NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OLS’
Na den eersten slag.
ABÖ EH W®MS»A®gS&.
W, BOLSWARD.
en daardoor een zege behaald werd, dan zullen
wij ons schamen over de kiezers, die daartoe mee
gewerkt hebben.
KEN.
No. 25.
Dertigste Jaargang.
1891.
I
DONDERDAG 18 JUNI. g
I
II
IWI
BUITENLAND.
to
BINNENLAND.
VOOR
F
Oost tot West wordt slag geleverd»
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
Wonseradeel, 13 Juni. De gemeenteraad
verwierp in de vorige vergadering met meerder
heid van eene stem een door Burgem. en Weth.
aangeboden ontwerp-besluit, strekkende om aan
de Raden van Bolsward en Harlingen te doen
weten, dat hij het gemeenschappelijk beheer van
den Kunstweg BolswardHarlingen niet verder
wenscht te bestendigen en vordert, dat het met
ingang van den 12n Mei 1892 worde beëindigd.
In de heden gehouden vergadering dienden de
heeren Brandsma en Bootsma een voorstel in om
op de genomen beslissing terug te komen en het
ontwerp alsnog goed te keuren. Dit voorstel werd
met IÓ tegen 2 stemmen aangenomen. In het
alsnu vastgesteld besluit wordt tevens te kennen
gegeven, dat de Raad bereid is de ontbinding
der gemeenschappelijke regeling te doen plaats
hebben op de door heeren Gedep. Staten vast te
stellen voorwaarden en dat indien de Raden
van Bolsward en Harlingen eene splitsing van
den weg in verschillende ondordeelen minder
wenschelijk mochten keuren de Raad van
Wonseradeel genegen is, op de door heeren Gedep.
Vraagt men, of het wenschelijk is, dat nu reeds
de liberalen, regeeringspartij worden Het ant
woord op die vraag is moeielijk te geven. Mis
schien was een leertijd van nog een viertal jaren
beter, maar in elk geval zal het noodzakelijk zijn,
als zij ook bij de herstemmingen de overwinning
behalen, dat zij met moed de taak aanvaarden en
met kracht beginnen te werken in den geest als
zij hebben gesproken en beloofd.
’t Ministerie en de aanstaande verkiezing met
de volgende verzuchting
„In Maart 1888 verheugde ik mij zeer in het
vooruitzicht er bij te wezen, wanneer ook onze
haan eens koning kraaide.
’t Is mij bitter tegengevallen. Een oogenblik
was het heerlijk, maar spoedig werd het akelig.
Nooit in mijn leven heb ik zooveel verdriet ge
had. En het grootste leed staat nog voor de
deur, namelijk de verfoeilijke legerwet.”
De heer Arie Smit heeft, in overleg met de
liberale kiesvereeniging te Middelburg, verklaard
te zullen opteeren voor Ridderkerk. In Middel
burg, waar in ieder geval de kansen voor de li
beralen beter staan, dan in het district van
mr. Th. Heemskerk zaliger nagedachtenis
zal nu eene nieuwe vrije, verkiezing moeten
plaats hebben. Men wint daar dus zeker ééne
stemming uit.
Spant men in Zeeland’s hoofdstad van onze
zijde alle krachten in, en is men in de keuze van
een candidaat gelukkig, dan kan men gerust zijn.
Ruim 450 kiezers namen den 9en Juni niet aan
de stemming deel. Er dient dus krachtig ge
werkt. Geen man mag zonder wettige reden
thuis blijven. Op eene herstemming kan men
’t nu niet laten aankomen. De liberale candi
daat moet een paar honderd stemmen rijzen.
Daarvoor zorge de kiesvereeniging. Geen twij
fel, of de partijen van de negatie zullen ditmaal
saam optrekken.
Gansch het liberale Neerland houdt het oog
op Middelburg gevestigd. Dat de zege schitte
rend zij
Tusschen Zutphen en Veendam is door den
heer Goeman Borgesius nog geene keuze gedaan.
Ons dunkt, dat Zutphen voor eene nieuwe vrije
stemming moet bewaard blijven. In Veendam
behoeft het niet te spannen. De kansen op eene
overwinning staan daar zeer gunstig. Eene vrije
stemming reeds terstond zal echter ongetwijfeld
beter werken, dan eerst de herstemming op 23
Juni af te wachten. Ook hier dus kan men
ééne stembus-agitatie minder dan noodig is
hebben.
