ZORG VOOR BEI HM.
1888.
Zeven en Twintigste Jaargang.
No. 12.
VEERTIG CENTEN.
gericht aan onze geachte A bonné’s!
DONDERDAG 22 MAART.
BINNENLAND.
BUI TE N L A ND.
Bumw Alnaetr.
VOOR
40 Centen in te zenden.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
„OP GESCHEIDEN WEGEN”.
Roman van
voor geabonneerden op ons Blad
Elk onzer abonné’s binnen de
en aan ons bureau met bijvoeging van
postwissel groot 50 Centen,
alle inteekenaren franco afgeleverd.
van 1888, zijn wij weder in de gele-
Dit boek wordt, evenals vorige premie werken, uitsluitend
verkrijgbaar gesteld voor den spotprijs van
Bij den aanvang van het tweede kwartaal van
genheid onze abonné’s een premie te kunnen aanbieden, en wel:
vraag „Is het wenschelijk ten bate der arbei
ders dwangverzekering in te voeren, voor zoover
betreft de gevolgen van ongelukken, door hen in
de uitoefening van hun bedrijf ondervonden
Slechts een enkele stem deed zich daar hooren
tegen uitbreiding der Staatsbemoeiing met be
trekking tot deze aangelegenheid. In het alge
meen was het slechts de vraagzal de werkman
gebaat worden, wanneer de werkgever bij on
gevallen, den werklieden buiten hun schuld over
komen, burgerrechtelijk aansprakelijk wordt ge
steld, en dat hij de daarvoor ondervondene schade
moet vergoeden, of zal een stelsel van gedwon
gen verzekering worden ingevoerd, waardoor bij
voorbaat den werkman die vergoeding gewaar
borgd wordt, terwijl de verzekeringskosten geheel
of gedeeltelijk voor den werkgever worden ge
dragen
Er waren er, die de aansprakelijkheid van den
werkgever wilden verscherpenmaar niet ten
onrechte werd door het Kamerlid Goeman Bor-
gesius opgemerkt, dat men bij verscherpte aan
sprakelijkheid niet halverwege kan blijven stil
staan en dat men, zoo zij iets zal baten, den
werkgever alsdan ook aansprakelijk zou moeten
stellen voor gevallen, waarin het onheil aan de
onvoorzichtigheid van den werkman te wijten
was. Hij wees er voorts op, dat een werkman
niet licht zijn patroon in rechten om schadever
goeding zou aanspreken.
Op de vraaghoe hij de zaak wenschte gere
geld te hebben gaf hij ten antwoord„Ik wensch
verplichte verzekering; niet als sluitsteen van
een gewijzigd burgerlijk recht, maar eene pu
bliekrechtelijke regeling eene regeling, waarbij
in geval van een ongeluk de werkman zijn pa
troon niet behoeft aan te spreken, maar recht
heeft op eene zekere geldsom uit eene van Staats
wege georganiseerde kas, die o. a. volgens de
regelen, door de wet te stellen, gevoed wordt
door premiën van de werkgevers.”
De J uristenvergadering heeft zich toen ten
gunste van de invoering van verplichte verzeke
ring verklaard met 32 tegen 16 stemmen.
Als voorstanders der vrijheid zouden wij ons
tegen eene navolging hebben verklaard der on
gevallenwet in Duitsehland, waar nagenoeg alles
aan de Staatsbemoeiing wordt onderworpen. Ver-
zekeringsdwang zou een nieuwen last opleggen
aan onze reeds genoeg gedrukte werklieden.
Daarenboven wenschen wij niet, dat zij meer en
meer onder Staats-curateele gebracht worden en
daardoor alle zelfstandigheid, alle gevoel van
eigenwaarde verliezen. Veel liever willen wij
zien, dat door uitstekend onderwijs hunne be
kwaamheid en alzoo hun loon verhoogd worde,
zoodat zij voor zich zelven kunnen zorgen, en
dat tevens zoodanige ondernemingen worden aan-
gemoedigd, die hun gelegenheid geven, om met
hunne kennis en bekwaamheid te woekeren.
