NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
O1SWARB EN W0HS5BJ.MÏI.
I
I
I
De naam „Amerika.”
I
DE LANDLIGA.
fc
1888.
Zeven en Twintigste Jaargang.
No. 36.
VOOR
DONDERDAG 6 SEPTEMBER.
BINNENLAND.
BUITENLAND.
X
tl
4
Mi
M
E
ft
VAN DER VEN.
I
I
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
te zenden.
22 Aug. ’88.
In een onzer ïïollandsche bladen komt om
trent den naam Amerika” het volgende voor:
Algemeen wordt aangenomen dat ons wereld
deel zijn naam ontleent aan den Italiaanschen
gelukzoeker Americus Vespucius. Hij was het,
die in het jaar 1507 een verhaal zijner reisbe
schrijving het licht deed zien, gedrukt in de
Latijnsche taal en uitgegeven te St. Dié in Lo
tharingen, door den boekhandelaar Martinus
AV aldseemüller zich volgens de schoolvossigheid
dier eeuw noemende: Hylacomulus. De laatste
onderzoekingen echter, vooral van Fransche ge
leerden, trokken dien oorsprong in twijfel. De
Fransche geleerde Jules Marion te Besan?on en
zijn Amerikaansche stamgenoot, Thomas St. Bros
te New-York, trachtten duidelijk aan te toonen
uit de officieele rapporten en kaarten van die
dagen, dat Amerika van oorsprong eenlndiaan-
sche naam is. Op een schetskaart van 1498 komt
de naam Amaraca in meer dan zes verschillende
verbindingen voor, als
Amaracanana, Catomaraca, enz. De hoofdstad
van den machtigsten stam der Indianen heette
Amaru, dat „Kruis” beteekent, wat de overwin
naars, de Spanjaarden, in het eerst niet weinig
in verlegenheid bracht. Op tempels en huizen
vond men in het rijk der Inca’s overal kruizen
aangebracht, ja de hoogepriesters van den stam
droegen een hoofddeksel, gekroond met een kruis,
dat sprekend overeen kwam met den „tiara” of
drievoudigen kroon gedragen door Z. H. den
Paus. Was een der heiligen hun wellicht vóór
geweest, en had hij die Heidenen reeds bekeerd?
Het denkbeeld was niet aangenaam bij al het
goud, dat slechts voor het oprapen lag en de
weinige waarde, die de Indianen aan dit metaal
schenen te hechten. Paus Paulus IV nam spoe
dig dit gewetensbezwaar weg, toen hij per bul
alle Indianen voor kinderen van den duivel ver
klaarde. Dooh ter zake: Vespucius zelf landde
volgens z|jn eigen verhaal in Amaracapana (thans
71
Onder dezen naam bestaat zoowel in Ierland
als in Duifschland eene vereeniging. De lersche
Landliga ijvert voor de verbetering van den toe
stand der landbouwende bevolking in Ierland.
De Duitsche Landliga strijdt voor de opheffing
van het privaatgrondbezit.
Wij wenschen de aandacht op laatst genoem
de vereeniging te vestigen, omdat zij ook in ons
vaderland aanhangers vindt van hare beginse
len, niet alleen onder de sociaal-democraten, die
alle kapitaal willen opheffen, maar ook vele an
deren, die in de ongel ij ke verdeeling van het
grondbezit niet alleen een onrecht, maar ook de
bron van alle maatschappelijke ellenden zien.
