NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
BOLS
A.RD M WeiM8B&»gg£
I
1
VERSLAG
LANDBOUW EN VEETEELT
No. 14.
1891.
BINNENLAxND.
BUITENLAND.
$3ocxxxxxxXxxxxxxxxx$
DONDERDAG 2 APRIL.
L J
VOOR
d
een macht worden
moed haar kwade parten spelen. Men vergeve
aan-
van
gezondheidstoestand van het vee en de tijd
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 17 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
e
e
Kamer gekozen. De Volkspartij had een ander
eigen candidaat. Nu is toch
gesproken woorden ZijIma een
zin van i- 1 -
De Balkan staatjes bestaan tot nog toe eigen
lijk slechts bij de gratie der verschillende Euro-
peesche mogendheden. Een norsche bui van den
Czaar, een aanval van geeuwhonger van Duitsch-
land of Oostenrijk en de lijntjes, die op de kaart
Servië en Bulgarije aanduiden, worden uitgewischt.
Edoch, zoolang zij bestaan, meenen Serviërs en
Bulgaren het recht te hebben te leven zooals ’t
hun behaagt. En zij doen het. Hoe men in
Servië huishoudt is bekend, koning en koningin
krakeelen als een huishoudinkje uit een achter
buurt, en ’t volk doet mee en de Bulgaren
doen desgelijks.
Het is slechts enkele dagen geleden, dat men
in Bulgarije een samenzwering op het spoor
meende te zijn. Ergens in Rusland leefde de Bul
gaar Benderew, plotseling echter was hij ver
dwenen, bleef hij onzichtbaar tot hij weer opdook
aan de Bulgaarsche grenzen en men allerlei ge
ruchten hoorde van samenzweringen, invallen,
geheime vergaderingen op Servisch grondgebied,
en wat meer op dergelijk terrein te huis behoort.
De bevolking begon al min of meer zenuwachtig
te worden, tot er van hooger hand bericht kwam,
dat de gansche samenzwering niets beteekenten
dat de Bulgaren rustig konden zijn. De Bulga
ren waren rustig
Plotseling zijn zij echter weer opgeschrikt.
Vrijdagavond werd te Sofia een ministerraad ge
houden en na afloop gingen de ministers wat keu
velen in den „banketbakkerswinkel” van Pana-
choff. Tegen acht uur wandelden Stambouloff,
de minister-president, en Beltschew, de minister
van financiën, langs het stedelijk park naar huis.
Plotseling sprongen vier mannen, aan iedere zijde
twee, op hen toe, en losten hun revolvers. Belt
schew zonk door twee kogels getroffen ter aarde
en stierf bijna onmiddelijk. De gendarme, die
steeds Stambouloff volgt, loste eveneens zijn vuur
wapen, miste, ijlde de moordenaars na en ver
wondde één met een sabelhouw, die echter in de
duisternis nog wist te ontkomen.
Stambouloff bleef ongedeerd.
Allen zijn het er over eens, dat men hier te
doen heeft, niet met een gewonen moord, doch
met een politieken aanslag.
Kimswerd, 31 Maart 1891. De 10de alge-
meene vergadering van ’t Ziekenfonds „Nut en
Voordeel” werd jl. Vrijdagavond alhier gehou
den. Nadat de Voorzitter ’t ontstaan en de wer
king van ’t fonds had geschetst, werden de no
tulen en het jaarverslag gelezen en deed de Pen
ningmeester rekening en verantwoording van
zijn beheer, waaruit bleek, dat de ontvangsten
f 614,30 en de uitgaven f 537,90 bedroegen, zoo-
dat ’t voordeelig saldo f 76.40 was en ’t kapi
taal van ’t fonds steeg tot f 981,18. De HH.
J. Postma Lz., W. S. Postma en J. Rauwerda
werden resp. als Voorzitter en als leden van de
Commissie van Toezicht herkozen. Na de slui
ting dezer bijeenkomst, werden door eenige le
den van ’t Zanggezelschap „Harmonie” twee be
drijven van de „Aide Jas” opgevoerd. Hierna
werd de 1ste algemeene vergadering van’t Vrou-
wen-Ziekenfonds „Helpt elkander” gehouden.