Waren de liberalen overal zoo zeker van de
zege als ze in Veendam zijn, mits men flin
ker opkome dan kon men reels aan de
samenstelling van een liberaal Kabinet zoo
langzamerhand gaan denken.
Daarom kloeker aan het werk. Geen dertien
honderd thuisblijvers meer. Alle anti’s brachten
’t den 9den Juni te saam op even 800 stemmen.
In 1888 werd Goeman Borgesius terstond geko
zen met 1330 stemmen.
Wij twijfelen niet of de heer Borgesius zal
de herstemming aan Veendam’s burgers bespa
ren. Mocht dit zoo zijn, dan vertrouwen wij op
meer krachtsinspanning van onze zijde, waar
door de eerste vrije stemming direct beslissend
zal zijn.
De liberale partij in het land heeft er recht
op, na haar kordaat streven en haar voorloopig
succes, dat Veendam niet door flauwhartigheid
verloren ga
De verkiezingen besprekende, verklaart de
Standaard zich verbaasd, dat er nog zooveel van
de verkiezingen te recht is gekomen. Bonne mine
a mauvais jeu makende, zegt het blad, dat men
zich niet zou hebben verwonderd indien de acht
en twintig zetels beneden de helft waren gedaald
en ziet, in plaats van veertien hebben de anti
revolutionairen er maar vijf verlorenTwaalf
anti-revolutionairen werden dadelijk herkozen en
in tien districten staan de kansen goed, in vier
anderen niet zoo kwaad.
Desespereert nietroept de Standaard haren
aanhangers toe. Ze is zelfs zóó ingenomen met
den toestand der partij, dat zij uitroept
„Men zie klaar en nuchter in, wat de positie
is, die de Heere onze God ons in dit land geeft;
en dan begrijpt ge haast zelf niet, hoe we des
niettegenstaande in de Tweede Kamer tot zulk
een macht kwamen; en gevoelt ge terstond, dat
er nog geen sprake van teleurstelling en geen
zweem van grond voor klacht is, omdat we niet
heel de winste van 1888 behielden.”
Wat de Standaard haast niet begrijpt, is in-
tusschen heel gemakkeljjk op te lossen: haar
partij zou nooit tot zulk eene macht gekomen
zijn, indien zij niet geholpen ware door hare ge
boren tegenstanders.
Als de anti-revolutionaire partij niet op Katho
lieke stelten liep, zou zij nooit het hoofd zoo ver
omhoog hebben gestoken.
Een landbouwer te Koekange kreeg zijn
knecht ziekhij legde hem op een wagen en
bracht hem daarmede naar Ruinerwold, om hem
aan het armenhuis af te geven. De vader van
die instelling, geen orders hebbende, weigerde
den man op te nemen, waarop de boer den pa
tiënt bij het huis in ’t gras legde en zich verwij
derde. De menschlievendheid eischte nu, dat men
zich het lot van den zieke moest aantrekken.
Andermaal op een wagen geladen vervoerde
men den ongelukkige naar den burgemeester van
Ruinerwold en daarna naar de Wijk, de gemeente
waartoe Koekange behoort. Die behandeling heeft
evenwel de arme stakker niet kunnen verdragen,
want onderweg is hij bezweken
Het voornemen schijnt te bestaan de twee
bataljons d.d. schutterij te ’s-Hage onder de wa
penen te doen komen, op den dag dat de Keizer
van Duitschland de residentie met een bezoek
vereert.
Wanneer ooit een bond van zich heeft doen
spreken, dan is het ’t thans bestaande verbond
tusschen Duitschland, Oostenrijk en Italië. Men
krijgt allengs medelijden met de arme staatslieden,
die gedwongen zijn geweest Bismarck’s erfenis
te aanvaarden. De armen moeten dag uit dag
in herhalen, dat ’t drievoudig verbond nu een
maal noodzakelijk isdat gansch Europa op
zijn kop zou staan, zoodra dit verbond verdween.
Men vindt er, die lachen om deze bewering en die
onmiddellijk na dien lach ’t hoofd bedenkelijk
schudden bij de gedachte, dat een Oostenriiker en
een Italiaan eendrachtig samen zullen wonen
de wolf en ’t schaap 1 Zulke peinzers zijn de
Franschen en sommige Italianen.
