NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
ABD EIS WRMSEBAÖEEÏ.
FOOIEN.
1
OLS/
5
1891.
No. 41.
Dertigste Jaargang.
BINNENLAND.
DONDERDAG 8 OCTOBER.
.'I
f H
VOOR
,».XJ
- -i
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
het werk is)
Is dat zóó
a
-
aan ook per drie maanden ging betalen en voor
Mietje een kermis- en nieuwjaarsfooi bedong en
verkreeg, boven en behalve 1 percent voor con
tante betaling.
Van kermis- en Nieuwjaarsfooien gesproken, ik
ben niet zulk een anti-fooiïst (een mooi woord, maar
dat helaas, niet eens in het Nieuw-Nederlandsch
woordenboek is te vinden,) dat ik den aschman,
vuilnisman, krantenman, en meer dergelijke man
nen, die ons dagelijks hunne trouwe diensten be
wijzen, bij die gelegenheid niet een flinke fooi zou
gunnen, maar wat ik nu wel weer vreemd vind
is, dat onze bediende nooit een dergelijke fooi
krijgt van de leveranciers, die toch heel wat aan
ons leveren, maar dat integendeel de bedienden
of loopers van die leveranciers wel bij ons komen
aankloppen, ’t Is waar, zij moeten zoo dikwijls
het bestelde te huis brengen, maar daarentegen
moet onze looper ook telkens de bestellingen
gaan doen. Ik zou zeggen, dat is nog iets uit de
verkeerde wereld.
Mocht er in dit stukje werkelijk iets voorkomen,
dat nog tot de verkeerde wereld behoort, dan
wensch ik, dat het gezegde moge bijdragen tot
verbetering, opdat wij meer en meer komen in
de goede wereld. Dat dit dan mijn fooi moge
zijn. R.
zeer doenlijk en aanbevelenswaard toeschijnen,
met het oog op den van liberale zijde herhaaldelijk
uitgesproken wensch, dat eindelijk eens gebroken
werd met de sinds lang ingeslopen onregelmatig
heid, om niet te zeggen onwettigheid, van de
vaststelling der begroetingen na den aan vang van
het dienstjaar. Vooral nu er om verschillende
redenen geen stof zal zijn voor uitvoerige begroo-
tingsdiscussiën, zal het, meent het blad, zeer wel
mogelijk zijn vóór het einde des jaars de behan
deling der begrootingen in beide takken der Ver
tegenwoordiging ten einde te brengen.
Uit eene financieele beschouwing van het
Dagblad blijkt, dat er in den Haag zijn, 35 scho
len, in Rotterdam 70.
Den Haag telt pl. m. 140,000 inwoners, Rot
terdam pl. m. 170,000.
„Commentaar overbodig,” zegt het Dagblad,
met betrekking tot de kosten van onderhoud.
Ook wij zeggen„commentaar overbodig” met
betrekking tot het aantal scholen.
Het is zeker niet van belang ontbloot te
weten, zegt het D., dat de huwelijken van
militairen beneden den rang van officier, inzon
derheid voor de onderofficieren, in dezen tijd, nu
het kader meer en meer voltallig wordt, door de
bevelvoerende autoriteiten niet in de hand wor
den gewerkt. Het is namelijk gebleken, tegen
veler opvatting in, dat aan onderofficieren, die
volgens de bestaande bepalingen na zes jaren
onafgebroken dienst in hun graad mogen huwen,
toch die toestemming niet mag worden verleend,
indien zij als milicien-sergeant in hun graad
hebben gediend, en zij dus thans eerst aanspraak
kunnen maken als zij zes jaren achtereenvolgens
als „vrijwilliger” in hun graad hebben gediend;
niettegenstaande de militiedienst wel aanspraak
geeft op andere bestaande voorrechten alsvolg
orde in de ranglijst, soldijverhooging na drie en
zes jaren dienst, enz.
Men schrijft uit Amsterdam aan de Haarl. Ct.
