NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD 1 I De staatkundige rede van den Heer 2 u II Dertigste Jaargang. No. 7. 1891. SI BINNENLAND. B. C U P E R U S. J BUITENLAND. VOOR ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden. Franco per post 95 Cents, ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 17 regels. Ver volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte. ej 430 360 120 53 41 35} ^DXXCXC.XCDXXCDVDCXC^DXXCXCXCXCXCXC^^^ DONDERDAG 12 FEBRUARI. ^XXXXXXXXX ^7CXCDX2XX:XCDX3XZX^ In de kerk te Achlum wordt nu ook een kachel geplaatst, om het gebouw tijdens de gods dienstoefeningen te verwarmen. Men schrijft uit Noordbroek Eergisteren werd door eenige leden der kerk alhier een besloten vergadering gehouden, om de bevordering van het kerkgaan te bespreken. Door een der leden werd geconstateerd, dat in de Zon dagen na Nieuwjaar gemiddeld niet meer dan 30 personen de kerk hadden bezocht en dit op een bevolking van 2500 zielen. Te vreezen was het, dat de kerk weldra leeg zou staan. Bespro ken werd nog het nadeel, dat der diaconie werd berokkend, die gemakkelijk twee a driehonderd golden ’sjaars zou kunnen beuren bij eenigszins vlijtig kerkgaan. Door een der aanwezigen werd het voorstel gedaan ’s winters de consistorieka mer te gebruiken. Nog werd de vraag gedaan of ’t niet nuttig kon zijn, om de veertien dagen preek te houden. Besloten werd eerstdaags weer een vergadering te houden en den predikant daarbij uit te noodigen. Men is benieuwd naar de i af loop. Fr. Crt. Uit Neerbosch schrijft men Niet alleen de weesinrichting, maar ook de drukkerij en binderij, aan deze stichting verbon den, heeft de laatste jaren belangrijke uitbreiding ondergaan. Het getal abonné’s op de verschil lende tijdschriften bedraagt 1990, terwijl het vo rige jaar niet minder dan 55,000 weezen-alma nakken, almanakken voor de jeugd en kalenders zijn verspreid. Millioenen geschriften zijn sedert de oprichting der drukkerij hier van de pers ge komen, terwijl meer dan f 100,000 daarvan als zuivere winst in de kas der Weesinrichting is gevloeid. Van de weesjongens zijn werkzaam 35 als letterzetters en drukkers. Uit den Haag schrijft men o.a. aan de Zw.Ct.: „Van een zomerverblijf der Koningin blijkt nog niets. Wel beweren sommigen, dat het Huis ten Bosch, dat steeds keurig onderhouden wordt, als zoodanig dienen zal, maar alles spreekt daar nog van koningin Sophie en het zou menschelijke eigenaardigheden in acht genomen niet vreemd wezen, dat dit juist geen aantrekkingskracht oefende op haar, die de plaats der overledene innam. Het niet, groote maar bevallige Oranje- Nassauoord bij Wageningen is een plekje, waar Koningin Emma vroeger gaarne vertoefde en dat dus groote kans heeft nogmaals te worden uitverkoren. Bovendien kan men zeker wezen, dat, zoodra de etiquette het toelaat, een bezoek aan verschillende steden des lands zal worden gebracht. En dan zullen de noordelijke provin ciën met haar welvarende en sierlijke hoofdste den al licht het eerst aan de beurt zijn. Zeker is het, dat de Koningin vroeger reeds haar verlan gen heeft uitgedrukt menig merkwaardig plekje van het land te leeren kennen, maar dat zij dien wensch heeft laten rusten, zoolang haar plicht haar riep bij den Koning met zijne wankelende gezondheid.” De gemeente Rijswijk bij den Haag belooft een uitgezóchte woonplaats te worden voor men- schen met een klein inkomen. In de Zaterdag gehouden raadszitting werd besloten geen hoofde- lijken omslag meer te heffen van personen met een vermoedelijk inkomen beneden de f 1000, terwijl binnen een paar jaren, blijft de financiëele toestand der gemeente zoo gunstig, in het ge heel geen hoofdelijke omslag meer behoeft ge heven te worden. Ter aanvulling van vroegere mededeelin- gen omtrent gedurende de maanden December en Januari door eenige personen uit Friesland gewonnen prijzen bij hardrijderijen op schaatsen diene, zegt het Hdbl., dat door Klaas Hanje, van Akkrum, de meeste prijzen werden gewonnen bij hardrijderijen door mannen, in het geheel 12, be nevens 3 premiën, te zamen f 1485, benevens 1 gouden en 1 zilveren medaille, en door Harrit