Het bewijs daarvan leverde de afgevaardigde
Barzilari, die maar ronduit verklaarde, dat er niet
de minste band bestond tusschen Oostenrijkers
en Italianen. Het tegendeel is eerder waarde
Oostenrijkers zijn de vijanden van Italië. Telkens
en telkens worden de Italianen door hun Noor
delijke buren geplaagd, gesard. De correspondent
der Gazette piemontese wordt uit Oostenrijk ver
bannen, omdat hij te veel Italiaan was gebleven
baron Rung scheldt op ’t portret van den Itali-
aanschen kroonprinseen Oostenrijksch majoor
scheurt in een hotel te Istrië ’t portret van
Victor Emmanuel van den wand en vertrapt het
onder den voeteen soldaat vernielt in een vlek
aan de grens van Verona de Italiaansche vlag;
de regeering verbiedt te Triëst ’t onderwijs in ’t
Italiaansch, ofschoon daar zes duizend Duitschers
wonen tegen honderd twintig duizend Italianen.
Al deze feiten haalde de Italiaansche afgevaar
digde aan om te bewijzen, dat Italië van Oosten
rijk die bewijzen van vriendschap verdroeg met
een al te evangelische zachtheid.
Hiertegen protesteerde minister Rudini, die vol
hield, dat niets op aarde kon doen twijfelen aan
de vriendschap der Oostenrijkers; en Rudini
schijnt zoo overtuigd te zijn, wordt uit Rome ge
schreven, dat wij werkelijk kans hebben de triple
alliantie haar zilveren bruiloft te zien vieren.
In den grooten verkiezingsstrijd om de meerder
heid der honderd afgevaardigden in de tweede
kamer der Staten-Generaal te verwerven, hebben
bijna altijd twee veldslagen plaats. Eerst is het
een strijd over de geheele linie, al de troepen
worden in het geweer geroepen, van Noord tot
Zuid, van
acht uren lang, ’t Is waar er zijn duizenden ge
weest, die niet aan het gevecht hebben deelge
nomen. door allerlei oorzaken geleid, maar toch
men kan zeggen, zoover het kiesrecht dit tot
heden toelaat, heeft het volk in zijn verschillende r
schakeeringen zich opgemaakt tot den kamp. De
eerste slag is geleverd.
Staten te bepalen voorwaarden, voor Wonseradeel
het onderhoud van den geheelen weg, van de
spoorbaan te Harlingen af tot aan de Marnezijl
te Bolsward, te aanvaarden. De Raden van Bols
ward zullen voor den In Augustus hebben te
berichten, of zij bereid zijn tot de ontbinding der
gemeenschappelijke regeling op de aangegeven
wjjze en voorwaarden of wel op welke andere
wijze en voorwaarden mede te werken.
De Raad schonk verder zijne goedkeuring aan
een met de Raden van Bolsward en Workum te
nemen gemeenschappelijk besluit, om te geraken
tot de opruiming van de in de Bolswarder
Workumervaart gelegen Tjerk werderzijl en in
verband daarmede tot het verleggen van de vaart
te Tjerkwerd. Hoofdpunten van de daarbii ge
troffen regeling zijn de volgende
De voorbereiding en uitvoering van het plan
zal door het Dagelijksch Bestuur van Wonsera
deel worden bevorderd.
In de kosten zal de gemeente Bolsward deelen
tot een bedrag van f5000 en de gemeente Won
seradeel tot een bedrag van f 1000. Het meerder
vereischt bedrag zal door de provincie moeten
worden gekweten.
Het onderhoud en beheer van het nieuw aan
te leggen gedeelte vaart komt ten laste van de
provincie Friesland, van den nieuw aan te
leggen trekweg ten laste van de gemeente Wor
kum, en van alle overige werken ten laste van
de gemeente Wonseradeel.
De gemeente Wonseradeel wordt eigenares van
de door het uitvoeren der werken beschikbaar
komende oppervlakte grond en water.
Heeren Gedep. Staten worden verzocht te willen
bevorderen, dat door de Provinciale Staten in de
getroffen regeling, voor zooveel- daarbij op de
medewerking van de provincie is gerekend, worde
bewilligd.
