Schaatsen.
t-
Schaatsen!
Geen fijner en beter COGNAC
dan die van Duranton Frères.
IJSÏÏAAKJES enUSSPO REN.
Ifaison gébé. *ste Jaargang.
1892.
No. 4.
BERICH
21 JANUARI. x
I UITNEMEND, I
B 1 N N E N L A N D.
i/HA VEL A A RS”-Z a ak.
Th. H. van der Meulen.
N. Y. GALAMA
AMSTERDAM. 1 1
AMERIKAANSCHEPETROLEÜM,
per fust en bij minstens 5 Liter.
w Deze Cognac is direct uit Cognac o!
flesschen geïmporteerd.
H. Cr ROE NIER Wzn.
NIEUW LICHT
a. s.
de N. Gr.
1
Wargaster, (Hoekstra en Minkema.)
Alleen- Verkoop voor Bolsward en Omstreken.
Ijlster 1
Duitsche
Amerikaansche
HM Alles prima kwaliteit. ^M
Vriendelijk aanbevelend,
In het nummer dezer Courant van 1 Januari
j.l. werd door „de Redactie” gezegd, dat de naam
nog niet kon worden medegedeeld van hem, die
uitgenoodigd was, als mede-redacteur den heer
M. E. van der MEULEN te vervangen. In dat
bericht lag dus opgeslotenlater zullen we dien
naam bekend maken. Enkel om die reden meent
ondergeteekende verplicht te zijn, zich nu aan de
lezers en lezeressen van dit blad als mede-redac
teur voor te stellen.
Toen de Uitgever met bovenbedoelde uitnoodi-
ging tot mij kwam, aarzelde ik, haar aan te nemen,
omdat ik er tegen opzag, eene taak over te nemen,
die door een zoo bekwaam man als de heer
M. E. van der Meulen gedurende tien jaai op zoo
uitstekende wijze was vervuld. Wat aan die
aarzeling een einde maakte, kan opgemaakt wor
den uit hetgeen in ’t hoofd-artikel van 't nieuw-
jaarsnummer wordt gezegd omtrent de taak van
een blad als dit.
ADVERTENTIEPRIJS: 50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
de lijnHeeren-
Nederlandsche
1
van de firma’s
VAN BIJSTERVELD, p.fl f 1,50. p. %fl.f75-
VAN ENST Co. - 1,50, - 75
Aanbevelend,
in ons lanu worm jaaiii)^sTc^iiCsoifi mm uiui.n. -
verkwist, waaruit zestigduizend gezinnen een aar
dig inkomen konden trekken. En de 25 millioen,
die in de branderijen belegd zijn, zouden die niet,
op andere wijze gebruikt, onze volkswelvaart beter
doen toenemen, en nog grooter baten voor de
schatkist afwerpen, langs anderen en beteren weg
Door het misbruik van sterken drank ontaarden
de weefselen van het lichaam, vooral die van het
hart, de maag, de lever en de nieren. Ook de
hersenen ontaarden en daarvan weten de genees-
heeren in de krankzinnigengestichten te spreken.
Langzaam en geleidelijk wordt bij den dronkaard
alles ruwer, zinnelijker, dierlijker; zijn zedelijk
gevoel verzwakthij wordt onwaar, dom en listig
tegelijk, totdat eindelijk de geringste lichamelijke
stoornis eene uitbarsting van dronkenmanswaan-
zin te voorschijn roept. Gaat hij voort met drinken,
dan herhaalt zich het delirium, de zieke sterft
door zelfmoord of in krankzinnigheid.
Maar welk eene ellende heeft hij vóór dien tijd
in zijn gezin verspreid Dit zijn de ergsten en
hun getal is na te gaan. Mïtar ontelbaar zijn
zij, die slechts matig ruw, matig gemeen, matig
lui en matig valsch worden door hun drankmis
bruik.