Inmiddels zou nog veel kunnen gedaan wor
den, om de werklieden tegen ongevallen te be
veiligen. Als wij opmerken, hoe vaak in Am
sterdam de dienstboden, bij het reinigen der ruiten
van tweede en derde verdiepingen, op de straat
vallen, hoe vaak er ongelukken gebeuren bij
steigers, waar de werklieden steenvrachten op
hunne schouders langs ladders van duizelingwek
kende hoogte naar boven sjouwen, dan bevreemdt
het ons, dat gene maatregelen genomen worden,
om zulke gevaarlijke bedrijven te keer te gaan,
of althans de werkgevers voor de daardoor ver
oorzaakte ongevallen aansprakelijk te stellen.
Amst. Crt.
Frankrijk is geen militaire Staat als Duitsch-
land, en toch kunnen zelfs de Duitschers niet
begrijpen, dat bjj hen te lande mogelijk zou
zijn eenvoudig langs den disciplinairen weg een
generaal zoo zwaar te straffen als in Frankrjjk
met Boulanger is gebeurd.
Nude „retrait d'emploi” op den generaal is
toegepast, verliest hjj daardoor het recht op
promotie en op een kommandohij ontvangt
slechts twee vijfden van zijn activiteitstracte-
menthet is hem verboden de uniform te dra»
gen, tenzjj hij verplicht is voor de militaire
Ooststellingwerf, 16 Maart. Voor de dorpen
in deze gemeente, welke niet aan kunstwegen
liggen, is het een bizonder prettige winter. De
groote massa sneeuw, die er in den laatsten tijd
gevallen is, heeft de bewoners dagen lang soms
geheel van de buitenwereld afgesloten, want
worden de kunstwegen met een sleep passabel
gemaakt, op de zandwegen mag men zich in
dit opzicht zelf helpen. En wat er dan gewoonlijk
geschiedt is bitter weinig, daar niemand het zich
ten plicht rekent voor anderen opruiming te
houden. Vooral waren de binnenpaden niet te
gebruiken. Daarbij kwam in het begin dezer
week de groote hoeveelheid water, welke vele
overstroomingen veroorzaakte. In sommige dor
pen worden de waterlossingen verre van goed
onderhouden, zoodat een plotseling invallende
dooi bij sneeuw of hevige regens wegen en paden
er onder zetten. Men kon zich Maandag hier en
daar dan ook verlustigen in het spouwspel, dat
mannen met groote laarzen aan, schoolkinderen
of volwassenen op hun rug door het water
droegen, ja zelf maakten vrouwen gebruik van
deze tweebeenige lastdieren om weer behouden
op het droge te komen. In de groote plaatsen
zou men het bij dergelijke tooneeltjes uitgieren
van lachen, maar in de eenvoudige dorpen
denkt men, al zegt men het juist niet: Honni
soit qui mal y pense.
Oosterend, 16 Maart. In de laatste dagen
werden deze streken een paar malen bezocht
door Duitsche veekoopers. Deze heeren kochten
beste kalve koeien en besteedden daarvoor flinke
sommen, zoodat prijzen van f 220 a f 260 niet
tot de uitzonderingen behoorden.
Kimswerd, 16 Maart 1888. Aan de alhier
op te richten zuivelfabriek zijn uit een aantal
sollicitanten tot machinist en boekhouder be
noemd Sj. Brunia en R. Kroon, beiden bewo
ners van ons dorp. Het salaris van eerstgenoem
de zal bedragen f300, dat van den boekhouder
f 125 per jaar. Uit de talrijke aanbiedingen om
als boterbereiders werkzaam te mogen zijn, werd
nog geene keuze gedaan.
Sexbierum, 16 Maart. In de vorige week
ontstond er brand in eene der vele braakhokken
die alhier in de burefenne staan. Gelukkig wa»
ren de brakers er bij, zoodat de brand als 't
ware in de geboorte gesmoord kon worden, De
schade, alléén aan eenijj onbewerkt vlas, was ge-
den spotprijs
In dit nummer is een advertentie met Itdllb geplaatst,
stad heeft het recht die te teekenen
Buiten de stad tegen inzending van een
Het Boek wordt 15 April aan
ring. Dit is de eenige braakhok-brand, die tot
nog toe gedurende dezen winter voorviel en als
men in aanmerking neemt, dat in de meeste, zoo
niet in alle hokken vlas gedroogd en dagelijks
bij kunstlicht gebraakt wordt, dan mag men
waarlijk wel zeggen dat eene lofwaardige voorzich
tigheid in toepassing wordt gebracht.
Reeds werd alhier een ooijevaar gezien;
maar één sneeuw en al sneeuw. ’t Beest zal
eene betere ontvangst gerekend hebben en
zeker daarom onverwijld weêr vertrokken.
