NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
I
leOWARO S« W0HSEBA9BM.
Bericht aan onze geachte Abonné’s
1
JJit pretoria en flmstreken.
1
1888.
Twintigste Jaargang.
No. 24.
Zeven en
VOOR
BUITENLAN D.
DONDERDAG 14 JUNI.
BI NNEN LAND.
De Geheimen van een Krankzinnigengesticht.
EW. AUG, KONIG.
<1
postwissel groot 50 centen.
T
2
Duitschland. Van Zondag wordt uit Berlyn
gemeld „De Keizer had een zeer goeden nacht.
De geringe belemmering in het slikken, welke
zich Zaturdag in den loop van den dag openbaar
de, is heden bijna geheel verdwenen. De Kei
zer stond te 10 uur op en begaf zich spoedig
naar het park. Gisterenavond had hij geduren
de ongeveer drie kwart uur een onderhoud
met den Minister Friedberg. Hedenmiddag te
12 uur ontving de Keizer den opperstalmeester
Rauoh, en na 1 uur den Rijkskanselier”.
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Bolsward, 9 Juni. Uit het heden ontvangen
jaarverslag der Algemeene verzekerings-maat-
schappij bij besmettelijke ziekten „de Philan-
troop” over 1887 bleek, dat in genoemd jaar
f 3790 werd uitgekeerd, waarvan Friesland het
leeuwendeel verkreeg, en wel: le omdat de
maatschappij daar het meeste leden telt, en 2e
omdat de gezondheidstoestand daar het minst
gunstig was. In Warga vooral heerschte in
het laatst van 1887 de roodvonk in zoo hevige
onzer abonné’s, of zü die
en aan ons bureau met
van een
Uit Potsdam meldt men van denzelfden dag
„Blijkens het heden uitgegeven bulletin heeft de
Keizer in de laatste dagen op nieuw eenige be
lemmering in het slikken ondervonden, doch is
dit van geen werkelijken invloed op den alge-
meenen toestand”.
Men zegt dat de gezant te Parijs, von Munster, eer
lang vervangen zal worden. Bismarck heeft niet met
den gezant op, omdat dezen direct met den Kei
zer correspondeert. De gezant zou niet eens ge
raadpleegd zijn bij de paspoort-quaestie.
De Keizerin heeft Zaterdag gevolg gegeven
aan het reeds vroeger opgevatte plan om, even
als zij in de provincie Posen heeft gedaan, ook in
de provincie West-Pruisen de door watersnood
geteisterde landstreken te bezoeken.
Na ’s avonds te voren met Prinses Victoria op
reis te zijn gegaan, kwam zij 's morgens vroeg
te Dirschau, van waar zij na een kort opont
houd de reis naar Mariënburg voortzette, om
vervolgens onder geleide der watersnood-commis-
sie naar Jonasdorf te varen, alwaar de vroeger
vermelde geweldige dijkbreuk heeft plaats ge
had. Van daar ging de reis per spoor naar El
bing en zoo terug naar Potsdam. De telegrafische
berichten uit Mariënburg en Elbing in de Köln.
Zeitung bevatten eene reeks bijzonderheden,
waaruit blijkt dat het vooral in die steden niet
ontbroken heeft aan luisterrijke ovatiën en uit
barstingen van geestdrift der bevolking.
In de bekende zaak van Singer tegen twee
zijner politieke tegenstanders is uitspraak gedaan.
De Redacteur Bachler en het gemeenteraadslid
Dopp werden veroordeeld tot 400 en 200 mark
boete wegens beleediging in het openbaar van
Singer, dien zij beschuldigd hadden aan zijne
werklieden slechts „hongerloonen” te betalen, enz.
