NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOtSWARD EN weHSBBAftSSt
BOLSWARB
1887.
Zes en Twintigste Jaargang.
No. 43.
VOOR
DONDERDAG 27 OCTOBER.
BINNENLAND.
BUITENLAND.
ft
ADVERTENTIEPRIJS 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
Het heugt me, als ware ’t kort geleden ge
schied, dat ik van Sneek per tilbury, daar ik
vernam dat er geen bepaalde middelen van ver
voer waren, Bolsward naderend, een aangenamen
indruk kreeg, toen ik, boven de iepen uit, de
stad in hare breedte zich zag ontplooien, met
de kolossale St. Martini-kerk en haar oud-Frie-
schen toren, met de slanke spits, die het raadhuis
kroont, met het koepeldakje op de Broerekerk.
Mijn koetsier wist den weg niet in de stad
en bracht me, langs een vriendelijke, vrij smalle
gracht, voor een hooge „post”. Daar kon hij
niet verder, ik besteeg de post en liep, langs den
breeden, forschen toren, volgens aanwijzing, op
een somber grijs geverfd houten stek aan, waar
in een paar valluiken opengeslagen waren en
waar ik een poort ontdekte.
Daarachter stond de pastorie en daarbinnen
werd ik in een vriendelijke tuinkamer, allerharte
lijkst ontvangen.
Het stadje met zijn ruim 4700 inwoners, zijn
nette woningen, zijn bevallig stadhuis, zijn lom
merrijk bolwerk, beviel mij, de prachtige kerk
trok mij aan. Ik nam de betrekking aan, die
ik den 19den dezer 25 jaren bekleeden mocht
en zoolang ben ik medeburger dezer stad.
Ik kende haar nauwelijks anders dan bij name.
Sedert heb ik belang leeren stellen in zoo
velerlei, dat ik aantrof, dat ik ontdekte, dat mij
aantrok.
Schrede voor schrede ging mij licht op. De
kleine landstad werd mij een belangrijke Anzee-
stad, die het Keizerlijk wapen voert, die voor
zes eeuwen reeds het recht had, haar eigen munt
te slaan, langen tijd, de tweede stad van Fries
land, het begeerd bezit van Saxers en Bourgon
diërs, de zetel van tal van aanzienlijke geslach
ten, met een menigte kerken, kapellen, kloosters,
stichtingen. Zoo in het grijze weleer en nu, met
een stadhuis, dat, in den stijl waarin het gebouwd
is, wat het uitwendige betreft, een kunststuk is
van uitnemende waarde.
Ik ontdekte brokstukken van heerlijke kunst,
zag, hoe, niet alleen de tand des tijds, maar
ook de schendende hand der menschen verwoest
en verwaarloosd heeft; waardeerde dat, althans
zooveel mogelijk, nog een en ander is behouden
en hersteld.
Er kwam orde in den chaos. Het bleek mij
dat en in het tijdperk der Gothiek en in dat
der Renaissance, in het Katholieke en Protestant-
sche beide, in Bolsward, niet alleen handeldrij
vende burgers waren, niets slechts strijd gevoerd
werd tusschen Schieringersen Vetkoopers, edelen
en burgers, monniken en stedelingen, maar dat
en vóór en na de hervorming, mannen hier wa
ren met aanleg voor kunst in veelvoudig opzicht,
burgers met liefde voor kunst op kerkelijk en
wereldlijk gebied. Werkgevers en werkmeesters
hebben hier eeuwen lang samengewerkt om veel
schoons tot stand te brengen. In hout is gesne
den, in hardsteen gebeiteld, in koper gegraveerd,
in zilver gedreven, met baksteen en zandsteen
zijn schoone gevels gebouwd, met de pen zijn op
perkament, in de stille kloostercel, prachtvolle
letters geteekend, in een woord, het Bolsward
van weleer, is een klein, maar belangrijk mu
seum, met kunststukken op zeer onderscheiden
gebied.
Na een jarenlang voortgezet onderzoek, is mij
dit meer en meer duidelijk gebleken.
En het Bolsward van heden
Het heeft zijn wallen en bolwerken en poor
ten geslecht en afgebroken, het is een opene
landstad geworden. De eerzame trekschuit, het
eenige middel van vervoer, toen ik kwam, is
verdwenen als zoodanig en doet hier of daar, als
woonschip misschien nog dienst. Gas, stoom en
electriciteit, zijn de drievoudige machten, die
licht verspreiden en ons met de buitenwereld in
verbinding brengen.