en Lutske Wester, van Eernewoude, de meeste prjj- zen bij hardrijderijen door mannen en vrouwen, in het geheel 9, benevens 1 premie, te zamen f730. Aan een artikel van de hand des heeren dr. Kuijper, in De Heraut, is het volgende ont leend „Een gereformeerde kan alleen een gereformeerd meisje huwen. En wat de doleantie aangaat, zoo zeggen we eveneensZijt ge doleerende, of heet ge het slechts In het tweede geval hebt ge geen recht van spreken. En in het eerste geval, wanneer derhalve uw medegaan met de doleantie metterdaad steunt op de zielsovertuiging, dat wie onder de synodale organisatie blijft, voortleeft in een toestand van zonde en de Koningskroon van Jezus hoont, hoe zoudt ge dan een huwelijk kunnen aangaan met iemand die in deze zonde staat, en er geen af stand van wil doen De soldaat v. d. B. van de koloniale reserve te Zutfen maakte Zondag een einde aan zijn leven door van de IJselbrug in de rivier te springen. Tot dusverre waren alle pogingen om hem te vinden vruchteloos. Wat hem tot die daad heeft geleid is niet bekend. Hij kwam blootshoofds uit een herberg en vroeg den brugwachter naar de diepte van de rivier zeggende dat hij dit wilde weten, omdat het „een weddingschap” gold. Een oogenblik later sprong hij van de leuning der ophaalbrug in de rivieren zwom naar den stroom breker. Toen hij echter bemerkte, dat de brug wachter hem te hulp wilde komen, ging hij nog maals te water en verdween in de diepte. Kamers van arbeid moeten komen, de pensioen regeling moet nog meer ter hand genomen wor den. het gemeenschapsgevoel moet nog meer ont waken. Een program van actie, neen, dat hebben de liberalen niet, maar is dat niet goed Is dat niet beter dan er een te hebben en het toch niet uit te voeren, zooals de anti-revolutionairen Tucht als bij de clericalen hebben zij niet, maar is ook de tegenpartij niet verdeeld en onttrekken zich niet de katholieken ten deele aan den machtigen dichter Een beginsel dat hebben zij, een leuze die hebben zij, en deze luidt in de eerste plaats belastinghervorming. Hoe vaak ook opgewekt, niemand trad in het debat, niemand verzette zich tegen den spreker, en al moge dat zwijgen geen toestemmen van allen beteekenen, het is opmerkelijk dat geen en kele stem zich verhief. Na eene pauze kwam nu de spreker nog eens op het kiesrecht terug en wel omdat men hem gewezen had op het Zwitsersche stelsel, als voor ons land misschien beter geschikt dan dat van groote staten. Uit betrouwbare bron had spr. ver nomen, dat daar wel ieder Zwitser stemrecht heeft, maar ook onder voorwaarde van belasting te be talen, in dezer voege, dat bij een inkomen van frcs. 300 moet betaald worden 35 ctimes, van fr. 201400 56 ctimes, van frs. 600 een franc enz. terwijl geheel onbemiddelden van die belasting wel vrijgesteld worden, maar dan ook het stem recht verliezen. Hij acht dit stelsel voor ons land niet wenschelijk, maar de uitbreiding tot den eenige belasting betalenden werkman datgene, wat aan billijke wenschen voldoet. Ten slotte wees hij nog op het zonderlinge ver schijnsel, dat de clericalen en socialisten in den grond op een dogmatischen grondslag staan, de eersten op dien van het dogma van hun godsdienst, de anderen van <ie afschaffing van den persoon lijken eigendom. Zij zeggen tegen monopolies te strijden en beide zijn monopolisten Immers4iiemand is godsdienstig dan de clericaal, en niemand heeft het volk lief dan de socialist. Met een hartelijk woord van dank aan den spreker sloot de voorzitter, de heer J. R. A. Don ker, deze bijeenkomst. Het Italiaansche ministerie is volledig. Maan dagmorgen heeft Rudini zich naar den koning begeven met al zijn ministers op een lijstje in den zak. Het ministerie zal aldus worden samen gesteld president, minister van buitenlandsche zaken en waarnemmd minister van marine, Rudini minister van binnenlandsche zaken, Nicotera minister der schatkist, Lusattiminis ter van finantiën, Colombo minister van oorlog Pellouxminister van justitie, Ferraiminister van publieke werken en waarnemend minister der posterijen en telegrafie, Brancaminister van landbouw, Chimriminister van onderwijs, Villari. Tot