bulgaarschen president-mi
nister is de gewezen minister Radoslavoff in
hechtenis genomen, daar hij beschuldigd wordt
van hoogverraad.
Het volkskoffiehuis was met nieuwe planken
geheel dicht gespijkerd, terwijl aan den rand
van de pui twee oranjevlaggetjes prijkten. Men
mag aannemen dat de orde voor goed is hersteld
en dat die niet meer zal worden verstoord.
Te Utrecht is Zondag een echo van de stand
jes te Rotterdam vernomen.
In het Utrechtsch Dagblad had een bericht
gestaan dat daar in het pas verkregen eigen lo
kaal een vergadering door de socialisten zou
worden gehouden, wat ons, na ingewonnen in-
formatiën, onjuist is voorgekomen.
Dat bericht schijnt voldoende te zijn geweest
om voor het lokaal aan den Krommen Rijn
buiten de Tolsteeg barrière een volksverzameling
te doen ontstaan.
Aan de N. A. Ct. wordt daaromtrent het
volgende geschreven:
„Heden (Zondag) kwamen voor dat huis hon
derdtallen bijeen, doch tot halftwaalf circa bleven
allen in een bedaarde stemming. Enkelen gingen
het bierhuis in en verlieten het weer, tot ten
slotte een bezoeker binnentrad, die van bier
niets weten wilde, maar een glas Oranjebitter
verlangde. Dit kon hem niet verstrekt worden,
en nu volgde ’t eerste tooneeltje van verwar
ring, waarna, naar luid van een der verhalers,
een bewoner der Oranjewijk binnenkwam en
met stevige vuist allen uitdreef die binnen waren,
zoodat het lokaal toen zonder beheer was. Een
gevolg hiervan was, dat onophoudelijk werd in
en uit geloopen, doch tevens dat telkens iets van
binnen werd uitgedragen, en zoo kwamen achter
eenvolgens gevulde en leege biervaatjes, glazen,
spuitwaterflesschen, planken, enz. terwijl binnen
’t lokaal stoelen, tafels, enz. werden vernield.
Dit geschiedde van halftwaalf tot halfeen. Alles
droeg echter meer het bewjjs van baldadigheid
dan van bepaalde vijandelijkheid, en ’t waren
ook voornamelijk groote jongens, die er zich mee
bezighielden. Te kwart over twaalven vielen
de eerste slagen. De vrouw van den bierhuis
houder was met een kindje op den arm de wo
ning ingegaan, en toen nu een uit de hoop zich
voor haar partij stelde en haar tegen overlast
beschermen wilde, kwam het in de deur tot
handtastelijkheden. De vrouw verliet weldra de
woning weer, alles aan de willekeur des volks
overlatende. In een kast vond men socialistische
geschriften.
Te half een verscheen de politie. Deze maakte
schoon schip in het lokaal en zette dit af, zoodat
verder alles betrekkelijk rustig bleef en velen zelfs
aftrokken. Te 2 uur echter groeide de menigte
weer aan en te 3 uur stonden in een wijden om
trek van het bierhuis alle straten gevuld. Hier
werd gezongen, daar gepraat, tot eindelijk in de
Kerksteeg, een straatje tusschen den Krommen
Rijn en de Ganssteeg, even ter zijde het bierhuis,
een kreet van Oranje boven gesmoord werd door
een er stevig uitzien den gast, die van onder zijn jas
een mes trok, maar, nog vóór hij hiermee iets
had kunnen uitrichten, gegrepen werd door bur
gers en agenten, evenals een tweede, die hem
wilde bijspringen. Beiden werden naar de po
litiepost aan de Tolsteegpoort overgebracht, waar
zij deerlijk gehavend aankwamen. Talrijk was de
massa volks, die zich op ’t plein voor de po
litiepost verzameld had, doch van rumoer was
geen sprake. Men bleef afwachten wat er verder
gebeuren zou, en die spanning nam toe naar mate
de avond begon te vallen. Te zes uur toch, be
weerde men, zou de vergadering gehouden wor
den, doch de meening der politie was geheel an
ders. Na 7 uur is niets gebeurd.
In den namiddag heeft op de Mariaplaats de
politie nog bescherming moeten verleenen aan een
paar socialisten, en hetzelfde was aan den Krom
men Rijn het geval. In de Elizabethstraat zijn bij
een tapper de ramen ingegooid, omdat daar een
socialist te huis was.”
Opmerkelijk is ’t hier weder, dat iedereen buiten
Utrecht, behalve de politie, naar aanleiding van
het courantenbericht, verwachtte dat er onge
regeldheden zouden plaats hebben.
