NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOLS WAR» EK W0HSS849SSI
EEN WE LEVENSEINDE.
I
'j
I
1
fl
i
1888.
Zeven en Twintigste Jaargang.
VOOR
DONDERDAG 20 SEPTEMBER,
BINNENLAND.
I
BUITENLAND.
Vanaf heden
DEPOT
i
m
t
H
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
X
X
X
X
man
men
i.
a
t
i
i
JM
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
I
Cl
Vervolg en Slot.
Hoewel dan weinig in getal, begaven wij ons
ten twee ure op weg door de laan, die naar het
dorp Vledder voert. Reeds spoedig zien wij aan
het opschrift, dat zich bevindt boven het lieflijk
gelegen huis aan het kruispunt van die laan met
den weg naar Wilhelmina’s oord, dat wij ons ter
bestemder plaatse bevinden. De Gerard
Adriaan van Swieten boschboiiwschool
ligt voor ons, omgeven met een ruim ter
rein, van voren met bloemperken, van achteren
bestemd voor boschcultuur.
Zoodra wij het terrein betreden hebben, vangt
een kinderkoor, leerlingen eener lagere school,
een lied aan tot dank voor het goede dat Fre-
deriksoord aanbiedt tot leniging der armoede, en
tot dank aan den stichter der nieuwe school.
De voorzitter van commissarissen, de heer Jhr.
Quarles van Ufford nam het eerst het woord tot
den heer van Swieten om hem te danken, dat
hij gevolg had gegeven aan de uitnoodiging van
commissarissen om de opening der door zijne mil
de gave tot stand gekomen school bij te wonen,
en den wensch uit te spreken dat deze stichting,
evenals de tuinbouwschool, waarin reeds leerlin
gen met succes betrekkingen buiten de Maat
schappij van Weldadigheid bekleeden, goede resul
taten moge afwerpen tot voldoening van den
edelen gever. De heer van Swieten, gebukt
onder het hem getroffen hebbend verlies, bracht
den dank aan heeren commissarissen, die hem
hadden aangeraden tot het in het leven roepen
der beide stichtingen, en beval ook de nieuwe
school aan den zorg van directeur en leeraren
aan.
Na de gebruikelijke toespraken van den direc
teur den heer Löhnis, en van den leeraar der
school, den heer Spengler, bracht de heer M. E.
van der Meulen namens de afgevaardigden en
belangstellenden een woord van dank aan den
heer van Swieten, die niettegenstaande de aan
doeningen, die zijne tegenwoordigheid te dezer
plaatse hem zouden veroorzaken, toch de plechti
ge opening wilde bijwonenterecht kon spreker
wijzen op het verleden, toen alles op en om de
plek, waar wij stonden, dor en kaal was, en het
heden, nu alles groen en bloeiend om ons heen
verrees.
Na bezichtiging van het daarna door den voor
zitter voor geopend verklaarde gebouw, in welks
schoollokaal zich bevond eene verzameling bosch-
bouwgereedschappen, bekroond ter pas gehouden
tentoonstelling van de Maatschappij van Land
bouw te Assen, gingen wij terug naar de tuin
bouwschool, waar door den heer Cannegieter, pre
dikant te Frederiksoord de diploma’s zouden wor
den uitgereikt aan de leerlingen, die trouw de
lagere scholen in de Maatschappij hadden bezocht,
en zich ijverig betoond hadden.
Terwijl wij vergast werden op de muziek der
huzaren van Deventer, reden verschillende rijtui
gen voor, waarna wij een rijtoer maakten, langs
smalle en breede paden de groenende weilanden,
en met golvend graan voorziene akkers door
kruisende, langs de pachthoeve Willem III, naar
de mandenmaker^, de weverij en de melkinrich
ting te Wilhelmina’s oord.
In de mandenmakerij en weverij waren de man
nen en jongens aan het werk, met bewondering
liepen wij langs de net en met smaak bewerkte
voorwerpen, zoo mandenwerk als matten. Waar
lijk de leerlingen, die op die inrichtingen geleerd
hebben, zullen wel hun weg vinden wanneer zij
de Maatschappij van Weldadigheid verlaten.
Na den rijtoer, kwamen wij om half zes uur
in het logement terug, waar een gemeenschappe-
lijken maaltijd ons wachtte. Helaas waren de ver
trekken niet ruim genoeg, om al de dischgenooten
aan éénen disch te vereenigen, doch moesten wij
ons in twee kamers verdoelen. Vele toasten wer
den uigebracht, zooals te dien gebruikelijk is
de complimenten van den dag werden gebracht.