Men hoort het spinnewiel niet meer, noch ook
de spoel die door het weefgetouw gedreven wordt.
Pottebakkerijen, die te voren bloeiden, verdwij
nen, de fabriek voor buizen en holle steen, die
jaren lang aan tal van gezinnen arbeid verschafte,
staat helaas stil. Daarentegen zijn weer enkele
door stoom gedreven fabrieken verrezen, die olie
en koeken leveren, wordt de eerste stoomspin
nerij in Friesland, ter dezer stede gebouwd, ter
wijl sints eenige jaren, boter en kaas fabriekma
tig worden bereid. De oprichting eener zuivel-
school, met medewerking van het rijk, de provin
cie, onze stad en eenige particulieren, en wel in
onze veste, is zeer waarschijnlijk aanstaande.
Onze kooplieden omreizen gewest en land en
ontwikkelen niet weinig geestkracht. Geheele
reeksen van woningen zijn gebouwd, de wandel
wegen worden verfraaid. De bevolking is met
1300 zielen vermeerderd.
Zoo is er licht en schaduw. Al bekleedt Bols
ward geen eerste plaats in ons gewest, laat ons, bur
gers, elk in zijne mate, doen wat in ons vermo
gen is, om het althans een eereplaats te doen
bekleeden, waar een goede geest blijft heerschen
onder de burgerij, godsdienst en zedelijkheid in
eere zijn. Geen moedeloosheid doe ons zuchten
waar het tij verloopt, worden de bakens verzet,
nieuwe wegen moeten worden gezocht. Laat het
een kleine stad nog steeds zijn en blijven, alle
kleinsteedschheid worde geweerd.
Ontvang den heilgroet van
Uw medeburger
M. E. van der ME IJLEN.
Engeland. Vrijdag vervoegde zich een de
putatie der werklieden aan het hoofdbureau van
politie in Scotland Yard en vroeg den commis
saris dat de politie niet tusschen beide zou komen
bij een meeting, die op Zondag in Clerkenwell
zou gehouden worden. De commissaris beloofde
de vraag onder de oogen van den chef der politie
te zullen brengen.
Zondag werd op Trafalgar Square eene mee
ting gehouden, welke door eenige duizenden per
sonen werd bijgewoond. Het besluit werd geno
men, een beroep op de Regeering te doen, ten
einde werk aan de noodlijdenden te verschaffen.
De menigte begaf zich, na afloop der meeting,
naar de abdij van Westminster en woonde er
den dienst bij. Geenerlei wanordelijkheid werd
gepleegd. De menigte keerde vervolgens naar
Trafagar Square terug en ging toen bedaard uiteen.
Het bestuur van de „Social Democratie Fede
ration” verklaart in een manifest, dat 600,000
menschen te Londen gebrek aan werk hebben.
Michaël Davitt, de bekende lersche agitator, is
uit Amerika teruggekeerd en zal zich weder met
alle kracht, die in hem is, aan de politieke be
weging wijden.
Men meldt, dat beslag zal gelegd worden op
O’Brien’s blad „United Ireland”. O’Brien is ech
ter van plan zijn bureaux te barricadeeren en
zich tegen de politie te verzetten.
De Engelsche kanonneerboot „Albion” heeft bij
Ramsgate de Fransche visscherschuit „Perpêtuel
Secours no. 305” genomen, welker bemanning de
visschers der Engelsche schuit „Primrose” aan
viel. Het geval brengt groote opschudding te
weeg onder de Engelsche visschers van Ramsgate.
Frankrijk. Volgens de „France” heeft, in
den nacht van Vrijdag op Zaterdag, een inci
dent plaats gehad op de Fransch-Italiaansche
grenzen, bij St.-Etienne-au-Mont. Een douanen-
post zou door Italianen zijn aangevallenmen
veronderstelt dat het smokkelaars waren, die een
kudde schapen over de grenzen wilden drijven.
Geweerschoten werden daarbij gewisseld.
Uit Tours schrijft men aan de „Patrie”:
Opgewondenheid hoerscht hier tegen Wilson.
