NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
r
In Artis te Amsterdam.
De aanstaande tentoonstelling
I
jRtSWARB SR WRMSBRAOBEX
I
I
1892.
Een en dertigste Jaargang.
No. 39.
DONDERDAG 22 SEPTEMBER.
BINNENLAND.
BUITENLAND.
g DONDERDAG 22 SEPTEMBER.
VOOR
5
I
f
I
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
ABONNEMENTSPRIJS80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
BOLSWARD-
ll
«l
Zoo’n heerlijke nazomerdag als het Don
derdag was is een meevaller voor velen.
Zoo’n vrije dag immers moet vooruit vastge
steld. De familieleden spreken onderling af
wanneer zij naar Artis zullen gaande vader van
het gezin vraagt voor een bepaalden dag vrijaf
aan zijn patroonmoeder de vrouw rekent er in
’t gezin met de wasch en met de kleeren van de
kinders op; de dienstbare zuster van man of
vrouw vraagt mevrouw of juffer vrij voor dien
zelfden dag en zoo trekt men in gezelschap
naar Artis,
Vader koopt voor een dubbeltje extra sigaren,
moeder zorgt dat het spoormandje voorzien is
van de noodige broodjes, appels en peren en
vooral noten voor de beestjes. Dat vinden de
kinderen zoo aardig.
„Laten wij hopen, dat de nieuwe zitting een
gelukkige zitting mag zijn.” Deze verzuchting
wijdt de Indépendance Beige aan den toestand
van ons land. De ware Hollander zal diep ge
troffen zijn door de opmerkzaamheid van zulk
een groot blad; doch menigeen zal het ook wij
zen op eigen tehuis. België zelf verdient niet
minder de verzuchting: „moge het volgende jaar
een gelukkig jaar zijn!” Er is in den laatsten tijd
in België niet minder gesukkeld dan in elk ander
land. Kwesties kent een Belg niet alleen bij name,
maar heeft hij zoo dikwijls onder de oogen gehad,
dat hij nauwelijks de een van de ander kan on
derscheiden.
Hij is kwestie-blind geworden. Na lang zoeken
is ’t hem eindelijk gelukt één uit de velen te
voorschijn te halen en in ’t licht te plaatsen,
dat door een en twintig hoog-wij ze heeren zal
worden ontstoken. Men is bezig de grondwet van
alle kanten nauwkeurig te bezien, om dan na
algemeen onderzoek te komen tot de vraag wat
er dient veranderd. Het is vooral de kwestie van
’t kiesrecht, waarover de een en twintig het niet
eens zijn, evenmin als de Tweede Kamer in dat
opzicht homogeen was. De groote vraag is: Wie
moet kiezer zijn En als die vraag voldoende is
beantwoord, dan deze andereHoe moet dat
antwoord in de Grondwet worden gezet Einde
lijk zijn van verschillende zijden voorstellen in
gekomen, die volgens ’t denkbeeld der voorstel
lers de eenige ware oplossing vormen.
De heer de Smet de Naeyer heeft, mede uit
naam van vijf andere leden, de volgende voor
stellen ingediendDe kamer van vertegenwoor
digers bestaat uit afgevaardigden, die direct wor
den gekozen door burgers, die den leeftijd van
25 jaar hebben voleindigd en aan wie de wet
het kiesrecht toekent.
Lid van het kiezerscorps kunnen alleen zijn
lo. De eigenaars van woningen, die in ’t ka
daster zijn aangegeven voor een opbrengst van
minstens 100 francs.
2°. Zij die gedurende minstens een jaar in hoe
danigheid van hoofdbewoner een huis of een ge
deelte van een huis bewonen, waarvan de waarde
wordt bepaald door de kieswet, naar het cijfer
der bevolking van de gemeente.
Deze waarde mag niet minder zijn dan 1050
francs.
Voor gemeenten met meer dan 20,000 inwoners
moet zij tweemaal zoo hoog zijn gesteld dan voor
gemeenten met minstens 5000 inwoners.
De wet schrijft de regelen voor, volgens welke
de waarde der huizen of gedeelten van huizen
moet worden berekendde kadastrale opbrengst
van het gebouwde eigendom dient bij deze rege
len tot basis.
Dat dit voorstel de deugd van kortheid bezit,
zal niemand zeker beweren. In dit opzicht staat
het verre achter bij dat der heeren Janson en
zijn vijf licht bleekroode vrienden; deze eischen
direct algemeen kiesrecht; niemand dient uitge
sloten; bepalingen omtrent ouderdom, domicilie,
definitieve of tijdelijke ontneming van het kies
recht in de gewone wet. Niet in de Grondwet.