In ons land worden iedere week 750,000 K.G.
gerst en 810,000 K.G. rogge vooi’ jenever ver
bruikt. Het is goed, dit te weten, nu het brood
zoo duur is. Wanneer al dit graan eens gebakken
werd, hoe bereikbaar zou het zijn voor iedereen,
ook zonder gratis uitdeelingenMen spreekt veel
van heideontginning, van bevordering van land
bouw maar wat baten ons onze graanvelden, als
wij van het graan jenever stoken? Dan is de
Appelscha, 15 Jan. Evenals andere winters
begint hier ook thans weer vrij wat armoede te
heerschen. De werkzaamheden zijn hier anders
al schaars, maar nu wintervorst bijna alle arbeid
belet, valt er niets te verdienen. Daarbij is het
een' slecht, aardappeljaar geweest en bij velen is
de voorraad reeds uitgeput. In die gevallen
blijft er niets anders over, dan zich tot het arm
bestuur te wenden om onderstanddit moet
evenwel zeer te rade gaan met de financiën en
vandaar dat de bedoelingen in den regel zeer
gering zijn. De aandrang om onderstand begint
echter sterk te worden deze week maakte men
het den armvoogd-boekhouder vrij lastig, waarom
het noodig was dat er politie-toezicht werd uit
geoefend. Ook begaf de burgemeester zich der
waarts. Alles is nog goed afgeloopen, doch de
armoede neemt natuurlijk toe en honger is een
scherp zwaard. Het blijkt al meer en meer, dat
vele gemeenten erg onder financieelen diuk ge
bukt gaan, die zich ’s winters, als er onder den
minderen stand armoede heerscht, niet het minst
doet gevoelen. Mocht men van rijkswege dit
toch beseffen en de handen aan het werk slaan
om spoedig hulp te verleenen.
Ooststellingwerf, 15 Jan. Door de sneeuw
misleid zijn hier in de laatste dagen nog al ver
scheidene schapen verdronken. Ook worden de
kraaien brutaal genoeg om hier of daar Drentsche
schapen aan te vallen, de oogen uit te pikken
en soms den buik open te rijten, ’t Schijnt wel,
dat de honger de dieren begint te kwellen en
hen zoodoende moedig maakt.
IJsbrechtum, 15 Jan. De vrachtrijder Piso,
dagelijks van Bolsward op Sneek v. v. rijdende,
had gisterenmiddag het ongeluk dat tusschen
hier en Tjalhuizum het stokraam brak. Door
de gladheid van den weg begon de wagen achter
uit te rijden en kwam zoo met vracht en al in
de sloot terecht. Spoedig was hulp aanwezig,
doch de schade voor den voerman moet nog al
belangrijk zijnmen spreekt van meer dan 25
gulden.
Den 1 Juli a. s. treden de volgende leden
der Provinciale Staten van Friesland af:
Hoofdkiesdistrict Leeuwarden
Mr. T. van Hettinga Tromp, J. Troelstra, dr.
N. Reeling Brouwer, J. N. Witteveen en S. B.
Drijber Bzn.
Dokkum
D. Fontein de Jong, W. Hellema, Jhr. Mr. C.
van Eysinga, F. E. Botma en P. J. Meindertsma.
Heerenveen
Mr. H. Binnerfs, J. Faber, S. Sleeswijk, J. S.
Koopmans en IJ. Reitsma.
Sneek
F. Sleeswijk Visser, D. H. Okma, J. F. H.
vacantie gehouden en schier in alle scholen
komt dit in de laatste dagen nu en dan met een
of een paar uur voor. Onder politie, postamb
tenaren, in de ministeries ontbreken tientallen
aan het personeel en de Eerste Kamer onder
zoekt de Staatsbegrooting met twee leden boven
de reglementaire helftDe enquête-commissie
moest den arbeid schorsen, omdat de leden, de
opgeroepen getuigen en de stenografen te weinig
talrijk waren. Kortom, het is een akelige toestand.
Men hoopt, dat de ingetreden koude verandering
ten goede zal brengenmaar ik vrees, dat we
door de sneeuw niet beter zullen worden.