Uit Odessa wordt aan the Daily News bericht,
dat de uitvoer van Russisch graan dit jaar bui
tengemeen groot belooft te zijn. Gedurende Maart,
April en Mei vertrokken meer dan 400 stoom-
booten uit Taganrog met graanladingen, uitge
zonderd nog de stoomschepen onder de 1000 ton
en de zeilschepen. Alleen in schepen onder
Britsche vlag werden in dit seizoen uit Odessa
reeds 35 millioen bushels graan vervoerd. Ook
te Nicolajeff en Sebastopol heerscht dezelfde bui
tengewone levendigheid. Al deze verschepingen
betreffen natuurlijk den sur-plus-voorraad van
het jongste seizoen. Wat den komenden oogst
aangaat, zoo belooft deze in de zuidelijke pro
vinciën, in Bessarabië en Taurida een overvloe
dige te zijn, zoowel wat gehalte als gewicht be
treft. Het loopende jaar zal dus waarschijnlijk
voor de Britsche stoombooten, die op de Rus
sische havens varen, zeer gunstige resultaten
opleveren.
Bij den aanvang van het DERDE KWARTAAL van 1888, zijn wij ditmaal in de gelegen
heid onzen abonné’s de prachtigste PREMIE aan te bieden, die wij tot heden hebben
gegeven, de beste penne vrucht van den beroemdsten romanschrijver onzer dagen, en wel
„DOKTER JANIN.”
ROMAN VAN
Dit boek wordt, evenals vorige premiewerken, uitsluitend voor geabonneerden op ons Blad
verkrijgbaar gesteld voor den spotprijs van
UIIIIITIG CE.1TRN.
In dit nummer is een advertentie met 15 O IN geplaatst. Elk
met 1 Juli abonné wenschen te worden, heeft het recht die te teekenen
bijvoeging van 40 centen in te zenden. Abonné’s buiten de stad tegen inzending
postwissel groot 50 centen.
Het boek wordt 15 Juli aan alle inteekenaren franco afgeleverd.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
VERSLAG van de Vergadering van de
Xlle Afd. der Friesche Maatschappij van
Landbouw en Veeteelt, gehouden den
8 Juni 1888, bij Meijer te Witmare um.
De Vergadering leverde een treurig blijk van
belangstelling in vergaderingen waar belangen
van den landbouw worden besproken. Van de
ruim 160 leden waren slechts 6, (zegge Zes)
ter vergadering.
Nadat door den voorzitter de vergadering was
geopend, werden de notulen der vorige vergade
ring gelezen en goedgekeurd.
Punt 2. Verslag, rekening en verantwoording.
De rekening sloot met een voordeelig saldo
van f 175,22 welk bedrag belegd is, in de Nuts-
spaarbank, Arum c.a.
Punt 3. Ingekomen Missive van den heer A.
Draaisma de Vries, om weder inhuring van 't
Jachtrecht.
Besloten pogingen aan te wenden om van de
eigenaars wederom vrijheid te verkrijgen tot ver
pachten van ’t jachtrecht. De verpachting echter
te wijzigen en wel
a. te verpachten om alleen met geweer te
jagen, op vogels en waterwild enz.
b. het recht om hazen te vangen alleen aan
de lange jacht te verpachten.
Tevens de bepaling er aan te verbinden, dat
jagers, sub aaan geene andere personen ver
gunning mogen verleenen dan aan hunne vaste
jagers.
Punt 4. Concept-statuten der Maatschappij.
De afgevaardigden werden verzocht bij vast
stelling der statuten op enkele art. waarvan
wijziging, der vergadering wenschelijk voorkwam,
te willen letten.
Punt 5. Algemeene voorstellen. Geene.
Met de hoop dat op eene volgende vergade
ring ook andere leden het bewijs mochten leveren
dat alle belangstelling in de onderlinge be
spreking van landbouwbelangen, niet geheel was
verdwenen, sloot de voorzitter den heer Zijsling
deze vergadering.
Van, voor velen bekende zijde, ontvang ik nu
en dan berichten, die mij in staat stellen een en
ander mede te deelen uit de hoofdstad en om
streken der Zuid-Afrikaansche Republiek, waarvan
ik verwachten mag, dat de mededeeling aan de
meeste lezers welgevallig zal zijn.