Korter nog is het conservatieve lid Nothomb,
die door zijn conservatieve collega’s bijna den
woestijn der liberalen is ingejaagd om zijn
vrijzinnigheid! zijn voorstel luidt eenvoudig:
Direct algemeen kiesrecht; leeftijd 25 jaar, drie
jaar vaste woonplaats.
Uit deze voorstellen mag een keuze worden
gedaan, tenzij iemand een beter kent, dat de
goedkeuring weg kan dragen van alle partijen.
Maar zoo lang Belgen Belgen zijn?!
daar bijeen te zien met hun kroost, waar mede
vele zeer talrijk gezegend zijn de ouders stralend
van geluk in de vreugde van hun kinderen, die
met glundere oogen rondkijken, opgewonden van
het reeds geziene en vol verwachting en spanning
voor wat hen nog te zien wacht.
Buurtjes, die elkaar in langen tijd niet zagen,
ontmoeten elkaar en informeeren met gewichtige
gezichten naar den ouderdom van de verschillende
telgen en of de jongste al tandjes heeft.
Goede kennissen vormen clubjes, de mannen
en vrouwen spoedig in gesprek over hun wel
varen, terwijl de wedetzijdsche telgen daaromheen
rondtuimelen of aan ’t vechten raken.
Hier zit een dienstmeisje, dat van den vrijen
dag gebruik maakte om een oude moeder ook
nog eens een dagje te laten genieten, met blij
gezicht naar de bewondering van moeder luiste
rend, die nog nooit in Artis was geweest.
Ginds zit een jong paartje te keuvelen en met
schuinschen blik te kijken naar de rijk gezegende
ouders, waarop ze toespelingen voor de toekomst
maken.
Daar hangt een groepje matrozen gemakkelijk
op hun stoelen, onder het genot van een oorlam
herinneringen uit het Oosten ophalende, waartoe
de wilde dieren aanleiding gaven.
Overal heerscht de blijheid en vroolijkheid van
Zondagsmenschen, die het voorrecht smaken van
een heerlijken dag buiten, die onder het lommer
der hoornen zich gevoelen als kwam hen ieder
voor zich de Artis toe, gelukkiger dan menig
villabewoner, die zich eigenaar weet van de fraai
ste aangelegde tuinen, doch aan het genot van
het bezit gewoon geraakt is.
Het is het zeldzame van het genot, wat hier
het genot verhoogt. A. Crt.
„We leven in een tijd van vooruitgang
Dat wordt vooral tegenwoordig zoo dikwijls
herhaald, dat ook de meest ongeloovige er meer
of minder geloof aan moet hechten.
En inderdaad, op velerlei gebied doen zich
verschijnselen voor, die het tegenwoordige geslacht
recht geven, met eenigen trots te wijzen op zoo
veel, dat in velerlei opzicht beter, doeltreffender
en ook schooner is dan vele zaken, die in vroe-
geren tijd toch reeds meer of minder de bewon
dering der menschen gaande maakte en verdiende
ook.
Op ’t gebied der werktuigkunde heeft men in
den laatsten tijd verrassende vorderingen gemaakt.
Onlangs is een werkje verschenen, dat getiteld is
„De natuurkunde in den tegenwoordigen tijd.”
En inderdaad, ofschoon het nog altijd de
zelfde natuur is, te midden waarvan wij menschen
ons bewegen, al zijn de natuurkrachten van
den tegenwoordigen tijd nog altijd dezelfde als
die van lang vervlogen eeuwen, - waar het aan
komt op de toepassing dier krachten, is schier
alles van gedaante veranderd.
’t Is overbekend, dat vooral door de stalen vol
harding en de bewonderenswaardige genialiteit
van den Amerikaan Edison thans in vele plaatsen
werktuigen worden gebruikt, wier uitvinding het
vorige geslacht totaal onmogelijk zou zijn voor
gekomen.
En op ’t gebied van bet licht en op dat van ’t
geluid en op dat van de electriciteit ziet men de
meest verrassende toepassingen.
Gedurig worden er tentoonstellingen gehouden,
om het publiek de gelegenheid te geven, van
nabij kennis te maken met de werktuigen, die in
meer dan één opzicht aanbeveling verdienen.
En dat is goed gezien.
Door middel van allerlei toestellen kan men
zich tegenwoordig genot en voordeel verschaffen
meer dan tot dusver mogelijk was.