Het feestprogramma vermeldde dat ten 9 ure
een optocht met fakkellicht zou plaats hebben.
Wij begaven ons tegen dien tijd naar buiten,
waar wij als ’t ware stuitten op eene te zamen
gepakte massa menschen, allen vroolijk en op
gewonden. En ziet, daar kwam de optocht, die
volgens het programma bestond uit het weerbaar-
heidscorps, het jeugdig corps, en vijf versierde
wagens, getrokken door ossen die wagens stel
den voorlo. den toestand der Maatschappij in
18182o. den tegenwoordigen toestand3o. de
industriën in de Maatschappij4. de tuinbouw
school 5o. de boschbouwschool.
Gelukkig hadden wij ’s morgens den vierden
wagen reeds bewonderd, wat natuurlijk de sier
lijke rangschikking van groen en bloemen was
het bewonderen waard.
Van den optocht is weinig te zeggenwant
harde wind en felle regens maakten dat de flam
bouwen, die den stoet moesten verlichten, niet
voldoende brandden.
Ook de illuminatie, aan de tuinbouwschool aan
gebracht, mislukte door diezelfde oorzaken. Het
was waarlük jammer van de moeite, die èn ambte
naren èn bevolking hadden aangewend om het
In het September Nummer van De Gids, schrijft
Mr. S. Vissering eene hoogst belangrijke studie,
65 bl. groot, naar aanleiding van een werk van
Mr. H. P. G. Quack, getde Socialisten. Per
sonen en stelsels.
In deze studie gaan aan onze oogen voorbij,
tal van mannen, beginnende met Plato, die sinds
meer dan 2000 jaren, hun denken en streven, hun
tong en pen en leven gewijd hebben aan de her
vorming der maatschappij.
De Idealisten die „zich vermeien in de droom
beelden eener volmaakte maatschappjj en, al naar
hunne fantasie hun ingeeft, eenen volmaakt recht
vaardigen en gelukzaligen staat opbouwen, wiens
burgers onder wijze wetten en een streng maar
zachtmoedig bestuur in ongestoorde eendracht
leven en nooit iets anders dan het algemeen wel
zijn bedoelenwaar bovenal de wet der broeder
lijke liefde alle gemoederen beheerscht”,
den Gemeenteraad, met de presidente en eenige
leden der Vrouwenvereeniging.
Op grond van den burgerlijken staat van be
leg te Hamburg, Altona en Harburg zullen bin
nenkort uit die plaatsen weder een aantal socia
listen worden verdreven. In overleg met de
regeering hebben de plaatselijke autoriteiten de
noodige schikkingen gemaakt om de 28 socialisten
die in Juli wegens geheime verspreiding van
verboden geschriften en geheime relation met
verboden vereenigingen zijn veroordeeld en wier
straftijd binnen kort afloopt, onmiddelijk na hunne
invrijheidstelling uit het gebied van den burger
lijken staat van beleg te verbannen, en dien
maatregel ook toe te passen op andere socialis
tische woelgeesten, wier verblijf de politie aldaar
voor de openbare rust gevaarlijk acht.
Servië. Ristitsch tracht een verzoening tus-
schen Koning Milan en zijn vrouw tot stand te
brengen op den grondslagscheiding zonder
echtscheiding.
Toen de Bulgaarsche minister Natchewitsch
Maandag om negen uur te Rustschuck aankwam,
werden zes revolverschoten op hem gelost. Drie
kogels troffen hem en veroorzaakten wonden, van
welke een in de rechterborst, die van ernstigen
aard is.
De moordenaar, een zekere Kisselos, was voor
heen in dienst der Bulgaarsche Regeering, maar
werd ontslagen wegens oneerlijkheid en vertrok
naar Rusland. Krachtens machtiging van den
minister Natchewitsch was Kisselos weer naar
Bulgarije teruggekeerd.
Engeland. Mackenzie heeft bekend gemaakt
dat hij alle couranten, die stukken uit zijn bro
chure over de ziekte van Keizer Frederis over
nemen, zal vervolgen, zelfs wanneer de couranten
dat doen als de brochure reeds geruimen tijd in
den handel is.
Er is sprake van een spoorweg van Calcutta
naar Madras. Daar jaarlijks 200,000 pelgrims
daarvan gebruik zouden maken, stelt men zich
van de onderneming veel voor.