Hoe is ’t mogelijk, dat, terwijl te „half twaalf”
de ongeregeldheden aanvingen, nadat voor dien
tijd reeds honderdtallen zich voor het lokaal ver
zamelden, eerst te „half een” de politie op het
terrein verscheen
Ons dunkt, dat in Utrecht toch van geen ver
rassing sprake kon zijn.
om in een door hen gekozen bedrijf het zoover
te brengen, dat zij door hunne diensten aan
spraak hebben op zulk eene belooning, dat zij
ruimschoots in de behoeften van zich zelven en
van hun huisgezin kunnen voorzien, mits zij zich
door maatschappelijke deugden, dooreerlijkheid,
vlijt en matigheid, onderscheiden.
In dat opzicht komt ons volksonderwijs, hoe
veel geld er ook aan besteed wordt, nog veel te
kort. Bovengesteld doel is met het aanleeren
van lezen, schrijven en rekenen en eenige bij
vakken niet te bereiken. Wij hebben behoefte
aan vakscholen, waar zich onze jonge lieden uit
den werkenden stand naar behooren kunnen
ontwikkelen en oefenen, wij hebben behoefte
aan zoodanige hervorming van ons lager onder
wijs, dat reeds daar zulke jonge lieden tot het
bezoeken dier vakscholen worden voorbereid.
Het verzuim der Regeering in dat opzicht is
verregaande. Wij zullen slechts een enkel
voorbeeld noemen. Ons volk is niet alleen eene
landbouwende, maar ook eene zeevarende natie,
en terwijl de Regeering een examen vergt van
stuurlieden, schijnt zij er niet aan te denken, om
zeevaartscholen te stichten, zooals overal elders
bij zeevarende volken worden aangetroffen.
Een vierde grief is de gedwongen krijgsdienst
der onbemiddelden, terwijl de bemiddelden zich
voor eene betrekkelijk kleine som daarvan kun
nen vrijkoopen.
Het is derhalve geen wonder, dat zich eene
partij van ontevredenen heeft gevormd, wier
leden onder den naam van sociaal-dempcraten
verbetering verlangen van den maatschappelijken
toestand.
Deze echter kan, zooals wij reeds zeiden, alleen
verkregen worden door samenwerking van de
ontevredenen met de Regeering.
Met betrekking tot de ontevredenen mag na
melijk in de eerste plaats het woord worden
uitgesproken „Herziet u zelven 1”
Immers het valt niet te ontkennen, dat be
kwame, vlijtige, matige, oppassende werklieden
in den regel geenszins in een ongunstige toestand
verkeeren. Even zeker is het, dat velen door
onkunde, onbekwaamheid, ruwheid en misbruik
van sterken drank zelven de oorzaak zijn van
de betreurenswaardige omstandigheden, waarin
zij verkeeren, terwijl zij door zelfbeheersching
en overleg een groot deel der ellende, waaronder
zij thans gebogen gaan, zouden kunnen afwenden.
In elk geval is het dwaas van hen, die zich
over onrecht beklagen, dit te willen herstellen
door onrecht te plegen. Wie heil zoekt in revo
lutionair geweld, gaat zelf in den kolk der revo
lutie ten gronde.
Door de verkondiging van hare bloeddorstige
bedoelingen, door het aankweeken van haat tus
schen de burgers van hetzelfde vaderland halen
de sociaal-democraten zich den afkeer op den
hals van alle welgezinden, van allen die den vrede
en de gerechtigheid lief hebben, van allen, die
een oprecht belang stellen in het lot van den
werkman en gaarne hunne krachten willen
inspannen om tot verbetering van den maat
schappelijken toestand der onbemiddelde volks
klasse mede te werken.
Verbittering is eene verkeerde leidsvrouw,
hartstocht een blinde gids en zelfzucht een
snoode raadgeefster. Laten de leden der sociaal
democratische partij met kalmte en waardigheid
hunne grieven bekend maken, laten zij langs
wettigen en vreedzamen weg naar verbetering
van hun toestand trachten, en zij zullen een
krachtigen steun vinden, waarop zij thans zelfs
bij den fatsoenlijken werkman niet kunnen
rekenen. Amst. Crt.
§-0-§—
De genadeverleening aan den hoofdleider der
sociaal-democraten heeft zooals wel te denken
was groote blijdschap verwekt bij zijne par-
tijgenooten en aanleiding gegeven tot openbare
betoogingen van de zijde van laatstgenoemden.
Het is evenwel zeer te betreuren, dat die blijd
schap zich vooral bij zijne ontvangst te Amster
dam, in het Volkspark, openbaarde op eene
wijze, die verre verwijderd was van de dank
baarheid, die een begenadigde past. Integendeel,
men vernam er slechts woorden van verbittering
en haat, woorden, waarin de onpartijdigheid der
Nederlandsche rechtspraak werd verdacht ge
maakt, woorden, waarin gewezen werd op den
moordenaarsdolk en op de naderende revolutie,
waarbij het de rijken en hunne kinderen zouden
ontgelden.
