NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OtSWARD EN WONSERA0OJ.
Schadelijke „vaordeelea"
1891.
No. 32.
Dertigste Jaargang.
BINNENLAND.
DONDERDAG 6 AUGUSTUS.
■ÏMË
VOOR
Aftredende leden.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
en heeft besloten
Het Sociaal Weekblad schrijft, naar aanlei
ding van het kon. besluit tot uitvoering van de
arbeidswet het volgende
„Reeds sedert geruimen tijd werd het besluit
tot uitvoering van dit wetsvoorschrift tegemoet-
gezien. Thans is het eindelijk verschenen onder
dagteekening van 15 dezer; en ook hij die oor
deelt, dat hier in enkele opzichten kras wordt
ingegrepen, zal moeten erkennen dat de Regee-
ring er naar heeft gestreefd, eenerzijds de letter
der wet tot leven te wekken, en anderzijds recht
matige belangen der nijverheid te ontzien, door
min of meer ruime overgangstermijnen te stellen
voor een deel der verbodsbepalingen, waaraan zij
onderworpen wordt. Wij erkennen tevens, dat er
onder deze bepalingen zijn, die feitelijk ook aan
mannelijke werklieden ten goede zullen komen.
„Menigeen zal waarschijnlijk bedenking opperen
tegen het uitvaardigen van een zoo belangrijken
maatregel ter verantwoordelijkheid van een Mi
nister, die op het punt staat af te treden. Dat
die bedenking zonder grond zou zijn, durven wij
niet beweren. Doch men vergete niet, wat er
tegenover staat„dat nu de afdoening om
redenen, die ons onbekend zijn, doch die geheel
kunnen liggen buiten den Minister reeds langer
is vertraagd, dan gewenscht ware geweest, ver
nieuwd uitstel niet kon zijn in belang der zaak
en dat dit uitstel vermoedelijk van te grooter
duur zou zijn gebleken, omdat de opvolger van
den heer Ruijs van Beerenbroek allicht gerui
men tijd zou hebben behoefd om zich rekenschap
te geven van hetgeen behoorde te worden gedaan
of nagelaten.
„Dit een en ander in aanmerking nemende, ge-
looven wij, dat de aftredende Minister, in plaats
van een verwijt te verdienen voor de afdoening,
aanspraak mag maken op dank”.
Een vrouw te Prinsenhage, die meermalen
wegens zoutfraude door commiezen was bekeurd,
heeft, volgens de Prov. Nr. Ct., in de vorige
week eens een paar commiezen in de val laten
loopen. Zij zag hen zitten in een café, haalde
fluks te huis een zak vol waardeloozen rommel
en liep, daarmee belast, voorbij het koffiehuis.
De commiezen naar buiten. Het vrouwtje op den
loop. De commiezen haar achterna. Een soort
van jacht begint. Eindelijk is de vrouw buiten
adem en blijft staan. De commiezen komen hij
gende naderbij, steken hun neus in den zak met
rommel en gaan met lange neuzen heen, glim
lachend nagekeken door de vrouw, die de handen
op de heupen zet en met voldoening het leuke
geval aan de omstanders verhaalt.
De volksoploopen hebben zich Zaterdag
avond te ’s-Hertogenbosch herhaald. Zingende
Naar wij vernemen heeft het
Hoofdbestuur voor de tuinbouw- en
bloemententoonstelling: reeds toezeg;-
ging ontvangen voor vele en belangrijke
inzendingen en belooft deze dus, als het
weder gunstig is, eenige leerrijke en
genot volle dagen.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
De werklooze Broedertrouwers te St. Jacobi-
Parochie hebben weder iets te doen gevonden.
Een der hunneu is natuurlijk ten behoeve van
allen aannemer geworden van eenige werken
aan dijken en dammen in de gemeente.
Naar een teekening van den heer G. Halbert-
sma te Beetsterzwaag, is door den machinist Koop
Mast te Gorredijk een toestel vervaardigd, hetwelk
wij voor heeren wielrijders van veel belang achten.