De advocaat van Parnell zal in de eerste zit
ting der commissie, bijeen geroepen om eene
beslissing te nemen in de bekende zaak van
Parnell tegen de Times voorstellen, dat een de
legatie zich naar Amerika zal begeven, om aldaar
getuigen te hooren.
Frankrijk. De president der republiek heeft
Zondag van zijn uitstapje naar Normandië de
terugreis naar Fontainebleau aangenomen,
Die ministers, die hem vergezeld hebben, wa
ren reeds te Parijs teruggekeerd.
De Courier des Antilles meldt dat de gele koorts
te St. Pierre de la Martinique is verschenen.
De Paris had de Boulangistische bladen ge
sommeerd in hun bureaux de telegrammen te
vertoonen, inhoudende dat Boulanger te Chris
tiania is. Geen dier bladen gaf hieraan gevolg.
De Jiépublique maakt nu hieruit op, dat Boulan
ger in Frankrijk is gebleven.
Duitsohland. De politie heeft te Offenburg
weder eenige socialisten gearresteerd, o. a. een
journalist, een dokter en een vrouw.
De Groothertogin van Baden heeft het plan
opgevat, te Baden-Baden een gesticht voor lij
dende vrouwen van beschaafden stand te doen
verrjjzen, en wel in de onmiddelijke nabijheid
der aldaar bestaande bad- en kurinrichtingen.
Zij heeft te dien einde eene commissie benoemd,
bestaande uit een lid der Regeering* een lid van
Opening der Gerard Adriaan van Swieten
BOSCHBOUWSCHOOL,
op den 9den Juli 1888.
Westergoo, 17 Sept. In geen jaren her is
er in Herfstmaand zooveel drukte in het hooi
land geweest als in 1888. Op den regel af had
den de veehouders de laatste weken 10 a 20
pondemaat „op zwee” liggen en aan verwerken
en binnenhalen viel tengevolge het regenachtige
weder bijna niet te denken wat al binnenkwam
was van slechte kwaliteit. Het zonnige weer
der laatste dagen is evenwel den veehouders
ten goede gekomen er is nog eene aanzienlijke
hoeveelheid „vrij goed gewonnen hooi” in de
schuur gebracht.
Harlingen, 16 Sept. Van Woensdag tot
Vrijdag zijn in het gebouw Harmonie alhier te
zien geweest zes Amerikaansche en Engelsche
Lilliputters. Groot was de belangstelling waar
mede deze kleine, werkelijk lieftallige wezens
ontvangen werden en de ruime Harmoniezaal
was bij iedere voorstelling meer dan gevuld.
Meermalen zagen wij op kermissen kleine per
soonlijkheden vertoonen, doch een zestal, zoo
als men ze hier te zien kreeg, werkelijk schoon,
welgebouwd, allen met een gezond en frisch
uiterlijk, dit zal wel tot de bijzonderheden be-
hooren, die men niet licht weer aantreft. Op
een recht aangename wijze wisten deze kleine
natuurgenooten het publiek bezig te houden
zang en dans werd niet vergeten en gezeten
in een miniatuur koets, bespannen met een paar
fraaie ponnies bestuurd door een koetsier in
bijzonder klein formaat, leverden zij een zeer
verrassend gezicht op.
De doleerende gemeente te Rotterdam is
voornemens die stad met een aantal kerken te
verrijken. In een vergadering, voor dit doel
gehouden, is voorshands besloten tot het oprich
ten van minstens drie kerken. De kosten daar
van worden geraamd op 21/, ton gouds. De
Ned. Geref. Gemeente wil dit plan uit voeren
1°. door giften in eens tot een bedrag van
f 40,0002°. door een 4V2 percents leening van
ruim f200,000 3°. door vaste jaarlijksche in
schrijvingen voor rente en aflossing.
Men meldt uit Haarlem
„Bij gelegenheid van het herdenken van den
dag waarop voor 150 jaar het orgel in de St.
Bavokerk werd in dienst gesteld, werd Vrijdag
avond een concert gegeven. Een zeer schoon
programma was opgemaakt en mejuffrouw
G. Reijnders en de heer J. Rogmans zouden me
dewerken. De laatste zond echter telegraphisch
bericht dat hij door ziekte was verhinderd. Dit
was een groote teleurstelling voor de zeer talrijk
opgekomen belangstellenden.