onder-secretarissen van Staat zijn benoemd de heeren Darzo voor buitenlandscheen Lucco voor binnenlandsche zaken. Waarschijnlijk zal de Kamer Zaterdag bijeengeroepen worden, om het politiek programma der regeering aan te hooren. Zoodra de eed voor den Koning is afgelegd, zal het ministerie van zijn geboorte kennis geven aan het corps diplomatique, in den vreemde en in Italië. Ingeschreven door: Hubert Jans Co. te Harlingen f4497, Adr. Foekens aldaar f 4699, Fontein Tjallingii aldaar f4700, wed. C. Sleeswijk te Lemmer f4857 en T. W. Overmeer Zn. te Leeuwarden f 4964. B. 30 stuks zware, 25 stuks ligte en 10 stuks ondermaatsche eiken gordingen. Ingeschreven door F. H. van Eerden te Aalten f 422. B. J. H. Groothuis te Denekamp f479, A. S. Wijma te Apeldoorn, f 508,60 en Hendrik van Loo te Zutphen f 567. C. 140 stères grind. Hierop is ingeschreven door J. Weener Az. te Hasselt per stère f2.73 en J. Maet te Arnhem (aan boord) per stère f2.75 D. 50 last balsteen. Hierop is ingeschreven door B. G. Steensma te Lemmer per last f7.77, M. Rauwerda te Leeuwarden per last f8.25 en S. Polak te Schoonoord per last f 8.50 De perceelen zijn aan de laagste voormelde inschrijvers gegund. Heeg. Het ouderwetsche wintertje zal onze handelaars in aal en paling lang heugen. Door den feilen vorst zijn enorme massa’s dezer dieren gestorven of flauw geraakt en dus onafleverbaar geworden, waardoor ettelijke duizenden guldens verloren zijn. Nu de scheepvaart tot wie weet hoe lang gesloten blijft, geschiedt de verzending der goede waar per as. Daartoe worden tal van balen vol dezer gladhuiden per wagen en kar naar Sneek vervoerd, om verder per spoor de plaats van bestemming te bereiken. sprak. Wij kunnen daarbij in herinnering bren gen, dat iets dergelijks in den Amsterdamschen gemeenteraad is geschied van radicale zijde. In elk geval is door de liberalen dit recht nooit ver kort. Hij wil behouden het vrijhandelstelsel. Daar waait een protectionistische geest over het land. Men spreekt van graanrechten en doet het voorkomen, alsof men den landbouw wil bescher men, maar in den grond der zaak zou men den grondeigenaar verrijken, en al ben ik het zelf, veel liever wil ik dat wij nog wat meer zullen betalen, dan den armen boer drukken en den burger duur der brood doen eten. Hij wil het maatschappelijk produc tiestelsel behouden en dit niet vervangen door een ander in socialistischen geest. Er kan en er moet verbetering worden aangebracht, maar vraag en aanbod moet blijven, een loonstandaard moet blijven. Hij wil dat een godsdienstige geest b lijve in het v o 1 k, als een drijf kracht ten goede, een godsdienst des harten. Hij wil niet eene vroomheid, zooals is bij de meerderheid der Kamer, die voor zich het monopolie eischt van christelijke vroomheid en die, door op deze wijze alle snaren der volksconscientie te tokkelen, meer derheid geworden is. Als dr. Schaepman nu zegt „wij laten aan de liberalen de eenheid, wij houden ons aan de tien geboden” en A. van Dedem„wij worden geleid door God, de libe ralen door de rede,” dan zeggen wijgeen ver menging van staatkunde met godsdienst. De 10 geboden leeren ons niets omtrent uitbreiding van kiesrecht, omtrent opiumpacht of regie. Geen moderne en geen orthodoxe theologie in de Ka mer, maar in hun hart moeten de leden gedreven worden door de beginselen van den godsdienst, gelijk heel het volk. Nu overgaande tot het bespreken derh e r vor mingen welke de spreker wenscht. vestigt hij in de eerste plaats de aandacht op de uitbreiding van het kiesrecht. En vraagt men, hoever hij gaan wil dan is zijn duidelijk antwoordtot den gezeten werkman, niet tot dien, van welken men als carricatuur gezegd heeft, dat een gezeten werkman iemand is, die op een ton zit met een warme stoof onder zijne voeten en een slaapmuts over de ooren, maar een werkman, die een belas tingbiljet krijgt van rijk of gemeente en dit be taalt. Hij wil geen algemeen stemrecht in den volstrekten zin des woords, zooals het door som migen een weinig beperkt wordt, door anderen uitgebreid tot bedeelden en vrouwen. Hij wil dit niet, omdat het heil, dat dit aan het volk zou brengen, niet