Door den Raad is afwijzend beschikt op een
verzoek van de Vereeniging tot pensioenver-
schafling aan werklieden in Wonseradeel, om
subsidie uit de gemeentekas.
Harlingen. Als een bijzonderheid deelen
wij mede, dat hier dezer dagen een paard is ge
storven, dat niet minder dan 36 jaren oud is
geworden. Gedurende verscheidene jaren was
het reeds door den eigenaar op „pensioen”
gesteld en de laatste jaren zoo gebrekkig, dat
het gaan noch staan kon. Den laatsten tijd van
zijn leven werd het dier, hangende in een zeil,
dat aan den zolder der stal bevestigd was, lief
derijk verzorgd. Zoo’n onbezorgden ouden dag
valt zeker aan niet vele paarden ten deel.
In de districten waarde candidaten der libe
ralen gekozen werden in de plaats van anti
liberalen, die zitting hebben, heeft men binnen’s
kamers die goede gebeurtenis gevierd. Alles
bepaalde zich tot eene bijeenkomst van weinige
uren, waarin naar vaderlandschen trant met
het wierookvat werd gezwaaid en men elkander
wederzijds hulde bracht.
Te Kampen heeft men echter begrepen dat
het vervangen van van Asch van Wijk door
Noordtzij luisterrijker gevierd moest worden.
Twee open rijtuigen met gecostumeerden reden
de stad door.
Mocht men meenen, dat met eene politieke
verkiezing eene maskerade niets ts maken heeft,
tenzij men er eene toespeling in moest zien op den
aard der argumenten door de feestvierende partij
bij de verkiezingen aangevoerd, vooral verdient
net vermelding om de personen die de „hanswor
stenpakjes” aantrekken, zoo als ze in de Stand
aard genoemd worden.
Het waren de studenten der theologische school
te Kampen. Wij duiden het den jongeluizelfs
van een theologische school niet ten kwade,
dat ook zij van een pretje houden. Alleen zou
den wij hun raden, vermommingen bij ernstige
politieke gebeurtenissen achterwege te laten. In
hun volgend leven hebben zij nog gelegenheid
genoeg om zich anders voor te doen dan zij zijn.
Maar Kampen heeft nu eenmaal de reputatie
om de dingen te doen zooals zij niet gedaan
moeten worden en wij rangschikken daarom deze
verkiezingshansworsterij onder de Kamper streken.
In een brief uit Schiedam aan de Tijd wordt
de aanstaande herstemming en de kansen van elk
der candidaten, Gleichman en van der Borch,
uitvoerig besproken. Op grond van de cijfers bij
deze en vroegere verkiezingen door liberalen,
Roomsch-katholieken en anti-revolutionairen ver
kregen, en van de politieke houding door den
heer van der Borch bij de legerwet aangenomen,
komt de schrijver tot de volgende conclusie.
Van de 475 kiezers, die hunne stem aan den
candidaat der Katholieke kiesvereeniging, mr.
Engelberts gegeven hebben, zullen er zeer weinig
bereid worden gevonden om op den heer v. d.
Borch te stemmen. Uit Ouwerschie en Ketel is
het reeds eene uitgemaakte zaak, dat geen enkele
Katholiek hem zal kiezen en in Schiedam heerscht
bij vele Katholieken dezelfde geest.
De berichtgever eindigt aldus „ofschoon de
stembus verrassingen kan brengen, is het zeker
dat de kansen van den heer van der Borch bij
de herstemming alles behalve gunstig staan”.
Men verzekert, dat het ministerie alle over
wegingen omtrent zijn al of niet aan het bewind
blijven in verband met den uitslag der jongste
verkiezingen zal laten rusten tot na het bezoek
van den keizer van Duitschland hier te lande.
Mr. L. Haffmans besluit in een nummer
van het Vent. Weekblad een beschouwing over
Daar wordt gemompeld, dat de anti-revolutio
nairen weer onderhands beloften zouden doen, om
b.v. evenals in 1888 Domela Nieuwenhuis in de
kamer te brengen, ten einde elders een paar zetels
te winnen. Laat ons beginnen met zulke geruch
ten, als booze verzinsels te beschouwen.