Mejuffrouw Reijnders was zoo goed een aantal
nummers meer ten gehoore te brengen dan eerst
het plan was. Over haar zang kunnen wij gerust
het stilzwijgen bewaren. De leemte, door het
niet komen van den heer Rogmans ontstaan, werd
op verdienstelijke wijze aangevuld door het hier
ter stede bestaande kwartet Lorei y, dat een aan
tal schoone nummers ten gehoore bracht. Wat
de organist, den heer Ezerman betreft, hij is
reeds lang en terecht de lieveling van het
Haarlemsche publiek, en handhaafde zijn reeds
verkregen roem als uitmuntend kunstenaar zooals
men dat van hem gewend is. Het geheel was
een waardig feest, juist passende bjj het tjjdstip
waarop, en het doel waarvoor het werd gegeven.”
Men meldt uit Haarlem
„De stucadoorsknecht H„ die den aanslag
pleegde op de dienstbode en den heer B., is Vrij
dagmiddag verlost van den kogel, die tot nu toe
nog in zijn rug zat. Hij heeft het projectiel niet
eens als aandenken mogen houden daar dit ten
dienste der justitie dadelijk is afgegeven aan een
inspecteur der politie, die bij de operatie teg n-
woordig was”,
De Mystieken, die zich als Companella een
zonnestad droomen met fantastische ordeningen,
of als Fourier, die eerst alles vernietigen wil, om
dan op de grondvesten van het Phalanstère, aan
elke 15001800 bewoners, een vierhoek gronds
af te staan, met passer en maatstok afgedeeld
onder besturende lichamen.
De mannen der afbrekende en opbouwende
kritiek. „Hun voorkomen is ernstig, hun gang
vast. Hunne taal nadert meer tot het nuchtere
proza. Zij doen een beroep, minder op ons ge
voel en onze verbeelding dan op ons verstand
en oordeel. Zij gaan allen uit van de overtui
ging, dat de maatschappij, zooals zij van zelve
in den loop der tijden geworden is, vooral bij de
hoogstbeschaafde volken, in den grond slecht is,
een jammerlijk product van eigenbaat, hebzucht,
heerschzucht, geweld en huichelarij. Zij ontleden
hare fouten en gebreken en schrijven hunne red
middelen voor. Hun getal is tegenwoordig legio”.
Met groote onpartijdigheid, in keurigen stijl,
tal van blijken gevende van rijke belezenheid,
bepleit de grijze 8., hulde brengend aan de
goede bedoelingen ook zijner tegenstanders, „het
goed recht van het standpunt, door hem ingeno
men. Hij heft, zij het ook met verzwakte hand
toch met het onverzwakt vertrouwen van de
jongelingsjaren, ook waar het de beslechting van
allerlei maatschappelijke vraagstukken geldt, nog
eens de vaan van de vrijheid omhoog.”
En wel verre dat hij wanhopen zou, of klagen,
gelijk Quack van sommigen schrijft, dat zij „het
moede hoofd hebben nedergelegd zonder vruchten
van hunnen arbeid te zien,” eindigt hij„Ik
heb beter hoop. Ik behoud het geloof, dat wat
een goed en braaf man, hij heete dan Socialist
of Economist, gedaan heeft, niet geheel verloren
gaat. Al wat wij menschenkinderen met ons
denken, werken en ijveren ten algemeenen nutte
kunnen uitrichten, beteekent, wel is waar, mis
schien niet meer dan een zomersch regenbuitje,
dat het dorstige land drenkt en den akker vrucht
baar zal makenmaar elke droppel die valt, hoe
onschijnlijk, telt mede en heeft zijne bestemming.
Dit moge ons bescheidenheid leeren, maar het
kan ons tegelijk moed geven. En hierbij zullen
wij het hoofd in vrede kunnen neerleggen, wan
neer onze ure slaat”.
Zoo schreef de waardige grijsaard, hij gaf het
ter perse over en aleer nog het opstel, waarvan
dit het slot is, zijne lezers bereiken kon, had zijne
„ure geslagen” „en zijn dood kwam zacht en
kalm, schrijft Prof. J. T. Buys, op het juiste uur
niet te vroeg, want zijne taak was geheel afge
werkt. en niet te spade, want, gelukkiger dan
meer dan een zijner beste vrienden, heeft bij hem
het lichaam den geest geen oogenblik overleefd.
Met volkomen bewustheid van hetgeen het leven
hem had gebracht, kan hij daarvan dankend af
scheid nemen en dankend ook zien zijne vrienden
op dat leven terug”.
