NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOtSWARD EN WONSEB ADEEL
t
1888.
No. 42.
Slechte manieren in de Pers.
Zeven en Twintigste Jaargang.
VOOR
DONDERDAG 18 OCTOBER.
BINNENLAND.
TDe TTxiierecLe.
BUITENLAND.
i
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
- 497,—
-581,—
- 598,—
- 620,—
- 623.—
- 675,—
-712,50
- 880,—
Wie onzer medeburgers, gruwt niet bij bet lezen
van zulke taal Is er één, die met het oog op
de onderwijzers aan onze openbare scholen, zou
durver bevestigen, dat zij zich, „als wolven
in een net en goed kleedend schapenvachtje”,
ten doel stellen„aan uwe kinderen hun begrip
pen te ontstelen, ze tot godloochenaars temaken,
ze te vervreemden van alle begrippen van gods
dienst, de wegen, let wel, der zedeloosheid op die
wijze voor hen te effenen en ze langs dat hellend
vlak in den afgrond te storten”?
Is er één katholiek of rechtzinnige, die in zijn
jeugd de indrukken ontvangen heeft, toen hij de
openbare school bezocht, dat zijn onderwijzers ge
tracht hebben hem op zoo verfoeielijk lage wijze
op den slechten weg te voeren
Is de jeugd die de openbare school bezoekt, het
geslacht dat haar sints eenigej aren verlaten heeft,
zoo slecht?
Zijn zij die de scholen der Katholieken en Anti-
België. De Indépend. Beige weet te verhalen,
dat een reporter van de New York Herald te Luik
den heer Emile de Laveleye heeft geïnterviewd
over het herstel van het Europeesch evenwicht.
De Herald publiceerde onlangs een zeer fan-
tastistisch plan België verdeeld tusschen Duitsch-
land en Frankrijk; Nederland met zijn koloniën
bij het Duitsche Rijk gevoegd; ’t Balkanschier-
eiland tusschen Rusland en Oostenrijk gedeeld.
De heer de Laveleye kon dit plan niet goed
keuren, maar kwam met een ander plan te voor
schijn, dat niet minder dwaas is en dat wij
gedeeltelijk overnemen, vooral waar het ons dier
baar vaderland geldt.
Tegen het plan van den Herald heeft de heer
de Laveleye drie overwegende bezwaren die hij
eerst gaat ontwikkelen, vóór hij zijn eigen plan
nen bespreekt.
lo. Nooit zal de ijzeren kanselier aan Frank
rijk de versterkingen om Namen en Luik afstaan,
die gemaakt zijn om voor Frankrijk den weg naar
Berlijn te sluiten, zoowel als om voor Duitschland
den weg naar Frankrijk te versperren, over neu
traal grondgebied, dat zou zijn, elk voordeel door
den ijzeren muur Elzas-Lotharingen verkregen
over boord werpen.
2o. De Nederlandsche koloniën door Duitsch
land laten annexeeren Welk een dwaasheid
Die zou zeker in Bismarcks hoofd niet opkomen.
Zoodra Duitschland het plan koesterde Engeland
tot een mogendheid van den derden rang te ver
lagen, zal Engeland zich op Neerlands koloniën
werpen en die zoo hardnekkig vasthouden, als zij
deed, toen in het begin dezer eeuw Napoleon
Nederland bij Frankrijk had ingelijfd.
En hoe zou de Duitsche vloot dat beletten
3o. Ook tegen de verdeeling van het Balkan-
schiereiland tusschen Oostenrijk en Rusland be
staan overwegende bezwaren. Oostenrijk wil niet
deelen met den Czaar. Het wil alléén meester
zijn op het Schiereiland, minder nog door het
te veroveren, dan wel door zijn politieken en
economischen invloed. Duitschland zal dat stre
ven van Oostenrijk natuurlijk steunen er is geen
enkele reden voor, om in Ruslands kaart te spe
len en der bondgenooten hoop te beschamen.
Zóó valt het fraaie plan van den New-York
Herald geheel in duigende oorzaak er van lag
in de meening, dat Duitschland met den Czaar
een geheime overeenkomst zou gesloten hebben,
terwijl het drievoudig verbond juist tegen Rus
land gekant is.
