NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
letSWAB» en WWSSBAB8S1
Tentoonstelling
De Herstemmingen
buitenland.
1889.
Twintigste Jaargang.
No. 23.
Acht en
VOOR
BINNENLAND.
K'
DONDERDAG 6 JUNI.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS; 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents,
BOLSWARIJ.
van accijnsen, gedurende den gelieelen dag van
v.m. 8 tot n.m. 5 uur en ’s avonds van 78 uur,
ten gerieve van de handelaren, kooplieden, win
keliers, slagers enz.
Bij de vereeniging is het verblijdend bericht
ingekomen, dat de burgemeester het eere-voor-
zitterschap heeft aanvaard.
Wij verheugen ons van bevoegde en zeer ge
waardeerde zijde in staat gesteld te zijn de vol
gende mededeeling te plaatsen
In de op 29 Mei 1889 belegde buitengewone
vergadering der door Z. M. den Koning als rechts
persoon erkende vereeniging ter bevordering van
handel en nijverheid te Bolsward, werd met al-
gemeene stemmen, op voorstel der regelings-
commissie, voor de van 613 Augs. e.k. te hou
den tentoonstelling, betrekking hebbende op het
bakkersvak en de zuivelbereiding voor geheel
Nederland en van voorwerpen van nijverheid,
kunst en algemeen belang voor de stad en hare
omstreken, het eere-voorzitterschap opgedragen
aan den heer P. Peereboom, Burgemeester van
Bolsward, met den wensch dat ZEd.Achtb. deze
keuze zich zal laten welgevallen. De eerste
drukte is aan een kant, 250 borderellen zijn bij
de regelings-commissie ingekomen, vermeldende
honderde voorwerpen, waaronder zeer belangrijke
zijn, zoowat étalage als goederen aangaat.
De Mü. van Staatsspoorwegen, de Holl. Ijzeren
Sp. Mij. en de Ned. Tramw. Mü. hebben gratis
vervoer op de terugreis toegestaan van alle voor
werpen, die onverkocht en on verloot zijn geble
ven en per spoor zijn toegezonden, terwijl de
Ned. Tramw. Mü. bovendien voor afhalen en
doorvoer zorg dragen zal, wanneer op de adres
sen vermeld staat „Station restante, verder per
tram.”
Het verlotingsplan ligt gereed en is door den
heer Commissaris des Konings vastgesteld.
Aan de versiering wordt met kracht gearbeid.
De gelegenheid is opengesteld om in den cata
logus te adverteeren voor f 5 per heele, f3 per
V, en 1 2 per */4 bladzijde.
Er werd nog besloten een adres van adhaesie
te zenden aan ZEx. den Min. van Fin. voor het
verzoek van de Kamer van Koophandel en Fa
brieken te Sneek, om een inklaringskantoor in
te stellen te Sneek, waar het station er voor
ingericht isen tevens een adres te zenden aan
denzelfden Min. tot openstelling van het kantoor
In de meeste kolendistricten in Duitsch-
land is thans de mijnarbeid hervat.
Donderdagavond werd namdhs het werkperso-
neel van eenige mijnen in Dortmund, waar de
arbeid nog geheel of grootendeels stilstond, de
volgende bekendmaking afgekondigd
„Kameraden! Na de besluiten der afgevaar
digden van 24 Mei te Bochum is het gebleken,
dat de vertegenwoordigers, die eene voortzetting
der arbeidstaking wilden doordrijven, het werk-
personeel niet meer achter zich hadden.
„Kameraden! Bijna overal hebben de mijnwer
kers den arbeid hervat. Laat ons nu hun voor
beeld volgen, in het vertrouwen dat de mijnbe-
sturen hun woord zullen houden, en laat ons
Vrijdag 31 dezer gezamenlijk weder aan het werk
gaan
Dit is in de meeste mjjnen van bet district
geschied. Ook in het district Aken kwam eene
verandering ten goede. Zaterdag zou daar de
arbeid worden hervat.
De socialist Bebel verklaart in de Berlijnsche
Volkszeitung, dat het socialisme geheel en al
buiten de werkstakingen heeft gestaan, en de
socialisten evenzeer er door verrast waren als
ieder ander. Eenige dagen nadat zij was uitge
broken had hij een brief ontvangen van een hem
onbekenden werkman uit de mijn Hibernia, bij
Gelsenkirchen, die wenschte te vernemen in hoe
ver de arbeidstakende mijnwerkers zouden kunnen
rekenen op ondersteuning van kameraden in het
buitenland. „Daarop antwoordde ik hem” zegt
Bebel verder „dat er hierop geen vooruitzicht
bestond, hetgeen ik hem tevens nader aantoonde.