Een geleerd man, ook, maar vooral een goed
mensch is in Simon Vissering ten grave gedra
gen. Zij, die ook in den jongsten tijd hun krach
ten wijden aan maatschappelijke hervorming, die
in eenig universeel geneesmiddel, als algemeen
stemrecht, of beschermende rechten of nieuwe
schoolwet, verlossing en genezing zien van alle
kwalen, zullen goed doen, zoo zij zich rustig
een wijle nederzetten aan de voeten van dezen
veelzijdigen geleerde, dezen edele.
M. E. van der MEULEN.
weiland bij uitstek voordeelig; voor afgravingen
en goede bemesting werd, zoowel in het belang
der Maatschappij om goed land te erlangen, als
in het belang van de bewoners der hoeve om
goeden oogst te krijgen, zorg gedragen.
Een en ander wat wij gezien en hierboven om
schreven hebben, doet ons de vraag opperen
Zou het niet mogelijk zijn dat door meerdere
belangstelling de Maatschappij van Weldadigheid
in staat worde gesteld zich langzamerhand uit te
breiden
Naar wij vernemen, komen er des zomers nog
al eens bezoeken te Frederiksoord. Zeker door
persoonlijke bezichtiging kan men eerst weten
wat de Maatschappij beoogt, n. 1. gelijk reeds
boven is gezegd, den armen doch nijveren ge
zinnen in de gelegenheid stellen om door eigen
arbeid, door eigen inspanning zich te onderhou
den. Eerstens toch heeft de Maatschappij hare
eigene boerderijen. Daarop zijn arbeiders noodig.
Die arbeiders kunnen, wanneer zij toonen ge
schiktheid te bezitten, later zelven eene hoeve
met 2'/2 hectare land in pacht krijgen, waarop
zij voor zich en hun gezin bij goede bearbeiding
van het land, de kóst kunnen verdienen, terwijl
voor hunne kinderen de gelegenheid bestaat om
goed onderwijs te ontvangen, en bij de een of
andere industrie in de Maatschappij zich later te
bekwamen tot flinke, ontwikkelde menschen, be
kwaam in het een of ander vak. Wie dat alles
bedenkt, kan niet aarzelen om zich aan de Maat
schappij als lid te verbindende contributie is
gering, f2.60 per jaar, doch vele kleinen maken
één groote, de vele kleine contribution maken
eene bloeiende Maatschappij, die tot zegen kan
zijn voor ons dierbaar Vaderland.
Ter feestdisch hoorden wij in een toast ver
melden dat de belangstelling gering is voor de
Maatschappij en werd de schuld voor een groot
deel geworpen op de afdeelingsbesturen. Een uwer
afgevaardigden vroeg aan heeren commissarissen
om voortaan de algemeene vergaderingen te Fre
deriksoord te doen houden, en niet te Amsterdam,
waar men van de Maatschappij niets ziet. Wan
neer dan de afdeelingen hunne afgevaardigden
zenden, en deze deelen mede wat zij gezien heb
ben, dan moet de belangstelling opgewekt wor
den ook voor anderen. Moge dit ook thans
in onze afdeeling het geval zijn.
feest op te luisterendoch aan die aangewende
pogingen tot opluistering kon men zich hoe inge
nomen ook de bevolking was niet met het feest
alleen, neen ook om de zaak die daartoe aanlei
ding gaf. Van die ingenomenheid gaf de directeur
de heer Löhnis blijk, toen hij van uit een der
versierde wagens namens de bevolking der Maat
schappij een woord van dank en hulde bracht
aan den majoor van Swieten, welke toespraak
dadelijk werd opgevolgd door een donderend hoera
uit de saamgestroomde menigte, en daarna nog
door een koorgezang.
Na nog eenig gezellig bijeenzijn tot na het
middernachtelijk uur eindigde de feestdag.
Buiten amuseerden niettegenstaande plasregens,
de bevolking der Maatschappij en de vele van
uit de omstreken overgekomen menschen zich met
zang en door het afsteken van vuurwerk.
Den volgenden morgen heeft de eerste onder-
geteekende met den heer secretaris onzer afdee
ling nog een paar bezoeken afgelegd bij twee
andere voor rekening dezer afdeeling geplaatste
gezinnen. Hoewel de elementen samenspanden
om ons tegen te houden van een voorgenomen
tocht naar de nog niet een vorigen dag bezochte
gedeelten der Maatschappij, en daarin slaagden,
hebben wij een paar uur besteed om de bezoe
ken af te leggen.
Het gezin van der Weide, dat pas den
en vader door den dood had verloren, kon
Bolswardsche Courant
IJ
"II
ft
IS HET
VAN HET
TE
FREDERIKSOORD
a
VAN HET -
1 t - -