Laster en verdachtmaking worden van anti
revolutionaire zijde blijkbaar bij deze verkiezin
gen niet geschuwd. Zoo waarschuwt nu de cen
trale commissie van den bond der anti-revolutio-
naire Kiesvereenigingen tegen den raad van prof.
Cannegieter om den heer Lieftinck te stemmen.
Deze waarschuwing berust op de overweging
dat er aan onze hoogescholen 40 professoren
zijn, elk met een traktement van f 4000 en daar
door vaak personen benoemd zijn, die de noodige
bekwaamheid missen, en deze zijn nu ba.ng aan
kant gezet te worden. Zij ijveren dus uit eigen
belang voor den liberalen candidaat.
Dit zou men in niet parlementairen stijl noe
men eene „gemeene” insinuatie.
Arnh. Ct.
„Waar is de tijd, toen de werkman met
gemak een brood ad 13 cents kon koopen en er
nu met moeite de helft voor betaalt vraagt
een inzender in het Dagblad.
Met andere woordenals de prijs van het
brood maar verdubbelt, dan zal er weer volop
arbeid zijn voor alle werklieden. Goedkoop brood
doet de nijverheid kwijnen en de welvaart dalen.
Trouwens dit is de bekende theorie der proctio-
nisten.
’t Is mogelijk, dat de heer Okma, thans
in herstemming in het district Wolvega, een
groot staatsman is, maar men zou het niet af
leiden uit de correspondentie door hem met het
kiescomité aldaar gevoerd. Dit comité legt hem
een zestal vragen voor zoo algemeen, dat iedereen
er ,ja’’ op zou kunnen zeggen. Indien men de
uitdrukking verschoonen wil, zouden wij zeggen
„zij kauwt hem zijne politieke geloofsbelijdenis
voor” en de heer Okma slikt ze. Zonder eenig
voorbehoud, als antwoord slechts „ja” neerschrij
vende, of den volzin van den vragenden in den
stelligen vorm overgietende. Het eenige van
hem zelf dat in zijne brieven voorkomt, is het
begin „ik dacht dat is nog een echte Fries, van
wien men weet wat men aan hem heeft”, en aan
het slot; „Ik dacht dat is een geestverwanten
ik verheug er mij in, dat er eene gezonde frissche
liberale partij opstaat in Nederland de oude is
afgeleefd en behoort in een museum van oud
heden.”
Even geestig als diepzinnig vooral van een
candidaat der anti-revolutionairen, wier begin
selen toch waarlijk niet van den jongsten tijd zijn.
Daar, waar liberalen en roomsch-katholie-
ken in herstemming zijn, bevelen de anti-revo-
lutionaire leiders de verkiezing van laatstgenoem
den aan. De Standaard betoogt, dat „de roomsch-
katholieken zoo vreeselijk niet zijn en als zij
wat probeerden, „men hen wel klein zou krijgen.”
Zoo althans duidt de lijd de strekking van het
betoog van de Standaard aan en maakt zich
vroolijk over den Calvinist, die den Katholiek
terzijde springt, om den liberaal te overwinnen.
In 1853 werd de liberale Regeering ten val
gebracht door de anti-revolutionairen en hun
aanhang, omdat de liberalen aan de katholie
ken de rechten toekenden, die zij bezaten. Toen
heetten de roomsch-katholieken „de meest te
vreezen landgenooten. Thorbecke heulde met
Rome 1” was toen het parool. En van dezelfde
zijde komt nu de geruststellende verzekering,
dat men volstrekt niet bang voor Rome behoeft
te zijn. Ook thans geldt het slechts de liberalen
te overwinnen.
Welnu, ja, men kan hier en daar de voor
standers van die richting tijdelijk weren uit de
volksvertegenwoordiging, maar daarmede over
wint men hunne beginselen nietdeze zullen,
hoe de uitslag in deze dagen bij de stembus ook
zij, blijven veldwinnen, omdat zij op deugdelijker
grondslag berusten dan de theorieën der ortho
doxen, al beweren zij, dat deze van hooger oor
sprong zijn. De letter doodt, maar de geest leeft
en wekt leven.
Beschouwde hier te lande de heer Th.