Allereerst geef ik plaats aan het verhaal dat ik
opgemaakt heb uit de uitvoerige beschrijving van ’t
geen in betrekking staat tot de „inzwering” van
den op nieuw tot Staatspresident gekozen heer
S. J. P. Krüger en dat opgenomen is in het
„Nieuws van den Dag" van 11 Juni. Ik laat dit
volledigheidshalve, ook met het oog op hen die
het genoemde dagblad niet lezen, aan de volgende
beschrijving van de hoofdplaats en eenige andere
bijzonderheden voorafgaan.
Zoo sta dan hier eerst
I.
De „inzwering"’ van den Staatspresident,
„De Volksstem" geeft zeer uitvoerig verslag
van de plechtigheid der „inzwering”, gelijk het
heet in het eigenaardig Hollandsch der Trans-
valers, van den bij vernieuwing tot Staatspresident
verkozen Heer S. J. P. Krüger.
Den 7n Mei werd eene vergadering gehouden
van den Volksraad, waarin de herkiezing van den
Staatspresident officieel werd bekend gemaakt,
bepaald werd, dat den volgenden dag de „inzwe
ring” plaats hebben zou te 11 uur en door den Heer
Krüger eene rede uitgesproken werd, welke wij
een troonrede zouden noemen.
Den 8sten Mei heeft de plechtigheid der „inzwe
ring” plaats gehad, en waarlijk deze dag is een
feestdag geweest voor heel het volk der Z.-A.
Republiek.
Eigenaardig republikeinsch geschiedde dit, zoo
schrijft de redactie der Volksstem"niet in een
besloten ruimte, waar alleen enkele uitverkorenen
den toegang hebben, maar coram populiin het
openbaar, ten aanschouwe van het geheele volk,
onder den vrijen hemel.
Op het ruime kerkplein stond een prachtige eere-
boog en was een ruime tribune opgericht. Daar
waren, niet ver van het Landdrostkantoor, de
schoolkinderen saamgekomen met de Transvaalsche
vierkleur. Eene afdeeling der bereden artillerie
nam daar stelling. Daar verzamelden zich al de
verschillende rechterlijke en burgerlijke hoofdrech
ters en ambtenaren, de Heer Lucas Meyer, Staats
president der Nieuwe republiek, met welke de
Zuid-Afrikaansche onlangs een verbond gesloten
heeft, met den president en Staatssecretaris van
diens Volksraad, de Consul-Generaal van Por
tugal, de Consuls van Frankrijk, Zwitserland en
Duitschland. de leeraren der drie Hollandsche ker
ken te Pretoria en anderen.
Eerst hield, op de tribune, de Volksraad eene
zitting in de open lucht, en nadat de notulen ge
lezen waren der plechtige vergadering van den
vorigen dag, werd de commissie afgevaardigd, die
benoemd was om den President naar de tribune
te geleiden.
Op het bepaalde uur verscheen deze in zyn rij
tuig, voorafgegaan door de artillerie en de burger-
eerewacht, gekleed in witte broek en zwarte jas,
mate, dat in zeer korten tijd op een ledental
van pm. 300 een som van f 920 werd uitgekeerd.
Dat de gezondheidstoestand in Friesland slecht
was blijkt hieruit, dat van de uitgekeerde f3790
het gedeelte ad f 2660 in deze provincie bleef,
terwijl de 10 overige provinciën de resteerende
f 1130 bekwamen, ofschoon bijna de helft van
de ingeschreven leden elders wonen.
In de heden gehouden algemeene vergadering
van aandeelhouders werd de door de directie
overgelegde rekening en verantwoording met het
verslag, alsmede de balans over 1887, vastgesteld.
Het dividend werd bepaald op 5 pet., terwijl
f 505.20 als reserve werd afgezonderd.
De heer C. W. C. T. Visser Fz., die als com
missaris moest aftreden, werd herkozen en liet
zich de benoeming welgevallen.