Dat zal eene tentoonstelling bewijzen, die van
3- tot en met 6 October a.s. gehouden zal worden
in „de Doele” alhier.
Er zullen gastoestellen voor verlichting worden
tentoongesteld, die bij een groot deel van ’t pu
bliek of nog niet óf nog niet genoeg bekend zijn
en die uitmunten, wat betreft het grootst moge
lijke lichteffekt, gepaard met de minst mogelijke
kosten.
Maar ook zullen door de voornaamste firma’s
van ons land de meest doelmatige gaskook- en
verwarmings-toestellen en gasmotoren worden ge
ëxposeerd, om het publiek de gelegenheid te
geven, duidelijk te zien, welke voordeelen door
die toestellen te verkrijgen zijn.
We juichen het zeer toe, dat de mannen, die
zich vereenigd hebben tot eene Commissie dier
tentoonstelling, zich de groote moeite hebben ge
troost, om zoo iets verrassends, zoo iets schoons,
maar ook zoo iets nuttigs tot stand te brengen.
’t Is waar, velen zullen op hunne uitstapjes en
pleizierreisjes wel eens kennis hebben gemaakt
met vele van de hier bedoelde toestellen, maar in
den regel zal die kennismaking toch zeer opper
vlakkig zijn geweest, omdat er niet of zelden ge
legenheid werd gegeven, de werking en de resul
taten daarvan te zien.
Hier zal men „vele zaken in een klein bestek”
bijeen zien, die men anders hier en daar verspreid
vinden kan en hier zal men bovendien het groote
voorrecht hebben, ze niet alleen in werking te
zien, maar ook na te kunnen gaan, op welke
wijze men ze op de voordeeligste wijze kan aan
wenden.
Het verblijdt ons, dat de bovenbedoelde Com
missie reeds veel bewijzen van sympathie en be
loften van medewerking heeft ontvangen. Dat
verblijdt ons, omdat we hier te doen hebben met
eene onderneming, die niet alleen veel genoegen,
maar ook veel nut zal kunnen geven.
We durven de voorspelling wagen, dat het
publiek van Bolsward en omstreken niet alleen,
maar ook dat van meer verwijderde deelen van
ons land zich opgewekt zal gevoelen, de interes
sante expositie te bezoeken.
Wordt deze profetie vervuld, dan zal de Com
missie ontvangen, wat ze ontegenzeggelijk ten
volle verdientsatisfactie
De beste plunje wordt op den vrijen dag aan
getrokken en zoo gaat het in optocht, als ging
men met een pleiziertrein, naar Artis.
De kinderen hebben al dagen te voren pret
gehad over het vooruitzicht en vader heeft hun
nieuwsgierigheid geprikkeld door hen van de
beesten te vertellen voor zoover zijn wetenschap
en zijn herinnering aan een vorig bezoek gaat.
Zijn de noten en het fruit vergeten, dan worden de
noodige inkoopen gedaan bij de vrouwen die om
het hek van Artis zwerven met boezelaars vol
oude en nieuwe noten, of aan de talrijke fruit-
wagens, die zich in de nabijheid van den ingang
hebben geposteerd.
Behalve tijdens het bezoek der Koninginnen
aan den Dierentuin is het er op den dag zelden
zoo druk als gedurende de Septembermaand, de
eenige maand, waarop de Amsterdammers eigen
lijk toegang tot Artis hebben.
De groote laan voor den ingang wordt druk
bewandeld, de krassende en kriewende papegaaien
trekken al dadelijk de aandacht. Zij ontvangen
de eerste nootjes en lekkere stukjes en laten zich
daarvoor de kopjes krauwen. Hun etensbakjes
zijn overladen met fruit <en lekkernij, alsof ze
anders niet te eten krijgen. Een der oppassers
heeft druk werk om toe te zien dat de familja-
riteit tusschen de bezoekers en de lorretjes niet
al te familjaar wordt.
Van de papegaaienlaan verspreidt de menigte
zich door de verschillende fraaie lanen. Aan groep
jes bezoekt men de roofdierengalerij, de apenkooi,
de zeehonden, het nijlpaard enz.
Vooral de apenkooi trekt de belangstelling. De
speelzieke miniatuurmenschjes trekken de aan
dacht van het jonge volkje, dat er het grootste
genot in vindt „Keesie” een noot ofeen appel te
geven, en zich te vermeien in de menschelijke
bewegingen dezer dieren.
