r
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
Eene Prijsuitdeeling
1893.
Twee en dertigste Jaargang.
No. 4.
BUITENLAND.
PRAATJES OVER ALLERLEI.
BINNENLAND.
r1
TOEKOMST.
DONDERDAG 26 JANUARI.
DONDERDAG 26 JANUARI. J
VOOR
En zeker, er is oorzaak van blijdschap
ABONNEMENTSPRIJS: 80 Cents per 3 maanden.
Franco per post 95 Cents.
ADVERTENTIEPRIJS50 Cts. van 1—7 regels. Ver
volgens 10 Ct. per regel. Overigens naar plaatsruimte.
I
„sport,
over
Volgens een telegram uit Guatemala heeft het
volk het Britsche gezantschap aangevallen en den
oudsten zoon van den gezant zwaar mishandeld,
zoodat men vreest dat hij sterven zal. De jongste
zoon van den gezant schoot een man uit de me
nigte dood. Oorlogsschepen blokkeeren de haven
tot voldoening zal zijn gegeven. President Barri
os verklaarde echter die voldoening nog niet te
durven geven, uithoofde van de algemeene op
winding.
Zoowel de Daily-News als de Times achten
den toestand in Egypte niet zoo als zij wel wen-
schen. Het laatste blad schrijft zelf: „het wordt
dringend noodzakelijk, dat er in het belang van
den tegenwoordigen vooruitgang van het land,
eens en vooral een einde worde gemaakt aan de
uitbarstingen van anti-Engelsche gevoelens.14
Het Hongaarsche ministerie heeft herhaaldelijk
de meest woedende aanvallen te verduren. Een
veldtocht moet onder de leuze van „liberaal14
worden voorbereid, in aansluiting van den groep
van Apponyi, baron Atczel en Szel, de hoofden
der coalitie, hebben reeds 32 leden van de libe
rale partij voor hun gedachten gewonnen.
Moderne predikanten en openbare onderwijzers
zijn toch zeer gevaarlijke lui!
Als men het te eeniger tijd nog eens zoo ver
kon brengen, dat het: „sluit de openbare school!14
tot een feit gemaakt werd, en als alle moderne
predikanten eindelijk eens konden en wilden be
seffen, dat zij niet anders dan „den geest, die uit
den afgrond komt, voeden,44 en daarom hunne
hoogst verderfelijke prediking staakten, dan zou
er meer geluk over ons land en volk komen, dan
ooit door het: „sluit Schiedam kon worden aan
gebracht en dan zou er een staat van gelukzalig
heid worden voorbereid, die alle verstand en alle
verbeelding zelfs te boven gaat
Franeker, 20 Jan. Het is den socialistischen I
drijvers gelukt een troep arbeiders bij elkander I
te trommelen en een tot niets leidende tocht door I
noordwestelijk Friesland te maken. De troep werd I
vau af den uitgang door eene afdeeling cavalerie I
in ’t oog gehouden. Franeker is nog in staat vau I
„klein beleg;14 derhalve mocht men het stadje I
niet op de gebruikelijke wijze doormarcheeren. I
’t Grootst aantal aanwezigen bestond dus weer I
uit nieuwsgierigen. Toch is het opmerkelijk dat I
de „domme volksmenners,44 gelijk de Amster- I
damsche Gerhard ze noemt, nog zooveel menschen I
voor zich uit kunnen drijven. Maar er zijn I
er, die onder en na zulk een vermoeienden tocht I
elkander afvragen: „Wat geeft dat nou?*4 Zeker I
een bewijs dat ze de zaken eens van een anderen I
kant beginnen te bekijken en minder vlug op ’t I
kommando der menners gereed staan om ’t werk I
te doen door dezen uitgedacht.
Friso zegt er van: „Hoe jammer dat ons eer- I
lijk en goed Friesch volk nog door enkele op- I
ruiers, die zich achterbaks houden, kan worden I
opgewonden, misleid en bedrogen. Indien het volk I
eens heenging en bij het een of ander standje I
die gluiperige opruiers vóórop schoven, zoude men
eens zien hoe spoedig die helden afdropen, en de
lust zou hun wel vergaan om hun onderhands
wroeten en ontevredenheid zaaien voort te zetten.