Hij zal moeite hebben om zijn kiezers te over
tuigen van zijn onschuld. Wel heeft hij veel vrien
den, maar daartegen over staan een groot aantal,
die hun ontevredenheid tegen hem niet verbergen.
Paul de Cassagnac bedankt in „l’Autorité” voor
de vriendschappelijke uitnoodiging, om den 25n
dezer te Tours de kiesvergadenng bij te wonen,
waar Wilson te zijner verdediging spreken zal.
De Cassagnac verklaart evenwel dat hjj het be
treuren zou, indien Wilson de Kamer verliet (de
vergadering te Tours zal namelijk beslissen, of
Wilson nog waardig is de republikeinen in het
departement Indre-et-Loire te vertegenwoordigen).
Wij hebben geen reden om te wenschen, zegt hij,
dat het schandaal ophoude, dat er een einde kome
aan de schande, die op de republiek, haren
president en de republikeinen rust. Ook moet
Wilson in het Elysée blijven Grévy moet als zijn
compagnon doorgaan en den republikeinschen
kiezers in Indre-et Loire moet het schaamrood
op de kaken vliegen, als zij er aan worden her
innerd, door welk een roover zij vertegenwoor
digd worden. Zulk een schandvlek voor de re-
publikeinsche regeering is voor ons onschatbaar.
Wij hebben eene zoo schrikwekkende figuur in
de Kamer noodig, om met den vinger of den
voet er op te wijzen, als een republikein waagt
het minste smetje der conservatieven aan het
licht, te brengen. Daar, in de Kamer, aan zijn
zetel genageld als aan een schandpaal, zal hij
ons ter verontschuldiging, tot eene fontenel zijn
en tot rechtvaardiging van al wat wij ook moch
ten gedaan hebben.... Als Wilson niet be
stond, moest hij uitgevonden worden
Belgie. De herstemmingen voor de gemeen
teraden hadden den volgenden uitslag
Te Brussel behaalden de twee candidaten der
gematigde liberalen de overwinning.
Te Schaerbeek werden evenzeer de candidaten
der gematigde liberalen gekozen, benevens een
„indépendant”. Een candidaat der progressistische
partij leed de nederlaag.
Te Luik werden de liberalen gekozen.
Te Reuesse, Yperen, Hasselt en Brafne-le-Comte
overwonnen de clericalen.
Italië. In het arsenaal te Napels wordt dag
en nacht met koortsachtigen bedrijvigheid ge
werkt. Zoo is men bezig groote drijvende brug
gen te maken. Al de groote ijzeren schuiten,
welke tot het landen der troepen moeten dienen,
zijn reeds ingescheeptvier groote stoomschepen
liggen gereed om troepen en materiëel over te
brengen.
Het bericht als zou de eerste militaire opera
tie in een groot manifestatie bestaan, wordt
bevestigd, ja zelfs breed uitgemeten. Het betreft
hier geen grooten oorlog, zegt la Gazette d' lialia,
noch willen wij het land binnendringen zooals de
Engelschen in eene noodlottige onderneming ge
daan hebben. Deze, om de hoofstad van Koning
Theodorus te bereiken, bezaaiden hun weg met
ponden sterlingwij, die minder rijk zijn, kun
nen dit niet doen.
Voor de betrekking van chef van dienst
bij de eerste Groninger Tramweg-maatschappij
hebben zich, naar men verneemt, 65 sollicitanten
aangegeven.
De Gemeenteraad van Arnhem besloot
Musis Sacrum” te verbouwen voor f 203,000,
en heeft de pacht voor een jaar verlengd voor
t 6000.
De Regeering heeft voorgesteld het verbod
tegen het visschen met den wonderkuil in de
Zuiderzee met twee jaar te verlengen, in af
wachting van nadere uitkomsten der proef-
visscherijen, ook met behulp van een aan te
stellen wetenschappelijken adviseur.
Naar de Arnh. Ct. verneemt, zullen alle
havens aan de Zuiderzee gelegen achtereen
volgens in onderhoud en beheer bij de regeering
komen.
Men schrijft uit Houtrijk en Polanen van
Zondag
„Heden voormiddag kreeg ons dorp bezoek
van een zestigtal jonge mannen die in geregelde
orde, onder kommando van een aanvoerder, van
Amsterdan kwamen gemarcheerd.