Dit fonds had ontvangen f 151,86 en uitgegeven
f 96,95 en beschikt derhalve over f 54,90.
Toen ook deze vergadering door den Voorzit
ter was gesloten werden de laatste twee bedrij
ven van de „Aide Jas” opgevoerd. De herden
king van het 10-jarig bestaan mag als weZgeslaagd
worden genoemd en nogmaals een woord van
dank aan allen, die daartoe het hunne hebben
bijgedragen.
Harlingen, 28 Maart. Tengevolge der tegen
woordige lage prijzen der steenkolen is de aan
voer tegenwoordig buitengewoon groot. Bijna
eiken dag worden hier aanzienlijke hoeveelheden
aangebracht. Heden morgen arriveerde alhier
voor de eerste maal de groote Engelsche stoom
boot „Lilian” van New-Castle met eene lading
van 800 ton.
Franekeradeel. In het zuiden dezer ge
meente zijn twee kievitseieren gevonden, die voor
2 en 3 gulden verkocht zijn geworden.
De hoogst aangeslagene in deze gemeente
in het kohier van den hoofdelijkeu omslag voor
den dienst van dit jaar is I. A. Oosterbaan
te Achlum, aangeslagen op een onzuiver inko
men van f9000, belastbaar inkomen f8050, aan
slag f 660,10de laagst aangeslagene J. de Wit
te Tzum, aangeslagen op een onzuiver inkomen
van f224, belastbaar inkomen f 24, aanslag f 1,97.
Het geheel getal aangeslagenen bedraagt 484,
geheele aanslag f27073,62.
De liberale kiesvereeniging te Leiden heeft,
op voorstel van prof. Buys, besloten den wensch
uit te spreken
„dat de „Liberale Unie” in haar woord aan
de kiezers te kennen geve, dat zij in zake van
belastingregeling, van sociale wetgeving, van leer
plicht en van legerinrichting volhardt bij haar
daarover reeds vroeger geopenbaarde meeuing
en, wat betreft het kiesrecht, den wensch uit
spreekt, dat dit recht vóór het einde van het
nieuw te openen vierjarig tijdvak van wetgeving
blijvend geregeld worde, en wel zoo, dat het
onafhankelijk van eenige bijdrage in de directe
belastingen, ook toegankelijk worde gesteld voor
den werkman, die, door het onderwijs dat hij
genoot en het loon dat hij verdient, die mate
van onafhankelijkheid blijkt te bezitten, welke
van den kiezer mag gevorderd worden.”
Wij lezen in de Arnh. Ct. het volgende:
Een oogenblik de drukke Bildt-gemeente
latende rusten en in de hoop ook eens elders in
de provincie rond te kijken, mogelijk een zij-
tredje willende doen naar Groningen en Drenthe,
zal ik pogen de gevolgen van de maatschappelijke
bewegingen aan te geven, zooals ze mij bij eenigs-
zins aandachtige beschouwingen lijken. En dan
zie ik zooveel zeer goed, dat dit met omzichtig
heid moet gaan, b. v. om deze redenen
dat we te dicht aan de beweging-zelve staan,
om altoos een goed overzicht te hebben over ’t
geheel, of i. a. w. om de menigte van hoornen
het bosch niet best kunnen opnemen
dat het kras genoeg zou wezen te zeggen
dat gevolg en dat en dat heeft nu juist de Volks
partij doen ontstaan en dat nietde maatschappij
is een fijn horloge-werk en een kam of vliegrad
heeft even zoo goed deel in de beweging als
veer, snek of rondsel. Vele invloeden werken
hier en overal, ’tzij parallel of tegenstrijdig, of
onder hoeken
dat, hoe kortstondig nog het bestaan der Volks
partij is, het me soms wil toeschijnen dat de
bedding zich eenigermate verlegt.