Het noorden des lands begint te worden een
schandvlek voor Nederland, dank zij het lawaai
van de schreeuwers.44
Men schrijft uit Deventer, dat de improvi
satie door den heer Gerhard van Amsterdam in
het Café Bellevue aldaar gehouden, velen heeft
bevredigd ook al waren ze niet met de beginselen
van den socialist Gerhard toegedaan. Wel is deze
redenaar voor afschaffing van het privaatbezit,
maar niet voor revolutie, doch langs den geleide
lijken weg. De redevoeringen van den heer Ger
hard zullen er toe bjdragen om volksoploopjes
en kwajongens-baldadigheden, als het inwerpen
van glasruiten, het opensnijden van brandspuit-
slangen, enz. tegen te gaan en voor het vervolg
te voorkomen. Zoo als deze socialist sprak, zegt
een verslaggever, hebben wij zelden of nooit er
een hooren spreken. „Het mag den waren socia
listen niet te doen zijn om de macht in handen
te krijgenwant zij zouden die even zeer mis
bruiken als vele andere regeeringspartijen dat
doen, om de eenvoudige reden, dat het helaas
nog een stalen wet is, dat ieder, die de macht
I in handen heeft, die macht misbruikt. Wij so
cialisten zijn geen haar beter dan de tegen woor-
I dige regeeringspersonendaarom is het kinder
achtig, op die personen te schelden. Er zijn er,
I die meenen, dat wij van den huidigen, ongun-
I stigen, slechten toestand niet anders tot een
I beteren kunnen komen dan door het inroepen
I eener revolutie. Tot diegenen, onder wier lei-
I ders ik den heer Van Emmenes noem, reken
I ik mij niet. Eene revolutie is eenvoudig niet te
I maken. Komt zij onverhoopt, dan is zij het ge
volg der omstandigheden. Een oproer is te maken,
I glazen kunnen worden verbrijzeld, met voetzoekers
I kan worden geworpen maar tot dat alles verlaagt
zich de echte sociaal-demokraat niet. Zoo iets kan
I alleen het werk zijn van de allerlaagste verdier-
I lijkte lagen der maatschappij, die door honger
I worden gedrongen, die niets meer voelen, niets
I meer hooren en zonder na te denken handelen.
I Dat werk mogen wij niet aanwakkeren. Nimmer
I kan de revolutie iets meer doen dan sommige
I hinderpalen wegnemen, die den mensch in den
I weg staan om zich zelf te verhoogen. Herhaal-
I delijk heeft de geschiedenis het zoo overtuigend
I mogelijk bewezen dat do revolutie nooit die vruch-
I ten heeft afgeworpen, die men er van verwachtte.
I De groote Fransche revolutie heeft den heerscher
I Napoleon op den troon doen komen en thans,
I veertig jaren na de revolutie van ’48, is de toe-
I stand wederom zoo bedroevend mogelijk. Neen,
I de socialisten prediken geene revolutiedat doen
I alleen de domme volksleiders*
Het valt niet te ontkennen, dat vele openbare
onderwijzers zich scharen in de rijen der socialisten
en met het Vaandel roepen we„en dat zijn man
nen, die de jeugd moeten opleiden tot christelijke
en maatschappelijke deugden
Wij ook vinden het verschrikkelijk, dat vele
van de bedoelde onderwijzers zich niet ontzien,
om „de maatschappij openlijk te ondermijnen en
tegen het wettjg gezag op te ruien.44
Maar wij zouden willen vragen mag men de
openbare onderwijzers aansprakelijk stellen voor
hetgeen sommige van hen zeggen en doen
Wij zouden willen vragen„mag er gezegd
worden„de tegenwoordige staatsschool is los van
God,44 omdat er openbare onderwijzers zijn, die
niet meer van God en godsdienst willen hooren?