Het „Keesie”, waarmee de kleinen de wijsneu
zen voortdurend tot zich trachten te lokken,
weerklinkt van alle kanten en een vroolijk gelach
stijgt telkens op, wanneer de Keesjes handgemeen
worden om den hun toegeworpen buit, of hun
capriolen vertoonen in den kalen boom in de
kooi, de gymnastische toeren aan de kettingen,
die er gespannen zijn.
De roofdieren-gallerij trekt niet minder bewon
dering, vooral als de oppasser, tuk op een fooitje
van het goedgeefsche Septemberpubliek, een ex
tra uitdeeling van vleesch houdt en daarmee als
lokaas de beesten allerlei toeren laat verrichten.
Jumbo lokt voortdurend een even groot aantal
kijkers.
Zijn oppasser laat hem al zijn kunsten ver
toonen, wanneer het aantal toeschouwers in het
hok hem voldoende lijkt om een behoorlijke recette
te maken.
Hij laat hem timmeren met een hamer, koffie
malen, een zakdoek opzoeken en een ei appor-
teeren, zonder te verzuimen er bij te voegen, dat
’t hem zijn centen kost als ’t breekt.
Dat is een zachte uitnoodiging tot het publiek
om zijn onkosten te vergoeden, wat dan ook niet
vergeten wordt.
Het nijlpaard dat het buiten-bassin als ligplaats
heeft ingenomen, gaat uit en in ’t water op com
mando van den oppasser en vertoont zich buiten
het water als een reuzenzwijn om een paar wis
sen gras te verslinden en daarna weder in het
water zijn muil te openen voor een half roggebrood
dat hem met stukjes wordt toegeworpen.
De oppasser duwt hem het gras dieper in zjjn
keel en treedt daarna buiten het hek om, zijn
rechterhand voortdurend aan de klep van zijn
pet brengende, de linker op te houden en de
centen van de kinderen te ontvangen.
Na den rondgang gaat hij het hek weder binnen
en als een nieuw publiek daar omheen de plaat
sen heeft ingenomen, begint de voorstelling weder
van voren af aan.
De zeehonden vertoonen zich steeds in het
water en geven uit zich zelf een gratis voor
stelling in het snel en fraai zwemmen, voortdurend
duikend naar het hun toegeworpen aas, de gees
tige koppen telkens weder opstekende, met het
slanke lijf in sierlijke bewegingen door het groene
water schuivende.
Wanneer de beesten voor een deel bezien zijn,
strijken de bezoekers in groepjes hier en daar
op het gras neer en wordt de mondvoorraad
uitgepakt. Dan wordt er door het gezin een pic
nic gehouden in optima forma en zit de familie
vreedzaam neer.
De schaduwrijkste plekjes worden opgezocht
de banken bezet en weder voor anderen verlaten,
terwijl de oude couranten, die als hulzen voor
boterhammen hebben dienst gedaan met de tal-
looze eierdoppen het gras en de wandelpaden
bedekken.
Men is op een Septemberdag in Artis sans
géne en geniet er volop van het buiten zijn. De
verrukkelijke tuin biedt dan ook gelegenheid te
over, om daarvan met volle teugen te genieten.
Geen wonder, dat de talrijke bezoekers, waar
onder er velen, die zelden het voorrecht genieten
zooveel frissche lucht, zooveel groen, zooveel
bloemen en zooveel dieren bijeen te zien, zich in
een aardsch paradijs wanen.
Er zijn bezoekers, die met overleg te werk
gaan en voor den middag zich ten doel stellen
een deel te zien.
Is die taak volbracht dan strijken zij op de
stoelen om de muziektent in de nabjjheid van
de buffetten neer, om daar hun twaalfuurtje te
verorberen met een kop koffie of een glas bier.
’t Is een schilderachtig gezicht die familie’s
Voor de betrekking van kastelein in de
Groote Sociëteit te Leeuwarden hebben zich niet
minder dan 256 sollicitanten aangemeld.
Besmetting door meel.
Aan den Burgemeester van Amsterdam is door
houders van meel- en broodfabrieken, het vol
gende adres gericht
„De ondergeteekenden, vernomen hebbende dat
er met het s.s. Amsterdam van Hamburg diverse
partjjen meel aangevoerd zjjndat van deze
partijen op aanvraag consent van lossing ge
geven is, protesteeren ten stelligste tegen de
lossing en aflevering in consumptie dezer par
tijen, aangezien geen artikel zoo aantrekkelijk
is voor besmetting als juist meel in balen ver
pakt, en dat ondergeteekenden dus waarschuwen
tegen het groote gevaar van besmetting dat een
dergelijke handeling ten gevolge kan hebben.®
Voor ongeveer vjjf weken wist een verpleeg
de in het krankzinnigengesticht Voorburg, te
Vucht aan de waakzaamheid der verplegers te
ontsnappen. Al dien tijd heeft de man in de bosch-
rijke omgeving van Bokstel rondgezworven, zich
voedende met knollen en boonen, die hij van de
velden wegnam. De nachten bracht hij door óf
op het vrjje veld of onder een of ander afdak of
schuur. De politie heeft hem gevonden en naar
het gesticht teruggebracht.