Menig hunner toch zal gaarne den zuiveren af
stand willen weten, door hem op zijn rijwiel
afgelegd. Moest men zich tot nu toe tevreden
stellen met den zoogenaamden stappenteller, die
door den rijder in een der vestzakken geborgen
werd, welke door middel van een koord, het aantal
omwentelingen der trappers aangeeft, ’c welk met
veel onnauwkeurigheid gepaard gaat, wij twijfe
len niet of het toestel van den architect H., dat
de zuivere lengte van den afgereden weg in Meters
aangeeft, zal in de toekomst door heeren wiel
rijders worden gebruikt. Ofschoon wij het mecha
niek niet in détails willen omschrijven, meenen
wij toch hier aan te moeten toevoegen, dat het
geplaatst wordt tusschen de spaken, en aan de
as van het voorwiel,waardoor het voor vuil wordt
bewaarden vervolgens, dat het raderwerk zoo
danig is samengesteld, dat de wrijving tot een
minimum is gebracht en wel zóó dat deze niet
door den wielrijder wordt waargenomen terwijl
het inwendige door eenen koperen cilinder is af
gesloten, om het binnendringen van stofte beletten.
Naar verzekerd wordt, heeft de Regeering
besloten, vóór het einde van het jaar al de Rijks-
eigendommen te Ommerschans te verkoopen.
Daaronder behooren ook een groot aantal grootere
en kleinere burgerwoningen, waaronder vele
nieuw.
Het is zeker een treurig verschijnsel in onze
hedendaagsche maatschappij, dat er bijna geen
dag kan voorbij gaan, zonder dat de bladen mede-
deeling hebben te doen van neringdoenden, die
genoodzaakt waren zich in staat van faillissement
te doen verklaren.
De winkelier kan tegenover zijne schuldeischers
niet langer aan zijne verplichtingen voldoen, door
een faillissement alleen is hij misschien nog voor
totalen ondergang te behoeden. Kan hij het ge
daan krijgen dat zijne schuldeischers zich laten
vinden voor een accoord, zich voorloopig tevreden
willen stellen met de betaling van meer of min
der procenten van de schuld, dan mag de gefail
leerde zich gelukkig rekenen, want dan blijft hem
de gelegenheid open zijne zaken weder van onder
af op te werken en kan hij als eerlijk man ge
leidelijk afbetalen, wat hij zijn crediteuren nog
schuldig bleef.
’t Is genoeg bekend dat er gewetenlooze men-
schen zijn die van het faillissement misbruik ma
ken om slechts een deel hunner schuld af te doen,
die er na afloop van het faillissement niet over
denken later het achterstallige aan te zuiveren,
en dikwerf beter worden na het faillissement, dan
zij voor dien tijd waren. Vandaar dan ook dat
de wetgever begrepen heeft dat aan die praktijken
zooveel mogelijk de pas moest worden afgesneden,
en eene wet op de failliseinenten bij de Kamer is
ingediend
Gelukkig dat dergelijke menschen geen regel
zijn, dat het meerendeel zich in staat van fail
lissement stelt omdat de nood dwong, als de eenige
weg om zich zelf voor geheelen ondergang te
vrijwaren en den crediteur, zij het dan ook dik
werf na jaren, het verschuldigde betaalt.
Van waar al die faillissementen
Eensdeels zijn zij zeker het gevolg van eigen
schuld, van roekeloos koopen of handel drijven
zonder kennis van zaken, maar anderdeels en
misschien wel voor ’t grootste deel een gevolg
van den kanker onzer hedendaagsche maatschappij:
het roekeloos geven van crediet in het dage-
lijksch leven.
Dit is wel het grootste nadeel, dat tegenwoor
dig voor den neringdoende bestaat.
Wie er de schuld van is? Kooper en verkoo-
per beiden.
De kooper verlangt crediet. Hij vindt het zoo
gemakkelijk te koopen op langen termijn dadelijk
betalen vindt hij dikwerf lastig.
Vandaar het koopen op „boekjes”. Men koopt
brood bij den bakker, dag in dag uit, en laat het
eiken morgen opschrijvenkruidenierswaren
worden opgeschrevenvleesch opgeschreven. Men
vergeet dat al die kleintjes een groote maken, en
schrikt als aan het einde der maand genoemde
leveranciers om zooveel gulden komen voor brood,
kruidenierswaren, vleesch, en andere dagelijksche
levensbehoeften.
Wat nu is ’tgevolg?
Betaalt men na ’t einde der maand geregeld,
dan heeft de leverancier in zoover schade gele
den, dat hij gedurende dertig dagen geen rente
van zijn kapitaal heeft getrokken. Hij is dus
genoodzaakt geweest die rente te vinden op de
te leveren waren, m. a. w. hij heeft die waren
duurder moeten le veren, dan hij had kunnen doen
bij dadelijke ontvangst van geld. De kooper heeft
schade geleden dat hij duurder heeft moeten be
talen. Aan beide zijden dus verlies, verkwisting
van kapitaal.