Men kan niet ontkennen, dat in onzen tijd het
verschil tusschen armen en rijken verbazend groot
is. Er zijn enkele rijke grondbezitters, wier in
komsten wellicht het honderdvoudige bedragen
van hetgeen zij voor hun onderhoud noodig heb
ben, en tegenover ieder van hen staan mis
schien honderd natuurgenooten, die, van grond
bezit verstoken, zelfs met inspanning van al hun
ne krachten, nauwelijks in hunne behoeften
kunnen voorzien. Onwillekeurig rijst dan ook
bij velen de vraag: „Waarom heeft zulk een
grondbezitter zoo veel, en waarom de arme zoo
weinig
Het is bekend, dat communisten en socialis
ten, vooral te Parijs, na de omwenteling van
1848, die ongelijkheid wilden herstellen door het
recht op den arbeid te erkennen, nationale werk
plaatsen te doen verrijzen en zelfs in de Nieuwe
Wereld koloniën met gemeenschap van goede
ren te stichten. Maar wij weten ook, dat al die
pogingen tot sociale hervorming, tot wegneming
der maatschappelijke ellende in de uitkomst niets
ander hebben opgeleverd dan teleurstelling.
Toch bleek de aandacht op die ellende geves
tigd, die zich vooral ia de achterbuurten der
groote steden vaak op zoodanige wijze vertoont,
dat de menschenvriend uitroept„Hier moet hulp
verschaft en bijstand geboden worden. Waar de
kinderen der weelde zich in overvloed baden,
mag men geene medemenschen laten omkomen
van gebrek!”
Men peinsde op de oorzaak van die ellende.
Men vond haar in de ongelijke verdeeling der
aardsche goederen. Men zocht naar middelen,
om die oorzaak weg te nemen. De grondbe
zitters leiden in den regel een onbezorgd leven.
Men zou dus naar veler oordeel in den
nood der armen kunnen voorzien, door alle huis
vaders tot grondbezitters te verheffen. De grond
is de kweekplaats der voedingsmiddelennie
mand zou dus gebrek hebben aan voedingsmid
delen niemand zou dus gebrek hebben aan voed
sel, zoo hij over een zeker gedeelte van den grond
kon beschikken.
Hiertoe moest het grondbezit van particulie
ren worden opgeheven en de geheele bodem het
eigendom worden van den Staat. Deze zou dan
de macht hebben om het groote onderscheid tus
schen armen en rijken weg te nemen en aan den
rampzaligen toestand een einde te maken, door
aan elk dezer laatsten een stuk grond af te staan.
In dien geest zijn een aantal merkwaardige ge
schriften in het licht verschenen. In de eerste
plaats van Henry George, een Amerikaan, die
ook in Engeland werkzaam was en er eene „Eng
lish Land Restoration Leage” deed tot stand
komen. In Duitschland verkondigde reeds in
1854 Goszen in zijne „Entwickelung der Gesetze
des menschenlichen Verkehrs” het beginsel, dat
het grondbezit in handen moest komen van den
Staat. Vooral echter werd dit beweerd door
Stamm in het geschriftDie Erlösung der dar-
penden Menschheit”, dat in 1884 eene derde uit
gave beleefde, door Flürscheim in zijn vlug
schrift; „Auf Friedlichem Wege” en door von
Helldorff-Baumersrode in zijn boek„Verstaat-
lichung des Grund und Bodens odor Schütz-
zölle.” De verspreiding van die geschriften in
Duitschland heeft aanleiding gegeven tot het
stichten van eene landliga, die den 4en Juli 1886
te Berlijn is tot stand gekomen. Die vereeni
ging wenscht geheel onzijdig te blijven op staat
kundig gebied, maar enkel te streven naar de
verwezenlijking van haar ideaal, namelijk den
overgang van het grondbezit in de handen van
den Staat en de verplichting van den Staat, om
een gedeelte van den grond ter beschikking te
stellen van eiken huisvader.
Die leer vindt gelijk wij reeds zeiden
ook voorstanders in ons vaderland. Wij achten
het dus geenszins van belang ontbloot, om daar
over eenige beschouwingen mede te deelen.