De Minister van financiën brengt ter alge-
meene kennis, dat ingezetenen, die in gemeenten
buiten den kring van het ontvangkantoor, waar
onder zij wonen, voor Rijks-directe belasting zijn
aangeslagen, die belasting, te beginnen met 1
Februari a.s. bij den ontvanger der directe be
lastingen hunner woonplaats kunnen voldoen,
mits, wat de grondbelasting aangaat, voor l Juni
van het dienstjaar.
Nopens de verdere bijzonderheden kunnen zij
bij dien ontvanger inlichting bekomen.
De bevoegdheid om aanslagen in de grondbe
lasting beneden f 5 door middel van een post
wissel aan te zuiveren, is door het bovenstaande
vervallen.
Op het gebied van den landbouw begint
zich een gunstig verschijnsel te openbaren, schrijft
men uit Bolsward. De moedeloosheid in het
huren van bouwland en greide verdwijnt en
maakt plaats voor graagte, zoodat de huurprijzen
aanmerkelijk stijgen. De strijk-en verhooggelden
zijn hier en daar afgeschaft, elders nemen de
verhuurders de onkosten, diede huurders tot nog
toe zelven betaalden, voor hunne rekening en dit
werkt zeer gunstig op de stemming der bieders.
Of dat verschijnsel gunstig is, durven wij zoo
ia eens maar niet neerschrijven. Er is een tijd
geweest, dat op enkele dagen een ganschen troep
menschen zich op de landen van een te huur
aangeboden boerderij bewoog met schop en boor,
’t Waren gegadigden, meest boerezoons, die, ge
sterkt door de vaders en aanstaande schoonvaders
er maar duchtig op losbrandden als het briefje
van inschrijving bij den landheer moest worden
ingeleverd. Onder de huurders van die tijden
is er een groot aantal dat niet alleen gedegra
deerd is tot daglooner, maar dit tevens de
ouders van weerzijden heeft geruineerd. Laat men
asjeblieft zoo niet weer de paarden voor den
ploeg slaan, dat kan geen touwen houden.
Nu schaft men strijk- en verhooggelden af, of
een eigenaar neemt de kosten voor zijn rekening,
maar tengevolge van dien verminderden druk op
den huurder, schrijft deze zooveel hooger in, of
biedt zelfs zooveel dat de verhuurder met die
vrijwillige of half gedwongen afstand der strijk-
geldbelasting toch nog meer in zijn zak steekt
dan vroegerwat geeft dan de maatregel voor
voordeel aan den huurder? En wat baat het den
daglooner, die te minder verdienste ontvangt
naarmate de boer meer huur geeft? Immers nie
mendal. Is de meerdere animo bij de boeren te
danken aan de mirktprijs zijner productie, dan
kan de daglooner er voordeel bij hebben en toch
meenen wij, dat nog altijd de huurprijzen te
hoog zijn, en dat de maatschappij, vooral in
Friesland, het meest zal gebaat zijn, als de boer
een ruim bestaan heeft. Zonder ons verder op
economisch gebied te verliepen zouden we liefst
maar wenschengeen hooger huurprijzen.”
Fr. Crt.
In de Nieuwe Leliestraat te Amsterdam
kwam onlangs op een avond een man thuis met
de alles behalve prettige boodschap, dat straat-
roovers zijn portemonnaie met f 12 hadden mee
gepakt. De vrouw kon het moeielijk gelooven
en toen haar echtgenoot sliep als een roos, stelde
ze een nauwkeurig onderzoek in en vond de por
temonnaie met slechts enkele centen in een zijner
laarzen. Der vrouw ging een licht op en den
man ook, toen hij wakker werd gemaakt met
de pook, die zoo onzacht op zijn aange
zicht daalde, dat hij naar ’t gasthuis moest.