Ik voegde er nog bij, dat er wegens het groote
aantal dezer werkstakenden on de uitgebroken
arbeidstakingen bij nagenoeg alle takken van
bedrijf, ook van de Duitsche werklieden geen
ondersteuning in toereikende mate kon worden
verwacht, en hierbij gaf ik hem den raad, te
trachten een aannemelijk compromis met de onder
nemers aan te gaan en de voldoening aan de
overige eischen, die ik billijk en rechtvaardig
acht, tot later te verdagen. Ten slotte verzocht
ik hem om bericht aangaande de werkstakingen.
Hij heeft aan dien wensch voldaan en mij nog
herhaaldelijk om raad gevraagd Het is waar,
dat ik hem ook geld heb gezonden maar daar
van heb ik ook geen geheim gemaakt, daar ik
op het adres van den brief mijn naam als af
zender heb vermeld. Ook was dit geld niet be
stemd voor eenig socialistisch doel, gelijk de
Rhein. Westphal, leugenachtig beweert, maar ter
ondersteuning van de ledigloopende mijnwerkers”.
Bebel noemt den naam van den bedoelden
werkman niet voluit, maar met de letters A. F.
Onlangs schreef de Nordd. Allg. Zeitung,
dat de Duitschers in Zwitserland „vogelvrij” wa
ren. De Neue Zürcher Zeitung antwoordt, dat
de Bondsregeering zich door de dreigementen der
Norddeutsche niet bang zal laten maken. De
Duitsche Regeering staat op een ander standpunt
dan de Zwitsersche. In Duitschland zijn deso-
ciaal-democraten in den ban gedaan. Er is een
strenge socialistenwet en zelfs Keizer Wilhelm
noemde de socialisten onlangs openlijk „vijanden
van den Staat”, maar in Zwitserland hebben
alle burgers, welke richting zij ook zijn toegedaan,
dezelfde rechten. Wie de orde tracht te ver
storen, hij zij een sociaal-democraat of een spion
der Duitsche Regeering, die komt om te bespie
den of op te ruien, wordt over de grenzen gezet.
„In geen geval echter zegt de Neue Zürcher
Ztg. kunnen wij, hoezeer wij ook steeds de
beginselen der sociaal-democraten hebben bestre
den, toegeven, dat het Duitsche recht ook in
Zwitserland worde toegepast.”
De Koning van Italië is Zaterdag met den
Kroonprins te Rome teruggekeerd. De Ministers,
vele Senaats- en Kamerleden, vereenigingen en
deputaties begroetten den Koning en den Kroon
prins aan het station, die ook door de saamge-
stroomde menigte werden toegejuicht.
Eene indrukwekkende laatste proefneming
heeft Woensdagochtend plaats gehad met een
elevator van den Eiffeltoren, geleverd door de
Amerikaansche firma Otis, in tegenwoordigheid
van den inspecteur-ingenieur der tentoonstelling
Condamin, den heer Eiffel e. a. De elevator,
welke twee kamertjes boven elkander bevat, weegt
11,000 kilogram en werd met 3000 kilogram lood
bevracht, tot eene aanmerkelijke hoogte opge
voerd. Toen werd bij met gewone touwen be
vestigd en tevens losgemaakt van de staaldraad-
kabels, waarmede hij zal worden in werking
gebracht. De proef moest uitmaken of, ingeval
deze kabels eens braken, de remmen behoorlijk
het vallen van den elevator zouden tegenhouden.
Twee met bijlen gewapende timmerlieden hakten
op een teeken van den ingenieur der firma de
touwen door en ieder „hield zijn hart vast” toen
het gevaarte begon te vallen. Spoedig vertraag
de echter de val, de elevator zwaaide een oogen-
werden geraakt en de man, vader van zes kinderen,
kort daarna overleed. De twee Hagenaars gingen
op de vlucht, doch werden in een herberg in de
Zuilingstraat te ’s Gravenhage in hechtenis ge
nomen.