Al ware ook, door alle huisvaders tot grond
bezitters te verheffen alle maatschappelijke el
lende van onzen tijd weggenomen wat wij
niet inzien, toch zien wij niet in, hoe de Staat
met inachtneming van de wet der rechtvaardig
heid zich van den grond van particulieren kan
meester maken. Men wijst wellicht op de ont
eigeningswet, doch men vergete niet, dat deze
is een wet ten algemeene nutte en men zou
moeilijk kunnen beweren, dat eene onteigening
van alle particuliere gronden ten nutte zou zijn
van de breede schaar der grondbezitters, dies
ten algemeene nutte.
Men spreekt wellicht van de landbouwwet der
Israëlieten in Palestina, waar geen grond in
duurzaam bezit werd gegeven, of misschien van
de dessa’s op Java, waar de gronden gedurig op
nieuw worden verdeeld, Het zou kunnen z tja
dat men beweerde dat ’t geen aldaar mogelijk
was of is, ook in Nederland mogelijk zou wezen.
Die meening is echter niet de onze. De bevol
king in Palestina en in gemelde dessa’s was van
den beginne af van alle grondbezit verstoken.
Zij kon haar kapitaal, de vrucht van haren ar
beid, niet in grondbezit vastleggen. Geheel anders
is van ouds de toestand in ons vaderland. De
vorsten verleenden grondeigendom aan de edelen
en deze laatsten verkochten dien weder bij ge
deelten aan anderen. Wie door schranderheid,
vlijt en spaarzaamheid een zeker kapitaal als een
onbetwistbaar en rechtmatig eigendom had ver
gaderd, kocht daarvoor veelal grond, om dien te
verpachten en alzoo rente te trekken van zijn
geld. In ons oog is derhalve het grondbezit van
particulieren een rechtmatig, onaantastbaar eigen
dom. Men kan den eigenaar van het alzoo door
hem verkregen deel van den grond evenmin be-
rooven als van zijn overig kapitaal, zonder tot
de geweldenarij van het sociaal-democratisch
programma te vervallen. Al werd ook alle ellende
door dien roof weggenomen, toch zou men daar
toe niet zijne toevlucht kunnen nemen, zonder
de afschuwelijke leer te huldigen, dat het doel
de middelen heiligt.
Brengt men hier tegen in, dat men immers
de tegenwoordige grondbezitters schadeloos zou
kunnen stellen voor hun verlies, dan vragen wij
Wie zal die schadeloosstelling betalen Antwoordt
men hieropDe Staat, dan zeggen wijDe
Staat is, wat het financiëele betreft, het geheel
der belastingschuldigen. Deze zijn in de eerste
plaats de grondeigenaars, zoodat dezen ten slotte
hunne eigene schadeloosstelling zouden moeten
betalen. Onteigening met schadeloosstelling van
den Staat zou dus een roof en alzoo een scha
delijk onrecht wezen, waartegen de Staat juist
moet waken.
Maar laten wij eens een oogenblik onderstel
len, dat al het grondbezit in Nederland in han
den was van den Staat, en dat deze aan eiken
huisvader een gedeelte daarvan ten gebruike gaf.
Zou daardoor de maatschappelijke ellende wor
den weggenomen Wij ontkennen dit ten sterk
ste. Juist zij, die onder deze ellende het meest
gebogen gaan, zijn het minst geschikt om als
landbouwers op te treden. Zij zouden niet we
ten, wat zij met den hun toebedeelden grond
moesten aanvangen. Het was hun niet geoor
loofd dien te verkoopen, en er zouden geene
liefhebbers zijn, om dien te huren, want ieder
bezat immers den noodigen grond.
Er zou voorts eene belangrijke gelegenheid
tot geldbelegging en alzoo tot kapitaalvorming
ontbreken, en bij gebrek aan kapitaal zou het
niet mogelijk zijn, groote ondernemingen tot stand
te brengen en werk te verschaffen. Daarom, al
betreuren wij het, dat het grondbezit niet meer
verdeeld is, achten wij het streven der Landli
ga in Duitschland eene hersenschim.