Nadat eenige militaire kommando’s waren uit
gevoerd, ging men in het lokaal „de Gouden
Leeuw” alhier den inwendigen mensch ver
sterken en verfrisschen, waarna in genoemd
lokaal eenige der jongelieden ieder een pakket
van Recht voor Allen ontvingen, ten einde deze
blaadjes in het dorp te verspreiden. Zoowel
aan de vele toeschouwers als aan iedere woning
werd een nummer uitgereikt, zijnde het feest
nummer van Nieuwenhuis bevrijding.
Met onverschilligheid werden de blaadjes aan
genomen en meestal spoedig weggegooid of ver
strooid, waarna de lui weder op militaire wijze
den terugtocht aanvingen, onder het zingen van
anti-socialistische liederen door de jeugd dezer
plaats.”
De vereeniging „Werkmaussteun” te Gro
ningen laat 60 zeer nette, doelmatige en gezonde
woningen bouwen, welke aan oppassende hand
werkslieden voor matigen prijs zullen verhuurd
worden. Een 27-tal dezer huizen is bijna gereed
en reeds lang verhuurd.
Omtrent het tabaksgewas schrijft men.
„Dit jaar worden in de Betuwe veel minder
zuigers geoogst dan vorige jarende oorzaak
hiervan is, dat de lage prijs, welke men er voor
bedingt, de moeite niet loont. Met het drogen
van het aardgoed ging het de laatste weken niet
voorspoedig, hetwelk aan het vochtige weer moet
worden toegeschreven alleen door in de schuren
te stoken, krijgt men het aardgoed op stapel.
Het gele zandgoed is reeds overal afgeleverd.
Aan de gezamenlijke schapenmarkten (8)
te Barneveld, thans weer geëindigd, werden niet
minder dan 17,000 stuks aangevoerd. De prijzen
waren dit jaar laag.
In de omstreken van Bergum (Friesland)
zijn door Groningsche paardenkoopers 20 twee
jarige hengsten opgekocht. Men zegt, dat deze
naar Engeland worden gezonden om daar voor
lijkkoetsen te worden gespannen. Goede prijzen
worden besteed.
Te Nieuw-Dordrecht is een kind van 21/,
jaar aan eene oude grootmoeder ter bewaking
overgegeven, in het vuur gevallen en eenige
uren later aan de bekomen brandwonden over
leden.
In den voormiddag van 20 October jl. is op
den openbaren weg te Schiedam verloren een
sigarenkoker met een overslag van geperst papier,
waarop het woord „patent”, overtrokken met ge
ruit donker pensékleurig papier of leder, inhou
dende: 2 bankbiljetten, elk van f 1000, 2 ban k-
biljetten, elk van f 300, 1 bankbiljet van f 25.
De commissaris van politie te Schiedam ver
zoekt opsporing, aanhouding en bericht.
Door de politie te Maastricht is gearresteerd
een zekere J. V., die zich in een goudsmidswinkel
eenige ringen had laten voorleggen en met één
op den loop was gegaan. De gearresteerde is een
oude bekende van de justitie en was eerst kor
telings uit Ommerschans ontslagen.
Dat een hond trouw aan zijn huis en mees
ter is, is eene bekende eigenschap, doch dat een
kat hem hierin evenaart behoort tot de zeldzaam
heden, zoodat wij het volgende als eene bijzon
derheid mededeelen. De veehouder J. d. B. te
Vreeland gaf een kat mede aan zijn schoonzoon
in een mandje per rijtuig naar Duivendrecht; het
dier, aldaar eenige dagen opgesloten gehouden,
wist door het gootgat te ontkomen en zette haren
koers den spoorweg over het land in, zonder dat
men iets meer van haar ontdekte. Vijf weken later
kwam zij bij haren ouden meester terug, die
het dier als belooning voor hare trouw, opnieuw
welwillend opnam en huisvesting verleende.
De commissaris van de rijkspolitie te Leeu
warden vestigt de aandacht op de bedriegelijke
handelingen van personen, te Amsterdam naar
het schijnt gevestigd, die vee koopen op markten
en het op een aangewezen stal doen brengen,
onder belofte aldaar na een paar uur te zullen
betalen. Vóór het verstrijken van dien tijd ver
koopt de kooper het bedoeld vee in den stal aan
een handlanger, die het op de markt te gelde
maakt. Bij onderzoek blijken beiden zich te
hebben verwijderd.