De heer de Laveleye heeft een beter verdee-
lingsplan, dat gegrond is op de belangen van
het anti-russisch en anti-fransch drievoudig ver
bond.
Dat verbond wil Rusland vernietigen, zooals
in 1870 Frankrijk vernederd is. En daarom
moet er oorlog komen, een hevige, langdurige
oorlog, waarin Rusland het onderspit moet del
ven.
Dan zal Duitschland, Finland aan Zweden
teruggegeven en aan de Baltische zee een onaf-
hankelijken Staat stichten, waarin een Oosten-
rijksche aartshertog vorst zal zijn.
Polen zal worden hersteld en zal een stoot
kussen vormen tusschen het versterkte Oosten
rijk en Rusland.
Bessarabië wordt aan Roemenië toegekend, om
Rusland in 't zuiden nog een dam meer in den
weg te leggen, in zijn weg naar Constantinopel.
Nederland zal worden geannexeerd door het
Duitsche Rijk, zooals het in het plan van den
Herald ook voorkomt, en aan Frankrijk wordt
maar wij hechten er eene hoogere waarde aan dan
de socialisten, hij vindt het schande, dat de rijken
veelal in strijd handelen met de hen toevertrouwde
schatten en zegt dat vooral zij veel kunnen doen
om het socialisme uit de wereld te helpen.
Ten slotte zegt de heer P. wat hij voor de
christelijke school wenscht. Hulp van de heeren
uit den Haag verlangt hij niet, maar in de eerste
plaats ontheffing van betaling voor de Staatsschool,
waarvan hij niet gediend is. Hij wil vrij zijn
zoowel in het geven van onderwijs, als in het
geven van eten aan zijne kinderen. Dan zou hij
verlangen, dat voor eene vereeniging van bijv.
50 scholen eene commissie benoemd kon worden
door belanghebbenden aan die scholen van 4 5 per
sonen, die zich belasten met het afhemen van exa
mens aan onderwijzers.
De christelijken zijn vrij wat meer op de hoogte
van de verschillende toestanden dan de liberalen.
Zij toonen vrij wat meer belangstelling voor hunne
zaak (spreker wijst op zijn auditorium). Reeds 30
jaar hebben zij voor hunne beginselen gestreden,
het wordt tijd dat er recht geschiede.
Na een opwekkend woord om in den strijd des
levens te volharden, voortdurend te bidden en alles
aan Gods hand toe te vertrouwen, eindigt spreker
met een gebed, nadat vooraf een woord van dank
aan den spreker door den heer Goslinga was ge
bracht.
Engeland. In een groote meeting van gees
telijken uit Nottingham is tegen de lersche poli
tiek der Regeering geprotesteerd en als motie
aangenomen, dat alles moet worden beproefd,
om het lersche volk in kennis te stellen met de
leer van Christus, wijl de onbekendheid met het
Evangelie een der hoofdoorzaken is van den op
stand in Ierland.
Kimswerd, 16 Oct. 1888. Voor ’t slatten
der opvaart (1475 M.) van den Heer T. Postma
alhier, zijn 11 inschrijvingen aangeboden, n.l. van
1. W. Cornel en H. Wiersma, Almenum f 441,
2. D. Volbeda, 8. Bijlsma, H. Postma,
Pingjum - 489,
3. Frans de Boer, Pingjum
4. P. v. d. Plaats, Oosterlittens
5. J. Houtsma, Almenum
6- A. Plantenga, Franeker
7. O. v. d. Weide, Kimswerd
8. W. Zondervan, Harlingen
9. B. Elzinga, Arum
10. J. Tolsma, Dronrijp
11. J. Foppema, 8. de Boer, P. Crolis,
Nijland -1078,
Den laagsten inschrijver is ’t werk gegund.
Wijmbritseradeel, 15 Oct. Tot Wethou
der dezer gemeente is in de plaats van R. Okma,
benoemd de heer D. Noordmans te Scharnegou-
tum.
Een voorstel om het schoolgeld weer te ver-
hoogen is door de voorstellers weer ingetrokken,
vermoedelijk, omdat zij begonnen in te zien, dat
de meerderheid der raadsleden het beter vond
de gemoederen niet dadelijk weder tegen elkan
der in het harnas te jagen. Dat zou dan waar
lijk ook al weinig in overeenstemming geweest
zijn met den geest van bezadigdheid, die de be
sluiten van een gemeenteraad dient te kenmer
ken. De ervaring heeft in deze gemeente ge
leerd, dat men op den duur dien geest niet straffe
loos kan verloochen. Mogen zulke dagen nim
mer wederkeeren.
