NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
letSWABÖ EN WONSER A.DEEL
No. 41.
1888.
BOSDEJWAO 11 OCTOBER.
ZUIVELSCHOOL.
O
Zevenen Twintigste Jaargang.
VOOR
BUITENLAND.
BINNENLAND.
De oprichting
volgde
r
in
9297
I
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
9968
9875
9594
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. vanl7regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
gresbestuur, reeds verzameld door bet Hoofdbe
stuur der Friesche Maatschappij van Landbouw,
toen dit eerst het plan had, zelf zich te belasten
met de oprichting der Zuivelschool.
Aan jaarlijksche bijdragen is toegezegd, de niet
onaanzienlijke som van f2560,die ongetwijfeld
nog zal toenemen, naar mate het nut dezer in
richting duidelijker blijken zal. Terwijl het ge
bouw zelf op p.m. f9000,is geschat, rekent het
Bestuur dat de geheele inrichting omstreeks f14700
zal kosten. Men wenscht den Directeur reeds tegen
1 Mei te doen optreden en hem een jaarlijksch
inkomen te verzekeren van f 1800,benevens
20% van de zuivere winst.
Voorzeker het bestuur heeft aanspraak op groote
erkentelijkheid, voor zijne belanglooze en ijverige
bemoeiingen in het tot standb rengen dezer zaak
en in het voorbereiden der exploitatie in de toe
komst.
Öosterend -4446 -4936 -
- 8998
-4685 - 8924
- 8797
Wommels, 4 October. Bij de gisteren al
hier gehouden aanbesteding van het bouwen
eener kerk met pastorie, ten dienste van de
Ned. Ger. (doleerende) gemeente, waren 10 brief
jes ingekomen. Ingeschreven was door:
op de op de
kerk pastorie massa
f5000 f5000 f10000
-5793 -5993 -11593
- 4959 -
4725 - 5250 -
-4876 -4776 -
Engeland. In het graafschap Cork zijn
negen boeren door Moonlighters vermoord. Zij
waren verdacht van in dienst der politie te zijn.
De Standard ontvangt uit Cairo het bericht,
dat er aan den dood van Lupton -bey niet te
twijfelen valt en dat het te vreezen is, dat ook
Slatten-bey weldra tot de slachtoffers van Soe
dan behooren zal.
Frankrijk. De commissie voor de begroe
ting heeft, op verlangen van den minister van
justitie en eeredienst, twee credieten, elk van
22,000 fr., als bijdragen aan het Israëlietisch se
minarium en aan de Protestantsche faculteit, die
zij op de begrooting van 1888 geschrapt had,
voor 1889 daarop teruggebracht.
Garnier, die een moordaanslag heeft gedaan
op een beambte van het Duitsche gezantschap te
Parijs, is op de verklaring van de geneesheeren
Mottet, Brouardel en Blanche, dat zijne geestver
mogens gekrenkt zijn, in het krankzinnigenge
sticht Sainte-Anne geplaatst. De Fransche gezant
te Berlijn heeft last ontvangen hiervan aan de
Duitsche Regeering kennis te geven.
Duitschland. Voor den duur van het be
zoek des Keizers aan Rome, wordt van daar naar
Berlijn, via München, een tweede directe tele
graafverbinding aangelegd.
De op het initiatief van den heer von Dechend,
president der Rijksbank, onder de Berlijnsche
bankiers geopende inschrijving voor een fonds,
ter beschikking te stellen van Keizerin Augusta
Victoria, om liefdewerken van de Evangelische
Kerk te ondersteunen, heeft 130,000 Mark opge
bracht. De officieuse bladen spreken het beweren
tegen, dat dit denkbeeld van Stöcker zou zijn
uicgegaan en dat de bijeengebrachte gelden ten
doel zouden hebben de bevordering van de anti
semitische propaganda.
Griekenland. Uit Athene komt gelukkig
’t bericht, dat de onaangenaamheden met Turkije,
over de Grieksche visschers op de Sporaden,
bijgelegd zullen worden. De Grieksche regee
ring heeft reeds uit Const mtinopel de meest
bevredigende verklaringen ontvangen.
Amerika. Uit Havana komen berichten
omtrent een vreeselijken cycloon, die over Saint-
Domingo en Saint-Thomas naar Cuba trekt. De
stoombooten zijn te Havanna en te Porto-rico
blijven liggen.