Men schrijft uit Amsterdam aan de Helder-
sche Courant, dat aldaar de mormonen nog
steeds voortgaan met propaganda te maken. De
bekeerlingen, mannen en vrouwen, worden,slechts
in linnen hemd en broek gekleed, des morgens
zeer vroeg in de Wetering gedoopt en later, ge
droogd, naar de Nieuwe Wereld gezonden.
Een knaapje van negen jaren, dat Zaterdag
zonder toezicht te Katwijk in zee baadde, is door
de zee medegesleept en jammerlijk verdronken,
eer zijn kameraadjes hulp konden halen.
Men schrijft uit Haarlem
„De directie der gasfabriek alhier begint eieren
voor haar geld te kiezen. Ik zeg begint, omdat
we nog lang niet zijn waar we wezen willen.
Nadat zij in Dec. jl. een brief aan onzen Raad
had geschreven, waarin zij dezen verzocht haar
voorstellen te doen voor een nadere concessie
en de Raad daarop had geantwoord, dat die
voorstellen van de directie moesten komen, heeft
zij nu werkelijk aanbiedingen gedaan, die het
wel der moeite waard is mede te deelen.
De prijs van de kubieke meter gas voor par
ticulieren, nu f 0.09, zal op f 0.07worden ge
bracht en die voor de gemeente op f 0.03. Ver
der zal zij van iedere door particulieren gebruikte
kubieke meter, een halve cent aan de gemeente
betalen, waardoor zij berekent, dat men per jaar
f 11,657.97 zal ontvangen, terwijl door de prijs
vermindering f 34,973.91 aan de verbruikers ten
goede komt. Indien de gemeente in deze aan
bieding treedt, verzocht de maatschappij, zoo de
fabriek moet worden verplaatst, verlenging der
concessie tot 1937 en bij niet verplaatsing tot
1927. De maatschappij berekent tevens dat de
gemeente bij de verplaatsing een voordeel zal
hebben van f 56,000, daar de grond, waarop nu
de fabriek staat, groot 5600 M-, voor f lOdeM2
kan worden verkocht. Het licht zal een sterkte
hebben van 15 kaarsen en als de gemeente elec-
trisch licht wil laten aanleggen mag zij dat doen
ook door anderen als de maatschappij niet min
stens even goedkoop is. Men begint dus te be
grijpen dat het gas te duur is, doch ook met de
prijsvermindering blijft het nog te prijzig, want
in Leiden b. v. betaalt men slechts f 0,05 per
M3. In ieder geval is het echter een poging tot
toenadering.”
Omtrent het gebeurde met den buitenland-
schen diplomaat, die aan het station in den Haag
een beambte een paar vuistslagen gaf, deelt het
Vaderland nog het volgende mede. De diplo
maat de Engelsche gezant had reeds zijn
plaatskaartje afgegeven en het perron verlaten,
toen hem werd medegedeeld, dat zijne echtgenoote
hem op het perron wachtte. Hij ging terug, maar
werd toen door den ambtenaar in functie terug
geroepen en toen hij daaraan geen gehoor gaf
door dezen tegengehouden, waarop hij hem een
vuistslag gaf, die nogal raak moet geweest zijn.
Zijne vuisten te gebruiken is een verkeerd,
maar als een vertegenwoordiger van een vorst
aangegrepen wordt, weten wij niet of hij zoo
geheel buiten zijn recht is, wanneer hij hand
tastelijkheden jegens zijn persoon op dezelfde
wijze beantwoordt, vooral wanneer hij, gelijk hier,
in zijn recht is, al hield de beambte zich aan
de letterlijke opvatting van zijne instructie.
De Minister van Buitenlandsche Zaken heeft
de avonds namens den gezant zijn excuses aan
geboden, en de beambte heeft van de maatschappij
eene gratificatie ontvangen.
Nu de zaak zich zóó toegedragen heeft, zal zij
nogal kalm afloopen.
Wij herinneren ons iets soortgelijks, dat veel
jaren geleden verhaald werd en destijds werd
geloofd en niet werd tegengesproken. Onze ge
zant te Konstantinopel zou een dienaar van den
Sultan met zijn rotting een pak slaag hebben
gegeven, omdat deze hem verdrijven wilde uit
eene straat, welke de Sultan passeeren moest.
Graaf van Zuylen is daarover nooit bemoeilijkt.
De Nederlandsche Vereeniging tot bevor
dering van de Zondagsrust heeft in hare jongste
vergadering besloten, de afdeelingsbesturen en
correspondenten uit te noodigen om hunne aan
dacht te vestigen op het geopend zijn van sigaren
winkels en koffiehuizen op Zondag.