Maar nog erger wordt het verlies voor beiden
als de schuldenaar aan ’t einde der maand, niet
rekende op zóó groote rekening, slechts gedeel
telijk betalen kan. De leverancier ontvangt dan
te min, en kan daardoor dikwerf niet dan met
moeite aan zijne verplichtingen tegenover den
grossier voldoen, de kooper geraakt meer in de
schuld, wordt, als ’t ware aan handen en voeten
aan zijn leverancier gebonden, die hem allengs
geheel in zijne macht krijgt, dikwerf overgaat tot
levering van slechte waar voor veel geld, iets
waartegen dan de kooper niet durft protesteeren,
terwijl hij niet kan overgaan tot een anderen
leverancier, omdat hij nog zoo diep in de schul
den steekt.
Dat is de kanker van onze maatschappij, die,
wij zeiden het boven reeds, uitloopt op faillisse
menten, op betreurenswaardige omstandigheden
voor de koopers.
Gelukkig de winkelier, die in deze tegen den
stroom op durft roeien, die slechts verkoopt a
contant: hij zal het op den duur moeten winnen
bij degenen, die begrijpen dat betalen bij de le
vering als voordeel heeft: lo dat de winkelier
goed en zoo goedkoop mogelijk kan leveren2o.
dat de afnemer nooit in schuld geraakt en daar
door een zegen is voor zich zelf en zijn gezin.
En waar nu zoovelen als individu zich nog
maar niet kunnen, of beter gezegd willen onttrek
ken aan dat ongelukkige crediet, daar is het dub
bel treurig dat er vereenigingen bestaan, die, hoe
loffelijk op zich zelf het doel der vereeniging is,
aan den anderen kant het goede doel dat zij be-
oogen, voorbijstreven en hun leden brengen op
het hellend vlak van het crediet, dat tot hun on
dergang moet voeren.
Wat toch is het geval.
Er bestaan vereenigingen, die ten doel hebben
de belangen van de beoefenaars van het een of
ander vak te bevorderen. De vereeniging tracht
en schreeuwende trok een nog talrijker troep
dan den vorigen dag verschillende straten door
en begaf zich toen weder naar het huis van den
commissaris van politie, aan de rechterzijde
ZW vaart, nabij de voormalige esplanade. Een
zevental agenten, die daar hadden post gevat,
sloegen bij herhaling op den troep, maar met
minder gunstig gevolg dan Vrijdag; de menigte
week wel een oogenblik terug, maar ging niet
uiteen. Jammer genoeg, viel toen het oog van
eenige straatbengels op een hoop steenen, aan
de overzijde der Zuid-Willemsvaart gelegen. On-
middelijk nam de beweging een meer kwaadaar
dig karakter aan. De gaslantaarns moesten het
toen ontgeldenonder een luid hoera werden
een paar ruiten van den politiepost aan de Vee
markt ingeworpen, eveneens in het huis van den
commissaris van politie en in dat van zijn naasten
buurman.
Het was inmiddels voor velen vrij laat gewor
den langzamerhand ontbond zich de troep,
blijkbaar geneigd om morgen opnieuw aan zijne
baldadigheid bot te vieren.
Er worden echter krachtige maatregelen geno
men, om aan de wanordelijkheden paal en perk
te stellen.
In een artikel over de examens voor surnu
merair der posterijen voorkomende in het L). v. N.
komt eene mededeeling voor, die, naar wij ver
trouwen, spoedig zal worden tegengesproken. Zóó
ver kan toch, meenen wij, een examen niet af
wijken van hetgeen als regel bij alle andere
examens is gesteld. Het geldt het onderzoek naar
de kennis der Nederlandsche taal.
„Eene groote eigenaardigheid of wel curiositeit
bij dit onderzoek is wel dit: Des morgens te 9
uur, het tijdstip voor den aan vang van het exa
men, is eene groep van 12 adspiranten in eene en
dezelfde zaal verzameld. Elk hunner is aan een
afzonderlijk tafeltje gezeten. Een der mede hier
aanwezige leden der examencommissie draagt hun
op over zeker onderwerp een opstel in het Ne-
derlandsch te maken en bepaalt daarbij, dat het
over 3 uren gereed moet zijn. Ongeveer 10 mi
nuten nadat de jongelui aan het werk zijn ge
togen, wordt een hunner bij den examinator voor
dit vak geroepen en let wel in ’t bijzijn
der elf andoren mondeling onderzocht. Het ge
volg hiervan islo. Dat deze laatsten gemakke
lijk zullen worden afgetrokken; 2o. dat zj alle
vragen aan en de antwoorden van den exami
nator kunnen hooren. Maar wat de zaak nog
erger maakt, is het feit, dat de vragen door ver
schillende examinatoren aan No. 1 gedaan, werden
herhaald bij No. 2 tot en met No. 12.”