De New-York Herald deelt mede, dat
Abram Hewitt door een deel der democra
tische partij tot candidaat voor de betrekking
van burgemeester van New-York is geprocla
meerd.
gegund.
De eerste openbare nutsvergadering in dezen
winter zal te Franeker gehouden worden op
Dinsdag 20 November, terwijl alsdan als spreker
zal optreden de heer Willem van Zuylen van
Rotterdam.
Haskerland. ’t Was maar voor de grap,
dat een gezelschapje pleiziergasten, zeker van
H. v. d. Valk te Cubaard
Offringa te
B. Kamerling te IJtens
Schuitmaker te Peins
T. Gaastra te Brits werd
J. en S. Timmenga te
C 2
Smits te Berlikum
Steensma te Witmarsum
R. v. d. Weide te Wons
en W. Leenstra te
Wieuwerd -4800
Het werk is den laagsten inschrijver in massa
De reizigers kwamen te Alphen neer, streken
over een land, en tot den hals door een sloot,
waardoor zij natuurlijk doornat weiden en ver
kregen alle mogelijke hulp van de bewoners.
De heer Groskamp onthaalde de moedige reizigers.
Met den trein van 10.37 vertrokken zij uit Lei
den naar hier.
Als een bijzonderheid verdient vermelding dat
de broeder van den heer Weill voor een drietal
jaren met den broeder van den heer L’Hoste
opsteeg.
In de Van der Helststraat te Amsterdam
is thans iets nieuws te zien, en wel een bewoond
huis, waarin deur en vensters met planken be
timmerd zijn. De reden hiervan is, dat een
persoon (naar men zegt een familielid, met wien
men niet te doen wil hebben) nu en dan de
aardigheid heeft, de ruiten in te gooien, ’t Is
wel is waar geen prettig wonen op zoo’n manier,
maar toch beter dan de kans te doen loopen
door een steen gewond te worden en stellig een
practisch middel om in ’t vervolg kosten voor’t
inzetten van nieuwe ruiten te voorkomen,
Over het duel in de duinen bij Schevenin-
gen schrijft de Haagsche briefschrijver der Arnh.
Ct.
„Het duel is, geboren uit een dronkenmans-
standje, ’s nachts half drie op de Witte Socië
teit voorgevallen, door een eerzaam effectenma
ker en een Leidsch student van bekende afkomst.
Daar is nu, naar ik hoor, de commandant van
het gemeentelijk water in betrokken, doch zon
der dat ik weet te zeggen of hij er zoo na bij
betrokken is als zijn collega van het vuur bij
het andere geval. Het nachtelijk societeitsstandje
zou waarschijnlijk met een sisser zijn afgeloo-
pen, daar de student zich bereid had verklaard
verontschuldigingen aan te bieden voor hetgeen
hem, in niet geheel toerekenbaren toestand, voor
beleedigends jegens den financier ontvallen was,
en dat ook werkelijk niet zoo erg moet geweest
zijn. Maar ongelukkig was de financier ook
officier van de Haagsche schutterij, en zijn ma
joor meende dat de hem aangedane beleediging,
van wege de militaire of semi-militaire, enfin
schutterlijke eer met bloed moest afgewasschen
worden. Hij commandeerde dus den overigens
uiterst vredelievenden effecten man den student
uit te dagen en hem, bij weigering, op handtas
telijke wijze te dwingen tot het „kruisen van
het zwaard” zooals de ridders van de Militaire
Willemsorde dat schijnen te noemen. Nu loopt
de effectenman met de rechterhand verbonden,
waaruit het zwaard van den student het afwas-
schend bloed heeft geschramd, hetgeen tusschen
twee haakjes erg onbillijk is van het godsge
richt, daar naar mijn domme verstand de belee
diging alleen afgewasschen had kunnen worden
door het bloed van den premitieven beleediger,
die nu vrij loopt. Enfin voor den vechtmajoor
want zulke hebben we in onze op sterven
liggende, althans door de Grondwet geïgnoreerde
schutterij, naar ’t schijnt ook al zal het muisje
ook weder een onaangenaam staartje hebben.
Dit hoop ik althans van harte.”
Art. 35 der wet op het lager onderwijs be
vat de bepaling„het is den onderwijzers op
straffe van ontslag verboden handel te drijven
of eenige nering of beroep, behalve het geven
van onderwijs, uit te oefenen”.
