NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
OISWA.R.Ö EN WONSER AOEEL
Uit de Raadszaal.
1892.
Een
en dertigste Jaargang.
No. 5.
WIE IS KIEZER?
B1NNENLAND.
VOOR
de lijsten 23
mogelijk.
tan Amerika.
een
den geschikten werk-
'V
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
den winter, dan
des zomers steeds
DINSDAG 26 JANUARI 1892.
&XXXXX XXXX^XXXXXXXXXi^
g DONDERDAG 28 JANUARI.
^XXXXXXXXX^ KXXXXXXXX^
Gij maakt „depressies”
In alle vormen
Roept dan geniepig
„Pas op, ’t zal stormen 1”
Gij zijt de kwelgeest
Van gansch Europe,
De hoofdverwoester
Van vreugd en hope.
Och, had Columbus
U maar vergeten
Die man heeft alles
Op zijn geweten.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
van krachtige,
Vóór 15 Febr. worden de kiezerslijsten opge
maakt, waarop de namen voorkomen van de kie
zers voor de 2e Kamer, Provinciale Staten en
Gemeenteraad. Binnen eene maand na dien datum
worden deze lijsten door het Dagel. Bestuur der
Gemeente vastgesteld, dadelijk aangeplakt en ge
durende 14 dagen op de secretarie der Gemeente
voor een ieder ter inzage gelegd. FTiervan ge
schiedt openbare kennisgeving. Bezwaren tegen
genoemde lijsten moeten binnen 14 dagen na deze
kennisgeving met de noodige bewijzen gestaafd,
aan den gemeenteraad worden ingediend, die over
deze bezwaren beslist.
Om op de kiezerslijsten te worden gesteld, moet
men zijn
1°. Mannelijk, meerderjarig ingezetene, heb
bende op den dag der sluiting van de lijsten 23
jaar bereikt.
2°. In de personeele belasting zijn aangeslagen
tegen eene huurwaarde van f 24 in het jaar, zoo men
woont in eene gemeente van nog geen 3000 zie
len van f 28 in eene gemeente van 3000 —5000
zielenvan f 33 in eene gemeente van 5000 -
8000 zielen, enz. Door de som, voor welke men
in de huurwaarde (eerste grondslag) is aangesla
gen, met 20 te vermenigvuldigen, kan men zon
der hulp den aanslag wetenb. v. wie in Bols-
ward voor f 1,65 in de huurwaarde is aangeslagen,
kan kiesrecht hebben, want 20 maal f 1,65 is
f 33 huurwaarde.
3°. Men is ook kiezer, wanneer men f 10
grondbelasting betaalt, onverschillig waar die grond
in ons land ligt, ook bij gemeenschappelijk bezit; ligt
deze grond echter elders, dan moet hiervan vóór
15 Februari aangifte geschieden, alsmede, zoo men
elders in de huurwaarde voor het vereischte bedrag
is aangeslagen, en dit met het voldaan ge-
teekende aanslagbiljet van het laatst verloopen
dienstjaar kan bewijzen. Bij verzuim hiervan ver
beurt men zijn kiesrecht.
4°. Ook kamerbewoners, sedert 9 maanden in
een huis wonende, dat het dubbele der huur
haalt (overigens aan de eischen der wet voldoende)
kunnen op goedgekeurde aangifte ter Secretarie,
kiesrecht bekomen. Bij finale sluiting der kiezers
lijsten is er voor het loopende jaar geen herstel
Ooststellingwerf. In den veehandel begint
hier wat meer levendigheid te komen. De vraag
naar koeien, die binnenkort moeten kalven, neemt
met den dag toe en voor deze soort worden dan
ook goede prijzen besteed. Ook de handel in
varkens wordt vlugger. De meeste kooplieden
leveren aan de export-slachterij te Assen en hoe
wel men daar in den laatsten tijd lage prijzen
besteedde, moet er uitzicht bestaan dat men spoe
dig het kilo met een paar centen zal verhoogen.
Aclllum. Ten bewijze, dat de Achlumer vaart,
die de Bolsw.- en Fran. vaart in verbinding
brengt met het groot scheepskanaal naar Har
lingen, nog al veel water afvoert, kan dienen,
De boeren klagen
Amerikanen
Zijn prijsbedervers
Van alle granen.
Ook zijn voor jaren
Reeds in uw sporen
Hier kapitalen
Door ons verloren.
O, land van vrijheid
O, land van grootheid
Geheel de wereld
Erkent uw snoodheid.