Dezer dagen ontving de Minister van Bin-
nenlandscbe Zaken een niet alledaagsch bezoek.
Een heer, wiens reisgoed aan onze grenzen het
ontsmettingsproces had ondergaan, kwam bij
ZExc. klagen over de schade die door eene onoor
deelkundige wijze vandesinfectiedoordebeambten
aan zijne kleedingstukken was toegebracht, en
bracht als overtuigingsstuk een flanellen borstrok
mede, welken hij den Minister toonde in den
bevlekten toestand, waarin het kleedingstuk door
de desinfectie-maatregelen gebracht was. De Mi
nister verzocht reclamant het stuk lijfgoed weer
in te pakken, en deed hem opmerken, dat het
beter ware geweest, een Minister met dergelijke
kleinigheden niet lastig te vallen.
Wij stemmen gaarne toe, dat het voor den
Minister een kleinigheid is, maar, wem es just
passiret, die is er slecht aan toe.
En nu moge het heel onfatsoenlijk zijn een
Minister des Konings een borstrok te laten zien,
die vernielde borstrok is krachtiger argument
dan het meest welsprekend verhaal.
De vrouwen willen zich in de staatszaken
gaa.n mengen en verlangen het stemrecht om op
politiek terrein eene rol te vervullen. Er is op
dat terrein waarlijk geen gebrek aan strijders,
terwijl er voor de vrouwen nog heel wat te doen
overblijft in den kring, waarin zij op zoo uit
nemende wjjze werkzaam zijn of kunnen zijn.
Willen zij zich echter volstrekt in bet open
bare leven doen gelden, laten zij dan eens met
ijver zich wijden aan de bestrijding van een kwaad,
dat juist door vrouwen gepleegd wordt: het
dragen van vogeltjes op hare hoeden.
Honderdduizenden diertjes worden aan die
mode ten offer gebracht en zoo dit te betreu
ren is omdat men de bosschen van hun schoonste
sieraad berooft, zeer noodlottig is het ook voor
den landbouw, omdat vogels millioenen en mil-
lioenen insecten verslinden, die den oogst ver
woesten.
Laten de vrouwen daartoe medewerken, mis
schien hebben ze in dit opzicht meer invloed dan
de mannen en laat deze de zaken van de stembus
maar behandelen.
In het Vondelpark te Amsterdam is door
een wielrijder een kind overreden en daarop de
moeder beleedigd. De dader is onbekend.
De Kampioen, orgaan van den Wielrijdersbond,
raadt aan, het Vondelpark voor wielrijders te
sluiten.
Door anderen wordt bij deze gelegenheid weder
het denkbeeld aangeprezen om het wielrijden in
de straten te verbieden. Ook wordt in overweging
gegeven om eene belasting van rijwielen te heffen.
Door dit laatste zullen allerminst de balda
digheden van wielrijders voorkomen worden, tenzij
men de belasting zoo hoog stelde, dat niemand
meer van een rijwiel gebruik maakte. Wij voor
zien echter dat geen van de drie maatregelen
zal worden toegepast en dat de verontwaar
diging over deze treurige gebeurteuis wel dood
zal bloeden, totdat er weer eens een mensch het
slachtoffer wordt van de onbesuisdheid van een
wielrijder.
Zeer vele Vereenigingen voor algemeen
stemrecht hebben hare deelneming aan de samen
komst in den Haag op Zondag onthouden. Zij
voerden daarvoor verschillende redenen aan. Die
te Dordrecht verklaarde aan de betooging geen
deel te willen nemen, omdat de sociaal-demo-
craten daarvan de regeling hadden op zich ge
nomen en zij dus een sociaal-democratisch ka
rakter zou hebben.
Maar de Dordsche Vereeniging nam ook in
hare overwegingen op
„Meenende. dat het gansche kiesrecht geen
druppel arbeidersbloed in de bestaande maat
schappij waard is.®
Dit is een verstandig woord van de Dordsche
Vereeniging: er zijn heel wat dingen, waaraan
een arbeider meer heeft dan aan kiesrecht.
Bolswardsche Courant
I
a
k
r.
TE