Zuidoosthoek van Friesland, ’t Was
Zondag. De vrome schare ging op naar het
kerkgebouw om gesticht te worden door de woor
den des leeraars, die dan ook weldra verscheen
en den kansel beklom. Hij sprak met vuur en
gloed tot de geloovigen, doch te midden zijner
rede richtte hij herhaaldelijk geheimzinnige blik
ken naar boven, als bemerkt hij eenig verdacht
geluid, in welke meening hij nog versterkt werd
doordat er telkens stof op den grooten Staten
bijbel viel, die daarom ieder oogenblik moest ge
reinigd worden. Op de kraak waren aller oogen
naar één punt gericht en tevens was daar onder
de hoorders eenig gefluister merkbaar. De leeraar
ging echter voort te spreken over zonde, verlei
ding, over Satan enz., doch eensklaps vertoont
zich over den rand van het klankbord eene witte
hand, die den prediker deed verbleeken en hem
de woorden in den mond besterven. Met inspan
ning van krachten gaat hij echter verder en zijn
moed herleeft eerst toen de geheimzinnige hand
weer verdwynt. Niettegenstaande den ernst van
het oogenblik vertoont zich op veler gelaat een
glimlach, vooral toen men eindelijk de oorzaak
der verschijning begint te raden. De koster
verdwijnt uit de kerk en met behulp van een
ladder tegen den buitenmuur van het gebouw
wist hij de geheimzinnige hand met hetgeen er
aan vast zat, naar buiten te loodsen.
Wat was het geval? Een paar kleine jongens
speelden voor den aanvang der godsdienstoefe
ning in de kerk, klommen op het klankbord van
den preekstoel en hielden zich daar plat op den
buik liggende schuil. Een hunner was zelfs nog
stout genoeg dominé de hand te laten zien, toen
de man in alle ernst bezig was het zaad onder
de geloovigen uit te strooien. Fr. Crt.
Men schrijft uit Monnikendam „In het bo
venlokaal van den heer H. Oostindië sprak Za
terdagavond de heer Domela Nieuwenhuis over
„Wat willen de SociaaLDemocraten”? Daar an
dere koffiehuishouders hun lokaal niet voor der
gelijke sprekers willen afstaan, moest men zich
met een kleiner behelpen, dat dan ook geheel
gevuld was. Behalve de arbeidende stand, waren
er ook andere personen aanwezig. Opmerke
lijk is het, dat de toon en de wijze van het ver
kondigen zijner beginselen zoozeer afstak bij som
mige artikelen in Recht voor Allen. Op de voordracht
viel niets aan te merken; men zou die zelfs ge
moedelijk kunnen noemen. Geen zweem van
scheldwoorden of beleediging. De vergadering
ging kalm uiteen.”
Van de hand van den heer Th. van der
Loos is een brochure verschenen, getiteld „Bu-
maland”. De schrijver zet daarin zijn bezwaren
uiteen tegen de beraamde drooglegging van de
Zuiderzee. „Niettegenstaande anderen al hun
moeite aanwenden zegt hij in een woord vooraf,
„om te bewijzen, dat een drooglegging der Zui
derzee een werk is van groot belang, dat veel
voordeelen zal afwerpen, hebben wij niet ge
schroomd tegen over de licht- de schaduwzijde
te stellen, tegenover de voor- de nadeelen te
doen uitkomen, en wij zijn daarbij meer bepaald
van een practisch standpunt uitgegaan.”
De heer van der Loos ziet in het droogleg-
gingsplan enkel schade voor den droogmaker,
voor den aanstaanden Zuiderzee grondeigenaar,
en voor den landbouwer, den aanstaanden Zui-
derzee-polderboer.
Moet dan de Zuiderzee blijven, wat zy is?