Een practiseli middel tot op
heffing van sociale nooden.
De Nederlandsche Schildersbond, vertegenwoor
digende 6 afdeelingen en 248 leden (patroons),
heeft eene circulaire verspreid, waarin gewezen
wordt op de armoede, waarin vele werklieden
dikwijls verkeeren tengevolge van gebrek aan
werk. Het schildersvak kwijnt gedurende de win
termaanden, terwijl in ’t voorjaar en des zomers
geen werkkrachten voldoende aanwezig zijn en
de patroons zich vaak met mindere werkkrachten
moeten behelpen, om aan de eischen van de klan
ten te kunnen voldoen en hen op tijd te bedienen.
Dan wordt er van den vroegen morgen tot den
laten avond gewerkt, en al moet worden toege
geven, dat de inkomsten der werklieden dan ook
hooger zijn, als de winter in ’t land komt en
’t werk daarmee ophoudt, zijn er weinigen, die
overgegaard hebben, zoodat armoede ’t lot van
velen wordt.
Betere verdeeling van den arbeid kan hierin
verbetering brengen.
Hoe hiertoe te geraken
De Schildersbond geeft aan alle werkgevers
(dat zijn de klanten) den volgenden raad
lo. Doe in ’t voorjaar niet meer werk ver
richten dan hoog noodig is, wijl er dan overvloed
van werk is.
2o. Laat uw buitenwerk wachten tot den na
zomer of herfst.
3o. Bewaar uwe tuinmeubelen, emmers, tob
ben, vaten, rijtuigen enz. voor den winter, dan
behoeft de patroon niet als nu
vreemde knechts in dienst te nemen.
De circulaire eindigt met de opwekking „Moge
hetgeen wij onder uwe aandacht hebben gebracht,
door u worden ondersteund en verdeeling van het
werk betreffende het schildersvak worden bevor
derd, dan zullen wij werkzaam geweest zijn tot
verheffing van het lot van den geschikten werk
man.
Elke verheffing van het vak is een verheffing
ook van den werkman
Tehuizen voor vrouwen.
In het N. Adv. bl. komt een „ingezonden stuk”
voor, geschreven door den heer S. Wartena Jr.,
Doopsgez, predikant te Akkrum. Op verzoek nemen
we ter wille der goede zaak, hierboven genoemd,
uit dat stuk het volgende over
„Op Donderdag 24 Dec. jl. kreeg ons dienst
meisje een telegram uit haar ouderlijk huis te
Stadskanaal, waarbij ze wegens diep treurige om
standigheden naar huis werd geroepen. Natuur
lijk dat er door haar en door ons onmiddellijk
maatregelen werden genomen, om dadelijk aan
die weemoedige roepstem gehoor te geven. Maar
nu kwam de groote zwarigheid Het was reeds
bij half vijf, toen het droevig draadbericht kwam,
zoodat zij voor den trein van 9.10 niet kon ver
trekken, en dien avond onmogelijk verder dan
Groningen komen, waar ze dan ook pas om ruim
elf uur op zijn vroegst zou aankomen, wel te ver
staan, als de trein op tijd was, wat ouder ge-
Bij de heden gehouden raadszitting waren 12
leden tegenwoordig. De heer H. Oosterbaan was
absent met kennisgeving.
De notulen werden gelezen en goedgekeurd.
Ingekomen zijn
a. Een resolutie van Ged. Staten, houdende
goedkeuring van het suppletoir kohier van hoof-
delyken omslag.
b. Een resolutie begeleidende het Kon. Besluit,
waarbij opnieuw voor drie jaren concessie is ver
leend tot tolheffing aan de bruggen over de Bols-
warderWorkumervaart en tot heffing van
overgangsgelden aan de brug in de buren te Par-
rega, zulks met mededeeling dat omtrent een
vernieuwd bezwaarschrift van het gemeentebe
stuur van Wonseradeel geen termen zijn gevon
den om de goedkeuring te onthouden voor deze
heffing van overgangsgelden.
c. Een missive van de teekenonderwijzers J.
Driebergen en A. v. d. Meer, houdende dankbe
tuiging voor de verhooging hunner jaarwedde.
Een en ander werd voor notificatie aangenomen.
d. Een schrijven van den heer M. E. van deih
Meulen, archivaris dezer gemeente, begeleidende
een door hem vervaardigd opstel, over het Gilde-
wezen te Bolsward, om dit in het archief te plaat
sen.