’t Is niet heel moeilijk, om woorden te vinden, die
klinken; maar is 't niet alles goud, wat blinkt,
’t is ook niet alles zuivere logika, wat klinkt.
„De jeugd is tegenwoordig zoo bandeloos en
tuchteloos.44
Wij vragenis dat de jeugd, die onderwezen
wordt op de openbare school?
Den schrijver in de Amh. Crt. zou het zwaar
vallen, te bewijzen, dat leerlingen van bijzondere
scholen zich minder aan die ondeugden schuldig
maken dan die der openbare.
Wij beweren, dat de kern der openbare onder
wijzers bestaat uit mannen, die de jeugd liefde tot
God en den medemensch inboezemen, zooveel in
hun vermogen is.
Wij beweren, dat op de meeste openbare scholen
eerbied voor wet en overheid den kinderen wordt
ingeprent, omdat het eene burgerdeugd is, die elk
mensch sieren moet, zal het een volk werkelijk
goed gaan.
„harden in ons ijverig en nuttig streven als leden
„der Club en beschermers der kunst; laat ons
„overgaan, om verder dezen avond te besteden
„tot heil der Nederlandsche natie, tot eer van
„het Vaderland, Leve de Koningin
We kunnen ons voorstellen, dat menigeen zóó
zal gedacht hebben na lezing van het artikel
„De openbare onderwijzers in Friesland44 in het
Vaandel van 11 Januari j.l.
W ordt ei gevraagdhoe komt het, dat het so
cialisme tegenwoordig zoo heftig optreedt en op
vele plaatsen aanleiding heeft gegeven tot schrome
lijke baldadigheden? dan moest volgens genoemd
artikel het antwoord zijndat komt, omdat de
meeste openbare onderwijzers verdedigers van het
socialisme zijn,44 en „omdat door moderne predi
king en door de staatsschool wind is gezaaid,
waardoor men nu storm oogst.44
Wordt er gevraagd: hoe komt het, dat de jeugd
tegenwoordig zoo bandeloos en tuchteloos is dan
kan men volgens dat artikel uit de Arnhemsche
Courant leerendat komt, omdat de jeugd op de
openbare school de socialistische beginselen in
zuigt, die zij nog niet kan begrijpen en verkeerd
opvat.44
hun weekblad de Nieuwe Tijd onlangs de wereld
inzonden, wel schryven, dat „het doel der sociaal
democratische arbeiderspartij44 is, „te ontwikkelen
en te bezielen, opdat de revolutie, die komende
is, zij en blijve de overwinning van het verstand
en de liefde over den haat en de domheid
Het wrak van het Nederlandsche schoener-
schip „Menno,44 in Juli 1892 te Egmond aan Zee
gestrand, is tijdens den storm van Vrijdagnacht
spoorloos verdwenen. De eigenaars waren dezer
dagen nog bezig om het te lichten en op te ruimen.
Uit Lunteren (gem. Ede) meldt men van
20 Jan.
Gisteren is eene alleenwonende weduwe aan
den grintweg naar Geld-Veenendaal in hare wo
ning ernstig mishandeld door een landlooper, die
eerst met haar het middagmaal had gebruikt.
Een ander persoon, z.g. koopman in papier, vond
de vrouw in zulk een toestand, dat hij de buren
waarschuwde, die terstond geneeskundige hulp
gingen inroepen. De weduwe had voor eenige
dagen een varken afgeleverd en het nog hiervan
aanwezige bedrag is haar door bedoelden land-
looper afhandig gemaakt. De politie is den da
der reeds op het spoor.
Nu de typhus te Urk is geweken, zullen de
miliciens van 1892, op dat eiland woonachtig, die
nog altijd niet onder de wapenen waren gekomen
aan hun militieplicht moeten voldoen.
We leven tegenwoordig ook in een tijd van
t.44 En zeker, er is oorzaak van blijdschap
dit feit. Immers, er wordt tegenwoordig ont
zettend veel van den jeugdigen mensch geëischt
wat het leeren betreft, zóóveel zelfs, dat er wel
eens den spot mee gedreven wordt.
