NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOLSWARD 8» WONSERADEEL
VOLKSPARTIJ!
L. Hannema,
P. Lycklama a
Nyeholt,
A. Draisma de Vries,
IJ. Oosterlo en
W. A. Peereboom.
g
W. A. Peereboom.
P. Lycklama a Nyeholt.
L. Hannema.
Y. Oosterlo.
A. Draisma de Vries.
c
De herstemming
KIESDISTRICT FRANEKER.
A. Draisma de Vries,
P. Lycklama a Nyeholt,
Y. Oosterlo,
L Hannema,
W. A. Peereboom,
Franeker.
1889.
wintigste Jaargang.
e n
o.
Kiezers
ZATERDAG 25 MEI.
SI
r
VOOR
Van dit No. wordt aan de
Kiezers in het Kiesdistrict
Franeker een ex. toege
zonden.
Bolsward, 22 Mei 1889.
"3
overweging aan de
en
3615
Mr. I. W.
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
Het bestuur en leden van de liberale
kiesvereeniging Vooruitgang'’
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Uitgebr. stemmen.
357
281
568
401
909
438
324
337
in het District
Franeker
Franekeradeel
Harlingen
Bolsward
W onseradeel
Barradeel
het Bildt
Baarderadeel
De Stembus is geopend van des
voormiddags uur tot des namiddags
uur.
en de
Totaal 5046
Uit het bovenstaande blijkt, dat het nadeelig
verschil is 1431. Natuurlijk zijn er overledenen,
zieken, kiezers die volstrekt verhinderd werden
hun plicht te vervullen, uit het kiesdistrict ver
trokkenen, die voor de stemming niet overkomen
kondenmaar trek daarvoor de 431 af, wat stellig
meer dan overvloedig is, dan zijn toch, alleen in
ons district, 1G00 kiezers thuis gebleven.
Men zie toch dit lijstje eens in en lette op Frane
ker, Franekeradeel, ’t Bildt en Baarderadeel, op
de twee laatste vooral, waar, meenen wij, sterk
op algemeen stemrecht aangedrongen wordt. Wij
zijn voor uitbreiding van stemrecht, maar bovenal
voor uitoefening van kiesplicht.
De 28ste Mei zal de dag der herstemming zijn.
II
van wie wij weten, dat zij onze beginselen voor
staan en ons vertrouwen verdienen.
Vergete niemand zijn plicht en bedenke ieder,
dat thuis blijven helpen is van de tegenpartij.
Aan welke zijde de zege zal wezen, hangt vooral
af van de voorstanders van algemeen stemrecht
en van de sociaal-democraten. De gangen en
paden der laatsten zijn zoo moeilijk na te speuren,
dat wij daarover geen oordeel durven uitspreken.
Immers onlangs stemde hun aanvoerder in de 2e
Kamer gansch alleen tegen de arbeidswetomdat
hij niet alles kon krijgen, wilde hij niets. Doch
de eersten zullen toch volgens hun vrijzinnige be
ginselen wel met de vrijzinnigen moeten stemmen.
Dat zij begonnen zijn hun eigen candidaten te
stellen was hun recht, maar nu zij bij de her
stemming voor de keuze staan, zouden wij het
eene beleediging achten te veronderstellen dat zij
de clericalen zouden stemmen of thuis blijven
Evenmin als de eerste reize, mag het ons voor
namelijk om de personen onzer candidaten te doen
zijn; het geldt de beginselen, die zij, en die zij
waardiglijk vertegenwoordigen, terwijl de belangen
der provincie veilig, zooveel hen betreft, aan hunne
zorgen kunnen blijven toevertrouwd.
Leeuwarden en Heerenveen, gesteld dat de li
beralen het winnen bij de herstemming, worden
vernietigd door Sneek en Dokkum.
Ons district moet den doorslag geven. Indien
de trage kiezers niet thuis blijven, als Algemeen
Stemrecht meestemt, dan moet in dit district de
zege wezen aan onze Candidaten, die wij bij ver
nieuwing ten zeerste aanbevelen
A
De vraag is of de volkspartij dan van een ver-
eenigd RomeDordt beter gediend is, of zij hare
belangen door die combinatie beter denkt behar
tigd te zien. Wij meenen daarop beslist „neen
te mogen antwoorden en daarom roepen wij allen,
die vooruit willen, die den bloei en de welvaart
van ons Vaderland en van ons gewest ter harte
gaat, met aandrang toestemt met ons de aftre
dende leden
De groote slag is geslagen. Hier en daar mogen
de Roomsch-Katholieken, want deze moeten voorop
staan, aan de Anti-revolutionairen de zege hebben
bezorgd, het groote doel is niet bereikt, de Eerste
Kamer is niet „om”, al zijn de Staten van Gel
derland „om”, het werk van Maart ’88 is niet
voltooid. De stand der partijen is vrij wel de
zelfde gebleven. De regeering zal moeten blijven
rekening houden met het bolwerk, dat indertijd
opgericht is, om de democratie buiten de vesting
te houden en dat nu juist dienst zal moeten doen,
om voor de vrijheden des volks te waken en de
heerschzucht der kerkelijken binnen zekere gren
zen te houden. Het plan van Dr. Kuyper is
in duigen gevallen. Gelijk hij voor eenigen tijd
in Dordrecht den slag verloor, zoo heeft hij nu
in Gouda de neerlaag geleden. Het is ten hoog
ste afkeurenswaard, dat de ongeregelde troepen
zich aldaar zoo baldadig gedragen hebben, maar
dat neemt het feit van de neerlaag niet weg,
want de zege is niet behaald door de ruitenin-
gooiers, maar door den ernstigen tegenstand der
stemgerechtigden.