Dit laatste even vasthoudendhet spijt me
inderdaad dat de „partij” niet met de liberalen
het nieuwere liberalisme zoo te zeggen kan
samenwerken, gedachtig aan een waar woord
in hoofdzaak ééns, in bijzaken mag speelruimte
zijn, daar het me toescheen en nog schijnt, dat
voor ’t minst in beginsel ze ’t naast aan de libe
ralen staan.
Zoo schijnen me als gevolgen der maatschap-
peljke beroeringen ’tzij dan alléén of door in
vloed van de Volkspartij:
Door inspuiting van nieuw, frisch bloed, welke
eene jonge, ijverende partij kan geven, is de aan
dacht meer dan ooit op sociale toestanden, in
zonderheid op misstanden, gevestigd, om er, zoo
ik geloof en hoop ook, vooreerst op te blijven.
dert het laatste kalven verloopen een dikwijls
grooten invloed uit, en men doet dan ook altijd
goed de melk der afzonderlijke koeien voortdu
rend te controleeren door de melk eenigen tijd
te laten staan, liefst op een warme, maar zuivere
plaats, dan komen vele verkeerdheden sneller en
duidelijker aan het licht dan wanneer men de
melk dadelijk na het melken beoordeelt.
De invloed die het drinkwater kan uitoefenen
naar eenige ondervindingen in den laai sten tijd
opgedaan zou ook met de temperatuur er van
samenhangen, in zoo verre dat zeer koud water
minder en dunner melk zou geven dan water
van bijv. 20° celsius, zoo iets verdient misschien
de aandacht, men kan het betrekkelijk gemak
kelijk zelf nagaan.
Spr. eindigde met de opmerking dat de ver
keerde invloed die zware bemesting, o. a. met
terpaarde, volgens veler meening op de boter
zou hebben, zijns inziens niet bewezen was, om
dat men op vele plaatsen in de droogere en hoo-
ge streken van Friesland waar de weilanden niet
zwaar bemest zijn evengoed sterk spekkige boter
kan ontmoeten, alsop boerderijen waar wel veel
bemest is, terwijl het omgekeerde zich eveneens
voordoet. Ónmogelijk is het niet dat zware be
mesting een zekeren invloed uitoefent, maar be
wezen is het ook niet.
Na afloop werden nog eenige discussies ge
voerd, o. a. over de Jerseys tegenover de Friesche
koeien en over eenige andere zaken die spr.
had aangeroerd.
Punt 5. Missive van het Hoofdbestuur
gaande de goede keuze van fokdieren.
Wordt opgemerkt, dat hiervan wel degelijk
gebruik wordt gemaakt, doch dat die keuze niet
altijd even ruim is.
De verwijtingen den Friesche Landbouwers zoo
dikwijls gedaan, dat zij steeds de beste exemplaren
verkoopen, mag wel als zeer overdreven be
schouwd worden daar hun eigen belang het
vordert de beste en meest geschikte voor zich
zelf te behouden. Wel zal het zich vaak en
dikwijls voordoen, dat een boer een oogenschijnlijk
best fokdier aan een buitenlander verkoopt, doch
ware men eens met de herkomst en de ouders
van dit dier bekend, men zou het als bepaald
ongeschikt voor de fokkerij achten. Onze boeren
weten te dien opzichte beter wat zij verkoopen,
dan eeu buitenlander wat hij koopt.
Voorts werd de volgende motie aangenomen
om aan het Hoofdbestuur te worden opgezonden
„De vergadering is van oordeel vóór dat de
„tijd van verkoop daar is, jaarlijks eene keuring
„van enter- en kal verstieten in de Afdeeling te
„houden, en dan te trachten de geschiktste die-
„ren, te behouden al is het dan ook met finan-
„tieelen steun”.
Punt 6. Missive van het Dagelijksch Bestuur
aangaande landverbetering en werkverschaffing.