’t Is daarom zeker goed, dat er ook eens iets
wordt gedaan tot ontwikkeling van de krachten
des lichaams. Maar ook hier kan men wijzen
op schromelijke overdrijving. Zoo hoert men van
jongelieden, die dagen en weken aaneen van de
eene naar de andere plaats reizen, om deel te
nemen aan of getuige te zijn van een wedstrijd,
zonder er ook maar in de verte aan te denken,
dat meer ernstige bezigheden zoodoende worden
verwaarloosd. En moet men niet glimlachen, als
men een Haarlemsch correspondent hoort zeggen
„nog nooit heb ik de Haarlemmers zóó in ver
voering gezien als toen de wereld-kampioen Eden
hier aankwam?44 Werkelijk, we gaan zoo zachtjes
aan weer naar den tijd, waarin als in ’t aloude
Griekenland een worstelaar of hardlooper en hard-
roeier of wagenmenner, die als overwinnaar uit
het strijdperk komt, wordt gelauwerd als de „roem
zijns lands
Gaat men hier de verdienste van den overwin
naar niet o verschatten
grooten verzoendag44 gepredikt, op welken het zal
gaan „oog om oog, tand om tand44 en op welken
„niets mag worden ontzien, noch vrouw noch
kind.44
Dat scheen wel zoo wat het ergste, waartoe
wilde en booze hartstocht komen kan. Intusschen
heeft de voorzitter eener openbare vergadering,
die laatstleden Zondag vanwege de Amster-
damsche afdeeling van den sociaal-democratischen
bond in het gebouw „Constantia44 gehouden werd,
willen toonen, dat er altijd nog baas boven baas is.
Hoewel spreker44 aldus die voorzitter luidens
het verslag in de Amsterdammer „den partij-
genooten niet aanraadde hetzelfde te doen (als
hun vrienden in de provincie Groningen),raadde
hij hun toch af om te gelooven, dat er onder de
bezitters nog goede menschen zijn. Haat moet
tegen dezen gepredikt worden. En aan de moe
ders in de vergadering raadt hij aan om, wan
neer zij haar kinderen te bed leggen, in plaats
van bet vroeger gebruikelijk gebed, hun voor te
zeggen Kind, denk er om, dat gij de rijken haat,
want do rijken zijn uw vijanden!44
Waarlijk, de heeren van der Goes en Troelstra
mochten in het inleidende woord, waarmee zij
Men schrijft aan de Haarl. Ct.
Wil men weten hoe de „volkswapening44 in
het noorden tot stand komt? Een huismoedertje
gaf daaromtrent de volgende opheldering„Mijn
man moest, om zoo’n pistool te krijgen, eerst
twee kwartjes inleggeld betalen en toen elke
week een stuiver. Toen hij alles betaald had,
kreeg hij dan ook het ding met de patronen er
bij. Maar hij kan niet met dat pistool schieten,
en hij is er ook doodsbang voor; wat doen wij
nu met zoo’n ding in huis?44
De St. Ct. van 23 Januari behelst het vol
gende oordeel omtrent den oogst in Noord-Hol-
land over 1892.
De tarwe gaf een voldoend gewaszij had hier
en daar te veel geleden gedurende den winter,
waardoor de stand dun was. Ofschoon de rogge
aan hetzelfde euvel mank ging, bleek toch later,
dat dit gewas beter gestoeld was, zoodat de uit
komst mede viel. Bovendien werd de rogge veel
beter dan de tarwe geoogst. De gerst gaf een
vrij goed gewas, terwijl de haver, over het ge
heel genomen, reden tot tevredenheid heeft ge
geven. Late haversoorten werden echter slecht
of althans moeielijk geoogst. Het stroo van de
halmgewassen was wel zwaar en sterk, maar al
gemeen korter dan gewoonlijk.