Hieruit leidt de tegenwoordige Minister van Bin-
nenlandsche Zaken af, dat een Gemeenteraad
bevoegd is, in het belang van het onderwijs in
de gemeente, eene beperkende bepaling vast te
stellen ten opzichte vau het geven van onderwijs.
Vorige Ministers brengt de Nieuwe Gron.
Ct. in herinnering dachten er anders over.
De heer Six verzocht een Gemeentebestuur, het
welk de bepaling had gemaakt dat openbare
onderwijzers geen privaatlessen mochten geven
zonder vergunning van B. en W. die bepaling
in te trekken, daar hij anders de vernietiging
aan den Koning zou moeten voordragen. De
Minister Heemskerk heeft in 1884 een konink
lijk besluit geprovoceerd, waarbij, wegens strijd
met de wet, soortgelijk voorschrift werd ver
nietigd. Daarin werd bepaald, dat zij onder
wijs geven mochten, wanneer het schooltoezicht
het niet nadeelig voor het openbaar onderwijs
achtte.
De heer Mackay is van een tegenovergestelde
meening. Heeft men hier te denken aan groote
zorg voor het openbaar onderwijs,, of wel aan
den toeleg, om de bijzondere onderwijzers te be
voorrechten met de privaatlessen, welke te ge
ven den openbaren onderwijzers verboden zal zijn
En zal het bijzonder onderwijs niet lijden on
der hetgeen voor het openbaar onderwijs naar
des Ministers opvatting nadeelig is
„Het gerucht dat men in Amsterdam de
Sumatra-tabakmarkt zal verliezen door verplaat
sing naar Bremen is overdreven. Een Duitsche
plantersfirma heeft, nadat een door haar gepro
jecteerde onderneming hier d. i. te Amster
dam geen voldoenden steun ondervond, dien
steun te Bremen verkregen, onder voorwaarde
dat zjj haar producten daarheen d. i. naar
Bremen zou verschepen. Die producten zijn
de merken EM/Deli, EG/Deli en ES/Deli, welke
in 1886 te zamen 5679 balen leverden en dus
quantitatief nauwelijks1/^ der in het afgeloopen
jaar in Holland verkochte Sumatra-tabak uit
maakten. Ook al mochten eenige Duitsche plan
ters dat voorbeeld volgen, dan zal toch tenminste
het grootste gedeelte van de plantagebezittende
Hollandsche maatschappijen de zoeveel rjjkere
markt te Amsterdam blijven bezoeken»
In de vergadering der „Vereeniging voor Vak
onderwijs in de Zuivelbereiding in Friesland”,
Maandag alhier gehouden, welke door den Heer
D. Fontein de Jong, als voorzitter geleid werd,
deed het Bestuur den leden mededeeling van
velerlei wat geschied is ter voorbereiding der
oprichting van de zuivelschool ter dezer stede en
harer instandhouding voor de toekomst. Aller
eerst vernamen wij, hoe, volgens besluit van de
vorige, te Leeuwarden gehouden vergadering,
eene commissie naar Duitschland is geweest, om
daar een paar inrichtingen te zien, die op dit
gebied werkzaam zijn. Die commissie, welke be
stond uit de Heeren D. van Konijnenburg, K.
Tromp en J. J. Swart bezocht de zuivelscholen
te Kiel en Kasekow. De eerste is opgericht door
de Sleeswijk-Holsteinsche landbouwmaatschappij
en ontvangt van den Staat een jaarlijksche sub
sidie van 12009 Mark of f 7200. Zij staat onder
het bestuur van Dr. Schrott en heeft als onder
wijzer en consulent, den heer E. Ronnenberg.
De tweede, te Kasekow, gelegen tusschen Stettin
en Berlijn, gaat uit van de Algemeene Pommer-
sche landbouwvereeniging en heeft tot Directeur
en consulent Dr. du Roi. Het uitvoerig en be
langrijk rapport der commissie werd met groote
belangstelling aangehoord en menige wenk be
vat het, waarvan het bestuur gewis met dank,
baarheid gebruik maken zal.