De Staatscourant heeft medegedeeld, dat aan
mr. G. H. G. Ras eervol ontslag is verleend als
kantonrechter in het 9e kanton alhier, „onder
dankbetuiging voor de vele in rechterlijke be
trekking bewezen diensten.”
Deze laatste zinsnede is zoo tot formulier ver-
mummied, dat niemand er meer iets bijzonders uit
leest. Toch verdient de heer Ras, die wegens Imo
gen ouderdom zijn ontslag nam, dat zijne werk
zaamheid met meer nadruk herdacht wordt. Hij
was als kantonrechter het type van den gemoeds-
mensch, wien zijne plichten zwaar wegen. Hoe
talloos ook de ontruimingszaken geweest mogen
zijn, die hij te beslissen heeft gehad, tot aan het
eind toe is het hem aan het hart blijven gaan,
een armen drommel te gelasten wegens niet be
taalde huur zijne woning te verlaten. Zoo veel
als het ging trok hij de partij voor de vervolg
den, en een tooneeltje als het volgende is het
type van de vele, die tijdens zijne werkzaamheid
alhier voor het 4e kantongerecht afgespeeld zijn
De eigenaar of zijn vertegenwoordiger heeft de
feiten gesteld de gedaagde betaalt niet, hij ver
zoekt de ontruiming der woning te gelasten.
Nu wendt mr. Ras zich tot de vrouw (gewoon
lijk verschijnt die, als de man aan
„Wel, moedertje, hoe zit dat?
Heb je de huur niet betaald
„Och ja, meneer de kantonrechter. Maar ik
kan het niet helpen. De tije zijn zoo slecht. Je
verdient met moeite een stukje brood’t is al
mooi as je de monde opent kunt houë, zeg uwees
nou zei vers.”
„Ja, dat begrijp ik best. Maar de eigenaar kan
toch ook niet van niets leven. Zou je nou geen
kans zien om wat van de achterstallige huur aan
te zuiveren
„Nee, Edelachtbare,’t is meheusch nietmensche
mogelijk. Ik kan zooveel geld niet bij elkaar
scharrele.”
Stilte. Da kantonrechter voelt iets onpleizie-
rigs van binnen.
„Ja, dan zal ik den eisch moeten toestaan en
bevel geven tot de ontruiming.”
Dan, tot den eischer
„Tegen wanneer wou u die bepaald hebben
Deze noemt een termijn van enkele dagen. Mr.
Ras trekt een bedenkelijk gezicht.
„Jonge, jonge, is dat niet wat heel vlug De
menschen moeten toch eerst ’n andere woning
zoeken. Kan het niet een dag of vier later
De eischer beweert dat het niet kan. Er is
toch al zooveel schade.
„Nu, drie dagen dan?”
En mr. Ras gaat aan het beknibbelen om voor
het arme gezin ten minste nog eenig uitstel van
executie te krijgen. Lukt het hem, dan is hij
weer wat meer tevreden.
„Nu, moeder, je hebt 't gehoord. Ik heb er
nog een paar dagen bijgekregen. Langer gaat
het niet. Maar dan ook heel gemodereerd er uit
gaan en niets moedwillig beschadigen, hoor!”
De vrouw belooft het en strompelt weg, de
lange gang door en de hooge trap af. Inmiddels
is er weer een ander patiënt verschenen. En on
vermoeid gaat onze kantonrechter voort, op zijnen
eenvoudig gemoedelijken trant het strenge recht
met de menschelijkheid te vereenigen.
Zonder zijne collega’s in iets te kort te doen
mogen wij getuigen, dat met mr. Ris een eigen
aardig type uit onze rechterlijke macht verdwijnt,
aan wien velen nog lang zuilen denken.
Naar Het Vad. verneemt is, na het verschij
nen van het rapport over de begrafenisfondsen,
thans door het hoofdbestuur van de Maatschappij
„Och, manje moet je een beetje leeren schik-
„ken naar de bestaande gebruikenjelui mannen
„hebt ook zulke zonderlinge ideën en het komt
„immers ten slotte, op hetzelfde neer,” zoo ein
digde een gesprek, tusschen mij en mijne vrouw
over debaker.