Boonen en erwten werden meest met regen
geoogst en waren zoodoende veel te lang te
velde, en al was de peulaanslag ook al niet groot
te noemen, door den slechten oogsttijd ging er
bovendien nog veel verloren en werd van een
groot deel de qualiteit bedorven.
De aardappelen gaven zelden zulk een ruim
beschot, terwijl ook de qualiteit onverbeterijk
was.
Ook de suikerbieten gaven dooreen goede uit
komsten voor boer en fabrikantzij die wat laat
gezaaid hebben, verkregen echter niet veel meer
dan een middelmatig gewas, omdat de droogte
de ontkieming had tegengehouden en een zeer
ongelijkmatig gewas ten gevolge had.
De groenvoedergewassen gaven alle goed vol
doende opbrengsten en waren daarbij van goede
kwaliteit; ook de klaver liet in voedzaamheid
niet veel te wenschen over.
De graslanden leden door droogte, hetgeen zich
eerst in het naj lar herstelde; vandaar dat de
hooioogst nauwelijks het middelmatige bereikte.
De kwaliteit van het hooi was goed.
Appels, peren, kersen en pruimen zijngrooten-
deels misluktaalbessen waren er niet veel meer
dan in middelmatige hoeveelheden voorhanden
de aardbeziën daarentegen gaven een goeden
pluk. Behalve van appels en peren, gaf de kwa
liteit van deze gewassen weinig reden tot klagen.
Destijds schrijft de Nederlander, heeft in
het Amsterdamsche „Volkspark,* het toenmalige
hoofdkwartier der sociaal-democraten in de hoofd
stad, van der Stadt, in die dagen een van de kop
stukken hunner partij, „de organisatie voor den
Door den ingevallen dooi zijn, gelijk bekend is, I
nog vele hardrijderijen onuitgevoerd gebleven, al- I
thans vooreerst uitgesteld. Verscheidene treffende I
aanspraken, reeds ten papiere gesteld en in het I
hoofd geprent, komen misschien dezen winter niet I
voor den dag. Een er van kunnen wij, daartoe I
in staat gesteld door den vervaardiger, mededeelen, I
tevens ten gerieve van hen, die in de herhaalde I
noodzakelijkheid komen, om prijs en premie op I
eene plecht ge wijze uit te reiken
„Mijne heeren mede directeuren, keurmees- I
„ters en leden dezer Usclub, en gij allen I
„die deze bijeenkomst met uwe vereerende I
„tegenwoordigheid opluistert
„Met een onuitsprekelijk diep gaand winterge- I
„voel ga ik thans over tot de verheven taak, die I
„als President-Directeur onzer Vereeniging op mij I
„rust en die het werk van dezen schoonen dag I
„moet bekronen. Ja! een schoonen dag hebben I
„wij wederom doorleefdschoon in alle opzichten I
„hetzij men die beschouwe uit een menschelijk, I
„burgerlijk of nationaal oogpunt, ’t Was een dag I
„waarop de edele kunst der schaats op het vurigst I
„werd vereerd en beoefendzij, die eerste onder I
„alle nuttige en schoone kunsten. Moet ik bet be- I
„wijzen dat die kunst aller nuttigst mag genoemd I
„worden O, neen, wie daaraan nog twijfelen, I
eene groote tallooze schare van medeburgers, I
„kan hem het bewijs leveren van de oneindige I
„voordeelen, die zij aan de maatschappij oplevert I
„en van den krachtigen stoot die zij geeft aan I
„handel en nijverheid. Tuigt het gij allen, die I
„het ijs begroet als een steunsel van uwe wel- I
„vaart, tuigt het gij logementhouders en kasteleins I
„handelaars in wijnen en geestrijk vocht, bierbrou- I
„wers en punchfabrikanten, bakkers en slagers, I
„kooplieden in koffie, thee en suiker, in schaat- I
„sen en band, in winterhandschoenen en warme I
„hoofddekselsTuigt het gij allen, die ook met I
„kleine doch altijd welkome winsten u vergenoegt, I
„gij baanvegers, ondernemers van disschen en I
„eigenaars van allerlei draagbare handels-inrich- I
„tingen
„En dan welke voordeelen levert onze kunst I
„op voor de gezondheid harer beoefenaars, bij de I
„vrije beweging in de frissche winterlucht, welk I
een heilzame afleiding verschaft zij aan den geest I
jn dezen tijd des jaars, waarin de reeds ontvan- I
„gen nota’s van gedane diensten en geleverde I
„goederen bij menigeen zoo nadeelig werken op I
„de opgeruimdheid des gemoeds! Ook schoon I
„in de kunst des schaatsrijders. ’t Zou een be- I
„leediging van uw schoonheids- en rijdersgevoel I
„wezen, indien ik vooronderstelde dat iemand uwer I
„hier van niet ten volste overtuigd wareAltijd I
„zal zij door ons met hare zuster, de danskunst, I
„vereerd worden als nauw verwant aan de beel- I
„dende kunsten, als staande onder bescherming
„van Apollo en de muzen.