Besloten dit onder dankzegging te aanvaarden.
e. Een schrijven van Mej. A. BölgerKim,
naar aanleiding der aanbeveling voor lid der Da-
mes-Commissie voor de handwerken.
Aangezieu dit schrijven is ongezegeld, stelt de
Voorzitter voor het ter zijde te leggen, hetwelk
werd goedgekeurd.
PUNTEN VAN BEHANDELING.
1. Benoeming van een lid der dames-commissie
voor de handwerken.
Mejuffrouw WesterbaanSlothouwer werd be
noemd met 9 stemmen, op Mejuffrouw Bölger
Kim waren 3 stemmen uitgebracht.
2. Behandeling van de missive van Kerkvoog
den en Notabelen der Ned. Hervormde gemeente
inzake den St. Martinitoren, met advies van Bur
gemeester en Wethouders.
Burg, en Weth. adviseeren, dat zij zich laten
leiden door de meening, dat aan deze zaak een
einde dient gemaakt; en ofschoon hun vroeger
voorstel om f 50,te bepalen, hun niet onbillijk
voorkomt, stellen zij toch voor, om nu het kerk
bestuur' aanbiedt f 40,per jaar te geven, deze
som maar te aanvaarden, onder bepaling, dat
deze regeling bij nadere overeenkomst worde be
vestigd.
De heer v. d. Weij heeft indertijd gestemd voor
het billijke voorstel om de vergoeding te bepalen
op f 50,Hij wil niet terug treden in de toen
geleverde beschouwingen, doch hij is bij over
weging tot het resultaat gekomen, dat het het
woonte op den dag voor Kerstmis tot de uitzon
deringen behoort.
Maar ze kende niemand in Groningen en was
er volslagen vreemdeling. Waar zou ze zoo laat
in den avond, juister in den nacht nog henen
Goede raad was duurDaar herinneren we ons
eensklaps, dat we in het station wel eens onder
de vele annonces iets gezien hadden van „Tehui
zen voor vrouwen”, aanbevolen door den Nederl.
Vrouwenbond tot verhooging van het zedelijk
bewustzijn. Stond ook Groningen daarop niet
vermeld als een der plaatsen, waar zulk een „Te
huis” voor vrouwen gevonden werd? ’t Werd
direct door ons onderzocht, en gelukkigwe had
den ons niet vergist. Er was in de Pelsterstraat
te Groningen zulk een „Tehuis”.
Onmiddellijk telegrafeerde ik, dat ’s avonds met
den laatsten trein ons dienstmeisje via Leeuwar
den zou arriveeren, dat ze geheel onbekend was
en dat ik verzocht om hulp en logies.
Ons vertrouwen op het „Tehuis” werd niet
beschaamd, maar de verleende hulp overtrpfonze
stoutste verwachtingen, ’s Nachts stonden twee
uit het huis haar reeds op te wachten aan het
station, en brachten haar per tram naar haar ver
blijf, waar ze werd verkwikt door brood en koffie
en haar in een net kamertje een heerlijk bed was
gespreid. Den volgenden morgen bij tijds gewekt,
werd ze, na een goed ontbijt, naar de eerste tram
gebracht, om hare reis voort te zetten. En al die
zorg en goede gaven kosten haar slechts vijftig
cents, de nachtelijke tram mede inbegrepen.
Misschien doe ik velen geen ondienst met de
herinnering, dat zulke „Tehuizen” worden gevon
den, behalve te Groningen, o. a. ook te Amster
dam, den Haag, Rotterdam, Utrecht, en inlich
tingen en logies in verschillende andere steden
verstrekt worden, als te Alkmaar, Dordrecht,
Haarlem, Leiden, Maastricht en Zutfen. Mis
schien zijn er later nog wel meer bijgekomen, wat
gemakkelijk bij een der genoemde „Tehuizen” kan
worden onderzocht, terwijl misschien ook wel het
Bestuur van den „Nederl. Vrouwenbond tot ver
hooging van het zedelijk bewustzijn” van raad
en advies zal willen dienen. Dit bestuur bestaat
uit de dames Douairière Klerck, geb. van Hogen
dorp en Mevr. Gevers Vrolik."
Naar wij vernemen, moeten deze zeer nuttige
inrichtingen voor een groot deel door giften be
staan wellicht wordt hierdoor nog iemand opge
wekt, er ook zijn steun aan te verleenen.
Niets nieuws onder de zon.