„Zeker,” zegt hij, „moet die waterwolf gebrei
deld, getemd, overwonnen worden, maar langs
den kalmen, geleidelijken, rustigen weg, gelyk
ons de vaderen zijn voorgegaan o. a. door indij
king van het Oude en Nieuwe Bildt, Waard en
Groet, den Anna Paulownapolder enz. De Zui
derzee in den loop der eeuwen weder te doen
verdwijnen, zooals zij in den loop der eeuwen
ontstond en machtig werd, dat is de weg, dien
men naar onze meening te dezen opzichte moet
trachten te bewandelen. Door telken jare rustig
voort te gaan en nu hier en dan daar een gun
stig gelegen en vruchtbaar gedeelte in te dijken,
zal men eindelyk zoover komen, dat het oude
meer Flevo weder tot zyn oorspronkelijke be-
teekenis is teruggebracht en dat de gronden, die
het water eenmaal aan onze verschillende pro
vinciën heeft ontnomen, daaraan weder onder
verbeterde omstandigheden en in vruchtbaarheid
vermeerderd, worden toegevoegd. Maar dan moet
men geduld hebben, met kalmte en overleg te
werk gaan en vooral er niet byzonder op gesteld
zyn iets grootsch, iets indrukwekkends, iets glo
rierijks tot stand te brengen. Geen roemzucht
noch effectbejag, maar nyverheid, geld verdienen
moet de leidende gedachte zyn,”
I met een blauw lint om den hoed en elk dragende
de nationale vlag. Onder het luide gejuich, dat
opsteeg uit de dichtopeengepakte menigte, uit al
de „spiders en karren, dragende de bloem van
wat Pretoria schoons kan aanbieden,” besteeg de
President de tribune en nadat het „leve onze
President” tot stilte was gekomen, hief het kinder
koor het volkslied aan, „de Vierkleur van de
Transvaal” en sprak daarna Ds. Bosman een
gebed uit, om den zegen des Allerhoogsten af
te smeeken over deze plechtigheid.
Daarna had de voorlezing plaats van het volks-
raadsbesluit betreffende de „inzwering”, de op
noeming uit de grondwet van de hoedanigheden
waaraan een Staatspresident moet voldoen en den
eed dien hij moet zweren.
Aan het einde sprak Krüger, met krachtige
stem. „Zoo waarlijk helpe mij God almachtig”.
Het kinderkoor hief uit den 134sten Psalm aan
„Dat ’s Heeren zegen op u daal”
„Zijn gunst uit Sion u bestraal”,
de artillerie loste uit hare karabijnen een drie
voudig salvo, en terwijl Z.H.Ed. den eed onder-
teekende, verkondigden de kanonnen uit het kamp
den volke, dat de oude Staatspresident zijn eed
als zoodanig had afgelegd.
Nu volgden de toespraken van den President
des Volksraads, van den Staatspresident, de voor
lezing der adressen van de leden van den uit
voerenden Raad, van de ambtenaren van den Staat,
van een aantal burgers, van den Heer Gey
van Pittius, goudcommissaris van Carolina, van
den President der Nieuwe Republiek en diens
Volksraad. De Heer Borel overhandigde Z.H.Ed.
uit naam der schoolkinderen eenige bouquetten
en Ds. Goddefroy sloot de plechtigheid met een
dankgebed.
Het zou te veel ruimte wegnemen, indien wij,
al ware het slechts de hoofdzaak, meedeelden van
al deze toespraken en adressen, maar dit moet er
van opgeteekend worden, dat uit allen klonk een
toon van bijna kinderlijke hartelijkheid jegens,
en een vast vertrouwen op den opnieuw benoem
den President, maar bovenal dat er uil sprak een
geest van oprechte vroomheid en waarheid.
Met recht mag de redactie der Volksstem" schrij
ven „Er werd natuurlijk gesproken. Wij koeste
ren omtrent de rede van den Heer Krüger twee
overtuigingen, vooreerst, dat men zijne rede zake
lijk en gewichtig zal noemen en dat men haar onver
deeld zal goedkeuren. Wat hij sprak was helder,
eerlijk, duidelijk”.
Te 1 uur was de plechtigheid afgeloopen. Den
ganschen dag echter was er feest. Des avonds had er
in het kamp eene schijfschieterij plaats bij electrisch
licht en werd aldaar vuurwerk afgestoken en eenige
dagen later zouden de kinderen van alle scholen
onthaald worden.
M. E. van der MEULEN.
T i I
Bolswardsche Courant
i
O
Franco per post 95 Cents,
I