„Mijne Heeren. Mijn spraakvermogen schiet te I
„kort in dit plechtige oogenblik, waarin de tref- I
„fendste gedachten elkander in mijn geest ver- I
„dringen. O hoe zoude de gedaante des aardrijks
„veranderen, indien overal gelijk in onze gezegende
„landstreek, het schaatsrijden zijn heilzamen in-
„vloed uitoefende. Wie deel neemt aan het ijs
vermaak, denkt aan geen buiten- of binnenland-
„sche partijhaat, in het schaatsrijden ligt de
„kracht, de voorspoed eens volks.
„Met deze overtuiging .vervuld, beschouw ik het
„daarom ook als een der gewichtigste oogen-
„blikken mijns levens, nu ik u {hier volgen de
„namen der prijs- en premiewinnaars) in naam
„onzer club, het uitgeloofde zilver overhandig.
„Gij, die al uwe mededingers achter hebt gelaten
„en gij, die alleen voor den triomfantelijken over
winnaar hebt moeten onderdoen, gij verdient onze
„hulde en bewondering, welke oneindig meer
„waard zijn dan de onbeduidende muntstukken
„die geen ware verdiensten kunnen beloonen, en
„die door u wij lezen het in uwe oogen
„verre beneden de eer wmrden gesteld. Een schoo
ier belooning vindt gij in het edele bewustzijn,
„dat gij openlijk blijken hebt gegeven van uwe
„bedrevenheid en ontwikkeling, dat gij anderen
„tot een aanmoedigend voorbeeld verstrekt en al-
„zoo behoort tot de schaar der uitgezóchte man-
„nen, wier namen prijken in den onvergankelijken
„tempel der kunst, en die door alle tijden lieen
„zullen genoemd worden als pilaren van hun Va
derland, als sieraden hunner eeuw.
„Ga zoo voort op de baan des roems en der
„eere, en gij allen die gewoon zijt het scherpe,
„doch niemand kwetsende wapen aan uwe voeten
„te hechten, ga zoo voort in uwen krachtigen doch
„onbloedigen strijd- Reeds de oude Grieken beel
den Mercurius, den god des handels af met vleu
gels aan de voeten, welke natuurlijk schaatsen
deteekendenin de grijze oudheid gevoelde men
dus reeds iets van den invloed onzer kunst op
”de volkswelvaart. Dat idéé is door ons Friezen
”al meer en meer ontwikkelddoor ons, wier
„voorouders hoogst waarschijnlijk op schaatsen in
„deze gezegende waterrijke streken zijn aangeko-
„men. Al meer en meer breidt zich de kunst uit,
"onze Koningin en buitenlandsche Vorsten beoefe
nen haar ijverig. Gewis er komt een tijd, dat zij
„alle volken rust en vrede, voorspoed en welvaart
^aanbrengt. Daarom mijne heeren, laat ons vol-
'•J
6
BolsvarcLsche Courant
i
■'r
IN DE