Wij zijn afkeerig van alle partij vooroordeel.
In ons oog heeft elke partij recht van bestaan,
die ter goeder trouw verbetering bedoelt van
den maatschappelijken toestand en binnen de
perken van orde en wet haar oogmerk zoekt te
bereiken. Dat de sociaal-democraten naar die
verbetering streven, lijdt geen twijfel, maar de
middelen, waardoor zij die zieke maatschappij
willen genezen, zijn erger dan de kwaal. Immers
zij willen beginnen met de maatschappij door
haat op te heffen en door onrecht te verwoesten.
Wat vernield is, kan men niet verbeteren.
Voerde de partij der sociaal-democraten enkel
„hervorming van den maatschappelijken toestand”
in hare leus, dan zouden wij haar van ganscher
harte toejuicben, want wij erkennen het gaarne,
dat die toestand, vooral met betrekking tot de
onbemiddelde volksklasse, veel te wenschen
overlaat. Maar men mag niet vergeten, dat de
oorzaken van hare ongunstige gesteldheid even
zeer bij haar zelve als bij de Regeering te zoeken
zijn. „Aan” beide zijden zien wij ergerlijke
tekortkomingen, maar deze kunnen ook alleen
door samenwerking „van” beide zijden worden
uit den weg geruimd.
Het oude spreekwoord„zoowel binnen als
buiten de muren van Troje wordt gezondigd,”
is hier van toepassing.
Laten wij eerst het oog vestigen op het ver
zuim van de zijde der Regeering.
Door deze is tot nu toe de onbemiddelde
volksklasse steeds beschouwd als een groep van
personen, die ongeschikt was en derhalve onver
schillig voor het staatkundig leven, zoodat zij
geen deel moest hebben aan het Regeeringsbe-
leid. De kiesbevoegdheid werd dan ook aan den
census, namelijk aan de opbrengst van eene niet
geringe som in de belastingen, verbonden. De
bemiddelden kozen steeds afgevaardigden naar
de Tweede Kamer, en om de belangen van het
volk, dat achter de kiezers staat, werd veel te
weinig gedacht.
Ziedaar eene eerste grief.
Eene tweede grief is gelegen in den toestand
van ons belastingstelsel, wanneer namelijk de
samenvoeging van velerlei grondslagen, waarop
onze belastingen rusten, den naam van stelsel
verdient. Wel bevat onze Grondwet de bepaling,
dat er geen privilegie mag bestaan op het stuk
van belastingen, maar de ondervinding leert, dat
deze laatste op eene hoogst ongelijkmatige wijze
zijn verdeeld.
Het is voorzeker ondoenlijk, een „volkomen”
rechtvaardig belastingstelsel in te voeren, omdat
de omstandigheden, waarin de belastingschuldi
gen verkeeren, schoon oppervlakkig gelijk, zeer
verschillend kunnen zijn, maar het is toch de
plicht der Regeering, in deze aangelegenheid
„zooveel mogelijk” tegen onrecht te waken. Zij
verzuimt dit, wanneer zij, zooals in Nederland
het geval is, den werkman eene hooge belasting
doet betalen van zout en zeep, die tot de onver
mijdelijke levensbehoeften behooren, en tevens
de effectenbezitters vrij stelt van eene belasting
op hunne inkomsten, zoodat de werkman veel
hooger procent betalen moet van zijne schrale
verdiensten dan de millionair van zijne aanzien
lijke rente.
Een derde grief is ongetwijfeld gelegen inden
gebrekkigen toestand van het volksonderwijs.
Wat is hiervan het doel, of liever wat moet
hiervan het doel wezen Immers, wat de jon
gens betreft, om mannen van karakter te vormen,
die niet alleen gewend zijn aan ijver en volhar
ding, maar ook de noodige bekwaamheid bezitten
Onder de uitgaven der ontwerp-begrooting
dezer dagen den Raad van een onzer aanzienlij k-
ste gemeenten aangeboden, leest men onder één
post „briefporten” uitgetrokken de volgende
vreeemde combinatie van werkzaamheden:
„Tellen van het vee, opwinden der klokken,
ophalen der renten en vermaken der pennen”
f 150. Dit herinnert aan den volgenden inven
taris, in een sierlijke lijst opgehangen in het ver-
eenigingslokaal, tevens gelagkamer van de her
berg te V.