Na deze mededeeling ging de vergadering over
tot de benoeming van nog een bestuurder uit de
leden en werd gekozen de heer Y. N. Galama,
onder Bolsward woonachtig. Het drietal be
stuursleden, uit de leden gekozen, bestaat nu uit
den nieuwgekozene en de heeren C. Rijpma van
Hartwerd en R. H. Zijsling van Tjerkwerd. De
overige Bestuursleden zijn de heeren D. Fontein
de Jong, voorzitter, A. H. van Slooten, D. van
Konijnenburg, C. A. Römer en P. Peereboom
secretaris.
De briefwisseling met den Minister Mackay werd
voorgelezen en daaruit bleek, dat er meer en meer
volkomen overeenstemming ontstaan is, omtrent
de op- en inrichting dezer school, tusschen den
Mi nister en het Bestuur en er alle grond bestaat,
op grond der toezegging van den Minister, dat
spoedig het Koninklijk Besluit zal worden ge
nomen, waarbij f 7000 subsidie zal worden ver
leend.
Meende men eerst, dat wellicht hier of daar
te Bolsward een gebouw zou worden gevonden,
dat op een geschikt terrein, kon worden ingericht
voor de zuivelschool, het is aan het Bestuur dui
delijk geNeken, dat het verre verkieslijk is, op
een nieuw stuk grond, een nieuw gebouw te
stichten, dat op eenvoudige en degelijke wijze
ingericht, aan de verwachte bestemming beant
woorden zal.
Het bestuur is zoo gelukkig geweest met de
voogden van het St. Anthony-Gasthuis in overleg
te kunnen treden en van deze een, aan de Stads
gracht gelegen stuk grond, tegen een jaarlijksche
pachtsom te erlangen, waar het gebouw ruim en
vrij zal kunnen verrijzen en dat voor aan- en af
voer zeer gelegen is, in de onmiddelijke nabijheid
der stad. Het plan is, zoodra het verwachte Konink
lijk besluit zal genomen en ontvangen zijn, tot
de aanbesteding over te gaan, opdat de aannemer
in den winter het benoodigde hout zal kunnen
gereed maken en de inrichting 1 Juli 1889 in
werking kunne treden.
Met ’t oog hierop diende het bestuur reeds in
deze vergadering eene begrooting in, zoowel voor
de oprichting als voor de exploitatie in het vol
gend jaar. Zij bedraagt in ontvangst de som van
f 17390,en in uitgaaf f 17380,Het is ver
blijdend te kunnen berichten, dat behalve de te
verwachten f 7000,— van het rijk, voor de op
richting beloofd zijn f 1000,— door de provincie,
f 1000,door het St. Anthony-Gasthuis alhier
f 500,door de gemeente Bolsward, f 150,—
door de vereeniging „Handel en Nijverheid” al
hier, f 400,door andero corporation en particu
lieren f 680,zijnde het saldo van het Con«
de Jouster kermis komende, in zeven chaisen
gezeten, Woensdagavond het tolhek te Nieuwe-
brug doorreed, zonder den verschuldigden tol
te betalen. Maar grappen moeten wel eens
duur worden bekocht.
Zoo ook hier. De tolgaarder had een paar
uit het gezelschap herkend en nu volgde
’s anderen daags aan de bestuurders van alle
zeven rijtuigen eene sommatie om, we meenen
50 maal den ontdoken tol te betalen of eene
strafrechterlijke vervolging zou worden inge
steld. De meesten hebben toen maar wijselijk
dadelijk de gestelde boete betaald.
Wonseradeel, 6 Oct. De Gemeenteraad heeft
in zijne heden gehouden vergadering besloten
1. Aan de onderwijzeressen B. Sijperda en
W. v. d. Wal wegens aan de school te Tjerkwerd
bewezen diensten ieder eene gratificatie van f25
toe te kennen.
2. De banken uit de opgeheven school te
Gaast tegen taxatieprijs aan de kerkvoogdij te
Ferwoude over te dragen.
3. De exploitatie van de dorpsreiniging te
Parrega en Gaast weder voor den tijd van 5 jaren
te verpachten.
4. Afwijzend te beschikken op het verzoek
van ingezetenen van Exmorra, om de opvaart
aldaar in stand te houden en uit te diepen.
5. Op te heffen het verbod tegen het gebruik
van de stoomfluit op stoombooten.