Heemskerk de liberalen als de indirecte oorzaak,
dat onze Koning geen mannelijken troonsopvol-
ger heeft, de predikant Meinheld te Kammin is
van oordeel, dat de uitslag der verkiezingen in
Duitsehland in vrijzinnigen geest medegewerkt
heeft tot den dood des Keizers. „Mogen”, zegt
hjj, „de liberalen verantwoorden wat zij gedaan
hebben, en moge ieder, die tot dezen uitslag
heeft medegewerkt, dien snellen dood gevoelen
als eene opwekking van zjjn geweten.”
Zulke redeneeringen zouden ons bijna recht
geven te beweren, dat de dreigende hooge water
stand in onze rivieren ons door den uitslag van
de stemming op 6 Maart was bezorgd.
Terwjjl Woensdagmorgen een Duitsche
kellner zich bij den ambtenaar van den burger
lijken stand te Zaandam had laten inschrijven,
heeft hij zich Donderdag in den Zaandammer»
polder door een revolverschot van het leven be
roofd.
De verkiezing te Sneek is op Woensdag
28 Maart gesteldde herstemming op 11 April
TXe ervaring leert, dat de werklieden,
IJ vooral zij, die in mijnen, op scheeps
timmerwerven, in fabrieken enz. arbeiden, aan
vele gevaren zijn blootgesteld, welke gedeeltelijk
voortspruiten uit het verzuim der werkgevers, om
alle mogelijke veiligheidsmaatregelen te nemen,
gedeeltelijk uit achteloosheid der werklieden
zelven, die niet genoeg opletten om bestaande
gevaren te vermijden. Er zijn fabrieken, waar
de omheining der door stoom bewogene raderen
niet voldoende is, of waar de gangen langs die
raderen te nauw zijn, er zijn lokalen, waar
het ontbreekt aan licht en lucht en waar eene
gebrekkige ventilatie de gezondheid benadeelt,
er zijn bedrijven, waarbij zich schadelijke
dampen ontwikkelen, of stofdeeltjes oprijzen, die
bij de ademhaling in de longen doordringen en
slepende ziekten veroorzaken.
De ongevallen en ziekten, op die wijze ont
staan, zijn hoogst noodlottig voor den werkman.
Gewoonlijk staat hij aan het hoofd van een huis
gezin, dat hij door zijn dagloon van het noodige
voorziet. Plotseling wordt hij in zijne woning
gedragen, verminkt door een rad der meêdoogen-
looze machine, of hij gevoelt zich op eens onge
steld en ongeschikt om zijn gewonen arbeid te
volbrengen. Terwijl hij nu het gewone dagloon
moet missen, heeft hij behoefte aan geneeskun
dige hulp, aan geneesmiddelen, aan versterkend
voedsel. Hoe zal hij dat alles bekomen, hoe
zal hij daarenboven kunnen zorgen voor het
onderhoud van zijn huisgezin
Die betreurenswaardige toestand is aan de
werklieden zelven, aan de volksvrienden en aan
de regeeringen geenszins ontgaan. Men heeft
gevoeld, dat er hulp noodig was voor hen, die
door ongeval of ziekte buiten staat waren, om
hun dagelijksch werk te verrichten. Het was
slechts de vraag, door wie en op welke wijze die
hulp moest worden aangebracht
Reeds zes jaren geleden werd door von Bis
marck bij den Duitschen Rijksdag een ontwerp
ingediend, dat den langen naam droeg van
„Arbeiterunfallversicherungsgesetz,” of „Wet ter
verzekering van werklieden tegen ongevallen.”
Daardoor werd bepaald, dat werklieden in boven
reeds genoemde of dergelijke nijverheids-onderne-
mingen, voor zoover hunne jaarlijksche verdienste
niet hooger is dan 2000 Mark (f 1200), gedwon
gen zouden worden om zich tegen ongevallen te
verzekeren. Hij wilde daartoe eene Rijksverze-
kerings-instelling stichten te Berlijn.
De meerderheid van den Rijksdag besliste
evenwel, dat iedere Duitsche Staat zijne eigene
verzekeringsinstelling zou hebben. Daarbij ver
langde de kanselier, dat het Rijk het monopolie
zou bezitten dier verzekering, zoodat verzekering
tegen ongevallen bij particuliere maatschappijen
niet meer geoorloofd zou zijn. De premie of de
jaarlijksche contributie voor werklieden zou op
de volgende wijze worden voldaanVoor hen,
die jaarlijks 750 mark of minder dan dat ver
dienden, zouden de werkgevers 2/3 en de Staat
1/3 van de premie betalen, voor hen, die
jaarlijks van 750 tot 1000 mark ontvingen, zouden
de werkgevers 2/3 en de werklieden 1/3 opbren
gen, en voor hen, die jaarlijks meer dan 1000
mark trokken, zou de helft door de werkgevers
en de andere helft door de werklieden worden
opgebracht.