Aanvankelijk werden daarin ook genoemd
kroegen, en volgens toelichting van den voorzit
ter was elke plaats, waar sterke drank verkocht
wordt, eene kroeghij noemde er met name de
Witte Sociëteit in den Haag bij. De vergadering
schrapte echter het woord.
Zonder die onjuiste toelichting ware het woord
misschien behouden gebleven, want het zal toch
in het wezen der zaak niet veel verandering
brengen of de afdeelingen hare aandacht vestigen
op de koffiehuizen dan wel op de koffiehuizen
en kroegen, en wanneer het tot een maatregel
komt, ten aanzien van de koffiehuizen, zal er
voor de „gemeene herberg”, wat de beteekenis
van kroeg is, wel geen uitzondering worden ge
maakt.
Terecht echter merkte de voorzitter op, dat er
wel geen resultaat verkregen zou worden, zoo
lang er geen wet is die alles regelt.
Maar dat men nu inzonderheid den kleinen
burger verhinderen zou om Zondags, als hij wan
delen gaat, zijn dubbeltje sigaren te koopen, ware
toch onbillijk. De heeren hebben hun kistjes
in huis en die zullen er dus niet onder Ijjden
voor de Provinciale Staten op den 28sten Mei
j.l. hebben ditmaal in heel het land eene buiten
gewone beteekenis gehad. In Maart 1888, toen
het de Tweede Kamer gold, heeft de meerderheid
der anti-liberalen gezegevierd en is dientenge
volge eene regeering uit die meerderheid opge
treden. Het was nu bij de verkiezing en her
stemming van 14 en 28 Mei de vraag, of de
kiezers het zegel zouden zetten op hetgeen in het
vorig jaar is geschied, of de regeering bevestigd
zou worden op haren zetel, of het werk der
verandering van het personeel in de volksver
tegenwoordiging nu achtereenvolgens zou worden
voortgezet ook in de le Kamer der Staten-Gene
raal, of het blijken zou, dat de liberale partij
voor goed geslagen was.
De uitslag der verkiezing op den 14den was
eene teleurstelling voor de anti-liberalen de her
stemming van den 28sten was eene glansrijke
niet te loochenen zegepraal voor de liberalen,
waarmede de regeering zeer zeker rekenschap
zal dienen te houden. Vooral in Z.-Holland en
Friesland is eene merkwaardige kentering waar
te nemen in de uitspraak der kiezers, te meer
omdat de meerderheid, waarmee de liberalen zege
vierden zoo van beteekenis is.
Dat wij ons in het bijzonder verheugen over
den schitterenden uitslag in ons eigen district, over
de herkiezing onzer Candidaten, spreekt van zelf.
Als men uit Harlingen schrijft, dat vandaar uit
de hoofdleiding is uitgegaan voor de krachtsont
wikkeling onder de liberalen, dan begrijpen wij,
dat elk allicht ’t geen in zijn onmiddelijke nabij
heid geschiedt, als ’t voornaamste beschouwt, maar
liever willen wij hulde brengen aan ’t geen er
geschied is, op onderscheiden wijze, in gansch
het district.
Bolsward. Den 2den Juni des nam. ten 2
ure had de heropening plaats van het kerkge
bouw der Ned. Israël. Gemeente alhier, na des-
zelfs herstel, in tegenwoordigheid van het Dage-
lijksch Bestuur en eenige andere genoodigden.
Na eene inleidingsrede van den leeraar en het
overbrengen der Thorarollen naar de Arke, sprak
de opper-rabbijn Dr. L. Wagenaar van Leeuwar
den eene treffende „predikatie” uit, waarin hij
eerst een blik in het verledene wierp en wees
op/ de vervolgingen door de kinderen Israëls
d/irgestaan, eeuwen lang en toen met dankbaar
heid wees op de zegeningen in dit goede land
Ikmoten, vooral ook onder de regeering van Z. M.
JnSm geëerbiedigden Koning, voor wien hij ook
fcen gb^ed had uitgesproken. Het geheel werd
afgewisseld door het zingen van godsdienstige
liederen en gesloten met het zingen van een
kinderkoor.