Over een ingekomen adres van den directeur
der Nederlandsche Tramwegmaatschappij tot in
trekking van de politie-bepaling, die verbiedt
tusschen de locomotief en de rijtuigen wagens in
de tram te hebben, zal in overleg worden getreden
met de Gemeentebesturen van Bolsward, Sneek
en Wijmbritseradeel, waar gelijke bepaling bestaat.
De Delvenaar kan het bericht tegenspreken,
als zou eerlang door een anti-revolutionair lid
der Tweede Kamer een voorstel worden gedaan
tot het afschaffen van den vaccinedwang. Wel
schijnt dit plan bestaan te hebben, doch het is
opgegeven, zoodra bekend werd, dat de Regee
ring voornemens is zelve eene wijziging van de
wet op de besmettelijke ziekten aanhangig te
maken.
Men mag vertrouwen dat wanneer werkelijk
een wetsvoorstel beoogd wordt, waarbij het geldt
niet de eerbiediging van het recht om de pokken
te krijgen maar de bevoegdheid om die ook
anderen te berokkenen, elk Ministerie, ook dit,
op een krachtigen tegenstand zal stuiten.
Ter wille van de gemoedsbezwaren van zeer
enkelen mag men niet de gezondheid van het
geheele volk in gevaar brengen.
’t Is ook een gevaarlijk beginsel als men uit
gaat van de stelling, dat het den Heere verzoeken
is om een voorbehoedmiddel tegen de pokken aan
te wenden: dan kan men het ook wel eens ver
zoeking des Heeren gaan achten, om voor de
openbare reinheid te zorgen. Als men typhus enz.
moet krijgen, mag men de bronnen waaruit die
ontstaat niet wegruimen.
Het komt aan het Vad. voor, dat een klein
beetje ingenomenheid met het nu en dan in den
hoek duwen van den heer Lohman, ook bij een
anti-revolutionair, wel vergeeflijk is. Immers,
het is duidelijk merkbaar, dat zijn geestverwan
ten zelven min of meer te lijden hebben van de
laatdunkendheid, die vaak kenmerkend is voor
des heeren Lohman’s optreden. En zoo velen
dier geestverwanten zich noode hebben neerge
legd bij zjjn voorstel, sommigen zich er tegen
zijn blijven verzetten, dan ligt het wel daarin,
dat geringschatting van anderer medewerking,
wegcijfering van anderer beteekenis, naar hun
oordeel de grondtoon was van het stelsel der
leiders. Zoo verklaart zich het verzet der heeren
Huber en Fabius, het wegblijven o. a. van prof,
de Geer. Zij wilden niet alle macht in handen
geven aan de heeren Schaepman en Lohman,
die door hun reglement zich de plaats aan de
spits der hunnen bij alle zaken van belang trach
ten te verzekeren.
De heer J. Dijksterhuis, uit Pretoria, deelt
in de Prov. Gron. Ct. het volgende Transvaalsche
liedje mee
1878. 1888.
Boer ploeg hom moeBoer is op swier
Dogter melk die koe; Dogter speul klavier;
Vrouw is and spinne: Vrou sit in satyn;
Seun ry gerwe binneSeuntje leert latyn
Geld in die kas I Plaats is belas
Aan een Kamerlid stelt de Standaard de
volgende eischen
„Heel Koloniën moet hij er in hebben. Hij
moet een financieel rekenaar zijn van het eerste
water. In de sociale quaestie doorkneed. Thuis
in de wetgeving van andere landen. Geconfijt
in de beginselen van het staatsrecht. De historie
op zijn duimpje kennen. Voorts moet hij brochures,
tijdschriften en uitkomende boeken lezen.”
Wij willen niet persoonlijk zijn, maar ieder
voor zich zelf is in staat aan deze eischen de
candidaten te toetsen, die bij verkiezingen voor
de Kamer door de Standaard worden aanbevolen
Het blad erkent intusschen zelf, dat het onmo
gelijk is aan al de eischen te beantwoorden maar
dat is ook niet noodig, als de leden maar geloo-
ven en gehoorzamen aan het consigne van de
leiders, dan doet voor de Standaard c. s. de rest er
niet toe.
Men schrijft uit Haarlem
„Zondagmiddag te 5 uur steeg de heer L’Hoste
met den ballon l'Etoile Polaire van af den Doelen
op, De heer A. Weill, medisch student ging als
liefhebber mede» De reis liep zeer gunstig af,
■g
I j
DER
Bolsvardsche Courant.
g