Daarover is veel geschreven en vooral de eerste
wijze van premiebetaling vond groot bezwaar,
daar hierdoor als het ware eene Staats-armenbe-
deeling ontstond. De meerderheid van den Rijks
dag stelde dan ook, op advies van eene hiertoe
benoemde commissie, het volgende beginsel vast:
„De verzekeringspremie moet voor 2/3 door de
werkgevers en voor 1/3 door de werklieden wor
den betaald.”
Wy deelen deze bijzonderheden mede, omdat
in de onlangs hier te lande gehouden Juristen
vereniging dat onderwerp is ter sprake gebracht j
Aldaar is breedvoerig beraadslaagd over de I
autoriteiten te verschijnen. Het „retrait d’em-
ploi” kan niet langer dan drie jaren durenis
die termijn verstreken, dan moet de straf worden
ingetrokken, of de gestrafte officier op pensioen
worden gesteld. Natuurlijk kan de straf ook
vroeger worden ingetrokken de beslissing hier
over is aan den Minister overgelaten. Generaal
Boulanger blijft onder deze omstandigheden niet
verkiesbaar voor de Kamer, tenzij hij zijn ont
slag neemt uit den dienst. Verder moet hij de
keuze der plaats, waar hij zich wil vestigen,
onderwerpen aan de goedkeuring van den Mi
nister van Oorlog, terwijl hij later, indien hij
zich voor korteren of langeren tijd van zijne
woonplaats wil verwijderen, verlof moet vragen
aan de militaire autoriteiten.
Boulanger ziet feitelijk zijn traktement van
30,000 frcs. op 7200 frcs. gebrachthij kan niet
meer worden bevorderd, ook niet naar anciënni
teithij is niet vrij in zijne bewegingen en staat
als ’t ware onder politie-toezichtde eer van de
uniform te mogen dragen is hem, den dapperen
soldaat, niet vergund en zulk een straf kan
één persoon, de Minister van Oorlog, langs den
disciplinairen weg opleggen, zonder dat den ge
troffene het minste hooger beroep of ander rechts
middel ten dienste staat!
Al is die straf verdiend, dan kan zich de
Parijsche correspondent der Köln. Zeit. met zulk
eene machtsuiting gelukkig niet vereenigen.
Niet alle Duitsche bladen denken er zoo over.
De Fransche Regeering, zegt de Nordd. Allg.
Ztg., heeft kordaat gehandeld door generaal
Boulanger uit het actieve leger te verwijderen.
Het aarzelend weifelen, dat zoolang ten opzichte
van den generaal heeft geduurd, gold bij den
grooten hoop voor een bewüs van vrees en had
hem een aanzien gegeven, dat volstrekt niet op
feiten was gegrond. Door eene energieke daad
heeft President Carnot het beginsel van het
staatsgezag gehandhaafd. Nu aan den heer Bou
langer zijn standpunt officieel duidelijk is ge
maakt, zal de groote hoop ook wel het onder
scheid inzien tusschen de aangematigde en de
feitelijke beteekenis van den generaal.
Met den toestand van den Duitschen Keizer
schikt het vrij wel.
De Keizer heeft eene bizondere proclamatie
aan de bevolking van Elzas-Lotharingen op
gesteld, welke waarschijnlijk in het Rijks-
land zal worden afgekondigd. Het stuk moet
in hartelijken toon zijn geschreven.
Over de wanordelijkheden, welke bij de
plechtigheden in den Dom hebben plaats gehad,
wordt zeer geklaagd. Bismarck moet hebben
beloofd, dat een streng onderzoek zal worden
ingesteld.
Bij den optocht zijn eenige ongelukken voor
gevallen. Personen, die in de Thiergarten eene
zitplaats in de boomen zochten, zijn gevallen,
en ook zijn vele bereden politie-agenten en ca
valeristen van het paard gestort. De meesten
hebben door hun val ernstig letsel bekomen.
I
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Bolswardsche Courant
o—
...4.
op
is