Neen, door opheffing van het particulier grond
bezit, al kon zij zonder schennis van het eigen
domsrecht geschieden, wordt de ellende der ar
men niet weggenomen. Men denke aan het woord
van den minister Modderman „Tot diegenen,
die meenen dat men door herziening van wetten
alleen zedelijke of maatschappelijke kwalen ge
nezen kan, tot hen zeg ikherziet u zelven.
ben plaats gehad in Ierland, bij het verwijderen
van
hun hoeven. De politie viel Zaterdag het huis
van
huis was sterk gebarricadeerd en de politie werd
met steenen en kokend water begroet, zoodat zij
telkens terug moest trekken. Na een woeden
den strijd, die bijna twee uren duurde, gelukte
het der politie het huis binnen te dringendaar
binnen echter werd de strijd nog heviger, toen
men Tully wilde arresteeren.
Achttien jonge mannen werden gearresteerd,
die allen min of meer ernstig gewond waren.
Dr. Mackenzie’s werk zal thans tegen het
einde dezer maand verschijnen en getiteld zijn
„De treurige Ziektegeschiedenis van Frederik de
Goede.
Te Glasgow werd een diner gegeven ter eere
der 15 Fransche werklieden, die de tentoonstel
ling hadden bezocht. De burgemeester presi
deerde. Den gebruikelijken toast op de Koningin
weigerden de vreemde gasten te drinken, in hun
qualiteit van socialisten. De Engelsohen scbjjnen
hierover niet uit humeur te zijn geraakt en «Uns
liep goed af»
Venezuela) en zelfs de wieg der Inca’s aan het
meer van Titicana (in Peru) droeg den naam
Aymaraca. Dat de Lotharingsche boekverkoo-
ker in den waan heeft verkeerd dat Amerigo
Vespuci, wiens reisverhaal hij op last van den
Hertog van Lotharingen uitgaf, uit ijdelheid zijn
naam aan het werelddeel gaf, is mogelijk, doch
bewijst weinig tegen de publieke documenten,
welke in den laatsten tijd aan het licht zijn ge
komen. Het is de particuliere correspondentie
van Keizer Karel V. Uit deze blijkt, dat Pi
zarro den Keizer mededeelt, dat hij den Inca
Hwascan, in de vesting And Amarica heeft ge
vangen genomen, die later toevallig in de ri
vier And-Amarica was verdronken.
Dat de groote bankiers, Welfer te Augsburg,
den Keizer mededeelen, dat hunne agenten het
plan hadden de hoofdstad van het rijk Cundin-
Amaraca (thans Bogota) te bereiken van af de
kust van Amaracapana (Venezuela) en vrijgeleide
vragendat het tegenwoordige Maracaibo toen
Tamaragua werd genoemd, enz.
Is het dan niet meer dan waarschijnlijk dat
Keizer Karel V in persoon Amerika ten doop
heeft gehouden en het nieuwe werelddeel met
dien naam heeft bestempeld Ten minste toen
hij den Limburger Kremer, (beter bekend als
Gerhardus Mercator) last gaf zijn beroemde we
reldkaart te vervaardigen, die in 1541 het licht
zag, vindt men het geheele land met dien enke
len naam Amerika aan geduid. III. Zeit.
Alleen reeds om het belangrijk onderwerp ver
dient bovenstaand opstel een plaats. Toen ik
in een Engelsch tijdschrift, eenige jaren geleden,
voor het eerst met die of soortgelijke veronder
stelling kennis maakte, kwam zij mij voor ter
nauwernood eenige ernstige aandacht te verdie
nen. Nu zij andermaal mii onder het oog komt,
en wel in een Nederlandsen gewaad uit het oor
spronkelijk Duitsch getogen, nu meen ik het vol
gende tegen haar te moeten in brengen.