De gemeenteraad van Sneek heeft op de
Begrooting van 1892 eene som van Honderd
gulden uitgetrokken voor kindervoeding op de
lagere school. Gedeputeerde Staten hebben dien
post niet goedgekeurd. De Raad evenwel wenscht
hem te handhaven, zoodat nu de Raad van State
in deze zaak moet beslissen.
De arbeids-enquête-commissie, die onder
leiding van Jhr. Mr. Rochussen in ’t gebouw der
Tweede Kamer zitting hield tot het hooren van
getuigen, heeft den arbeid gestaakt wegens de
influenza.
De Exploitatie-Maatschappij der Staatsspoor-
wegen heeft voor vierhonderd harer rijtuigen
inrichtingen voor gasverlichting besteld. Niet
alleen de le en 2e, maar ook de 3e klasse-rijtui-
gen zullen daarvan worden voorzien.
Aan den heer S. Hamelink, directeur der
Nederlandsche Tramweg-Maatschappij te Heeren-
veen, is, naar men meldt, concessie verleend
voor den aanleg van een lokaal-spoorweg Leeu
warden-Drachten—Groningen. Deze verbinding
is zeer belangrijk, want de meeste afgelegen
deelen van beide provinciën zullen door dezen
spoorweg doorsneden worden, terwijl het lokaal-
spoor te Drachten aansluit aan
veenSneekHarlingen der
heide nog beter, daar eten althans de schapen
nog van.
Een merkwaardig jubilee.
De stad Franeker zal in Mei a.s. haar 700-jarig
bestaan kunnen herdenken. In 1192 werden haar
door den Potestaat Sicco Sjaardema stedelijke
rechten toegekend, welke werden bekrachtigd op
den landdag in Mei van dat jaar. Vóór dien tijd
1 bestond de stad uit twee buurten, Godsakker en
Froonakker. De laatste naam ging over op de
stad. De beteekenis van den naam der stad is
dus dezelfde als van het thans nog bestaande
Duitsche woord Frohnacker, d. i. akker, waaraan
heerendiensten verbonden zijn. Deze naam ver
vormde zich langzamerhand tot Franeker.
Al spoedig werd de stad de eerste in Wester-
goo en speelde zij eene belangrijke rol in de ge
schiedenis van Friesland. Eenige harer voor
naamste historische feiten zijn de belegering door
de Vetkoopers in 1500, en het ontzet door Albrecht
van Saksende vernieling van het Klooster Lid-
lum in hare nabijheid in 1572de stichting van
hare hoogeschool in 1585 en de opheffing daar
van door Napoleon in 1811de verandering van
het Athenaeum in een krankzinnigengesticht in
1843de aansluiting aan het spoorwegnet van
Nederland in 1866.
In de laatste jaren is de stad verfraaid door
plantsoen, hare verkeerswegen zijn verbeterd en
de gezondheidstoestand is door doeltreffende maat
regelen bevorderd.
OUDE DOELENSTRAAT 11,-
Slechts nog korten tijd finale uitverkoop H S
in Maison Bébé van KINDERKLEERTJES, g 3 I I I I I I H ZÏ
LUIERM ANDSARTIKELEN en complete gill 1 f I I 11 I ill I I ll
LUIERMANDEN. DAMES, profiteert JL JL V V/ V JL. JL4» V
van deze gelegenheid en vraagt prijscou
rant. Zeer fraai flanellen jurk uitstekend in de
wasch 1—4 jaar f0,90, alle kleuren. Stoffen
jurk, zeer lief gegarneerd, 1—4 jaar, alle kleu-BTI W3 fWA TA W3 T 4 IA
ren, f 1,50. Fluweelen matrozenpakjes voor jon-JA JL ÜjLn I I J IA I J I W
gens en meisjes, 1—4 jaar, f3,50. Huisboezelaars
met wit band, lange of korte mouwen, best
katoen f0,40. Tricot manteltjes zeer sierlijk,
twee rijen mooie knoopjes fl,50. Flanellen apen
rokjes ook in piqué f 0,60. Flanellen luierbroek-
jes f0,50. Zendingen tegen rembours.