Ik had nl. gezegd, dat ik niet begreep, waar
voor het dienstig was, eerst zooveel te moeten ge
ven voor godspenning, dan zooveel voor vaders-
geld, later weer zooveel als de kleine gedoopt was,
en dat alles behalve zooveel loon per week of per
maand. Laat het mensch in eens afzeggenik
moet zooveel per week hebben en daarmede uit
en heeft ze je Hink geholpen en je wilt ze bij
het afscheid het een of ander extra of cadeau ge
ven, nu fiat maar zóó mag de drommel zijn
rekening maken.
't Kan zijn, dat ik het mis heb, maar ik heb
nu eenmaal het land aan dat fooienstelsel. Kost
een rit met de tram 20 cents en geef je een
kwartje, dan wordt er zoo lang naar 5 centen
gezocht, dat je wel genoodzaakt bent te zeggen
laat maar blijven.
Koop je een potje bier, de aannemer kijkt u
met een zuur gezicht aan, als je hem geen stuiver
extra geeft. Doe je een ritje met de vigelant, het
kost maar 40 cents, als je bovendien maar zorgt
voor ’tfooitje aan den koetsier, enz. enz.
Ik vraag maar, waarom moet ik den Jan, den
koetsier, den conducteur, en de hemel mag weten,
wien al meer aan een weekloon helpen, omdat
hun patroon daarin niet voldoende voorziet. Zou
het voor die menschen niet prettiger zijn een
flink weekgeld te verdienen, zonder op de welwil
lendheid of de meerdere of mindere vrijgevigheid
der klanten te moeten azen
Zeker, 40 cents en 10 cents is ook maar f 0.50,
en ’t komt dus voor mij, behalve dat ik nu twee
maal in den zak moet in plaats van ééns, op ’t
zelfde neermaar ik ben zoo vrij te gelooven,
dat een verdiend dubbeltje voor den koetsier meer
waarde moet hebben dan een gekregen dubbeltje,
en dat is nu nog het voornaamste niet, maar de
werkman zegt zelf„het vaste wint.” Bij men
schen, als de genoemde is de weekhuur niet vast,
althans niet dat deel er van, dat uit fooien be
staat maar hangt af van de meerdere of mindere
drukte in de zaak.
Nu kan men over eene sloot van eene bekende
breedte met een stok van voldoende lengte ge
makkelijk heenspringen maar wie over die sloot
moet springen, dan eens met een te lange en dan
eens met een te korte stok, moet er in het laatste
geval noodzakelijk insukkelen. Of' zonder beeld
spraak, de knappe huisvrouw komt met een be
paald weekgeld altijd rondmaar de vrouw, die
dan eens meer, dan eens minder weekhuur ont
vangt, (gesteld dat haar man haar ook in de
meerdere ontvangsten laat deelen), kan geene re
kening houden, en moet noodwendig den een of
anderen tijd inbrokkelen, en eenmaal ten achteren
komt men niet zoo spoedig weer gelijk.
Een eigenaardig soort van fooien is het geven
van 1 percent bij het betalen van rekeningen.
Dit gebruik is zoo algemeen geworden, dat men
het ontvangen daarvan niet meer als een gunst
maar zelfs als een recht beschouwt. Of dit stel
sel nu alleen in Nederland bestaat, dan of dit ook
in andere landen is ingevoerd, weet ik niet, even-
min als ik zou kunnen zeggen, door wien dat
percent nu eigenlijk betaald wordt, door hem, die
het geeft of door hem, die de rekening betaalt.