Dat er ook vroeger wel over een „normalen”
arbeidsdag is gesproken en nog wel een korteren
dan den nu verlangden achturige, kan blijken uit
het volgende rijmpje, kort geleden gevonden in
een „kroniek van Brabant’ van den jare 1618:
Vijf uren zuldy in den dach God eeren,
Seven uren zuldy u werck hanteeren,
Seven uren meuchdy slapen,
Twee uren meuchdy locht rapen,
Drie uren meuchdy eeten,
Aldus doende zuldy den tijd vergheten,
Het blad dringt op het nemen
afdoende maatregelen aan.
De heer Noord tzy deelt naar aanleiding van
eenige vragen in de Bazuin mede, dat hij bij de
bekende intrekking van zijn ontslag-aanvrage als
docent te Kampen, zich het recht voorbehield
zelf het tijdstip van zijn terugtrekking temogen
kiezen.
„Bijna onmiddellijk na de Synode, zegt hij
voorts, trad ik dan ook met het comité van de
centrale kiesvereeniging in ’t district Kampen in
overleg over een mogelijken opvolger.
„Intusschen deden er zich een paar omstandig
heden voor van zakelijken en voorbijgaanden aard,
die met mijn persoon als zoodanig niets te maken
hebben.
„Ik sprak er over met den president-curator
deelde ze daarna ook schriftelijk mede aan de
broeders curatoren.
„Die omstandigheden zijn echter van zulk een
vertrouwelijk karakter, dat er publiek geen sprake
van kan zyn. Dit is nu eenmaal niet anders.”
’t Is mogeljjk dat anderen iets van deze op
heldering begrijpen. Ons is zij even onverklaarbaar
als onverschillig.
Te Amsterdam werd in de vorige week
(Dinsdag) de eerste groote hardrijderij gehouden.
Ofschoon er groote prijzen waren uitgeloofd, was
’t aantal mededingers zeer klein, er waren
slechts 13.
De spiegelgladde baan was 200 meter lang.
Eerst werd gereden in den wind, daarna voor
den wind.
In de eerste ronde vielen af
F. van der Ben, Amsterdam tegen G. Entjes,
Groningen. Wessel Entjes uit Groningen kwam
niet op, zoodat Dekker uit Zwolle een vrijen
rit had.
A. Hoogendijk uit Moordrecht hield Klaas
Hanje tot op het laatst in beide ritten goed bij,
doch verloor het met slechts ongeveer 1 meter.
L. Tamminga uit N.-Amstel viel af tegen A.
Boersma uit Amsterdam Koopmans uit Akkrum
tegen Wiebe de Vries uit Leeuwarden F. Holst
uit N.-Amstel tegen K. Wester uit Eernewoude.
Merk Kingma uit Grouw had een vrijen rit.
Den prijs van f200 behaalde Hanje van Ak
krum, den tweeden prijs van f 75 G. Entjes van
Groningen, den derden van f25 Wester van
Eernewoude en den vierden van f 10 Wiebe de
Vries van Leeuwarden.
dat het ijs daarin, zoolang er gestroomd wordt,
mets te beteekenen heeft en nooit te vertrouwen
is. Dat ondervond thans voor de zooveelste maal
weder een achttienjarig meisje, dat, onder de
nieuwe tiile willende door rijden, er geheel onder
zakte. Gelukkig voor haar schoten een paar
mannen terstond met een ladder toe om haar te
redden, dat hun dan ook mocht gelukken.
Op welke manier de zoogenaamde kwartjes
vinders trachten hun slag te slaan, blijkt uit het
volgendeEen te Rotterdam wonende schoen
maker kreeg bezoek van een persoon, gekleed
als heer, die hem eene groote bestelling deed,
doch voor nadere bespreking was het noodig, dat
de schoenmaker naar Amsterdam overkwam.
Hieraan werd voldaan, en aan het station aldaar
werd hij door bedoelden persoon opgewacht, die
hem bracht naar een bierhuis. Twee personen
zaten daar aan een tafeltje om grof geld te spelen,
doch hoeveel moeite men ook aanwendde, de
schoenmaker had geen lust, om aan het spel deel
te nemen. Hij kreeg achterdocht, en er vielen
eenige woorden. Op een gegeven oogenblik was
de persoon, die met den schoenmaker had onder
handeld, verdwenen. De schoenmaker kon on
verrichter zake huiswaarts keeren.