in rechte rede staat tot de troebe len, die het te weeg brengen zou. Hij wil niet de tirannie der volksleiders, die als volksvleiers zoo vaak optredendan nog liever, als er van tirannie moet worden gesproken, die van beschaaf den. Zie toch hoe het in Amerika gaat, in Duitsch- land, in Frankrijk, fs het daar beter dan hier Men verhaalt immers van een spoorwegkoning die het stemrecht koopt van een heele landstreek, aan wien de werkman zich verkoopt. Is hier geen betere geest onder het volk, is hier in den laat- sten strengen winter het gemeenschapsgevoel niet heerlijk aan het licht getreden Kunnen wij niet zeggen, dat ieder die honger had, voedsel kon krij gen, heeft de vreemdeling zich niet verbaasd over hetgeen hier geschiedde Noem dat vrij lapmid delen, als gij wilt, is een gelapte jas niet beter dan geen? Spreker wenscht leerplicht, voorzeker, en hij verblijdt zich, dat de liberalen eenparig dezen, als beginsel althans, in de wet van ’89 hadden willen opgenomen zienhij wenscht hem, al er kent hij de bezwaren die aan de uitvoering ver bonden zijn, en al is het zijne overtuiging dat men de godsdienstige opvoeding niet van de school moet verwachten, want deze behoort in het huis gezin en de school moet slechts aanvulling zijn. Doch vooral wenschtbij verbetering van ons belastingstelsel. De gegoeden moe ten en kunnen groote offers brengen. In dien geest hebben de liberalen steeds willen werken. Sedert 1865 zijn de gemeente-accijnzen afgeschaft en ook voor de afschaffing van vele rijksaccijnzen zijn zij. Die op zout, zeep, suiker moeten ver dwijnen, niet die op wijn en gedistilleerd. Sinds 1852 heeft men aan inkomstenbelastingen gedacht, onder verschillende vormen, meestal met tegen werking der clericalen. Nu ja, spreekt de minister van financiën er van, maar met recht is gezegd dat dit is. wat de kinderen „stuivertjeverwisselen” noemen. Neen, er moet meer geschieden. De mu- tatierechten moeten veranderd worden. Er moet eene progessieve inkomstenbelasting komen van f1000 jaarlijksch inkomen af. Bovenal ook met het oog op Friesland is het wenschelijk, dat aan de gemeenten, waar de percentage hier en daar ondragelijk is geworden, hulp verleend worde, ge lijk mr. Sickenga in het Weekblad van het ad ministratie! recht zoo duidelijk heeft aangetoond. Belastinghervorming is de eerste plicht der liberale partijlaat elke partij met haar leuze ter stembus gaan, die der liberalen moet zijn belastinghervorming en progessieve inkomstenbe lasting. Ook onze begrippen omtrent de wet geving op den arbeid moeten hervormd worden. Niet alzoo dat de werkman, gelijk van sommige zijden voorgespiegeld wordt, geheel zal moeten steunen op den staat, op de gemeente. Het volk zelf moet zich aangrijpen, maar toch moet er eene betere verhouding ontstaan, tusschen den werkgever en den werkman. Arbeidsraden en Donderdagavond hield de heer B. Cuperus van Zutfen in eene openbare vergadering der kies- vereeniging Vooruitgang alhier eene staatkundige rede, die met overtuiging en warmte uitgespro ken, en door toejuichingen onderbroken, aan het slot, door het langdurig applaus, waarmee de spreker werd begroet, bleek uitdrukking ge geven te hebben aan hetgeen in veler harten leeft. De zaal was goed bezet. Van de gelegenheid voor niet-leden om tegen betaling van 10 cts. te genwoordig te zijn, was door de anti-revolutionai- ren geen gebruik gemaakt, althans wij hebben er niet opgemerkt. Daarentegen waren er onderschei - denen opgekomen uit de voorstanders van alge meen stemrecht en van de sociaal-democraten. De redenaar begon met de opmerking, dat hij achtte gerechtigd te zijn als staatkundig redenaar op te treden, door zijne 15-jarige journalistenloop baan, en verplicht te getuigen in het midden des volks, als beslist liberaal, nu zijne partij van alle zijden wordt aangevallen, gesmaad, bespot, ver guisd. Alle man moet nu op het dek. De liberale partij moet zich haar verleden waardig betoonen. Tegenover de ontbindende krachten die steeds stoutmoediger optreden, moetzij haar waarschuwen de stem doen hooren, er moet een goede geest blijven in het Nederlandsche volk. Iedere richting