Zeker is het dat in voorname diensten deze ge
woonte voor de dienstboden een niet onaardig
verval oplevert. In zooverre nu dit gebruik
eerlijk wordt toegepast, heb ik er vrede mede
maar dat ook hier misbruik zal bestaan is onge
twijfeld. Het hangt toch niet zelden van de hoe
grootheid dezer fooien af, of men al of niet voor
dezen of genen voornamen heer mag werken of
aan hem leveren. De koetsier of huisknecht is
het maar al te dikwijls met de leveranciers eens
en weet die lieden, of juister gezegd, zijn heer
terdeeg op schatting te stellen. Schuift de leve
rancier niet genoeg af, dan scheelt er al heel gauw,
dan dit en dan weer wat anders aan de fourage
of het geleverde werk, en moest Mijnheer bij dien
of dien winkelier of leverancier of werkbaas gaan
en daar in Jan, Piet, Hendrik, of hoe de koetsier
of huisknecht dan heeten moge, het volste ver
trouwen wordt gesteld, en mijnheer maar al te
vaak door zijne oogen ziet, gebeurt het dan ook
dat een eerlijk leverancier de vlag moet strijken
voor een collega, die het nu juist zoo nauw niet
neemt.
Er is als ik mij wel herinner, vroeger gespro
ken over het belang dat er voor den winkelier in
gelegen is, dat hij contant betaald wordt, en nu
is de winkelier zelf, of hoe vreemd dit ook
moge klinken het stelsel van 1 percent voor
contante betaling, oorzaak, dat lieden, die gewoon
waren contant te betalen, dit gaan nalaten.
Zoo vernam Mevrouw M. van hare vriendin,
dat hare dienstbode ook van den winkelier A. bij
de betaling per 3 maanden 1 percent, en boven
dien een nieuwjaars en kermisfooi kreeg, ,,’tls
zonde”, zei Mevrouw M. „en hij geeft Mietje nooit
wat! Dat wil ik wel gelooven, zei de vriendin,
je betaalt zeker ook telkens de boodschappen, die
je laat halen, en dan doen ze dat natuurlijk niet.
(Ik ben een beetje onbegrijpelijk uitgevallen en
zie dus het natuurlijke niet goed in)maar wat
ik wel natuurlijk vind is, dat Mevrouw M. voort-
Wpiiseradeel, 3 Oct. De in den laatsten
tijd miderscheidene malen bij den Raad ter tafel
geweest zijnde quaestie met de Gemeentebestu
ren van Bolsward en Harlingen over de opheffing
van het gemeenschappelijk beheer van den kunst
weg BolswardHarlingen kwam in de vergade
ring van heden opnieuw aan de orde. Gedepu
teerde Staten, uitvoering gevende aan de hun bij
art. 147 der provinciale wet opgelegde taak om
te trachten geschillen tusschen de gemeentebe
sturen in der minne te doen bijleggen, hadden
Burgem. en Weth. uitgenoodigd om den Raad
in overweging te geven op zijn besluit waarbij
de opheffing met 12 Mei 1892 gevorderd wordt
terug te komen. Burgem. en Weth. stelden
in het licht, dat in de resolutie geen argumenten
waren bijgebracht, die zulk eene handeling zou
den rechtvaardigen. Zij vroegen daarom opdracht
om aan Gedeputeerde Staten te berichten, dat
de Raad geen termen kan vinden om op bedoeld
besluit terug te komen.
Deze opdracht werd na eenige discussie met
12 tegen 3 stemmen verleend.
De vele liefhebberij, die er tegenwoordig
in ons land voor het harddraven bestaat en de
uitstekende harddravers, welke in den laatsten
tijd in ons land zijn gefokt en ingevoerd, hebben
de Amsterdamsche sportclub doen besluiten, op
Donderdag 8 October op haar terrein achter het
Rijksmuseum te Amsterdam vier harddraverijen,
waarvan drie op de lange en een op de korte
baan, uit te schrijven.
Niet minder dan 69 paarden zijn hiervoor in
geschreven. Bijna geen enkele der beste hard
dravers op korte of lange baan ontbreekt.
De afstand voor de harddraverij op de korte
baan is vastgesteld op 400 meter, dus iets langer
dan gewoonlijk, en zeer belangwekkend zal de
strijd zijn tusschen de snelste harddravers van
de korte baan met de beste loopers van de lange,
welke laatsten zich hebben doen inschrijven, daar
de afstand 400 M. bedraagt. De harddraverij
op de korte baan wordt gehouden in de tijden,
welke verloopen tusschen de harddraverijen op
de lange baanzoo zal men steeds iets te zien
hebben en het is zeker, dat men in Amsterdam
de mooiste harddraverijen zal kunnen genieten,
welke tot nog toe zijn gehouden.