In hetzelfde opstel komt het volgende voor
omtrent het onderzoek der licbaamsdeelen van
de adspirant-adelborsten. De schrijver zegt, dat
het een historisch feit is.
„Bij het geneeskundig onderzoek dezer laatsten
heeft zich namelijk twee maanden geleden het
geval voorgedaan, dat een hunner, met diens
verlof, een hoofdhaar werd uitgetrokken. Na een
langdurig, microscopisch onderzoek bleek dit
haartje te zijn gesproten uit een eenigszins scro-
fuleusen bodem; terwijl men tevens ontdekte dat
zijne worteltjes kleiner waren dan men die bij
een toekomstig marine-officier meende te mogen
verwachten. Ondanks deze kleinere worteltjes
verheugde jongeling in quaestie zich ineen weel-
derigen haardoseen bewijs dus, dat de bodem,
waaruit deze zich hal ontwikkeld, niet van vrucht
baarheid ontbloot mocht heeten. Toch werd hij,
enkel en alleen op grond der onvoldoende lengte
des wortels van het haartje, dat hij zich zoo
goedwillig had laten uittrekken, finaal afgekeurd
voor den marinedienst.”
derheid en kiest de vier U voorgestelden. Wilt
gij dan, omdat gij zes leden voor den raad moogt
stemmen, ook twee Liberalen op uw briefje
plaatsen, zoo verzoeken wij om de Heeren
R. J. VOS en K. van RINGH aftr. leden
te kiezen. Wilt Gij slechts vier stemmen, dat
is natuurlijk ook voldoende.
Nu zou het kunnen zijn, dat gij wel genegen
waart anti-revolutionaire en anti-liberale candi-
daten te stemmen, maar dat onze candidaten U
niet aanstaan en Gij dientengevolge niet stemt
of de Liberalen steunt.
Wij raden U ernstig aan, doet zulks toch niet.
Bedenkt toch, dat onze strijd niet gaat over per
sonen, maar over beginselen. Wij moeten onze
persoonlijke sympathieën of anti-pathieën in zulke
zaken niet het laatste woord geven en ons daar
door laten leiden.
Zijt gij van oordeel, dat er wellicht meer ge
schikte of U meer welgevallige personen te vin
den waren geweest, wiens schuld is het, dat deze
niet verkozen zijn. Misschien wel uw eigen
schuld, omdat gij geen lid van de Kiesvereeni-
ging zijt, of waar gij dit zijt, de vergaderingen
niet bezoekt. Waart Gij lid van de Kiesver-
eeniging en kwaamt Ge getrouw, dan kondet
Gij de door U gewilde candidaten aanbevelen
en stemmen.
Leert dan uit deze zaak, dat Gij U spoedig
bij onzen Secretaris aangeeft als lid, maar weest
niet ontrouw aan Uwe richting om persoonlijke
redenen.
Wij hebben hier jaren gewerkt om het zoover
te krijgen dat er gelijk recht gedaan wordt op
het gebied van het onderwijs, en zullen wij nu
de winst van jarenlangen strijd weer verspelen
Laat ons zoo dwaas niet zijn, maar met eenpa
rige stemmen de anti-liberale candidaten verkiezen.
Het Bestuur van Ned. en Oranje
S. T. GOSLINGA.
B. D. EERDMANS.
J. WIJNIA.
T. Y. DE BOER.
voor haar leden zooveel mogelijk faciliteiten te
erlangen naar buitenzij zorgt b. v. voor een
ondersteuningsfonds bij ziekte of overlijdenvoor
een leesbibliotheekvoor verpoozingen gedurende
de winteravonden, en dergelijke
Doch wat ziet men nu Dat vele dier veree
nigingen ook meenen het belang hunner leden te
bevorderen, door het bestuur contracten te doen
sluiten met winkeliers.
Het bestuur gaat naar een kleermaker, b. v.
„Mijnheer,” zegt het, „onze vereeniging telt zoo
veel leden. Wij zullen uwe zaak bij hen aanbe
velen, doch voor de klanten, die wij u op die wijze
aanbrengen, dient ge dan ook van uw kant iets
over te hebben. Gij levert hun met het recht op
afbetaling, of, gij levert hun met eenige procenten
korting.”