Wordt om de vele ingewikkelde vragen in
handen gesteld van eene commissie van drie le
den, de Heeren H. Zijsling Dz., M. H. Schuur
mans en Jac. Galema.
De punten afgehandeld zijnde sluit de Voor
zitter de vergadering onder dankbetuiging aan
de aanwezigen voor hunne opkomst, het tevens
betreurende dat de vergadering niet beter bezocht
is, maar veronderstelt dat het barre weer in dezen
een grooten rol speelt, en beveelt in ’t vervolg
een trouwere opkomst aan.
Vergadering der Afd. „BOLSWARD
FRIESCHE MAATSCHAPPIJ
gehouden 21 Maart 1891, ’s namiddags 3 uur,
bij L. Nolle te Bolsward.
«ees*
Tegenwoordig 18 leden.
De Voorzitter opent met een kort woord de
vergadering en verzoekt den Secretaris de notu
len der vorige vergadering te lezen. Hieraan
voldaan zijnde, worden deze onveranderd goed
gekeurd en vastgesteld.
Punt 2. Ingekomen stukken
a. Schrijven van het Dagelijksch Bestuur der
Fr. Maatsch. van Landb. en Veet. aanmerking
makende op art. 25 van het huisltoudelij k regle
ment dezer Afd. hetwelk in strijd is met de
Statuten.
Wordt besloten deze leemte door eene wijzi
ging op te heffen en daarvan kennis aan het
Dagelijksch Bestuur te geven.
b. Een schrijven van het Bestuur van het 44ste
Nederlandsche Landhuishoudkundig Congres.
Aangenomen voor kennisgeving.
c. Schrijven van de Veeverzekering-Maat-
schappij, gevestigd te Geldermalsen.
Aangenomen voor kennisgeving.
Punt 3. Rekening van den Penningmeester
over het jaar 1890.
Deze rekening, die met het batig saldo van
het vorige jaar een ontvang vertegenwoordigt van
f 429,03 en een uitgaaf van f 28,49 sluit met een
batig saldo van f400,54 van welke som f400,
is gedeponeerd ten kantore der Heeren J. Brou
wer Zn. te Bolsward, tegen eene rente van
4% ’s jaars, wordt door eene commissie van drie
leden, de HeerenJac. Zijsling, D. Flapper en
Jac. Galema, nagezien en accoord bevonden, en
daarna door genoemde commissie en den Voor
zitter géteekend.
Punt 4. Lezing van den Heer Dr. K. H. M.
v. d. Zande over de verschillende zaken die in
vloed op de kwaliteit der melk uitoefenen.
In de eerste plaats behandelde hij dan het ge
halte der melk aan vaste bestanddeelen, vooral
aan botervet, en wees achtereenvolgens op den
invlped dien het ras daarop uitoefent(waarbij
de Jerseys tegenover de Friesche koeien gesteld
werden) daarna op den invloed van het individu,
de eene koe heeft een veel grooter vermogen dan
de andere om vette melk te leveren.
Bij dit punt stond spr. wat langer stil omdat
het z. i. van zoo hoog belang was in verband met
twee andere feiten het vermogen om vette melk
te leveren is erfelijk, en vette melk behoeft niet
samen te gaan met weinig melk. Spr. haalde
eenige cijfers aan die het onderzoek van melk
afzonderlijke koeien hem hadden geleverd,
en wees op het belang van regelmatig onderzoek
naar hoeveelheid en gehalte der melk door de
afzonderlijke koeien geleverd. Voor het laatste
werd als een geschikt werktuigje aanbevolen de
z.g. lactobutyrometer.
Andere zaken die op het gehalte werken, als
de tijd sedert het laatste kalven verloopen, de
leeftijd, het melken zelf, werden achtereenvolgens
behandeld, en eindelijk nog de invloed dien het
voeder hebben kan. Hierbij moest spr. evenwel
aangeven dat er nog slechts zeer weinig zekers
op dit punt bekend is. Men kent enkele kracht-
voermiddelen waarvan tamelijk zeker bekend is
dat ze meer bepaald gunstig op het vetgehalte
werken men ondervindt verder dikwijls in de
praktijk dat het eene weiland melk van meer ge
halte levert dan het andere, maar hoe nu juist
het voeder en het gehalte der melk met elkaar
in verband staan is niet te zeggenafgezien na
tuurlijk van een algemeenen regel dat onvoel-
doende voedergewoonlijk magere melk zal leveren.