Gaasterland, 15 Oct. De vele lijstervangers
in deze gemeente hebben in de afgeloopen week
uitmuntende zaken gemaakt. Vooral Maandag
en Dinsdag werd er overvloedig gevangen. Som
mige strikkers vingen van 100 tot 200 stuks en
in ’t geheel werden er in die dagen volgens eene
ruwe raming meer dan 15000 stuks gevangen.
Houtsnippen werden er tot heden weinig ge
vangen, de prijs is hoog van f 1,50 tot f 1,70.
Een Reuter-telegram uit Weltevreden (Ba
tavia) dd. 14 October meldt, dat een samenzwering
tegen het Nederlandsch gezag is ontdekt in de
residentie Madioen. 42 opstandelingen werden
gevangen genomen; 11 andere, die tegenstand
boden, zijn doodgeschoten.
Zaterdagmiddag te 1 uur is het vaartuig
van schipper Joele te Willemstad, volgeladen
met suikerpeenen, terwijl het zeilende was op het
hollandsch diep, tengevolge van een uitschot van
wind op zijde geslagen en dadelijk vol water ge-
loopen, zoodat het onmiddellijk zonk. De beide
aan boord zijnde schippers hadden maar even
den tijd om zich in de boot te redden. Het vaar
tuig was niet verzekerd.
Een groentenkoopman op Raakeind tusschen
Breda en Ulvenhout, was Zaterdagavond in een
boom geklommen om noten te plukken. Door
een noodlottig toeval viel hij er uit en was ter
stond een lijk.
De politie te Rotterdam heeft tegen een
tapper proces-verbaal opgemaakt wegens het ver-
koopen van sterken drank aan een kind beneden
den leeftijd van 16 jaar, in een voor het publiek
toegankelijke localiteit.
Naar men meldt is te Berlijn eene belang
rijke overeenkomst gesloten tusschen de firma
Siemens en Halske, aldaar, en de heeren M. G.
van den Bos te Leiden, en B. Janse Johz., te
’s-Gravenhage.
Korps 10 van het Leger des Heils, hetwelk
te Hattem zijn hoofdkwartier had, in ontbonden.
De officieren en cadets zjjn bij andere korpsen
ingedeeld, terwijl de soldaten huiswaarts keeren
om hunne gewone werkzaamheden weder te
hervatten.
Verminderde belangstelling in dat leger, en
daardoor gebrek aan fourage, zijn de oorzaak.
In den Haag moeten plannen ontworpen
zjjn voor de oprichting van een tweede stedelijke
gasfabriek,
Maandagavond trad Ds. Pierson van Zetten in
de Sociëteit „de Doele” voor een vrij goed bezette
zaal op met eene „Unierede”.
De voorzitter der plaatselijke Unie-afdeeling,
de heer Ds. Goslinga opende de bijeenkomst,
waarna de heer Pierson met zijne rede een aan
vang nam.
Het is nu 8 jaar geleden, aldus begon spreker,
dat ik voor u optrad en wanneer ik de zaal over
zie, dan moet ik bekennen, dat ook hier met
ijver moet gewerkt worden aan het groote werk,
waarvoor wij allen strijden. Wij sprekers, die
voor U optreden, kunnen als de trekbanden wor
den aangemerkt waardoor het geheel wordt sa
mengebonden. Er zijn vooral drie belangrijke
zaken waarop wij onze aandacht moeten vestigen
en waartegen wij met kracht moeten opkomen,
zegt spreker, en wel tegen het bijgeloof van de
liberalen, het wangeloof van de katholieken en
het ongeloof van de humanisten. De heer Pier
son houdt rekenschap met die liberalen, welke hij
als de kern van het liberalisme meent te moeten
beschouwen, dat is de zoogenaamde middenstand
(baronnen en graven behooren hier dus niet on
der). Deze liberalen houden er wel een geloof
en eene zedelijkheid op na, maar zij erkennen
die dan ook als het eenige ware en alles wat
afwijkt van hun geloof, van hunne zedelijkheid,
veroordeelt hij, wat hij voor nuttig oordeelt, wat
hij recht heet mag opgelegd worden, hij hecht
zich dan onvoorwaardelijk aan de staatsschool.