Bekhuis, H. Luiking en J. J. Crolis.
Franeker
J. Van Loon Jz., J. S. Potter van Loon, W.
liarmens Cz., Mr. J. Klaasesz de Boer en M.
Kingma Hzn.
De verkiezing heeft plaats Dinsdag den 17 Mei.
De Haagsche correspondent van de N. Gr.
Ct. schrijft
In het algemeen heeft de heerschende ziekte
op den gang van zaken een zeer nadeeligen in
vloed de rouw, waarin zeer vele gezinnen ge
dompeld zijn en de talrijke ziektegevallen, waar
voor bijna geen familie wordt gespaard, maken
dat ’t gezellige leven zeer beperkt isde han
del kwijnt daaronder en men hoort dan ook
niets dan klagen. Gelukkig is de influenza hier
van een goedaardig karakter en de meeste slacht
offers zijn menschen op leeftijd, maar er heerscht
toch een geest van ongerustheid, die zich in alles
openbaart. De scholen zijn half ontvolkt; door
afwezigheid van het personeel moeten de lessen
worden beperkt aan de meisjes-burgerschool
werd heden gedurende de morgenuren gedwongen Tramweg-Maatschappij.
zich slechts zelden over de Ha velaar s-zaAk uitge
laten. Een zijner familieleden gaf mij daarvan de
volgende, niet onwaarschijnlijke verklaring. Naar
diens inzien had D. v. Twist geen begrip van den
ontzaglijken invloed van Multatuli. Hij was te
hooghartig of oordeelde het politiek, niet te ant
woorden ook begreep hij niet, welk eene kracht
er uitging van eenen stijl en eene wijze van zeg
gen, zooals Douwes Dekker bezat”.
Alweer een nieuwe krant.
Bij de Exploitatie Maatschappij„Multiplex”
Kerkstraat 344, Amsterdam, is No. 1 verschenen
van: „Algemeen Belang," weekblad voor de mid
denklasse. Het blad zal zich wijden aan de be
hartiging van de belangen van den middenstand
het wil dien stand „op politiek gebied dat bieden,
wat hem interesseert, wat hem aantrekt en wat
voor hem van belang is.” In de allereerste plaats
zullen besproken worden de middelen, waardoor
de middenstand zich zal kunnen staande houden
in den reusachtigen strijd tusschen kapitaal en
arbeid.
In eene rubriek„vragen en antwoorden” zullen
de lezers gelegenheid hebben, onderling van ge
dachten te wisselen.
Boeiende feuilletons zullen worden opgenomen
en zóó worden gedrukt, dat ze kunnen worden
afgeknipt en in boekvorm bewaard. Gratis ont
vangen de inteekenaren prachtbanden voor die
lectuur, terwijl bovendien nog ééns per jaar een
premiewerk zal worden aangeboden. Van tijd tot
tijd zullen er platen worden bijgevoegd, „politieke
toestanden kenschetsende.”
Te oordeelen zoowel naar het uiterlijk als naar
den inhoud, wordt in „Algemeen Belang” eene
aantrekkelijke lectuur aangeboden, die blijken zal
niet alleen mede te werken tot bevordering der
belangen van den middenstand, maar ook tot
„Belang van 't Algemeen.”
l'len belangrijk rapport.
In den „Bode der Heldringestichten” komt een
raonort voor ytyf «jfy’aght^ door Ds. Ulfers van
HM Russische wordt er niet op nagehouden. Ml
Prijs per flesch met inbegrip van flesch fl.3C
Per origineele kist met inbegrip van kist e:
flesschen f 15.
Ie kw. Étl-IUM, per flesch van f 1,30, f 1,6
en f2,50% zwaar.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 ma;
Franco per post 95 Cents.
In het lijvige boek, waarin de levensberichten
voorkomen van de in 1891 overleden medeleden
van de Maatschappij der Nederlandsche Letter
kunde, komt ook eene biografie voor van den heer
Mr. A. J. Duymaer van Twist. De schrijver, Mr.