mag hare stem doen hooren, maar elk moet be grijpen, dat alle politiek sociale politiek moet wezen, dat er één groot geheel is en iedere partij daarvan een deel uitmaakt. Het is goed dat ieder spreekt, dat er voeling is tusschen de kiezers, de burgers en hunne vertegenwoordigers. De laatsten moeten vrij blijven, maar de kiezers hebben recht hun beginselen te kennen. Dat spreken tot het volk is veel beter dan de vroegere aanbevelingen van enkelen, gelijk dat voor omstreeks 15 jaren nog geschiedde, waarbij men zijne vertegenwoor digers nauwelijks kende, maar het sticht ook vaak verwarring, want ieder burger, die te midden van zijn dagelijkschen arbeid zich beweegt, kan niet geacht worden voldoende op de hoogte van staatkundige vraagstukken te zijn, waarvan hij hoogstens eene oppervlakkige voorstelling heeft. Daarom zorgde de spreker voor scherpe formulee- ring en duidelijke uiteenzetting. Want wat wil bv. mr. Treub met zijne radicale partij Hij noeme de liberale eene oude jonge juffrouw, ver sleten, zonder pit, alleen maar anti-clericaal. Doch wat is de radicale partij eigenlijk? Men kan haar anti-sociaal noemen, maar wat baat het en heeft zij eene duidelijk geformuleerde leuze Misschien algemeen stemrecht, doch dan sluite zij zich daar aan. Mr. Treub spreekt van hervorming, maar hoe wil hij hervormen, anders dan de libe ralen Hij verzuimt dit te zeggen. Ons aangaande, wij weten wat wij willen. Neen de liberale partij is niet oud en versleten, zij heeft haar fouten als iedere andere, maar zij heeft ook een bezielend beginsel even goed als elke andere. In eene onlangs verschenen brochure: „De staats partijen in Nederland”, leest men aan het slot, dat de leuze moet zijn „Behouden en hervormen.” Dat denkbeeld, daar niet uitgewerkt, heeft spre- ker’s volle sympathie. Hij zal het hier uitwerken niet in naam eener partij, maar als zijne persoon lijke overtuiging zal hij zeggen wat hij behou den wil, en wat hervormen. Hij wil behouden den constitutioneelen regeeringsvorm, met een Oranje aan het hoofd, want men vergete toch niet, dat wij eene tra ditie van drie eeuwen achter ons hebben. Als wij hulde brengen aan onze jonge Koningin, aan de Ko- ningin-Regentes, als wij verlangen dat het inko men der Kroon niet worde beknibbeld, dan is dat niet alleen eene daad van loyauteit, maar ook omdat wij weten dat deze regeeringsvorm voor ons volk een zegen was en is, omdat wij, dank zij de wijze waarop ook Willem III heeft gere geerd, eene halve eeuw van rust, vrede, voorspoed hebben genoten, omdat het inkomen der kroon ten slotte ten zegen wordt voor het volk, gelijk nog onlangs is aangetoond in een plaatselijk blad te dezer stede, omdat de jonge Koningin voor ons het symbool is der eenheid van het volk. Hij wil behouden ons onafhankelijk volksbestaan. Ja, dit ga nooit verloren. Laat ons niet willen weten van het internationaal nivelleersysteem, waarvan sommigen droomen. Laat ons onszelf blijven, een zelfstandig volk, een weerbaar volk. Weg met de dienst ver van ging, die schandelijke onbillijkheid tegenover de min derbedeelden. Moeten wij vallen, laat ons vallen met eere, wij verdedigen onze neutraliteit. En moet dat een offer kosten, welnu, wij geven gaarne een anderhalf millioen meer, dan later millioenen aan Duitschland en Frankrijk. Wij willen een Nederlandsch volk blijven, met eene Nederland sche taal, die waarborg onzer innerlijke kracht. Hij wil behouden onze rechten onvrij heden in de grondwet gewaarborgd. Ons kostbaar recht van vergaderen en spreken, dat bij de liberalen zoo veilig is, terwijl bij de clericalen zoo iets doorschemert, als zou men dat willen inkrimpen. Althans hij herinnert zich, dat eens, toen de hoogleeraar Van Leeuwen te Utrecht zich vrijelijk over een en ander had uit gelaten, van die zijde werd opgemerkt, of het wel recht was dat een bezoldigd leeraar zoo vrij uit- Bolsward, 7 Febr. Door het bestuur van Wonseradeels Zuiderzeedijken is aanbesteed de levering van A. 500 stuks greenen palen van 62 d.M. lengte. Bolswardsche Courant «K3 n n n T) n •n n n I n n r>

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1891 | | pagina 1