Wat is bijgeloof Alles wat naast, bij of boven
God gerekend wordt te staan, zegt spreker, wel
nu, de liberalen plaatsen daarvoor verstand en ont
wikkeling en overladen den onderwijzer met al
lerlei onnutte wetenschappen. Met den bijbel
wordt geene rekenschap gehouden en toch zegt
spreker, is de schrift er, die ons een diepte geeft
voor het gemoed, een leiddraad voor het verstand,
’t geen vrij wat hooger staat, dan kennis van reke
nen, lezen of natuurkunde. De liberalen misken
nen de diepste eischen van ons gemoed, zij stellen
het verstand boven den godsdienst. Tegen de libe
rale wijsheid op te komen is onzen plicht. De
toon is wel een weinig kalmer geworden door de
gewijzigden regeeringsvorm, maar wij kunnen met
onze christelijke scholen niet tevreden zijn, zoo
lang het onderwijs gegeven wordt in liberalen
geest. Geld kan hier niets goed maken.
De wijze waarop de geschiedenis onderwezen
wordt, keurt spreker af. Niet alleen het kind,
maar ook de onderwijzer kan de geschiedenis niet
goed leeren. God heeft een richtsnoer gegeven
in de geschiedenis, zoo in de vaderlandsche ge
schiedenis als in de bijbelsche en daarnaar moet on
derwezen worden, niet de wet van oorzaak en
gevolg, maar het aanhalen van groote mannen
die invloed gehad hebben op de geschiedenis, zoo
in het goede als kwade, wil Ds. Pierson.
In de tweede plaats waarschuwt spreker tegen
het wangeloof van de katholieken en zegt, dat
men dien vijand niet te licht moet beschouwen,
ofschoon zij in vele opzichten met zijne partij
overeenstemmen. Te den Bosch heb ik altijd
vierkant tegenover de katholieken gestaan en toch
vertrouwden ze mij meer dan de modernen.
Wanneer die katholieken slim handelden, dan
moesten zij de openbare school die van den Gods
dienst vervreemd raakt, steunen, want hunne scho
len zouden er door winnen, maar de godsdienst
zin drijft den katholiek om tegen zijn belang in
te handelen.
Ongeloof. Hier hebben wij te strijden tegen
den humanist en den socialist. De eerste is bedaard,
beschaafd zelfs, maakt zich dus niet schuldig aan
glazen ingooien, enz., maar heeft zich schuldig
gemaakt aan veel ergere dingen. Hij is de
brug geweest van het socialisme dat beweert
Alle bezit is uit God en daarom moet God weg,
ook het geloof aan God moet weg. Hij erkent
roof en moord als wettig, omdat het volgens zijne
bewering leidt tet heil van de menschheid. Ook
w(j zeggen, zegt spreker Alle bezit ia uit God^
revolutionairen bezochten of bezoeken, zooveel zede
lijker en vromer?
Nu is het een orgaan der Katholieke pers en dan
een der Anti-revolutionaire, dat, al moge het niet
op zóó stuitende wijze zijn, nochtans ook scheldt
op het openbaar onderwijs en er allerlei kwaads
van vertelt.
Men beschouwt het onderwijs in Roomsch-Katho-
lieken of in Gereformeerden geest gegeven beter
dan het openbarehet zij zoo. Men zij vrij in
ons gelukkig vrije Nederland.
Maar is het niet treurig, als men eene, in zijn
oog goede zaak, meent te moeten en te mogen
verdedigen met zulke middelen
Van den openbaren onderwijzer te durven schrij
ven, dat hij zooveel verdorvener is dan de beulen,
die Jezus hechtten aan het kruis, dat deze niet
wisten wat zij deden en gene wel.
Is er één onder onze lezers, die dat niet meer
dan afschuwelijk vindt?
M. E. van der MEüLEN.
„Aan de vruchten zult gij ze kennen”.
En wij hebben ze gekend aan de vruchten; en
die vruchten waren vruchten des doods, omdat
ze vruchten waren van den boom des verderfs.
Met deze woorden wenschen wij de neutrale
school gebrandmerkt te hebben.