P. A. van der Lith, bespreekt ook de moeielijk-
heden, welke de overledene gehad heeft met Mul
tatuli.
Hij zegt daarvan o.a. het volgende
„Het ontslag, aan Douwes Dekker als adsistent-
resident van Lebak verleend, heeft menigeen D.
v. Twist doen beschouwen als een landvoogd, die,
ongevoelig voor het lijden der inlanders, niet
schroomde, een bekwaam ambtenaar op te offeren
aan de eischen van het bestaande systeem, dat
volslagen onverschilligheid vorderde voor kneve
larijen en uitspattingen, ja, zelfs voor misdaden van
inlandsche Hoofden, zoolang zij maar het gouver
nement getrouw dienden.
De heer van der Lith herinnert hier tegenover
aan maatregelen, door D. v. Twist op eigen ver
antwoordelijkheid in ’t belang der inlandsche be
volking genomen, op gevaar af, daarover in bot
sing te komen met het opperbestuurhij verzekert,
dat 1 van Twist met kracht is opgetreden tegen
dezelfde misbruiken, als waarvan Multatuli de S
hoofden in Lebak beschuldigde, daar hij o. a. bij
besluit van 11 Aug. 1851 heeft bevolen, den re
gent van Kendal en eenigen zijner wedono’s te
straffen wegens geldafpersing enz. „Het is voorts
bekend”, gaat de heer van der Lith voort, „dat
er in de Lebaksche zaak een onderzoek is inge
steld, hetwelk leidde tot het ontslag van eenigen
der Hoofden, terwijl aan den regent van Lebak,
voor wiens daden verschoonende motieven waren
aangevoerd, op ernstige wijze het ongeoorloofde
zijner handelingen werd voorgehouden, met aan
maning, zich in het vervolg daarvan te onthouden.
Het ontslag, aan Multatuli verleend, was dan
ook volstrekt geene poging, om het inlandsch be
stuur te redden en het de vrije hand tegenover
de bevolking te laten, maar eenvoudig het gevolg
van de wijze, waarop Douwes Dekker, voorzeker
met de beste bedoelingen, optrad, en die in den
ambtenaar niet konden worden geduld. Het sprak
van zelf, dat de Gouverneur-Generaal, waar het
gold te beslissen tusschen den pas kort geleden
opgetreden adsistent-resident, die in allen gevalle
getoond had, weinig tact en bezadigdheid te be
zitten, en die verlangde, dat men enkel op grond
van zijne, door geene bewijzen gestaafde verze
keringen, inlandsche Hoofden op de meest kren
kende wijze zou behandelen, en tusschen den
hoofd-ambtenaar, die het volle vertrouwen der
regeering genoot, den eerste niet kon handhaven.
De raad van Indië stelde voor, Dekker als onge
schikt voor zijne betrekking van „derzelver” ver
dere vervulling eervol te ontheffen. De Gouver
neur bepaalde zich tot eene verplaatsing naar
Ngawi.
Voor hen, die D. v. Twist hebben gekend, is
het wel zeker, dat daarbij niet de beweegre
denen ten grondslag lagen, die Multatuli gelieft
op te geven, maar de wensch, om den man te
redden, die in geen geval, ook in het belang van
een in te stellen onderzoek, gelaten kon worden
op de plaats, waar hij, van ambtelijk standpunt
beschouwd, zijne ongeschiktheid voor den dienst
had bewezen.
Die handeling werd door D. Dekker beantwoord
met een ongemotiveerd verzoek om ontslag uit
’s lands dienstden Gouverneur-Generaal, die dit
toestond, kan het verwijt niet treffen, onrecht
vaardig te hebben gehandeld.
Het is zeker te betreuren, dat D. Dekker niet
in de gelegenheid werd gesteld, zich mondeling
bij den landvoogd te verantwoorden. D. v. Twist
was echter in de laatste dagen van zijn verblijf
Bols'
B
IN DE
•4'1
I
ireeit L>. v. iWlst