Elke partij die zulke lage middelen gebruikt om
haar doel te bereiken, doemt zich zelve ten va,l
■s mh aas as
LULZ te Leipzig.
n ZEKER met enkele druppels water
Olie-, Teer-, Lak-, en Wagensmeer-
Op ééne zaak zij, als wij ’t geen geschied is, lltlJrC 1O CtS-
ons voor den geest roepen, aanstonds met dank
baarheid gewezen, op de orde namelijk, die overal
geheerscht heeft. Vooraf en tot den laatsten
avond hebben de aanvoerders hunne stem laten
hooren; er is met ernst, met waardigheid, soms
met heftigheid gesproken, maar toen de dag van
den strijd was aangebroken, ging elk met zijn
stembrief gewapend rustig naar de kampplaats
Er is geen zweem van eenige wanordelijkheid
vanwaar ook gemeld. Welk een verschil met
andere landen, als Belgie, Engeland, Amerika
Italië! Daar hebben niet zelden grove wanorde
lijkheden, ja meestentijds in werkelijkheid straat
gevechten plaats, zoodat de politie en het leger
soms tusschenbeide moeten komen. Hier is daar
van zelfs geen zweem. Zeg niet, ons volk is
daartoe te saai, maar zeg, het is er te verstandig
voor, te ordelievend, genoeg doordrongen van het
besef, dat wij in den grond één volk zijn, één
Vaderland hebben. De partij die, dat niet wil»
die wanorde en omverwerping zou wenschen, is ge
bleken merkwaardig zwak te zijn. Dat is eene
ervaring die ons volk ten hoogste vereert.
Welke is de uitslag van den eersten kampstrijd
Geen onpartijdige kan ontkennen, dat deze vóór
alle dingen is, dat de zoozeer gesmaade, ver
guisde, bijna doodverklaarde liberale partij eene
zeer groote zegepraal heeft behaald.
Zij heeft zes zetels veroverd, geen enkele ver
loren, het grootste aantal stemmen op zich ver-
eenigd. In den Haag, het hoofdkwartier, waar
de generale staf zetelt, zijn terstond drie liberalen
gekozen, terwijl in 1888 bij herstemming eerst,
één liberaal, Mr. L. G. Greeve een zetel ver
werven kon. Zoo daar, zoo in Zutfen, in Lochem,
in Ridderkerk, in Oostburg. In het Noorden des
lands, waar de liberale partij, jaren aaneen, voor
aan stond in de gelederen, is zij met eene enkele
uitzondering verzwakt Daar wordt een heftige
strijd gestreden tusschen de verschillende partijen,
de Katholieken treden met geen eigen candidaten
op, maar steunen de anti-revolutionairen en enkele
kamerleden zijn niet meer zoo de gewilde per
sonen als in vorige jaren. Maar overigens is
deze partij in ons land verreweg de sterkste en
zelfs is gebleken, dat in al de onderkiesdistricten
van Amsterdam, bij haar de meerderheid is geweest.
Zij kan dan ook nu reeds wijzen op 41 terstond
gekozenen, terwijl er slechts 12 anti-revolutionairen
bij eerste stemming zijn aangewezen en de katho
lieken nu reeds het tegenwoordige ledental (21)
verwierven en misschien nog enkelen winnen zul
len. Geen enkele conservatief, geen enkele soci-
aal-democraaat is gekozen. Dr. Schaepman, noch
Domela Nieuwenhuis konden aanstonds een zetel
veroveren. Zelfs al tellen wij de cijfers der tegen
partij bijeen, dan staat het nog als 33 41 en
koos aanvankelijk het volk eene liberale meer
derheid.
De regeering heeft, in hare anti-revolutionaire
meerderheid een zeer groote zedelijke nederlaag
geleden.
Welke zal de uitkomst zijn van den tweeden
slag in dezen veldtocht, als den 23sten de 26 her
stemmingen zullen plaats hebben?
Wij wagen ons aan geene voorspellingen, maar
dit staat, dunkt ons, vast, dat deze nooit zoo zui
ver kan wezen, als die van den 9den dezer. Im
mers de keuze is gebonden. Men zal zich of ont
houden, of voor een deel zullen de kiezers hunne
stem uitbrengen op een candidaat, dien zij eigen
lijk niet begeeren.
Bolswardsche Courant