Op de Kattenburgerkade te Amsterdam viel
een jongetje van een jaar of acht te water. Reeds
was het kind onder een tjalk weggedreven, toen
plotseling een wakkere knaap, de 13^jarige A.
Stadtman, die op weg was naar school, den
kleinen drenkeling zonder aarzelen nasprong en
de voldoening had, hem van een zekeren dood
te redden.
Alsof er niets gebeurd was, ging het moedige
kereltje in zijn natte pak naar school, vanwaar
hij echter natuurlijk door den onderwijzer naar
huis gezonden werd, om droge kleeren aan te
trekken.
Te Emdenkamp in de provincie Drente
had een geval van bloedvergiftiging plaats, dat
om de bijkomende omstandigheden zeker welde
vermelding waard is. Een dochtertje van de
wed. Schluter klaagde onder schooltijd over pijn
in den vuet, dien ze had verwond. Dit verergerde
dermate, dat de dokter werd gehaald, maar te
laat; ’t kind overleed na korten tijd. Volgens
verklaring van den geneesheer zijn hier nieuw
geverfde kousen, die ’t meisje droeg, als oorzaak
te beschouwen.
Te Aalten is bij den predikant Gangel, die
in 1886 den kerkelijken strijd leidde, uit wraak
onmenschelijk huisgehouden. Eerst heeft men
diens huis met vuil besmeerd, en toen diens hond
een der achterpooten afgesneden. Een mensch,
door godsdiensthaat bezield, is tot de grootste
wreedheden in staat.
Eenige Nederlandsche adellijke dames heb
ben een bond opgerieht ter bestrijding eener
gruwelmode, zooals zij het dragen van vogelen
op vrouwenhoeden en vrouwenkleeren noemen.
Engeland en Frankrijk voerden in een enkel
jaar tijds 160,000 vogelhuiden in. Gedurende het
laatste saisoen bedroeg deze invoer in Frankrijk
alleen een millioen colibris. Deze laatsten wor
den, om den glans hunner vederen te behouden,
levend gestroopt.
In een circulaire, waarin tot toetreding tot
dezen Bond wordt opgewekt, worden nog meer
cijfers genoemd, welke een overzicht moet geven
van het enorme getal vogels, dat ter wille der
mode gedood wordt.
De dames noemen het zondigen tegen de na
tuur, ter wille eener dwaze ijdelheid, hare schoon
ste kinderen te verdelgen, zoowel als tegen dat
gene, wat den menschen, en vooral der vrouw
het heiligste zijn moest; medelijden,ontferming
Wij vreezen, zegt de Zutph. Ct. zeer juist, dat
de Bond weinig leden zal trekken. De ijdelheid
is sterker dan een vrouw. Zoolang de mode het
dragen van vogeltjes voorschrijft, zullen ze in
zwang blijven, ondanks het krachtigste protest
van vele fijngevoelige dames; eerst als demode
weer iets anders heeft ontdekt (wat misschien
niet minder ergerlijk zal wezen) zullen de vogelen
verdwijnen, ook zonder tusschenkomst van een
nieuwen Bond.
Het zal er mee gaan als met de „queues,”
Protesten tegen die onnatuurlijke uit wassen had
den niet de minste uitwerking, Zoodra echter
juffrouw Mode begon mee te spreken, verdwenen
ze als met een tooverslag.
De Minister van Oorlog heeft bepaald, dat
de officieren voortaan in het bezit moeten zijn
van revolver, veldkijker, zakkompas, telegram-
boekje, veldflesch, musette enz.voor eerste aan
schaffing dier voorwerpen kan aan elk officier
een geldelijk voorschot van f 100 worden verleend,
dat in 2 jaren moet worden terugbetaald door
inhouding op de traktementen. Voorts krijgt ieder
officier bij mobilisatie een verbandpakje, dat ge
borgen moet worden in een borstzak binnenin
de jas.
Een paartje, dat in den Haag wilde aan-
teekenen, werd weggezonden, omdat de
bruidegom te jong was (17 jaar en 2 maanden).
Het bruidspaar heeft nu een request aan de
Koningin gezonden, in de hoop, daf de aan
staande man vergunning moge krijgen.
De Bred. Ct. klaagt over de wijze, waarop
men te Breda te werk is gegaan met het zoeken
naai water voor de waterleiding. Er is nu 7 jaar
gezocht en f 21,009 uitgegeven en thans is
men nog even ver en heeft nu weer besloten het
rivierwater vun de Mark te gaan onderzoeken i
Bolswardsche Courant
h