Spr. behandelde nu nog een en ander dat
op de geschiktheid der melk voor de zuivelbe
reiding invloed kan uitoefenen, en daaronder
vooreerst het voeder. Hij sprak als zijne meening
uit dat men in ’t algemeen dien invloed zeer
overdrijft; er zijn verscheidene stoffen die den
naam hebben „verkeerde” boter te geven, maar
in de meeste gevallen zal men door verstandig
voederen van zulke gevaarlijke stoffen dien invloed
kunnen vermijden en wel vooral door matig voe
deren tegelijk met ander voeder, bijv, hooi, zoo
aangevat schijnt men zelfs knollen zonder gevaar
te kunnen voeren. Ingekuild gras is ook zulk
een voer dat in een kwaden reuk staat, maar
toch blijkt het dat bij goede inrichting de ver
keerde invloed onmerkbaar is en zoo zouden er
meer voorbeelden te noemen zijn. Werkelijk is
deze zaak van veel belang, want uit overdreven
vrees wordt er veel voeder weggeworpen dat
anders nog goede diensten had kunnen bewijzen.
Een ding dat van meer belang is dat is de
gezonde toestand en de zuiverheid van het voe
der; bij krachtvoeder niet het minst moet men
daar wel op lettenhet koopen van deze betrek
kelijk dure stoffen onder controle op gehalte en
zuiverheid verdient daarom ook aanbeveling.
Op de kwaliteit der melk oefenen verder de
gezondheidstoestand van het vee en de tijd se-
Ons volk, afkeerig van staatkundige bemoeiin
gen en thans meer dan zat van allerlei Tweede
Kamer-gekeuvel, begint althans in de noordelijke
provinciën veel belang te stellen in en werkelijk
in tien jaren veel geleerd te hebben van de
noodigste begrippen over politiek en staathuis
houdkunde, het eerste in zóóverre op Duitsche
wijze, dat het wel allerminst wil dat de taal den
mensch gegeven is, om zijne gedachten te verhe
len, en het laatste volgens nieuwere grootheden
op dat gebied (Karl Marx b. v.). M. i. hebbe men
bier en overal te betrachten, dat in de noorde
lijke gewesten Friesland, Groningen en Drenthe
(en vooral het laatste) de bevolking overwegend
Protestantsch is en ik vrees dat vergeten kan
worden dat ons heele landje dit maar is voor
3/s deel.)
Hier staan dan een paar gevolgen, welke meer
algemeen zijn en dan ook staan vermeerderd te
worden.
De Volkspartij zal m. i.
welke sterk zal zijn, maar al is zij, zooals ik
het inzie, sterk groeiend en belooft ze zoo door
te gaan, voorshands kan haar jongelings-over
moed haar kwade parten spelen. Men vergeve
’t mijik respecteer haar, maar vrees dat ze
ook al de lummeljaren moet doorleven. Ze is
in wording of in tijd van snellen aangroei; ze
wordt eene macht, maar is dit toch nog niet.
Stut en steun moge ze in Friesche of Groninger
stijfkoppigheid niet willen, en in isolement haar
kracht zoeken, ik reken toch nog altoos dat,
spijt der liberalen zonden, die onrijpe druiven
hebben gegeten, zoodat de tanden der kinderen
stomp zijn geworden, ze nog het dichtst staat
aan de liberalen en elders tevergeefs steun zou
zoeken, als ze dien te eeniger tijd kon vragen.
Dit punt is onlangs heftig betwist door een
lid der Volkspartij, toen een lid van Patrimonium
zeigij zijt kinderen der liberalen.