Eéne zaak is echter ook bij deze verkiezing
weder duidelijk gebleken en dat wel in heel het
land. Dat namelijk ons volk moeilijk ter stembus
gaat, dat wel het verlangen naar-stemrecht door
sommigen met kracht wordt uitgesproken, alge
meen stemrecht zelfs als het eenige middel wordt
aangeprezen, waardoor de wonden der maatschappij
zullen worden genezen en deze in gezonden zin
zich zal ontwikkelen, maar ook weder de uit
breiding van het stemrecht, die nu een tal van
nieuwe kiezers in het leven riep, heeft niet mogen
baten. Hoewel van elke zijde met kracht tot
stemmen werd opgewekt, heeft dit toch niet
kunnen verhinderen, dat duizenden, van hun bur
gerplicht niet overtuigd, zijn thuis gebleven.
De juistheid van deze uitspraak springt ge-
makkelijk in het oog, als men de aandacht vestigt
op de cijfers, die het getal kiezers hier en daar
aangeven en dat der uitgebrachte stemmen. Er
zijn uitzonderingen, maar over het geheel is het
bedroevend. Ons district behoort volstrekt niet
tot die waar de verhouding het slechtst is. Toch
is het niet van beteekenis ontbloot, het onder
staand lijstje ter lezing
kiezers aan te bieden.
Getal kiezers.
501
403
687
492
1229
552
564
618
B. BöLGER, Pres.
J. R. A. DONKER, Penningm.
J. HOMMES, Secretaris.
C. W. EISMA.
S. J. PEKEMA.
FONTEIN.
Mr. J. BOLDINGH Gz.
II. C. de HAAS.
U. HANNEMA.
A. FABER.
H. ONEïDES.
G. A. LEVERLAND.
Van EIJK BIJ LEVELD.
BLOKHUIS.
H. ten CATE.
G. M. MaRCKELBACH.
K. van RINGH.
J. BRANDSMA.
D. J. BROUWER.
R. E. de BOER.
D. v. d. MEER.
J. A. SCHAAFF.
H. W. BROUWER.
W. PROPSTRA.
J. FENNEMA Pzn.
P. H. KINGMA.
W. H. NEDERHOED.
A. BOUMA Hz.
M. E. v. d. MEULEN.
K. PLANTINGA.
C. A. DARDENNE ANKRINGA.
A. BANNING.
H. v. d. MEULEN.
Van MOORSEL.
H. VEEN Pz.
G. J. KEILMAN.
J. H. KINGMA.
T. van der WEU.
Th. H. van der MEULEN.
P. HOOGLAND.
J. L. NERING BöGEL.
P. PEEREBOOM.
G. BIJLSMA.
M. BERGSMA.
J. T. WIERSMA.
P. J. FENNEMA.
J. ZIJLSTRA.
II. J. BOERSMA.
W. J. van DOUWEN.
Hs. SCHIEVINK.
R. J. VOS.
Mr. C. WITHOUT.
P. de JONG.
N. de la Lande CREMER.
H. C. BANNING.
S. S. FRANKENA.
T. H. BROUWER.
J. HAITSMA MULIER.
R. A. HOOGEVEEN.
8. KOOPMANS.
J. 8. de BOEB.
In de bladen wordt vermeld, dat in de te Fra
neker gehouden centrale vergadering der Kies-
vereenigingen voor Algemeen Kies- en Stem
recht besloten is bij de herstemming voor Pro
vinciale Staten te steunen drie aftredende liberalen:
W. A. PEEREBOOM, LI. OOSTERLO en A.
DRAISMA de VRIES en twee candidaten der
anti-revolutionairen en roomschen, A. D. LONT
en W. M. OPPEDIJK.
De vraag rijstWaarom
Dat gij bij de eerste stemming meteige ncan-
didaten voor den dag kwaamt, was uw recht.
Al mag worden betwijfeld of bij verkiezingen
voor Provinciale Staten de vraag vóór of tegen
Algemeen stemrecht den doorslag mag geven.
Toen streedt gij voor een beginsel. Wat gij
thans doet is verloochening daarvan.
Indien beginselen u heilig zijn, geeft dan uw
steun aan mannen van één richting, hetzij liberaal
of clericaal. Want naast en met OOSTERLO
en PEEREBOOM en DRAISMA de VRIES,
staan HANNEMA en LYCKLAMA a NYE
HOLT.