Men verzekert, dat het in de bedoeling der
Regeering ligt, bij het departement van Water
staat een afzonderlijke afdeeling voor landbouw
zaken in te stellen, onder leiding van een erkende
specialiteit op landbouwgebied. {Vad.)
Door de besturen van zestien werklieden
verenigingen te Amsterdam is eene hulde ge
bracht aan den afgetreden burgemeester. Te
halfnegen werden drie bestuursleden van elke
vereeniging door den heer van Tienhoven, in
tegenwoordigheid zijner echtgenoote, ontvangen.
Een album werd hem aangeboden, tien duizend
naamteekeningen bevattende. De heer van den
Berg voegde er bij, dat bij dit huldeblijk een
paar stoelen waren gevoegd voor het huisvertrek
van den heer van Tienhoven. Deze beloofde ze
daar een plaats te geven en er trouw gebruik
van te zullen makeu.
OnderwijzersnoodDit woord, dat een
negental jaren geleden gebrek aan onderwijzers
beduidde en thans nog altijd gebrek der onder
wijzers beteekent, schijnt zoo schrijft een
der correspondenten van de Midd. Ct. weer
zijne oorspronkelijke beteekenis te zullen her
krijgen. Er is eene kleine rijzing in de trakte
menten te bespeuren en dat de behoefte aan
personeel groot is blijkt daaruit, dat het onder
wijsblad de Vacature geregeld 303ü annonces
bevat, waarbij onderwijzers worden gevraagd.
Eens telde ik er drie-en-vijftig, waaronder zeven
tien uit Limburg alleen.
In tegenstelling met de gedane mededeeling
dat de Tweede Kamer den 10 November weder
bijeen zou komen, deelt het Vad. mede, dat die
datum nog niet is vastgesteld. Een eenigszins
tijdiger bijeenkomst zou ons, zegt het blad verder,
tot Nut van 't Algemeen ingevolge besluit der alge-
meene vergadering ook een commissie benoemd
tot onderzoek van de ziekenfondsen in ons land.
In die commissie hebben zitting dr. Van Tien
hoven en dr. Snijders Sr. te ’s Gravenhage, prof.
Stoeder en mr. Ribbe te Amsterdam.
Door een ingezetene van den Haag wordt
getracht bij rechterlijke uitspraak te doen be
slissen, of winkelhouders vruchten op alcoholische
dranken in gesloten flesschen van minder dan 2
liters inhoud mogen verkoopen zonder de bjj de
drankwet voorgeschreven „vergunning.”
De Raad der gemeente Grootegast heeft
besloten een proef te nemen te Opeinde met het
verstrekken van voedsel, kleeding en schoeisel
uit de gemeentekas aan arme kinderen. Slaagt
de proef, dan zal men er uitbreiding aan geven.
De inwijding van het nieuwe orgel in het
Concertgebouw te Amsterdam zal in een buiten
gewoon Concert op Zaterdag 10 October plaats
hebben. Het orgel werd vervaardigd door den
heer M. Maarsehalkerweerd, firma Maarschalker-
weerd Zoon te Utrecht en is een groot 16-voets
werk met drie klavieren en vrij pedaal, waarop
verdeeld zijn zes-en-veertig sprekende stemmen,
waaronder een van 32 voet, in het geheel 2726
pijpen. Voor den windaanvoer is gebruik gemaakt
van de aanwezige gasmotor voor zoover be
kend, bestaan in ons land nog geene orgels waarin
de wind op dergelijke machinale wijze werd aan
gebracht. De eigenaardige orgelkast met de
schitterend gepolijste pijpen maakt een goed ef
fect in de concertzaal.