Geteekendjaals met het vlammende teeken
der verwerping, dat er onheilspellend flikkert op
het hoovaardige voorhoofd van den wederspannigen
engel, nadat de wrekende bliksemschichten hem
hadden neergeploft in den afgrond als met
dat geheimzinnige merkteeken, dat er geprent
stond op het gelaat van den eersten broedermoor
denaar Caïn.
Want zij moordt de harten, de zielen. Zij was
eene moordenaresse van den beginne af aan.
Aan de vruchten
Dat is een wrange oogst, dien zij heeft binnen
gehaald een oogst van zedeloosheid, van leu
gen en bedrog, van opstand en revolutie, van
verwaandheid en hoovaardij, van ledige hoofden
en ledige harten en vroeg versleten, uitgeputte
lichamen
De verdedigers dezer ongelukkige moordholen
der zielen weten het wel, zij zijn er van over
tuigd, innig overtuigd, zij zien de noodlottige ge
volgen van hun hellewerk maar zij willen ze
niet zien, zij sluiten de oogen, want dat was juist
hun doel zij wilden dat en niets anders.
Gelooft toch niet, dat zij te goeder trouw zijn!
Kom aanniet zoo onnoozel
Het neutrale onderwijs is trouwens ook een
zoetsappig woordom te zeggen wat het betee-
kenen moet het is een soort van net en goed
kleedend schapenvachtje, maar wat voor een wolf
zit er inbet godsdienstlooze onderwijs, een
onderwijs zonder God
Ouders, dierbare ouders! laat u toch nooit be
driegen door een schijn van „de begrippen ]van
anderen te eerbiedigen” bedrog! altemaal be
drog!
Aan uwe kinderen hun begrippen te ontstelen,
ze tot godloochenaars te maken, ze te vervreemden
van alle begrippen van godsdienst, de wegen der
zedeloosheid op die wijze voor hen te effenen, en
ze langs dat hellend vlak in den afgrond te stor
ten, waarin zij in hun ledig, verwoest hart niets
dan haat jalet welhaat tegen God en
Godsdienst dragen, en dan de geschikte werktui
gen worden van Aen, die ze aan God en Gods
dienst hebben ontstolen.
Van de hoogte van het Kruis heette het eens:
Vader! vergeef het hun, want zij weten niet wat
zij doen!”
Het was de stervende Heiland die sprak.
Die beulen wisten niet, wat zij deden.
Deze wel.
Tot zoover de Nieuwe Koerier.
den laatsten, hevigsten slag toegebracht door
de Noorder-departementen bij België te voegen,
dat dan als een onzijdigen Staat, maar opgeno
men in het Duitsche Tolverbond, een sterke
scheidsmuur tusschen Frankrijk en Duitschland
zal vormen.
De vriendschap van Italië zal beloond worden
door de teruggave van Nizza en Savoye en waar
schijnlijk zullen ook Tunis en Tripoli aan den
zoon van Victor Emmanuel worden toegewezen.
Ten slotte wijdt de heer de Laveleye eenige
woorden aan het Belgische fortenstelsel, voor
namelijk de Maaslinie. Die heeft vooral ten doel
een sta-in-den-weg te zijn, die Franschen of Duit-
schers veel tijd en veel bloed zou kosten, zonder
dat de winst den inzet rechtvaardigde. Daarom
zullen zij veel liever elkander rechtstreeks aan
vallen zonder van het onzijdige grondgebied
gebruik te maken.
„Gelukkige Yankees!” was het slotwoord van
den heer de Laveleye, „dat ge niet de kaart
van Amerika behoeft te verknippen om daar
het evenwicht te herstellen.”
Wij hebben deze kostelooze satire zoo breed
voerig besproken, omdat de verdeelingswoede
in den laatsten tijd veel te doen maakt en
omdat de humoristische inhoud der bespreking
wel waar is.”
In de „Nieuwe Koerier”, een blad, dat sints
eenigen tijd te Roermond uitkomt, verschenen voor
eenigen tijd twee Artikelen, onder het opschrift:
„Iets over de neutrale school”. Het eene heet
„Een moordhol onzer dagen”, het tweede: „Een
pesthol onzer dagen”.
Uit het eerste halen wij het volgende aan
’II
>1
La
I
Bolswardsche Courant.
-oO'^O-