Die lieden handelen ook met hunne mede
plichtigen door het gebruikelijk over en weer
bieden met handslag.
Bij den landbouwer H. Schutte, onder Groot
Dochteren zijn in den nacht van Vrijdag op Za
terdag een 14-tal kippen verdwenen. Men weet
den dief niet te vinden.
De Haarlemsche correspondent van de Amst.
Crt. schrijft.
„Door de doleerenden alhier is een gebouw
aangekocht, dat vroeger tot stal diende aan een
majoor der huzarenzoodra het gereed is, zal
daar kerk worden gehouden, en waardoor ook
de soldaten van het Heilsleger gelegenheid zullen
krijgen des Zondags in onze veste te prediken.
Met onbegrijpelijk geduld, gaan de Heils
soldaten voort hnnne vergaderingen te houden
noch spot, noch rumoer kan hun afbrengen van
het beoogde doel. Reeds hebben zij een aantal
bekeerlingen gemaakt en wel zijn er daaronder,
dien den volgenden dag door de politie wegens
dronkenschap moeten worden ingerekend, maar
er zijn ook anderen, die het waarachtig schijnen
te meenen. Zeer zeker meenen zij het beter dan
onze schutter-muzikanten, die Zondagmiddag van
2 tot 4 uur in het liefelijke koude windje voor
een 50tal menschen hun deuntjes hebben zitten
blazen. De fontein spoot alleen ter hunner eere,
want het opgekomen publiek was vanwege de
koude te ambulant, dat het er veel aan kon
hebben. Toen onze muziekmenschen naar huis
gingen had de een grijze, de ander een zwarte
en een derde een bruine demi-saison aan terwijl
een vierde een duffelsche jas droeg over de uniform
jas. Voor iemand, die veel houdt van militairen
is dit een onaangenaam gezicht. Het is zeker
niet de eerste maal dat zoo iets vertoond wordt
en ook niet de eerste maal dat er op wordt
gewezen, maar het kan misschien geen kwaad
nog eens aan te geven hoe bespottelijk en
anti-militair een burgerjas bij een uniformrok
staat. Waarom ook den schutters geen kapotjas
verstrekt of het hebben daarvan voorgeschreven.
Voor iemand die een eigen uniform kan en moet
aanschaffen is dit geen bezwaar, terwijl bij hen,
die van rijkswege aan uniform moeten geholpen
worden, gedacht moet worden „Komt men over
den hond, dan komt men over de staart ook.”
Zulk een groote uitgave zou dac niet zijn.”
Naar aanleiding van het gunstbewijs door
den Minister van Justitie dezer dagen verleend
aan een paar candidaat-notarissendie hem
toch niet nader aan het hart mogen gaan dan
de zorg voor de handhaving van een onmisbaar
prestige der Regeering, wordt een bladzijde aan
gehaald uit van Meerbeke’s jongste blijspel. Een
candidaat-notaris doet een verhaal van zijne on
vruchtbare sollicitatiëneindelijk kwam hij bij
een Minister, die hem persoonlijk bekend is, en
vertelde dezen hoe vaak hij al gesolliciteerd had.
Dan volgt de geestige persiflage op eens Mi
nisters streven om redenen te vinden voor de
afwijzing van een verzoek.
„Hij luisterde met aandacht, maar onderwijl
betrok zijn gezicht. Toen ik gedaan had, schud
de hij het hoofd, klopte mij op den schouder en
zeide, dat hij, op zijn beurt, nu ook eens ver
trouwelijk met mij spreken wilde. Tegen iemand,
die zoo dikwijls gesolliciteerd had en nooit in
aanmerking was gekomen zoo ging hij, al
toos even minzaam, voort moest wel een of
ander bezwaar aanwezig zijn. Hij twijfelde niet,
of bet zou slechts een vooroordeel wezen, maar
ook dan werd de zaak hem moeilijk. Een door
hem benoemd notaris behoorde niet alleen ge
heel en al onberispelijk te zijn, er mochten bo
vendien geen vooroordeelen tegen hem bestaan.
Overigens noodigde hjj mij uit, op zijn belang
stelling te rekenen en beloofde mij allermin
zaamst, dat hij miin aanzoek in ernstige over
weging zou nemen?*
Bolswardsclie Courant
I®
K