Bij de voorloopige bespeling, die Woensdag
namiddag geschiedde door den heer Jos. A. Ver-
heijen, den gunstig bekenden organist, voldeed
het orgel uitmuntend. Onder meer zal bij het
inwijdings-concert worden uitgevoerd voor orkest
en orgel het vierde concert van Handel en de
symphonie van A. Guilmant.
Door den commandant van het korps Genie
troepen te Utrecht, is een klacht ingediend bij
de directie der Staatssp.-Maatsch. aldaar en wel
naar aanleiding van het feir, dat de overweg, die
toegang verleent tot de kazerne der genietroepen,
tusschen Utrecht Centraalstation en Utrecht
vrachtgoederen, bijna den ganschen dag wegens
rangeeren, van goederen- en personentreinen
blijft afgesloten, tengevolge waarvan de geregelde
gang van zaken in belang van ’s lands dienst,
wordt geschaad niet alleen, maar ook schrome
lijke ongelukken kunnen worden veroorzaakt,
daar de militairen om op tijd op de appèls te
kunnen zijn, over de afsluitboomen van den
overweg klimmen, hetgeen bij slechte verlichting
vooral des avonds hoogst gevaarlijk is.
Op grond hiervan zal moeten worden besloten
tot het maken van een brug over den overweg
of wel van een tunnel, waartoe een zijtak van
den zoogenaamden Kruisvaart moet worden
gedempt.
Terwijl een landbouwer van Noord-Schar-
woude zich de vorige week met zijn gezin naar
de kermis te Oudkarspel begeven had, wist
iemand zijne woning binnen te sluipen en zich
toegang te verschaffen in de woonkamer, waar
hij het kabinet openbrak en zich van de voor
handen zijnde contanten meester maakte. De
politie, met het feit in kennis gesteld, is de ver
moedelijke dader, naar men verneemt, reeds op
’t spoor.
De lynchwet toegepast. Zaterdagavond werd
een gehuwd heer, terwijl hij rustig zijne avond
uren dacht door te brengen bij een paar „dames”
in de Govert Flinckstraat te Amsterdam onaan
genaam verrast door zijne wettige vrouw in gezel
schap van eenige barer bloedverwanten.
Hij werd eerst in de woning en later op den
publieken weg deerlijk afgeranseld.
Door den grooten toeloop van vrouwen scheen
hij zijn leven niet meer zeker en vluchtte in een
winkel in de Van Woustraat. Ook daar trachtte
men hem te lijf te gaan, doch hij had de tegen
woordigheid van geest de straatdeur af te slui
ten. De eigenaar van de zaak, voor eigen schade
beducht, trachtte met behulp van anderen, de
politie op te sporen, doch deze scheen door Sequah
gewreven te worden, want waar men ook zocht
en riep er verscheen niet één agent. Een heer
daar tegenwoordig nam een afdoend besluit en
liet in een nabijgelegen winkel de brandweer op
roepen.
Een paar minuten later was deze met twee
wagens aanwezig.
De officier trad zeer kalm op en nam met zijne
manschap den ontrouwen echtgenoot tegen
verdere mishandeling in beschermingplaatste
hem ongemerkt op een der wagens en reed toen
ijlings weg, gevolgd door zijne bedreigers en tal
van menschen, die meerendeels spijt hadden, dat
aan den wensch „hem dood te slaan" geen ge
volg kon gegeven worden.
Dat is nu eerst: leiding in ééne hand. Amst. Ct.
Uit Wageningen meldt men
Zaterdag j.l. had de heer W., volontair inde
sigarenfabriek der heeren A. N. Co. te Rhenen,
het ongeluk zich ernstig te verwonden, toen hij
in de Wageningsche Nude zijn hoofd te ver buiten
de stoomtram stak, zoodat het tegen een boom
kwam. Maandagmorgen te zes uur is hij aan de
gevolgen overleden.
Door de politie te Maastricht is gearres
teerd Girolama de Amicis, wiens uitlevering door
de Italiaansche regeering is gevraagd, en die in
zijn land voor zeker feit nog 7 jaren dwangar
beid te ondergaan heeft.
Bolswardsche Courant