Vanouds is ons zwak: stijfkoppigheid; ’tis
treurig, maar het is niet anders 1 En dat willen
we altijd aanbieden voor standvastigheid, trouw
en zelfstandigheid. Een bewijs, dat er al een
zeer flauw geteekend grenslijntje loopt tusschen
deugd en ondeugd.
Voorbeelden in de districten Zuidhorn (Gron.)
en Dokkum.
Zuidhorn. De heer Zijlma is daar als lid der
r -
candidaat, haar
volgens bladen en
radikaal in den zin van geavanceerd liberaal
zoo ik me voorstel sterk neigend naarde Volks
partij. Ook mag voor het tegenwoordige in Gro
ningen zoo’n drietal candidaten geen kwaad in
zoover; men weet gewoonlijk hoe het daar gaan
zal. Ik ben echter nog in lange niet zoo gerust
over den uitslag in Friesland in zoo’n geval.
Hier had de Volkspartij, lettende op de les
„Als de omstandigheden zich niet naar ons wil
len schikken, dan moeten we ons schikken naar
de omstandigheden’’ gerust Zijlma kunnen steu
nen, maarFeringa was haar candidaat’t is
ook waar! Alzoo mijns inziens onbuigzaamheid
Dokkum. De heer Stoffel is candidaat der
Volkspartij, en een der mannen, die ook den li
beralen bevalt. Ik heb zoo iets herhaaldelijk ge
hoord en opgemerkt. Maar de liberalen zullen
wellicht niet stemmen ’t is hun candidaat
nietook dat is waarEn er visschen er
zoovelen gaarne in troebel water.
Ook te Haarlem doet zich het geval voor, dat
de Gemeenteraad uit zijne zittingszaal gegroeid
is. Thans kan deze nauwelijks de vijf-en-twintig-
leden bevatten en in September komen er nog
zes bij. Er is thans drieërlei plan om in den nood
te voorzieneene nieuwe zaal te bouwen op een
terrein achter het raadhuis de Statenzaal in den
Prinsenhof in te richten voor raadzaal; of de te
genwoordige raadzaal te vergrooten door het weg
breken van kasten en schoorsteenen en eene
nieuwe antichambre te maken.
Uit Muiderberg meldt men aan de N. R. Ct.
Drie mannen speelden, bij gebrek aan beteren
arbeid, met een kanon. Het zwaar geladen stuk
werd met een lucifer aangestoken, met het nood
lottig gevolg dat de schoorsteen stuk sprong en
een der omstanders in het aangezicht vloog. De
man werd deerlijk verminkt naar zijn huis ge
bracht. De held, die de lucifer bij het kruit
bracht, kreeg hiervan zooveel in zijn gezicht,
dat hij waarschijnlijk voor heel zijn leven blind
is.
Er is weder sprake van het oprichten van
monumenten op de graven van Verhuist, van ter
Haar, van Alberdingk Thijm, zegt de Spectator.
Zal men dan nooit tot het bewustzijn komen,
dat deze geheel hun doel missen, de herinnering
levendig te houden aan de persoonlijkheid en
aan de werken dier mannen Wie bezoeken
onze kerkhoven behalve de weinigen, die den
graven hunner geliefde afgestorvenen een bezoek
brengen Het groote publiek komt er niet en
verkiest iedere wandeling boven die op een kerk
hof. Daarbij worden de kerkhoven na zekeren
tijd afgesloten en worden de monumenten over
gelaten aan onkruid, schimmel of roest. Waarom
dan niet liever een gedenksteen of buste geplaatst
in een onzer musea, of op druk bezochte wan
delplaatsen, of voor het huis, waar onze groote
mannen geleefd en gewerkt hebben Zoo blijven
zij leven in de herinnering van het nageslacht,
terwijl de kunstenaar, die het werk uitvoerde,
daarbij herdacht wordt.
1
I
1
Bolswardsche Courant
e
i”
i-
id
ld
3-
e
n
e
P
fl
DER
VAN DE
VAN
ft
B
B
t