In het nieuwste, nog niet geheel voltooide werk
Narritare and critical History of America, Edited
bij Justin Winsor, Chapt I en II, handelende
over Columbus en Amerigo Vespicius, komen
afdrukken voor van alle tijdens beider leven be
staande kaarten van den Atlantischen Oceaan
en aangrenzende landen. Op eene kaart, voor
stellende de aarde ten tijde van Aristotalis en
Alexander, komt ter plaatse waar nu een deel van
Zuid-Amerika ligt, het eiland Atlantic, (ook uit
voerig hij Pluto vermeld) voor. Een Portugeesche
kaart van 1490 weet van wat nu Amerika had
letterlijk niets. Op een door Columbus, vriend
Behaim in 1488 vervaardigde globe komt de naam
„Antilia” voor, overigens van heel Amerika niets.
Op de kaart van La Cosa, 1500, komen alleen
de namen Cuba, La Espanola en Costa de Perias
voor, op die van zijn tijdgenoot Cantino alleen
de naam Has Antilhas. Op een kaart van Pater
Martin van 1511 vindt men tal van namen, maar
daaronder niet een die zweemt naar America of
iets dergelijks. Integendeel, ter plaatse waar
nu Maracaibo ligt, leest men het woord „egen-
baico”. Ook op de orbis pictus van Pholomeus
van 1513 vindt men hetzelfde. Ik zou dus wel
eens willen weten, waar die schetskaart van 1498
te vinden is, en neem de vrijheid te vermoeden,
dat zij alleen in de verbeelding des schrijvers
bestaat. Neen, het is wel zeker dat de naam
America, van Amerigo Vespuvius komt, al is
het de moeite waard om eens op te geven, hoe
dat in zijn werk is gegaan.
De correspondentie tusschen Karel V en Pi
zarro kan ik, helaas! niet controleeren. Trou
wens zij legt weinig gewicht in de schaal.
Red.
Het bovenstaande kwam mij voor belangrijk ge
noeg te zijn om in uw blad opgenomen te worden.
Ik nam dus de moeite het af te schrijven en U
Rusland. Een invloedrijk persoon van het
Russische hof is te Berlijn aangekomen van
Gmunden, waar hij de Czarin een beleefdheids
bezoek had gebracht, en verzekerde den corres
pondent der Indépendance stellig, dat van al de
berichten omtrent een nihilistisch complot, dat
te Peterhof ontdekt zou zijn, niets aan is. De
verhalen omtrent dit denkbeeldige complot heb
ben aan het hof te St. Petersburg een slechten
indruk gemaakt en men is er zeer vertoornd
over.
Servië. De Koningin heeft besloten te Bu
charest te blijven, zoolang het proces duurt.
De advokaat der Koningin heeft een langdurig
bezoek gebracht aan den metropolitaan van Bel
grado. Elke poging tot verzoening is opgegeven.
In de memorie van haar advocaat heeft de
Koningin verklaarddat zij misschien wel eens
tegen den Koning in het bijzijn van vreemdelin
gen woorden heeft gebruikt, die zij thans betreurt,
maar dat was het gevolg van gekwetste genegen
heid en van berichten, die zij had gekregen, welke
haar grieven moesten dat zij verre van met vij
anden des Konings te heulen, juist mannen raad
pleegde als Ristics en Stovatovitch, die door den
Koning herhaaldelijk als raadslieden waren ge
kozen; dat haar vriendschap met den Russischen
gezant Persiani niets met politieke intriges te
maken haddat de Koning zelf meermalen het
plan had opgevat te abdiceeren, maar dat zij
daarop op nooit had aangedrongen. De Koning
in geeft toe dat zij geen gelukkig leven leidde
als vrouw, maar als moeder had zij steeds haar
plicht gedaan.
Wonseradeel, 1 Sept. Bij de door het Ge
meentebestuur gehouden aanbesteding is aanne
mer geworden van
a. het vernieuwen van eene draaibrug en het
herstellen van twee loopbruggen te Makkum W.