Dat klinkt heel fraai, het bestuur meent daar
door misschien iets heel goeds voor de leden te
doen, doch in waarheid werkt het niet in hun
voor-, doch in hun nadeel.
Immers de vereeniging bevordert daardoor het
crediet gevenhet lid dat van een zeker salaris
moet leven, koopt, betaalt een deel af, is bij den
tweeden termijn niet in staat aan zijne verplich
ting te voldoen, geraakt in schuld, waaruit hij zich
slechts met moeite redt. Natuurlijk moet de le
verancier het vinden hier op, dat hij den klant
waar levert van minder kwaliteit. Bij het geven
van zooveel procent korting, omdat de klant lid
is der bedoelde vereeniging, gaat het denzelfden
wegdie zooveel procent wordt gevonden in zoo
veel minder kwaliteit, dan gegeven had kunnen
worden bij contante betaling.
Dergelijke zaken werken demoraliseerend op de
vereeniging, geeft haar geen goeden naam naar
buiten, schaadt degenen, die lid zijn.
’t Ware tö wenschen dat geen enkele vereeni
ging toeliet dat haar bestuur „gunsten” als boven
genoemd voor hare leden trachtte te verkrijgen.
Men vereenige zich om krachtig te kunnen op
treden voor de belangen van een of ander vak,
doch men wachte zich te ijveren voor zaken, die,
het vak geenszins raken, „gunsten” te vererven,
die op den langen duur zullen blijken voor de
leden geen gunsten te zijn, doch geheel in te drui-
schen tegen hun stoffelijke en zedelijke belangen.
Dit zijn schadelijke „voordeelen”.
Onderstaand schrijven is tijdens deze gemeen
teraadsverkiezing rondgezonden.
Daar het niet, zooals gewoonlijk geschiedt, aan
kiezers van andere richting is gezonden, achten
wij de openbaarmaking gewenscht.
Aan de Anti-Revolutionaire Kiezers
te Bolsward.
Waarde Vrienden
Het is u bekend dat gij a.S. DINSDAG
den Sisten JULI geroepen wordt om zes leden
voor den Gemeenteraad te stemmen, vier wegens
de gewone aftreding en twee, omdat door de
toenemende bevolking van de plaats onzer in
woning, de Raad met twee leden moet worden
vermeerderd.
De Kiesvereeniging NED. en ORANJE is ver
gaderd geweest tot bespreking van deze voor
onze stad zoo belangrijke zaak
U aan te bevelen om de Heeren
IJ. T. DE BOER,
P. J. DE BOER,
W. VAN RANDEN, en
B. F. WARTNA
te stemmen.
Worden deze gekozen dan blijft daardoor de
anti-liberale meerderheid in den Raad gehand
haafd en die te handhaven, is eene zaak van
het hoogste belang.
Met een anti-liberale meerderheid toch blijft
het mogelijk om
a. de uitgaven voor het openbaar onderwijs
te beperken tot het bij de wet gebodene en blij
ven wij bewaard voor de liberale schoolweelde,
die reeds menige Gemeente in groote finantieele
ongelegenheid heeft gebracht
b. een billijk schoolgeld te heffen van dege
nen, die dat kunnen betalen en
c. de subsidie, die de bijzondere scholen nu
van het St. Anthonie-Gasthuis genieten en die
thans f 750 voor iedere school bedraagt, te waar
borgen.
Ook kan er met een anti-liberale meerderheid
nog wat gedaan worden tot algemeene bezuini
ging, tot vermindering of afschaffing van subsi-
diën aan openbare vermakelijkheden en tot be
vordering van de Zondagsrust.
Wij raden U dus ten sterkste aan om de voor
gestelde Heeren te kiezenworden ze gekozen,
dan hebben er vier Anti-Revolutionairen en vier
Roomsch-Katholieken zitting in den raad, terwijl
het geheele getal leden dertien bedraagt.
De vijf overiae plaatsen kunnen wij laten voor
de Liberalen, die wij als medeburgers onzer stad
gaarne ook hunne vertegenwoordigers in den
Raad gunnen, maar die niet de meerderheid
moeten hebben, omdat de ervaring hier en overal
geleerd heeft, dat ze die niet vertrouwd zijn, wijl
ze in naam liberaal, inderdaad zeer partijdig zijn.
De Liberalen toch hebben de burgers van
andere beginselen dan de hunne achteruitgezet,
en dat mag niet. Wij hebben allen dezelfde
plichten, wij moeten ook dezelfde rechten hebben.
Weert dus, waarde Vrienden !de liberale meer-
I
Bolswardsche Courant