Zoo gij de eerste drie wilt, omdat gij meent
dat de behartiging der belangen van uw district
aan hunne handen goed is toevertrouwd, stemt
dan ook de beide laatsten.
En hen in de eerste plaats. Want met het
woord en de pen hebben dezen steeds gestreden,
waar het welzijn van uw district ter sprake kwam.
Denkt slechts aan hun ijveren voor eene bil-
lijker verdeeling van de zeedijkslasten, dat voor
uw district zoo afdoende gevolgen heeft gehad.
En deze twee uitstekende leden zoudt Gij wil
len vervangen door mannen eener partij, van de
uwe door eene onoverkomelijke klove gescheiden.
Nog eens waarom
Is het soms, omdat deze partij de hoofdbegin
selen, waarover gij het met de overige liberalen
dan toch eens zijt, met alle krachten bestrijdt?
omdat zij de souvereiniteit van het volk verfoeit
en met al hetgeen aan de Revolutie van 1789 is
te danken, zou willen te niet doen? Omdat
zij het brengen van elke verbetering in de lasten
des volks steeds heeft tegengehouden en thans
nog bij monde van een harer woordvoerders, den
heer Brummelkamp in eene vergadering van kie
zers te Harlingen doet zeggen, dat op een Inkom
stenbelasting van haren kant niet te rekenen valt,
dat daarin alleen Liberalen, Socialisten en Radi
calen kunnen samengaan Omdat gij zoo iets
durft zeggen, niettegenstaande vast staat, dat zon
der inkomsten-belasting in den druk der volks
klassen geene verandering zal komen
Of is het soms, omdat ook thans weer door
uw voorbeeld bewaarheid zal worden, dat wanneer
menschen van één richtingen dat zijt gij met
de Liberalen verschil krijgen over een enkel
punt, dit verschil voert tot een stijfkoppig verzet,
van onberekenbaar nadeel voor de gemeene zaak?
Welnu, kiezers, toont Gij, dat dit met U niet
plaats heeft, dat gij niet wilt dat twee mannen
in de Staten zitting nemen zullen, die gaan af
breken, wat gij door anderen laat opbouwen.
Weet wat gij doet, en als gij het goed weet
stemt dan op alle aftredende leden
Dinsdag den 28 Mei e. k. staat ons een felle
strijd te wachten bij de verkiezing van vijf leden
voor de Provinciale Staten. Die strijd zal zijn
tusschen de liberalen en de anti-liberalen. De
vraag rijst wie zal als overwinnaar optreden
Wij weten welke punten van verschil de par
tijen verdeeld houden.
Wij beseffen dat wij het zwaar te verantwoor
den hebben, waar een verbond van Rome en
Dordt tracht te heerschen over mannen van den
vooruitgang, die algemeene ontwikkeling
welvaart van geheel het volk bedoelen.
Wij weten ook, dat onder de partij der laatsten
enkelen zijn opgestaan met nieuwe leuzen en dat
vooral zij bij de herstemming den doorslag kun
nen geven.
In den grond willen de liberalen vrij wel het
zelfde als de nieuwe fractie, die zich bij uitslui
ting „de volkspartij” noemt. Elk die den waar-
achtigen vooruitgang wil, wil maatschappelijke
verbetering in den ruim sten zin des woords, wil
per slot ook het volk in algemeenen zin kies- en
stemrecht toekennen.
Intusschen dienen wij allen te zamen voorzich
tig te zijn, waar de anti-liberalen hoopvol uitzien
naar verdeeldheid onder onze stamverwanten.
Gedachtig aan het spreekwoord, dat van voor-
deelige vangst in troebel water gewaagt, weten
zij, dat hunne zege eenig en alleen daarvan af
hangt.
In hoever de voorstanders van algemeen kies-
en stemrecht gelijk hebben, kan voor ’t oogen-
blik daargelaten worden, dewijl op dit oogenblik
de strijd noch daarover, noch ook om hunne per
sonen gaat. Hetzij genoeg, dat wij verzekerd zijn,
dat gemeenschappelijke aansluiting van de vrij
zinnigen vereischt wordt, tegen de verbonden
kerkelijke partijen.
Het is noodig dat men zich vereenigt en zich
met kracht handhaaft tegen haren aanval. Voor
de Statenverkiezing is het in dezen een hoofdvraag
mede, wie in het vervolg naar de Eerste Kamer
zullen opgaan en het spreekt van zelf, dat de
tegenpartij tracht, dat hooge lichaam in hare macht
te krijgen, om volkomen den baas te kunnen spe
len bij de regeling der algemeene volksbelangen.
En deze belangen zijn niet door haar, maar door
de liberalen steeds het meest vooruitgebracht, het
best behartigd, het sterkst bevorderd, zij het dan
ook dat de liberale partij het niet allen naar den
zin kon maken.
Bolswardsche Courant
4
A
VAN DE
IN HET