P. Visser aldaar, voor f 449
b. het uitvoeren van herstellingen aan de
Ruurdazijl, onder Hartwerd, J. R. Feenstra te
Burgwerd, voor f 498.98
c. het maken van een gedeelte bestrating te
Witmarsum J. G. Dijkstra te Arum, voor f258.
Workum. De heer J. G. Bruining, pred.
bij de Herv. Gemeente alhier, heeft een beroep
ontvangen naar Sommelsdijk.
Stavoren, 1 Sept. Behalve, dat gedurende
volle drie maanden geen enkel sterfgeval alhier
heeft plaats gehad, kan gemeld worden dat de
scheepvaart-beweging hier veel levendiger is dan
verleden jaar. Of het daaraan of aan andere
oorzaken moet worden toegeschreven, weet in
zender niet, maar zeker is het, dat het in de
laatste jaren zoo verbazend opgeknapte plaatsje,
dit jaar opnieuw in uitwendig aanzien is toege
nomen. Zoo is b. v. hier gebouwd een zeer net
koffiehuis, tevens voorzien van eenige logeerka
mertjes, eene flinke slachterij, terwijl eindelijk,
in de plaats van de oude pastorie der hervormde
gemeente, een modern heerenhuis is gebouwd,
om den te beroepen predikant tot woning to
verstrekken.
Zaterdagavond werd in den laatsten trein
van Nijmegen naar Arnhem, even buiten het
station Nijmegen, de Westinghouse-rem in wer
king gesteld. Toen de trein stilstond bleek, dat
in een der waggons derde klasse een vechtpar
tij was ontstaan, uit een woordenwisseling, die
reeds aan het station was begonnen. Een der
reizigers, voor zich zelf gevaar duchtende, had
den trein tot stilstaan gebracht. Door de con
ducteurs werden de strijdlustige kermishouders
gescheiden.
De Post komt op voor hare vriendenzij
neemt de Limburgers in bescherming maar
zij doet dat op hare wijs.
Dat wij van „beschaving in Limburg” spraken
bij de vermelding van het feit, dat te Put een
man en zijne vrouw des morgens om 5 uur hunno
woning verlieten, na hun negenjarig zoontje aan
een boom te hebben gebonden, en eerst des na
middags om 3 uur terugkeerden, kan het blad
niet verdragen. Het zegt:
„In dezelfde courant (A. C.) lezen wij van een
dronken woesteling, die slechts door de vereenigde
krachten van politie en burgerij achter slot ge
bracht kon wordenvan eene vrouw, die baren
man op den eersten ex-kermisdag duchtig toe
takelde van twee pasgeboren kinderen, wier
lijkjes resp. in een goot en in een privaat ge
vonden werden, alles hier ter stedevan een
werkman in een der Zaansche steden, die onder
handelt om zijn kind te verkoopen.
„Zijn dit nu ook staaltjes van de beschaving
in Gelderland en Noord-Holland
„Het zou, dunkt ons, meten met één maat zijn.
De Post zal in de oogen barer lezers gelijk
hebben; maar zjj misleidt die lezers. Zij heeft
juist het belangrijkste gedeelte van het bericht
uit Put weggelaten en natuurljjk 4niet zonder
reden, want dat gedeelte verklaart onze opmer
king.
„Door de politie ondervraagd, verklaarden de
ouders, het kind niet naar hun werk te kunnen
medenemen, maar steeds aan een boom vast te
binden «n, zoo voegden gjj er bjj, dit ook te zul»
len blijven doen" Amk, Cour,
Engeland Ernstige wanordelijkheden heb-
eenige pachters van Lord_ Clanricard’e van
den pachter Tully te Clarence aan. Het
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Bolswardsche Courant
l'
i
J
s
ii
"De Nederlander"' te Chicago, No. 32 Redactie Uden
Masman.
'1
1
r