Eigendommen der Vereeniging
„Uitspanning door inspanning”,
„Een muzieklessenaar, een stemvork, twee
scheermessen, Faust partituur en stemmen, 24
koperen ringen en 3 schroefoogen. Alles voor de
vrouwen. Een veger en een blik, Een heden-
daagsche zonde, Drie flesschen en een kruik, de
Drielingen, penhouder en pennen, een Raadsver
gadering te H., 1 balloteerkastje.”
Naar de „Midd. Ct." verneemt, is door den
Minister van Oorlog, tengevolge van de bekende
zaak, het contract voor de levering van vleesch
aan het garnizoen te Middelburg met den slager
J. Leijnse verbroken.
De Werkmansbode" (redacteur de heer
Heldt) schrijft
„Op hen die pogingen hebben gedaan om de
invrijheidstelling van den heer Domela Nieuwen
huis te bewerken of te verkrijgen, is het„hebt
uw vijanden liefweest mensch tegenover dege
nen die u vervloeken enz.” wel van toepassing.
Maar ’t zou kunnen zijn dat de eenzaamheid en
afzondering, onvrijwillig ondergaan, een soortge
lijke uitwerking had als weleer op de Esseërs,
die in woud of eenzaam oord, van wilde honig
en sprinkhanen levend, straks als nieuw geboren
optraden en bleken „bekeerd” te zijn. Domela
Nieuwenhuis kan ook wel terugkeeren tot het
door hem verlaten vaandel, iets is er toch van
blijven hangen. Zijne ambitie rijkt blijkbaar nog
verder dan enkel leider zijner zondaren en tol
lenaren te zijn, daar deze hem reeds tot Meester
hebben bevorderd. Zaliger te regeeren dan ge
regeerd te worden”, denken er meer, dan dat zij
’t zeggen.
Uit Drachten wordt aan de N. R. Ct. ge
meld: Eenige dagen geleden gingen twee per
sonen op een nachtelijken strooptocht om eeu-
den te vangen. Behoefte was niet de reden. De
eigenaar betrapte hen en eischte één rijksdaalder
tot schadevergoeding voor de reeds gestroopte
vogels. Hij stelde hen op hunne weigering twee
dagen tijd om zich te bedenken, en dreigde,
indien zij in gebreke bleven te betalen, het ge
val aan te geven brj de politie. De vrouw van
een der stroopers hield haren man er van terug
de gevraagde schadevergoeding te voldoen. Er
had daarop aangifte plaats. Den volgenden mor
gen vond men den man dood in het waterhij
had door verdrinking een einde aan zijn leven
gemaakt, om uit de handen van het gerecht te
blijven.
De landbouwer L. B. te Fijnaart, die Vrij
dag een wagen met graan in zijne schuur wilde
rijden, en, daar de wagen te hoog geladen was,
dezen met kracht naar binnen wilde duwen, ge
raakte, door het breken van den polderboom,
onder het nederstortend graan bedolven en werd
levenloos daaronder vandaan gebaald.
Bij den heer J. Linse, den humorist-teeke-
naar, die Donderdag den geheelen dag in het
„Volkskoffiehuis” te Rotterdam zat te teekenen
voor Eigen Haard, werden des avonds aan zijn
woning, Stationsweg aldaar, de ruiten ingewor
pen.
door IDA BOY-Ed.
Het boek is uitsluitend verkrijgbaar voor abonné’s op ons blad, ook voor hen die zich tegen 1
October abonneeren, voor den prijs van veertig cents.
In den gewonen boekhandel is het niet verkrijgbaar, noch vroeger tegen hoogeren prijs ver
schenen. Dit interessante werk ziet voor het eerst in Nederland het licht.
In dit nummer is een advertentie met BO1 geplaatst. Elk onzer abonné’s binnen de stad
heeft het recht die te teekenen en aan ons bureau met bijvoeging van 40 centen in te zenden.
Buiten de stad tegen inzending van een postwissel groot 50 centen. Het boek wordt 1 October
aan alle inteekenaren franco afgeleverd.
§-0-§—
In Rotterdam is de rust teruggekeerd.
Zaterdagavond reeds kwamen geen ongeregeld
heden meer voor, ofschoon de politie tot midder
nacht in patrouilles van 10 agenten en een
inspecteur door de stad trok.
’t Was een zonderling gezicht wanneer men
als vreemdeling de stad bezocht.
Van tal van huizen wapperde de driekleur
vooral in de volkswijken was dit het geval. De
koffiehuizen hadden, zonder onderscheid, gevlagd.
Sommige winkeliers hadden een stukje dundoek
voor de glazen gehangen. De feesttooi vormde
een eigenaardig contrast met de patrouilleerende
politie.
Daar velen uwer hunne tevredenheid hebben betuigd met ons plan, om voor enkele stuivers
eenige der nieuwste en degelijkste Romans in eigendom te krijgen, zal met 1 October a. S.
Bolswardsche Courant
J