Het gebouw is van binnen en buiten keurig
hersteld. De houten zoldering is vervangen door
een eenvoudig maar net gestucadoord plafond,
al hét houtwerk binnen en buiten is geverwd,
een flink ijzeren hek is aan de straatzijde aan
gebracht.
t Als eene bizonderheid vermelden we, dat
in de laatste dagen van Mei, reeds wagens met
geurig nieuw gewonnen hooi onze stad binnen
reden.
Wonseradeel, 1 Juni. De Gemeenteraad
heeft in zijne vergadering van heden besloten
1. Niet aan te nemen het aanbod van het
dijksbestuur der Vijf deelen zeedijken buitendijks
tot overname van het havenhoofd te Makkum
tegen eene afkoopsom van f3800, maar gemeld
werk van gemeentewege door het maken van een
basaltmuur te vernieuwen.
2. In betrekking tot het verkrijgen van ver
betering in den financieelen toestand der platte
landsgemeenten geen adres overeenkomstig het
ontwerp, aangeboden door eene in de vergadering
van afgevaardigden uit de gemeenteraden benoem
de commissie van vijf burgemeesters, in te dienen,
maar een adheesie-adres aan het door de Staten
ingediend adres op te zenden.
3. Aan J. M. Abma te Lollum eene tegemoet
koming van f 10 toe te kennen, wegens de ver
nieuwing van een zet over de Lollumervaart,
waarop een draai in het voetpad naar Cubaard
zich bevindt.
4. Toe te staan eene door het armbestuur te
Kimswerd gevraagde wijziging der begrooting,
voor 1889.
5. Goed te keuren de door de commissie van
beheer van den kunstweg Bolsward—Harlingen
ingediende begrooting voor 1888, onder voorbe
houd van nadere beoordeeling bij de rekening.
Over de samenstelling der commisie van vijf
leden voor de onderwijswet maakt een inzender
in de Zutph. Ct. eene opmerking, die overweging
verdient. Hij wijst er op dat de twee liberale
leden, welke daarin zitting hadden, de heeren Roëll
en Verniers van der Loeff, niet zijn de leiders
der liberale partij, zoodat zij, als zoodanig, voor
hunne geestverwanten niet het gezag hebben,
dat de heeren Schaepman en Lohman bij hunne
partij bezitten. Deze twee wilden in de commis
sie zitting erlangen om de Regeering onder den
duim te hebben. Zij zullen zich verzetten tegen
elke wijziging der wet, die van liberale zijde
wordt voorgesteld. Door de samenstelling der
commissie op dez,e wijze, is voorkomen dat daarin
anti-liberalen zitting erlangden, die een open oog
hadden voor de bedenkingen, vooral van finan
cieelen aard, tegen het ontwerp-Mackay, of die
niet opgewassen waren tegen hunne liberale col
lega’s. De hoofdzaak is echter, dat men Mackay
zal laten gevoelen, dat ook de Regeering te luis
teren heeft naar het wachtwoord der veldheeren.
Eene andere vraag is, volgens den schrijver, of
de heeren Lohman en Schaepman verstandig
doen met achter de schermen te willen regeeren.
Traden zij tengevolge daarvan op den voorgrond
een Ministerie Schaepman-Lohman zou de
voorbode zijn van eene schitterende zegepraal
der liberale partij.
Onder Stompwijk is een gruwelijke moord
gepleegd. Aau twee Haagsche metselaarsknechts,
die uit visschen waren, werd het verblijf op zeker
stuk land door een boer ontzegd. Toen zij niet
wilden heengaan, mengde de zoon van den boer
zich in het geschil, doch aan dezen werd door
een der metselaars met een mes onder het oor
een hevige stoot toegebracht, zoodat de hersens
blik heen en weder en was gestuit, tien meter
boven den grond, zonder schok. Geen glasruit
was gebroken.
Het electrisch licht van den Eiffeltoren is
te zien tot op een afstand van 67 kilometer, maar
van hooge plaatsen, torens b. v., is het nog veel
verder te zien, zoo wordt het b. v. te Orleans d. i.
op een afstand van 115 kilometer waargenomen.
Het licht van den toren heeft op verschillende
manieren zijn nut, b. v. onlangs, toen bij het
vallen van den avond een groot zandschip op de
Seine lek geworden was. De geheele lading
400,000 kilogram zand werd gelost bij het
licht van den Eiffeltoren, dat te dien einde op
die plaats werd gericht. Zonder dat licht had
men niet kunnen werken en zou het schip ge
zonken zijn.
Bolswardsche Courant
I
TE
